sŭi (
* Gen.), dat. sĭbī, acc. and abl. sē or sēsē, sing. and plur. (old dat. sĭbei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056; 1, 1180 et saep.: sibe,ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32: semet,Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. ἑ, ϝε, σφε (οὗ, οἷ, ἕ); cf. suus, old Lat. sovos; v. Georg Curtius Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse; cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v.infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).
* Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.
* In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.
* Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.
* Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.
* Pron. recipr., each other, one another: nam cum esset Praenestinis nuntiatum ... patres ac plebem in semet ipsos versos,Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = ἀλλήλους (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120: video eos inter se amare,Ter. Ad. 5, 3, 42: neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),Cic. Lael. 22, 82: Cicerones pueri amant inter se,id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122: inter se adspicere,id. Cat. 3, 5, 13: inter se congruere,id. Rosc. Am. 22, 62: complecti inter se milites coepisse,Liv. 7, 42, 6: ut neque inter se contingant trabes,Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21: inter se nondum satis noti,Liv. 21, 39, 7: populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,Sall. J. 41, 2: bellum summā inter se contentione gerere,Cic. Rep. 1, 16, 25: cum inter se timerent,Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself; v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,Caes. B. G. 1, 1: cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,by one another,Cic. Tusc. 2, 3, 8: quosdam inter se similis,id. Ac. 2, 17, 55: res inter se similes,Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.: adhaesitationes atomorum inter se,Cic. Fin. 1, 6, 19: quae res eos in bello inter se habuit,Sall. J. 79, 3; cf.: auxerant inter se opinionem,their mutual regard,Liv. 21, 39, 9.—Pleon.: vitam inter se utriusque conferte,Cic. Rosc. Com. 7, 20: compositis inter se rebus,Sall. J. 66, 2: vitatur duriorum inter se congressus,Quint. 11, 3, 35.—Of local relation: duas insulas propinquas inter se,Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3: postquam haud procul inter se erant,id. ib. 53, 7: haud longe inter se castra facere,id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v.supra, I. A. 4.).
* Idiomatic uses.
* With inf. pass. in obj.-clause: ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,Cic. Rep. 1, 1, 1: quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,id. ib. 1, 33, 50: qui se minus timidos existimari volebant,Caes. B. G. 1, 39, 6.
* As predicate ( = suus, II. B. 2. δ; very rare): quisquis est deus, si modo est alius ... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,in his own power, independent,Plin. 2, 7, 5, § 14.
* To a definite subj.: neque praeter se umquam ei servos fuit,Plaut. Capt. 3, 4, 48: hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis; quem turpiter se ex fugā recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,Caes. B. G. 7, 20 fin.: reliquos sese convertere cogunt,id. B. C. 1, 46: multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,Cic. Phil. 9, 3, 6: cur his persequendi juris sui adimis potestatem,id. Div. in Caecil. 6, 21: cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,id. Fam. 10, 33, 5: tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,id. N. D. 2, 48, 124: neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,Caes. B. G. 3, 6: ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16: Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,Liv. 10, 28, 11: nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5: proelium cum fiduciā sui commissum est,id. 7, 33, 5; 10, 14, 17: detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,id. 36, 12, 8: patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,id. 32, 7, 11: jusso magistro equitum abdicare se magistratu,id. 4, 35; 22, 33, 12: haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,id. 6, 37, 1: ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.: signa peditum, prae se habentium scuta,id. 38, 21, 3: invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,id. 6, 9, 7: exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,id. 43, 18, 11; cf. § 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,Sen. Vit. Beat. 5, 2: quia nullum illis sui regimen est,id. Ep. 94, 67: inter se nihil inlicitum,Tac. H. 5, 5; 1, 64: quasi objurgatio sui est,Quint. 11, 3, 49.
* To indefinite subj.: deforme est de se ipsum praedicare,Cic. Off. 1, 38, 137: posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,id. ib. 2, 18, 64: non arbitrari sese scire quod nesciat,id. Ac. 1, 4, 16: cui proposita sit conservatio sui,id. Fin. 5, 13, 37: sic amicitiae ... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,id. ib. 1, 20, 67: amare ... etiam si ad se ex iis nihil redeat,id. ib. 2, 24, 78: (judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139: ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.: si nullus ex se metus aut spes,Tac. A. 2, 38: ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,Quint. 9, 2, 14: sibi servire gravissima est servitus,Sen. Q. N. 3, praef. 17: quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,id. Ben. 6, 38, 5: nec haec vilitas sui est,id. Clem. 1, 3, 4: culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,Dig. 50, 17, 36: profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,Val. Max. 3, 2, 6.
* In gen., of an obj. indentified with
* The gram. subj. of the principal clause: qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,Plaut. Mil. 4, 9, 14: illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46: orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,Ter. And. 4, 2, 4: ait, si ... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,id. Eun. 1, 2, 61: timet animum amicae se erga ut sit suae,id. Heaut. 1, 2, 15: utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,Cic. Tusc. 5, 20, 60: qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42: ne ipse quidem suā tantā eloquentiā mihi persuasisset, ut se dimitterem,id. Or. 28, 100: impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,Cic. Verr. 2, 1, 38, § 98: hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,id. Rosc. Am. 2, 6: Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,Caes. B. G. 2, 6 fin.: quos cum apud se conspexisset ... quid ad se venirent,id. ib. 1, 47: mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,id. B. C. 1, 17: Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,Liv. 21, 39, 8: Pausanias orare coepit, ne se prodiret,Nep. Paus. 8, 6: cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,id. Them. 8, 3: Ubii legatos mittunt, qui doceant ... neque ab se fidem laesam,Caes. B. G. 6, 9: tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,Liv. 2, 55, 6: transfugit, patris in se saevitiam conquerens,id. 1, 53, 5: praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,Sall. J. 61, 1: navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause: Nicias vehementer tuā sui memoriā delectatur,Cic. Att. 13, 1, 3: nihil est appetentius similium sui,id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29: praefectum in se ruentem trans fixit,Curt. 4, 16, 23: rediere cum legatis ad redimendos sese missis,Liv. 22, 59, 18: potestatem omnibus adeundi sui fecit,Suet. Tib. 40: Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,id. Calig. 1: quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,Sen. Clem. 1, 19, 9: (terra) non potest tam multa tantoque se ipsā majora nutrire, nisi, etc.,id. Q. N. 6, 16, 3.
* In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.
* As subj. or obj., direct or indirect, with inf.: quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,Cic. Off. 1, 13, 40: Postumius mihi nuntiavit ... se a Marcello ad me missum esse,id. Fam. 4, 12, 2: qui dixisse fertur a se visum esse Romulum ... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.: nuntium mittit ... sese diutius sustinere non posse,Caes. B. G. 2, 6 fin.: Divitiacus Caesarem obsecrare coepit ... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere ... sese tamen amore fraterno commoveri,id. ib. 1, 20: unum se esse, qui, etc. ... ob eam rem se ex civitate profugisse,id. ib. 1, 31: haec sibi esse curae,id. ib. 1, 40: non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,id. ib. 1, 44: ipsos se inter multitudinem militum occultasse,id. ib. 7, 38: sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,Nep. Them. 8, 6: dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,Liv. 36, 12, 8.
* Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf. B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6: me misit miles ad Eam ... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,id. Bacch. 4, 2, 9: ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35; 3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,id. Trin. 1, 2, 122: ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123: dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,id. Merc. 2, 1, 15: unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,Ter. And. 1, 5, 46: cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,Cic. Inv. 1, 33, 55: et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se): Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,Cic. Verr. 2, 5, 49, § 128: postea quam exposuit quae sibi videbantur,id. Div. 1, 54, 122 (dub.; B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se): quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,Caes. B. C. 3, 53: Caesar Rhenum transire constituit ... quod auxilia contra se Treveris miserant,id. B. G. 6, 9 init.: Metellus ... in eis urbibus, quae ad se defecerant ... praesidia inponit,Sall. J. 61, 1; 66, 1: Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,id. ib. 103, 2: statuit urbis, quae ... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,id. ib. 88, 4: ipse ... ex perfugis cognitis ... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,Hirt. B. Afr. 8 fin.: vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82: centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,Liv. 7, 37, 3; 8, 35: Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se ... animos averterat,id. 26, 38, 1: alter victus fratrum ante se strage,id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.; 7, 6, 12: Caesar ... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,Vell. 2, 56, 1: quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante ... tamen omnia subegit,Suet. Caes. 34: cujus rector circa se dimicans occubuerat,id. Tib. 4: quod eos coëgit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,Nep. Epam. 8, 3 (cf.: ante illum,id. Iphic. 1, 3): quae nox sibi proxima venit, insomnis,Luc. 5, 805.
* In gen.: qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30: conclamavit, quid ad se venirent?Caes. B. G. 1, 47: unum petere ac deprecari ... ne se armis despoliaret,id. ib. 2, 31: ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,id. ib. 4, 16: cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?id. ib.: Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,id. ib. 5, 41: Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,id. ib. 7, 4: rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,Liv. 23, 39: hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,Nep. Them. 8, 6: legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),id. Hann. 12, 2.
* Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking: magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,Caes. B. G. 1, 36: quod sibi Caesar denuntiaret,id. ib.: sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quāre timeret,id. ib. 1, 14: quod nec paratus ... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,Liv. 35, 44, 3: Ambiorix locutus est, ... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,Caes. B. G. 5, 27: Divitiacus ait, ... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40: decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,id. ib. 1, 41: doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,id. B. C. 1, 9: tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,Cic. Div. 1, 27, 57: Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,Liv. 21, 39, 8: Pausanias orare coepit ... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,Nep. Paus. 4, 6: neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,id. ib. 4, 3: Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam ... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,Caes. B. G. 1, 35: nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,id. ib. 1, 44: neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,id. ib.: maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf. infra, C.),Liv. 2, 55, 6.
* Se, with prepp., one's house, home; mostly ad se, apud se, to or at one's house, home, at home: quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,Plaut. Men. 4, 2, 108: postquam in aedis me ad se deduxit domum,id. Mil. 2, 1, 43: me ad se ad prandium, ad cenam vocant,id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.: L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,Cic. Att. 15, 4, 5: qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,id. ib. 5, 6, 1.
* Trop.: num tibi videtur esse apud sese?in his senses,Ter. Hec. 4, 4, 85.
* Sibi pleonast. as dat. of the interested person: ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,Caes. B. G. 1, 33 fin.: tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.): quid sibi vult pater? cur simulat?Ter. And. 2, 3, 1: quid sibi hic vestitus quaerit?id. Eun. 3, 5, 10: hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,Liv. 44, 12, 1: quid ergo sibi vult pars altera orationis?id. 40, 12, 14: mirantes, quid sibi vellet,id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12; 32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?id. 3, 67, 7.
* Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.): cocleae ... Suo sibi suco vivont,Plaut. Capt. 1, 1, 13: sed is quo pacto serviat suo sibi patri,id. ib. prol. 5; 46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.: suam sibi rem salvam sistam,id. Poen. 5, 2, 123: locus argumento'st suom sibi proscaenium,id. ib. prol. 57; 97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,id. Pers. 1, 3, 1: suo sibi gnato,id. As. 4, 2, 16: hunc telo suo sibi a foribus pellere,id. Am. 1, 1, 113: sua sibi ingenua indoles,id. Mil. 3, 1, 38: suo sibi gladio hunc jugulo,Ter. Ad. 5, 8, 35: uvas suo sibi pampino tegito,Col. Arb. 11: suo sibi jure ablui,id. R. R. 12, 7; 12, 41: suo sibi argumento refutatus,Gell. 5, 10, 16: suo sibi lacte aleret,id. 12, 1, 6: a suis sibi parentibus,App. M. 1, p. 104, 35: in suis sibi domibus,id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7; 6, p. 186, 24: qui Deo ... sua sibi opera praetulerunt,Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20: in suo sibi pervoluta sanguine,App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7: cum sua sibi natione captivus,Min. Fel. 10, 4: IN SVO SIBI POSITVS,Inscr. Orell. 4495: AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force: factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,in good time for himself,Cic. Lael. 3, 11: satis superque esse sibi suarum cuique rerum,id. ib. 13, 45: priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,id. Phil. 2, 37, 96: vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. α).