stătus | statu liber (noun M) : sto and sisto.
* In a corporeal sense.
* Mode or way of standing, of holding one's body (at rest), posture, position, attitude, station, carriage; sing. and plur.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Si. Statum vide hominis, Callipho, quasi basilicum, look at the way he stands, Plaut. Ps. 1, 5, 41: stat in statu senex ut adoriatur moechum,in an attitude of attack, ready,id. Mil. 4, 9, 12: concrepuit digitis, laborat; crebro conmutat status,his posture,id. ib. 2, 2, 51: qui esset status (videre vellem) flabellulum tenere te asinum tantum,what your attitude was, what figure you cut, in holding the fan,Ter. Eun. 3, 5, 50: in gestu status (oratoris erit) erectus et celsus, rarus incessus,attitude,Cic. Or. 18, 59: status quidem rectus sit, sed diducti paulum pedes,Quint. 11, 3, 159: abesse plurimum a saltatore debet orator ... non effingere status quosdam, et quidquid dicet ostendere,id. 11, 3, 89: ut recta sint bracchia, ne indoctae rusticaeve manus, ne status indecorus,id. 1, 11, 16: stare solitus Socrates dicitur ... immobilis, iisdem in vestigiis,Gell. 2, 1, 2: dumque silens astat, status est vultusque diserti,Ov. P. 2, 5, 51: statum proeliantis componit,Petr. 95 fin.— So of the pose of statues: non solum numerum signorum, sed etiam uniuscujusque magnitudinem, figuram, statum litteris definiri vides,Cic. Verr. 2, 1, 21, § 57: expedit saepe, ut in statuis atque picturis videmus, variari habitus, vultus, status,Quint. 2, 13, 8: ut illo statu Chabrias sibi statuam fieri voluerit. Ex quo factum est ut postea athletae his statibus in statuis ponendis uterentur,Nep. Chabr. 1, 3.—And of images in a dream: ubi prima (imago somni) perit, alioque est altera nata inde statu, prior hic gestum mutasse videtur,Lucr. 4, 772: (opp. motus, incessus) quorum (iratorum) vultus, voces, motus statusque mutantur,motions and postures,Cic. Off. 1, 29, 102: decorum istud in corporis motu et statu cernitur,id. ib. 1, 35, 126: habitus oris et vultūs, status, motus,id. Fin. 3, 17, 56; 5, 17, 47: in quibus si peccetur ... motu statuve deformi,id. ib. 5, 12, 35: eo erant vultu, oratione, omni reliquo motu et statu, ut, etc.,id. Tusc. 3, 22, 53: status, incessus, sessio, accubatio ... teneat illud decorum,id. Off. 1, 35, 129: in pedibus observentur status et incessus,the posture and gait,Quint. 11, 3, 124.
* Trop., condition, state, position, situation, circumstances.
* Size, height, stature of living and inanimate beings (cf. statura; post-Aug.): pumilionem, quos natura brevi statu peractos, etc.,Stat. S. 1, 6, 58: longissimum ... aratorem faciemus; mediastenus qualiscunque status potest esse,Col. 1, 9, 3: in gallinaceis maribus status altior quaeritur,id. 8, 2, 9; so id. 7, 9, 2; 7, 12 med.: plantae majoris statūs,Pall. Febr. 25, 20.
* A position, place, in the phrase de statu movere, deicere, or statum conturbare, to displace, drive out, eject, expel, throw from a position (esp. of battle and combat): equestrem procellam excitemus oportet, si turbare ac statu movere (hostes) volumus,Liv. 30, 18, 14: nihil statu motus, cum projecto prae se clipeo staret, in praesidio urbis moriturum se ... respondit,id. 38, 25: Manlius scutum scuto percussit atque statum Galli conturbavit (cf. the next sentence: atque de loco hominem iterum dejecit), Claud. Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 16.—So, out of the military sphere, in order to avoid an attack: ea vis est ... quae, periculo mortis injecto, formidine animum perterritum loco saepe et certo de statu demovet,Cic. Caecin. 15, 42.—Transf., of mental position, conviction, argument, etc.: saepe adversarios de statu omni dejecimus,Cic. Or. 37, 129: voluptas quo est major, eo magis mentem e suā sede et statu demovet,throws the mind off its balance,id. Par. 1, 3, 15.—Similarly: de statu deducere, recedere, from one's position or principles: fecerunt etiam ut me prope de vitae meae statu deducerent, ut ego istum accusarem,Cic. Verr. 2, 2, 4, § 10: neque de statu nobis nostrae dignitatis est recedendum, neque sine nostris copiis in alterius praesidia veniendum,id. Att. 1, 20, 2.—So, de statu suo declinare = moveri: neque dubito quin, suspitione aliquā perculsi repentinā, de statu suo declinarint,i. e. became unsettled,Cic. Clu. 38, 106: qui cum me firmissimis opibus ... munire possim, quamvis excipere fortunam malui quam ... de meo statu declinare,than abandon my position,id. Prov. Cons. 17, 41; cf. of the position of heavenly bodies: qui eodem statu caeli et stellarum nati sunt,aspect,id. Div. 2, 44, 92.
* Of persons, condition in regard to public rights, political or civil status, any loss of which was a capitis deminutio (v. caput): capitis minutio est statūs permutatio,Gai. Dig. 4, 5, 1; id. Inst. 1, 159; cf. Dig. 4, 5, 11: quo quisque loco nostrum est natus ... hunc vitae statum usque ad senectutem obtinere debet,Cic. Balb. 7, 18: ad quem proscripti confluebant. Quippe nullum habentibus statum quilibet dux erat idoneus,with regard to the civil death of the proscribed,Vell. 2, 72, 5: illorum salus omnibus accepta fuit ... quia tam grati exoptatum libertatis statum recuperaverint,Val. Max. 5, 26: si statu periclitari litigator videtur,if his civil status seems in peril,Quint. 6, 1, 36: nec ulla tam familiaris est infelicibus patria quam solitudo et prioris statūs oblivio,i. e. the status of full citizenship, lost by banishment,Curt. 5, 5, 11: permanent tamen in statu servitutis,Suet. Gram. 21: vetuit quaeri de cujusquam defunctorum statu,id. Tit. 8 fin.: multorum excisi status,Tac. A. 3, 28: qui illegitime concipiuntur, statum sumunt ex eo tempore quo nascuntur, i. e. whether freemen or slaves, etc., Gai. Inst. 1, 89: cum servus manumittitur: eo die enim incipit statum habere,a civil status,Dig. 4, 5, 4: homo liber qui se vendidit, manumissus non ad suum statum revertitur, sed efficitur libertinae condicionis, i. e. that of an ingenuus,ib. 1, 5, 21: primo de personarum statu dicemus,civil status,ib. 1, 5, 2; so Titin. 5: de statu hominum (sometimes status used in the jurists absolutely with reference to freedom and slavery): si status controversiam cui faciat procurator, sive ex servitute in libertatem, etc.,Dig. 3, 3, 39, § 5; so ib. 3, 3, 33, § 1.—Similarly in the later jurists: status suus = aetas XXV. annorum, years of discretion: cum ad statum suum frater pervenisset,Dig. 31, 1, 77, § 19.
* Condition and position with reference to rank, profession, trade, occupation, social standing, reputation, and character: an tibi vis inter istas vorsarier prosedas ... quae tibi olant stabulum statumque?their trade,Plaut. Poen. 1, 2, 59: quod in civitatibus agnationibus familiarum distinguuntur status,the ranks of the families,Cic. Leg. 1, 7, 23: regum status decemviris donabantur,the rank of kings was assigned to the decemvirs,id. Agr. 1, 1, 2: cum alii rem ipsam publicam atque hunc bonorum statum odissent,the social position of the higher classes,id. Sest. 20, 46: non ut aliquid ex pristino statu nostro retineamus,id. Fam. 4, 4, 1: ecquis umquam tam ex amplo statu concidit?id. Att. 3, 10, 2: non enim jam quam dignitatem, quos honores, quem vitae statum amiserim cogito,id. ib. 10, 4, 1: quam (statuam) esse ejusdem status amictus, anulus, imago ipsa declarat,id. ib. 1, 1, 17: praesidium petebamus ex potentissimi viri benevolentiā ad omnem statum nostrae dignitatis,id. Q. Fr. 3, 8, 1: noster autem status est hic: apud bonos iidem sumus quos reliquisti, apud sordem, etc.,id. Att. 1, 16, 11: ego me non putem tueri meum statum ut neque offendam animum cujusquam, nec frangam dignitatem meam?maintain my character,id. Fam. 9, 16, 6: quos fortuna in amplissimo statu (i. e. regum) collocarat,Auct. Her. 4, 16, 23: tantam in eodem homine varietatem status,high and low position in life, ups and downs,Val. Max. 6, 9, 4: cum classiarios quos Nero ex remigibus justos milites fecerat, redire ad pristinum statum cogeret,Suet. Galb. 12: quaedam circa omnium ordinum statum correxit,id. Claud. 22: cum redieritis in Graeciam, praestabo ne quis statum suum vestro credat esse meliorem,social position,Curt. 5, 5, 22: omnis Aristippum decuit color et status et res,Hor. Ep. 1, 17, 23.
* Of countries, communities, etc., the condition of society, or the state, the public order, public affairs.
* Condition, circumstances, in gen., of life or of the mind: homines hoc uno plurimum a bestiis differunt quod rationem habent, mentemque quae ... omnem complectatur vitae consequentis statum,Cic. Fin. 2, 14, 45: facias me certiorem et simul de toto statu tuo consiliisque omnibus,id. Fam. 7, 10, 3: tibi declaravi adventus noster qualis fuisset, et quis esset status,id. Att. 4, 2, 1: quid enim ego laboravi, si ... nihil consecutus sum ut in eo statu essem quem neque fortunae temeritas, neque, etc., labefactaret,id. Par. 2, 17: sed hoc videant ii qui nulla sibi subsidia ad omnes vitae status paraverunt,id. Fam. 9, 6, 4: atque is quidem qui cuncta composuit constanter in suo manebat statu (transl. of ἔμεινεν ἐν τῷ ἑαυτοῦ κατὰ τρόπον ἤθει, Plat. Tim. p. 42, c. Steph.), in his own state, being, Cic. Tim. 13: vitae statum commutatum ferre non potuit,Nep. Dion, 4, 4: id suis rebus tali in statu saluti fore,Curt. 5, 1, 5: haec sunt fulmina quae prima accepto patrimonio et in novi hominis aut urbis statu fiunt, in any new condition (when a stroke of lightning was considered an omen), Sen. Q. N. 2, 47.—Rarely of a state: libere hercle hoc quidem. Sed vide statum (i. e. ebrietatis),Plaut. Ps. 5, 2, 4.—Esp., in augury: fulmen status, a thunderbolt sent to one who is not expecting a sign, as a warning or suggestion, = fulmen monitorium: status est, ubi quietis nec agitantibus quidquam nec cogitantibus fulmen intervenit,Sen. Q. N. 2, 39, 2.
* In nature, state, condition, etc.: incolumitatis ac salutis omnium causā videmus hunc statum esse hujus totius mundi atque naturae,Cic. Or. 3, 45, 178: ex alio alius status (i. e. mundi) excipere omnia debet,Lucr. 5, 829: ex alio terram status excipit alter,id. 5, 835: est etiam quoque pacatus status aëris ille,id. 3, 292: non expectato solis ortu, ex quo statum caeli notare gubernatores possent,Liv. 37, 12, 11: idem (mare) alio caeli statu recipit in se fretum,Curt. 6, 4, 19: incertus status caeli,Col. 11, 2: pluvius caeli status,id. 2, 10: mitior caeli status,Sen. Oedip. 1054.
* The characteristic, mark, character, essential feature of a thing.
* Of the constitution, institutions, form of government, etc.: Scipionem rogemus ut explicet quem existimet esse optimum statum civitatis,Cic. Rep. 1, 20, 33; 1, 21, 34; 1, 46, 70; 1, 47, 71: ob hanc causam praestare nostrae civitatis statum ceteris civitatibus,id. ib. 2, 1, 2: itaque cum patres rerum potirentur, numquam constitisse statum civitatis,the form of the government had never been permanent,id. ib. 1, 32, 49: in hoc statu rei publicae (decemvirali), quem dixi non posse esse diuturnum,id. ib. 2, 37, 62: providete ne rei publicae status commutetur,id. Har. Resp. 27, 60: eademque oritur etiam ex illo saepe optimatium praeclaro statu,aristocratic form of government,id. Rep. 1, 44, 68: ut totum statum civitatis in hoc uno judicio positam esse putetis,id. Fl. 1, 3: ut rei publicae statum convulsuri viderentur,id. Pis. 2, 4: pro meā salute, pro vestrā auctoritate, pro statu civitatis nullum vitae discrimen vitandum umquam putavit,id. Red. in Sen. 8, 20: cum hoc coire ausus es, ut consularem dignitatem, ut rei publicae statum ... addiceres?id. ib. 7, 16: omnia quae sunt in imperio et in statu civitatis ab iis defendi putantur,id. Mur. 11, 24: intelleges (te habere) nihil quod aut hoc aut aliquo rei publicae statu timeas,id. Fam. 6, 2, 3: quod ad statum Macedoniae pertinebat,Liv. 45, 32, 2: ex commutatione statūs publici,Vell. 2, 35, 4: haec oblivio concussum et labentem civitatis statum in pristinum habitum revocavit,Val. Max. 4, 1, ext. 4: Gracchi civitatis statum conati erant convellere,id. 6, 3, 1 fin.: Cicero ita legibus Sullae cohaerere statum civitatis affirmat ut his solutis stare ipsa non possit,Quint. 11, 1, 85: qui eloquentiā turbaverant civitatium status vel everterant,id. 2, 16, 4: id biduum quod de mutando reipublicae statu haesitatum erat,Suet. Claud. 11: nec dissimulasse unquam pristinum se reipublicae statum restituturum,id. ib. 1: conversus hieme ad ordinandum reipublicae statum, fastos correxit, etc.,id. Caes. 40: tu civitatem quis deceat status Curas,what institutions,Hor. C. 3, 29, 25.—Hence
* In gram., the mood of the verb, instead of modus, because it distinguishes the conceptions of the speaker: et tempora et status,tenses and moods,Quint. 9, 3, 11: fiunt soloecismi per modos, sive cui status eos dici placet,id. 1, 5, 41.!*? For , v. statuliber.
* In gen.: atque hoc loquor de tribus his generibus rerum publicarum non perturbatis atque permixtis, sed suum statum tenentibus,preserving their essential features,Cic. Rep. 1, 28, 44.—Hence
* Esp. in rhet. jurisp.
* The answer to the action (acc. to Cic., because the defence: primum insistit in eo = the Gr. στάσις): refutatio accusationis appellatur Latine status, in quo primum insistit quasi ad repugnandum congressa defensio,Cic. Top. 25, 93; so, statu (sic enim appellamus controversiarum genera),id. Tusc. 3, 33, 79: statum quidam dixerunt primam causarum conflictionem,Quint. 3, 6, 4; cf. Cic. Part. Or. 29, 102.
* The main question, the essential point: quod nos statum id quidam constitutionem vocant, alii quaestionem, alii quod ex quaestione appareat, Theodorus caput, ad quod referantur omnia,Quint. 3, 6, 2: non est status prima conflictio, sed quod ex primā conflictione nascitur, id est genus quaestionis,the kind, nature of the question,id. 3, 6, 5; cf. the whole chapter.

stătus, a, um, v. sisto.