Lewis Short
(v. a.P. a.) : spargo, si, sum, 3 (old
* Inf. spargier, Hor. C. 4, 11, 8), v. a. Sanscr. root sparç, to touch, sprinkle; M. H. Germ. Sprengen; cf. Gr. σπείρω, to strew, throw here and there, cast, hurl, or throw about, scatter; to bestrew; to sprinkle, spatter, wet; to bespatter, bedew, moisten, etc. (freq. and class.; syn. sero).
* Lit., in gen.: semen,Cic. Rosc. Am. 18, 50: semina,id. Div. 1, 3, 6; Quint. 1, 3, 5; 2, 9, 3; Ov. M. 5, 647: humi, mortalia semina, dentes,id. ib. 3, 105: per humum, nova semina, dentes,id. ib. 4, 573: vipereos dentes in agros,id. ib. 7, 122: nummos populo de Rostris,Cic. Phil. 3, 6, 16: venena,id. Cat. 2, 10, 23: nuces,Verg. E. 8, 30: flores,id. A. 6, 884; Hor. Ep. 1, 5, 14: rosas,id. C. 3, 19, 22: frondes,id. ib. 3, 18, 14: hastati spargunt hastas, cast or hurl about, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 287 Vahl.): hastas, id. ap. Macr. 6, 4: tela,Verg. A. 12, 51; Ov. M. 12, 600: harenam pedibus,Verg. E. 3, 87; id. A. 9, 629 et saep.—Absol.: sagittarius cum funditore utrimque spargunt, hurl, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 1.
* Esp., of liquids, to sprinkle, scatter: umorem passim toto terrarum in orbi,Lucr. 6, 629: cruorem,id. 2, 195: per totam domum aquas,Hor. Epod. 5, 26 et saep.
* Transf., to bestrew, strew, scatter upon: spargite humum foliis,bestrew, strew,Verg. E. 5, 40; so, virgulta fimo pingui,id. G. 2, 347: molā caput salsā,Hor. S. 2, 3, 200: gruem sale multo,id. ib. 2, 8, 87: (jus) croco,id. ib. 2, 4, 68: umerum capillis,id. C. 3, 20, 14: tempora canis,Ov. M. 8, 567 al.
* To besprinkle, sprinkle, moisten, wet, etc.: saxa spargens tabo, sanie et sanguine atro, sprinkling, wetting, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107; id. Pis. 19, 43 (Trag. v. 414 Vahl.): aras sanguine multo quadrupedum,Lucr. 5, 1202: aram immolato agno,Hor. C. 4, 11, 8: ora genasque lacrimis,Lucr. 2, 977: debitā lacrimā favillam amici,Hor. C. 2, 6, 23: corpus fluviali lymphā,Verg. A. 4, 635: proximos umore oris,Quint. 11, 3, 56 et saep.: anguis aureis maculis sparsus,sprinkled over, spotted, flecked,Liv. 41, 21, 13: sparsā, non convolutā canitie,Plin. 36, 7, 11, § 55: capreoli sparsis etiam nunc pellibus albo,Verg. E. 2, 41: tectum nitidius, aure aut coloribus sparsum,covered over,Sen. Ben. 4, 6, 2; cf.: priscis sparsa tabellis Livia Porticus,Ov. A. A. 1, 71: sparso ore, adunco naso, with a spotty or freckled face, * Ter. Heaut. 5, 5, 18.—Absol.: exi, Dave, Age, sparge: mundum esse hoc vestibulum volo, sprinkle, * Plaut. Fragm. ap. Gell. 18, 12, 4: verrite aedes, spargite, Titin. ap. Charis. p. 183 P. (Com. Rel. p. 130 Rib.): qui verrunt, qui spargunt,Cic. Par. 5, 2, 37.
* Trop.
* In gen., to distribute, spread abroad, spread, extend: animos in corpora humana,Cic. Sen. 21, 77: omnia spargere ac disseminare,id. Arch. 12, 30: sparserat Argolicas nomen vaga Fama per urbes Theseos,Ov. M. 8, 267: genera enim tractamus in species multas sese spargentia,Plin. 21, 8, 22, § 45: spargit legiones, nova cottidie bello semina ministrat,Tac. H. 2, 76: vestigia fugae,Curt. 5, 13, 18.
* In partic.
* Of speech, to intersperse, interpose, insert a word or words; of a report or rumor, to spread or noise abroad, to circulate, report (so perh. not ante-Aug.; syn. dissemino): cum vigilans Quartae esto partis Ulixes Audieris heres: Ergo nunc Dama sodalis Nusquam est? etc.... Sparge subinde,break in with,Hor. S. 2, 5, 103; cf.' libris actorum spargere gaudes Argumenta viri,Juv. 9, 84; Quint. 8, 3, 53: spargere voces In vulgum ambiguas,Verg. A. 2, 98: suspitiones,Quint. 7, 2, 12: in parentes crimina,id. 9, 2, 80: fama spargitur,Stat. Th. 9, 33.—Pass. impers., with obj.-clause: spargebatur insuper, Albinum insigne regis et Jubae nomen usurpare,Tac. H. 2, 58 fin.
* Pregn., of time: satis multum temporis sparsimus,wasted, consumed aimlessly,Sen. Ep. 19, 1.—Hence, sparsus, a, um, P. a., spread open or out: sparsior racemus,Plin. 16, 34, 62, § 146: uberior Nilo, generoso sparsior istro, Ven. Vit. S. Mart. 1, 129.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary