LAT

Lewis Short

sōl (noun M) : Sanscr. svar, shine; cf. Gr. Σείριος, σείρ, σέλας, Ἑλένη; and Lat. serenus.
* Sing., the sun, as a heavenly body.
* In gen.: tempora duorum generum sunt, unum annale, quod sol circuitu suo finit,Varr. R. R. 1, 27: solis cursus lunaeque meatus,Lucr. 5, 77: annum ad cursum solis accommodavit,Suet. Caes. 40: liquidi fons luminis aetherius sol,Lucr. 5, 282: quid potest esse sole majus?Cic. Ac. 2, 26, 82: illud dubium esse nulli potest quin arcus imago solis sit,Sen. Q. N. 1, 3, 11.
* Plur.
* Sol oriens or solis ortus, the east, as a quarter of the heavens: spectant in septemtrionem et orientem solem,Caes. B. G. 1, 1; 5, 13; 7, 69; cf.: a sole exoriente supra Maeotis paludes, Cic. poët. Tusc. 5, 17, 49: si illud signum solis ortum conspiceret,id. Cat. 3, 8, 20: facem stellae ab ortu solis ad occidentem porrigi visam,Liv. 29, 14, 3: ab ortu solis flare venti,id. 25, 27, 6.
* Sol, the Sun-god.
* Transf., the sun, sunlight, sunshine, heat of the sun: ager soli ostentus,exposed to the sun,Cato, R. R. 6: sarmenta imponito quae frigus defendant et solem,id. ib. 48 (49): uvas ponite in sole biduum,id. ib. 112 (113): sol semper hic est a mani ad vesperum,Plaut. Most. 3, 2, 80: quin exta inspicere in sole etiam vivo licet,id. Aul. 3, 6, 29: nec res posse in sole videri, ni, etc.,Lucr. 5, 292: nunc quidem paululum a sole,out of the sun,Cic. Tusc. 5, 32, 92: cum in sole ambulem,id. de Or. 2, 14, 60: apricatio in illo Lucretino tuo sole,id. Att. 7, 11, 1; cf. id. ib. 12, 6, 1: iter in calescente sole factum erat,Liv. 44, 36 init.: torrente meridiano sole,id. 44, 38: ex vehementi sole,id. 28, 15, 11: urente assiduo sole,id. 44, 33 fin.: ut veniens dextrum latus aspiciat sol,light of the morning sun,Hor. Ep. 1, 16, 6: reformidant insuetum lumina solem,Ov. P. 3, 4, 49; cf.: nam et solem lumina aegra formidant,Sen. Vit. Beat. 20, 6: adversi solis ab ictu,sunstroke,Ov. M. 3, 183: altera (spelunca) solem non recipit,Sen. Ep. 55, 6: sole correptis,Plin. 29, 6, 38, § 119: pisces, quos sole torreant,id. 7, 2, 2, § 30: siccatur in sole,id. 19, 1, 3, § 16: in agmine (Caesar) anteibat capite detecto, seu sol seu imber esset,Suet. Caes. 57: patiens pulveris atque solis,Hor. C. 1, 8, 4.— And trop.: in solem ac pulverem procedere, or producere, into heat and dust, i. e. into practical life (opp. umbra eruditorum), Cic. Brut. 9, 37; id. Leg. 3, 6, 14.—In a similar sense: cedat stilus gladio, umbra soli,Cic. Mur. 14, 30.—Prov.: clarior quam solis radii,Plaut. Mil. 1, 1, 2: sole ipso est clarius,Arn. 1, n. 47; cf. the class. luce clarius, and: cum id solis luce videatur clarius,Cic. Div. 1, 3, 6.
* In gen., solis as an appellation.
* Trop., of a great good or a great man: sol excidisse mihi e mundo videtur,Cic. Att. 9, 10, 3: solem e mundo tollere videntur qui, etc.,id. Lael. 13, 47: P. Africanus, sol alter (with sole geminato),id. N. D. 2, 5, 14; cf. Hor. S. 1, 7, 24: neque mundum posse duobus solibus regi, neque orbem, etc.,Just. 11, 12.
* Prov.: et sceleratis sol oritur,Sen. Ben. 4, 26, 1; cf.: qui solem suum oriri facit super bonos et malos,Vulg. Matt. 5, 45: nondum omnium dierum sol occidit (Germ. Es ist noch nicht aller Tage Abend) = there are more days yet to come, sc. when the tables may be turned, Liv. 39, 26, 9.
* Suns, images of the sun (class.): neque pauci neque leves sunt qui se duo soles vidisse dicant,Cic. Rep. 1, 10, 15: Albae duos soles visos ferebant,Liv. 28, 11, 3: et rursus plures soles simul cernuntur,Plin. 2, 31, 31, § 99: quid eas vocem? imagines solis? Historici soles vocant, et binos ternosque adparuisse memoriae tradunt,Sen. Q. N. 1, 11, 2.
* Poet. = days (v. I. C.): nec tamen illis solibus ulla comparebat avis,Lucr. 6, 1219: saepe ego longos Cantando puerum memini me condere soles,to spend the long summer days in singing,Verg. E. 9, 52: tres soles ... Erramus,id. A. 3, 203; cf. Sil. 3, 554: Bajani soles,the sunny days of Bajoe,Mart. 6, 43, 5: O soles!id. 10, 51, 6: soles fulsere quondam tibi candidi, Cat. 8, 3, 8: soles occidere et redire possunt,id. 5, 4: longis solibus,Stat. Th. 5, 460: solibus arctis,short winter days,id. S. 1, 3, 88.—So, to describe certain seasons: solibus hibernis ... gratior,than the sun in winter,Ov. M. 13, 793: si numeres anno soles et nubila toto,the sunny and cloudy days,id. Tr. 5, 8, 31.
* Light or heat of the sun (poet. and in postAug. prose; cf. D. supra): pars terrai perusta solibus assiduis,Lucr. 5, 253; cf. Ov. H. 5, 112: pluviis et solibus icta,Lucr. 6, 1101: quae carent ventis et solibus,i. e. are buried,Hor. Epod. 16, 13; 2, 41: et soles melius nitent,id. C. 4, 5, 8; cf. id. Ep. 1, 10, 17: ex imbri soles Prospicere ... poteris,Verg. G. 1, 393: inque novos soles audent se gramina tuto Credere,id. ib. 2, 332; similarly,Ov. F. 4, 404; Stat. Th. 1, 363; 4, 421; 4, 831: tum blandi soles,Ov. F. 1, 157: frigore soles juvant,id. R. Am. 405; so Mart. 10, 42: Romulus et frater ... Solibus et campo corpora nuda dabant,Ov. F. 2, 366: aequora semper solibus orba tument,id. P. 1, 3, 54: solibus rupta glacies,Juv. 4, 43: geminā pereunt caligine soles,Stat. Th. 5, 154: aestivos quo decipis aere soles?id. S. 4, 4, 19: tacent exhausti solibus amnes,id. Th. 3, 2, 59; 4, 56; Mart. 10, 12, 7; 8, 14, 4; 14, 28; Ov. M. 1, 435: cura soles assiduo quaerendi,Plin. 26, 3, 8, § 16: perpeti soles,id. 36, 22, 45, § 162: evitatis solibus,id. 28, 12, 50, § 186: (sal) siccatur aestivis solibus,id. 31, 7, 39, § 73: merguntur in aquam solibus tepefactam,id. 19, 1, 3, § 17: nec campi minus soles accipiunt,id. 17, 4, 3, § 29: sarculatio novos soles admittit,id. 18, 21, 50, § 184; cf. id. 12, 5, 11, § 23; 12, 7, 14, § 26: aurea pellebant tepidos umbracula soles,Ov. F. 2, 311: dum patula defendimus arbore soles,Stat. S. 3, 1, 70.—Very rarely of the sun's revolution, without reference to light or heat: quae via soles praecipitet,Stat. Th. 6, 362.—In class. prose sometimes solis ardores, with the force of the poet. soles: et nimios solis defendit ardores,Cic. Sen. 15, 53; cf.: propter nimios solis ardores,Sen. Ep. 90, 17.
* Lit.
* The ancient Italian deity Sol, represented as driving the four-horse sun-chariot from east to west; later identified with the Greek Helios, and hence often called Titan or Phoebus by the poets: signi dic quid est? Cum quadrigis Sol exoriens,Plaut. Am. 1, 1, 269: Sol ... aeternam suscepit lampada mundi,Lucr. 5, 402: rapax vis Solis equorum,id. 5, 402: quod magni filia Solis eram,Ov. R. Am. 276; id. M. 14, 346: Solis currus,id. P. 4, 6, 48: secundum (invocabis) Solem et Lunam,Varr. R. R. 1, 1 med.: grates tibi ago, summe Sol,Cic. Rep. 6, 9, 9: Sol Phaëthonti filio facturum se esse dixit quidquid optasset,id. Off. 3, 25, 94: Quid? illum filium Solis nonne patris ipsius luce indignum putas?id. Tusc. 3, 12, 26: qui Solem aurigando aequiperare existimaretur,Suet. Ner. 53: Solis colossus Rhodi,Plin. 34, 7, 18, § 41; 34, 8, 19, § 63.—Comic.: credo edepol equidem dormire Solem atque adpotum probe,Plaut. Am. 1, 1, 129.
* The sun-god as emblem of omniscience: non potuit reperire, si ipsi Soli quaerundas dares, lepidiores ad hanc rem quam ego dabo,Plaut. Mil. 3, 1, 206: meliorem neque tu reperis, neque Sol videt,id. Stich. 1, 2, 53: at vigiles mundi ... Sol et Luna,Lucr. 5, 1435: si hoc uno quicquam Sol vidisset iniquius,Cic. Off. 2, 8, 28: O Solem ipsum beatissimum, qui antequam se abderet fugientem vidit Antonium,id. Phil. 14, 10, 27: Solem consule, qui late facta diurna videt,Ov. F. 4, 582: quis Solem fallere possit?id. A. A. 2, 573; cf. Plaut. Bacch. 2, 3, 21; Sen. Herc. Fur. 595.—Hence represented as betrayer of conspiracies: propiusque honos Boli, qui occulta conjurationis retexisset, Tac. A. 15, 74; to him was commended the detection of murderers, in inscriptions over the slain: SOL, TIBI COMMENDO QVI MANVS INTVLIT EI,Inscr. Orell. 4791: SOL, TV INDICES EIVS MORTEM,ib. 4792.
* Poet., to describe the times of the day: solverat flagrantes Sol pronus equos, = it was night, Stat. Th. 3, 408: Sol operum medius summo librabat Olympo Lucentes, ceu staret, equos, = it was mid-day, id. ib. 5, 85.
* DIES SOLIS, Sunday (late Lat.), Inscr. Orell. 508.
* Solis gemma, a precious stone, Plin. 37, 10, 67, § 181.
* Solis insula, off the coast of Gedrosia, Plin. 6, 22, 24, § 86; 6, 23, 26, § 97.
* Solis fons, in Marmorica, Curt. 4, 7, 22; Mela, 1, 8, 1; Plin. 5, 5, 5, § 31.
* Solis promunturium, in Africa, Plin. 5, 1, 1, § 9.
* Solis oppidum, a town in Aegina, Plin. 5, 9, 11, § 61.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary
memory