LAT

Lewis Short

(verb) : servo, āvi, ātum, 1 (old
* Fut. perf. servasso, Plaut. Most. 1, 3, 71: servassis, an old formula in Cato, R. R. 141, 3: servassit,Plaut. Cist. 4, 2, 76: servassint,id. As. 3, 3, 64; id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103), cf. salus.
* Lit.
* In gen., to save, deliver, keep unharmed, preserve, protect, etc. (very freq. and class.; syn. salvo): Ph. Perdis me tuis dictis. Cu. Immo servo et servatum volo, Plaut. Curc. 2, 3, 56; cf.: qui ceteros servavi, ut nos periremus,Cic. Fam. 14, 2, 2: pol me occidistis, amici, Non servastis,Hor. Ep. 2, 2, 139: aliquem ex periculo,Caes. B. C. 2, 41 fin.: aliquem ex judicio,Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131: vita ex hostium telis servata,id. Rep. 1, 3, 5: urbs ex belli ore et faucibus erepta atque servata,id. Arch. 9, 21.—With ab and abl. (mostly post - Aug. and rare): si tamen servari a furibus possunt,Pall. 5, 8, 7 fin.: super omnia Capitolium summamque rem in eo solus a Gallis servaverat,Plin. 7, 28, 29, § 103.—Mars pater, te precor, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem mihi, etc., an old formula of prayer, Cato, R. R. 141, 3: di te servassint semper,Plaut. As. 3, 3, 64: di te servassint mihi,id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103: ita me servet Juppiter,Ter. Phorm. 5, 3, 24: serva, quod in te est, filium et me et familiam,id. Heaut. 4, 8, 4: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratiā. Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.): invitum qui servat idem facit occidenti,Hor. A. P. 467: Graeciae portus per se (i. e. Themistoclem) servatos,Cic. Rep. 1, 3, 5: servare rem publicam, id. Sest. 22, 49: quoniam me unā vobiscum servare non possum, vestrae quidem certe vitae prospiciam, etc.,Caes. B. G. 7, 50: impedimenta cohortesque,id. B. C. 1, 70: urbem insulamque Caesari,id. ib. 2, 20: sua,Cato, R. R. 5, 1: rem suam,Hor. A. P. 329: servabit odorem Testa,id. Ep. 1, 2, 69: Sabinus Vitisator, curvam servans sub imagine falcem,keeping, retaining,Verg. A. 7, 179 et saep.: urbem et cives integros incolumesque,Cic. Cat. 3, 10, 25: pudicitiam liberorum ab eorum libidine tutam,Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68: se integros castosque,id. Tusc. 1, 30, 72: omnia mihi integra, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1.—Poet. with inf.: infecta sanguine tela Conjugibus servant parvisque ostendere natis,Stat. Th. 9, 188.—Absol.: So. Perii, pugnos ponderat. Me. Quid si ego illum tractim tangam ut dormiat? So. Servaveris: Nam continuas has tres noctes pervigilavi,you would save me,Plaut. Am. 1, 1, 157.
* Transf. (from the idea of the attention being turned to any thing).
* In partic., to keep, lay up, preserve, reserve for the future or for some purpose (syn. reservare): si voles servare (vinum) in vetustatem, ad alvum movendam servato,Cato, R. R. 114, 2; Col. 12, 28, 4: lectum Massicum,Hor. C. 3, 21, 6; Col. 12, 28, 4; cf.: Caecuba centum clavibus,Hor. C. 2, 14, 26: lapis chernites mitior est servandis corporibus nec absumendis,Plin. 36, 17, 28, § 132: vermes in melle,id. 30, 13, 39, § 115: se temporibus aliis,Cic. Planc. 5, 13: eo me servavi,id. Att. 5, 17, 1: Valerius, in parvis rebus neglegens ultor gravem se ad majora vindicem servabat,Liv. 2, 11, 4; 10, 28, 5.—With dat.: placet esse quasdam res servatas judicio voluntatique multitudinis,Cic. Rep. 1, 45, 69: in aliquod tempus quam integerrimas vires militi servare,Liv. 10, 28: Jovis auribus ista (carmina) Servas,Hor. Ep. 1, 19, 44: causa integra Caesari servaretur, Auct. B. Alex. 35, 1: durate et vosmet rebus servate secundis,Verg. A. 1, 207.—Poet. with ad: ad Herculeos servaberis arcus,Ov. M. 12, 309.
* To give heed to, pay attention to; to watch, observe any thing (syn. observo).
* In gen.
* To keep to, remain in a place (i. e. to keep watch there); to dwell in, inhabit (ante-class. and poet.): nunc te amabo, ut hanc hoc triduum solum sinas Esse hic et servare apud me,Plaut. Cist. 1, 1, 107: tu nidum servas,Hor. Ep. 1, 10, 6: atria servantem postico falle clientem,id. ib. 1, 5, 31: nymphae sorores, Centum quae silvas, centum quae flumina servant,Verg. G. 4, 383: immanem hydrum Servantem ripas,id. ib. 4, 459: sola domum et tantas servabat filia sedes,id. A. 7, 52: DOMVM SERVAVIT, LANAM FECIT,Inscr. Orell. 3848.
* In late jurid. Lat.: servare aliquid (pecuniam) ab aliquo,to get, obtain, receive,Dig. 17, 1, 45 fin.; so ib. 25, 5, 2; 26, 7, 61.—Hence, * servans, antis, P.a., keeping, observant; with gen.: Rhipeus servantissimus aequi,Verg. A. 2, 427.
* Absol., to stay, keep watch, or guard: Eu. Intus serva. Sl. Quippini Ego intus servem? an, ne quis aedes auferat? Plaut. Aul. 1, 2, 3 sq.; cf.: nemo in aedibus Servat,id. Most. 2, 2, 22: solus Sannio servat domi,Ter. Eun. 4, 7, 10; Ov. M. 1, 627.—Imper.: serva!take care! look out! beware!Plaut. Pers. 5, 2, 29; Ter. And. 2, 5, 5; id. Ad. 2, 1, 18; Hor. S. 2, 3, 59.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary
memory