(P. a.adv.) : possum, pŏtŭi, posse
* V. n. irreg. (old forms, potis sum, for possum, Plaut. Poen. 5, 2, 26; id. Curc. 5, 3, 23; so, potis est,id. Ps. 1, 1, 41: potis sunt, for possunt,id. Poen. 1, 2, 17: POTISIT, S. C. de Bacchan.: potisset, for posset, and potisse, for posse, Lucil. ap. Non. 484, 32, and 445, 29: potesse, for posse, very freq.,Plaut. Aul. 2, 4, 30; id. Cist. 1, 1, 32; id. Truc. 1, 1, 73; id. Ep. 2, 2, 43; id. Bacch. 3, 6, 30 al.; Lucr. 1, 665; 2, 225; 1010: possiem,Plaut. Bacch. 4, 5, 2; id. Stich. 3, 2, 25: potis sis,id. Poen. 4, 2, 53: potis siem,id. Merc. 2, 2, 59: possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin., or Sat. v. 38 Vahl.; Plaut. As. 4, 2, 10; id. Aul. 4, 10, 17; id. Most. 2, 2, 34; 3, 2, 147; id. Men. 5, 9, 45: possiet,id. Cist. 1, 3, 37; id. Bacch. 3, 1, 3; id. Most. 1, 1, 13 al.; cf. Brix ad Plaut. Mil. 884; Fleck. Krit. Misc. p. 45 sq.—In pass.: potestur, Enn. ap. Diom. p. 380 P. (Ann. v. 594 Vahl.): Pac. ap. Non. 508, 29; Quadrig. ap. id. 508, 30; Lucr. 3, 1010: poteratur, Cael. ap. Non. 508, 27: possitur, Lex. Servil. p. 59 Haubold; Scaurus ap. Diom. p. 381 P.: possetur, Quadrig. ap. Non. 508, 18) [potis-sum].
* In gen., to be able, have power; I (thou, he, etc.) can (syn. queo): quantum valeam, quantumque possim,Cic. Fam. 6, 5, 1: consilio, quantum potero, labore plus paene quam potero exeubabo,id. Phil. 6, 7, 18: ut, quoad possem et liceret, a senis latere nunquam discederem,id. Lael. 1, 1: timor igitur ab iis aegritudinem potuit repellere, ratio non poterit?id. Tuse. 3, 27, 66.—With sup.: Caesari te commendavi et tradidi, ut gravissime diligentissimeque potui,as earnestly and warmly as I possibly could,Cic. Fam. 7, 17, 2: potest fieri, it may be, is possible: potest fieri, ut fallar,id. ib. 13, 73, 2: non possum quin, I can not but: non possum quin exclamem, ut ait ille in Trinummo (Plaut. Trin. 3, 2, 79; cf. id. Mil. 2, 2, 107); Cic. de Or. 2, 10, 39: ut nihil ad te dem litterarum, facere non possum,I cannot help writing to you,id. Att. 8, 14, 1: facere non potui quin tibi sententiam declararem meam,id. Fam. 6, 13, 1; cf.: non possum non: aequitatem tuam non potui non probare,id. ib. 1, 9, 26: non possum te non accusare,id. ib. 5, 14, 2: is non potest eam (mortem) non timere,id. Fin. 3, 8, 29.—Absol.: potest (sc. fieri), it may be, is possible: potest, ut alii ita arbitrentur,Plaut. Ps. 2, 2, 38: non, non sic futurum est; non potest,Ter. Phorm. 2, 1, 73; Plaut. Mil. 3, 1, 100 Brix; cf. id. Trin. 3, 3, 3: quae (mala) si potest singula consolando levare, etc.,Cic. Fin. 5, 28, 84: nos dignitatem, ut potest, retinebimus,id. Fam. 1, 2, 4.—Quantum or ut potest, as much or as far as possible: ibo atque arcessam medicum, quantum potest,Plaut. Men. 5, 2; id. Most. 3, 2, 71; Ter. Eun. 5, 1, 20: nos in senatu dignitatem nostram, ut potest in tantā hominum perfidiā, retinebimus,Cic. Fam. 1, 2, 4.—In urgent questions: possum scire, quo profectus, cujus sis, aut quid veneris?may I know? can I learn? pray, will you tell me?Plaut. Am. 1, 1, 190: possumne ego hodie ex te exsculpere Verum?Ter. Eun. 4, 4, 44.
* In partic.
* To be able, to have influence or efficacy, to avail.
* With neutr. acc. used adverbially (class.; cf. polleo): vocat me, quae in me plus potest,Plaut. Truc. 4, 2, 42: plus potest qui plus valet,id. ib. 4, 3, 38: qui tum et poterant per vim et scelus plurimum, et quod poterant, id audebant,Cic. Quint. 21, 69: quid ergo? hoc pueri possunt, viri non poterunt?id. Tusc. 2, 14, 34: qui apud me et amicitiā, et beneficiis, et dignitate plurimum possunt,id. Rosc. Am. 1, 4: plus aliquanto apud te pecuniae cupiditas, quam judicii metus potuit,Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131; id. de Or. 2, 42, 180: quid aristolochia ad morsus serpentum possit,id. Div. 1, 10, 16: quoniam multum potest provisio animi ad minuendum dolorem,id. Tusc. 3, 14, 30: ad beate vivendum satis posse virtutem,id. ib. 5, 5, 12: multum posse ad salutem alterius ... parum potuisse ad exitium, Cic. Opp. ap. Amm. 30, 8, 7.
* Posse aliquem, to be able to embrace one (poet.), Mart. 3, 32.
* Posse as subst. (poet.): posse loqui,the power of speech,Ov. M. 2, 483: posse moveri = facultatem se movendi,id. ib. 11, 177.
* Freq. in elliptical sentences: quod vi non poterant, fraude assequi temptant,Curt. 5, 10, 8: Ismenias, etsi publicis non poterat, privatis tamen viribus adjuvabat,Just. 5, 9, 8: ut auxilium quod misericordiā non poterat, jure cognationis obtineret,id. 28, 1, 9: ut collegam vi, si aliter non possent, de foro abducerent,Liv. 2, 56.
* In apodosis of conditional sentences, analogous to the auxiliaries of the Engl. potential mood (v. Roby, § 1520; Zumpt, § 519).
* Indic.: ille potuit exspectatior venire, qui te nuntiaret mortuom (= si quis nuntiaret, etc.),Plaut. Most. 1, 2, 12: nec vero ipsam amicitiam tueri possumus, nisi aeque amicos et nosmet ipsos diligamus,Cic. Fin. 1, 20, 67: Pompeius munitiones Caesaris prohibere non poterat, nisi praelio decertare vellet,Caes. B. C. 3, 44: consul esse qui potui, nisi eum vitae cursum tenuissem, Cic. Rep. 1, 6, 10: (res publica) poterat esse perpetua, si patriis viveretur institutis,id. ib. 3, 29, 41: deleri totus exercitus potuit, si fugientis persecuti victores essent,Liv. 32, 12, 6: nisi felicitas in socordiam vertisset exuere jugum potuerunt,Tac. Agr. 31.
* In gen., able, mighty, powerful, potent (class.): amplae atque potentes civitates,Cic. Inv. 2, 56, 169: familiae clarae ac potentes,Liv. 23, 4: amici magni et potentes,Suet. Aug. 56: ne quis ex plebe contra potentiorem auxilii egeret,Caes. B. G. 6, 10: duo potentissimi reges,Cic. Imp. Pomp. 2, 4: potentissimus et clarissimus civis,id. Planc. 21, 51.
* With gen.: quanta sit humani ingenii vis, quam potens efficiendi quae velit,Quint. 12, 11, 10.
* In partic.
* With inf.: compensare potens,Dig. 16, 2, 10.
* According to one's ability or powers (poet.): lecta potenter res,Hor. A. P. 40.
* Fit for, capable of any thing; with gen.: potens regni,Liv. 24, 2: hostes neque pugnae, neque fugae satis potentes caeduntur, unable either to fight or flee, id. 8, 39.
* Partaking of, having attained a thing; with gen. (poet.): pacis potentes,Plaut. Poen. 5, 4, 9: voti,Ov. M. 8, 80: jussi,having fulfilled the command,id. ib. 4, 509.
* Strong, mighty, powerful, efficacious, potent (mostly poet. and in post-Aug. prose): fortuna in res bellicas potens,Liv. 9, 17: herba potens ad opem,Ov. H. 5, 147: verba,id. Am. 3, 11, 31: herba potens adversus ranas,Plin. 25, 10, 81, § 130: passum ex uvis contra haemorrhoida potens,id. 23, 1, 12, § 15.—Comp.: nihil esse potentius auro,Ov. Am. 3, 8, 29: quaedam ad efficiendum potentiora,Quint. 6, 1, 26.—Sup.: potentissimae cantharides,Plin. 29, 4, 30, § 94: argumenta,Quint. 6, 4, 22.—Hence, adv.: pŏtenter, strongly, mightily, powerfully, effectually (poet. and in post-Aug. prose): se ipsam potenter atque efficaciter defendere,Val. Max. 1, 1, 1: dicere,Quint. 12, 10, 72. —Comp.: aurum ... perrumpere amat saxa potentius Ictu fulmineo,Hor. C. 3, 16, 9; Quint. 6, 4, 18.

s. TLL