Lewis Short
(adj.adv.) : parvus, a, um, adj. (usual, irreg.
* Comp. and sup.: mĭnor, mĭnĭmus.—Comp.: volantum parviores,Cael. Aur. Tard. 2, 1, 26.— Sup.: rictus parvissimus, Varr. ap. Non. 456, 10: parvissima corpora,Lucr. 1, 615; 621; 3, 199: minerrimus pro minimo dixerunt, Paul. ex Fest. p. 122 Müll.: minimissimus,Arn. 5, n. 8) [kindr. with paucus and Gr. παῦρος; cf., also, parum, parcus], little, small, petty, puny, inconsiderable (cf.: exiguus, minutus, brevis; in class. prose parvus is not used, like brevis, of stature, v. Auct. Her. 4, 33, 45).
* Posit.: in parvis aut mediocribus rebus,Cic. de Or. 2, 20, 84: quam parva sit terra, etc.,id. Rep. 1, 17, 26; cf. id. ib. 6, 16, 16: commoda parva ac mediocria,id. Q. Fr. 3, 8, 1: in parvum quendam et angustum locum concludi,id. Leg. 1, 5, 17: beneficium non parvum,id. Caecin. 10, 26: parvi pisciculi,id. N. D. 2, 48, 123: haec parva et infirma sunt,id. Clu. 34, 94: si parva licet componere magnis,Verg. G. 4, 176: merces,Hor. S. 1, 6, 86: sucus,Plin. 21, 31, 105, § 178 et saep.: liberi,Cic. Rep. 2, 21, 37; so of children: salutaria appetant parvi,the little ones,id. Fin. 3, 5, 16: parva soror,Ter. Eun. 3, 3, 15; cf.: memini quae plagosum mihi parvo Orbilium dictare,Hor. Ep. 2, 1, 70: operosa parvus Carmina fingo,a little man,id. C. 4, 2, 31; Suet. Aug. 48: a parvis didicimus: si in jus vocat, etc.,when little, in childhood,Cic. Leg. 2, 4, 9: puer in domo a parvo eductus,from infancy,Liv. 1, 39 fin.—Of time, little, short, brief: parvae consuetudinis Causa,slight, short,Ter. And. 1, 1, 83; cf.: in parvo tempore,Lucr. 5, 106: nox,Luc. 4, 476: vita,id. 6, 806: parvam fidem habere alicui,Ter. Eun. 1, 2, 117: hic onus horret, Ut parvis animis et parvo corpore majus,Hor. Ep. 1, 17, 39: homo parvo ingenio,Plin. Ep. 6, 29: parvum carmen,Hor. Ep. 2, 1, 257: hoc opus, hoc studium parvi properemus et ampli,both small and great,id. ib. 1, 3, 28.—With ref. to value or consequence, little, small, low, mean, etc.: meam erus esse operam deputat parvi pretii,Ter. Hec. 5, 3, 1: nil parvom aut humili modo, Nil mortale loquar,Hor. C. 3, 25, 17: et magnis parva mineris Falce recisurum simili te,id. S. 1, 3, 122: pretio parvo vendere,Cic. Verr. 2, 4, 60, § 134: parvi sunt foris arma, nisi est consilium domi,of little value,id. Off. 1, 22, 76: parvi refert abs te jus dici diligenter, nisi, etc.,it matters little,id. Q. Fr. 1, 1, 7, § 20.—Hence, parvi facere, aestimare, ducere, pendere, etc., to esteem lightly, care little for: parvi ego illos facio,Plaut. Mil. 4, 8, 41: parvi aestimo, si ego hic peribo,id. Capt. 3, 5, 24: quia parvi id duceret,Cic. Fin. 2, 8, 24: nequam hominis ego parvi pendo gratiam, Plaut. Bacch. 3, 6, 29.—So, in abl.: signa abs te diligenter parvoque curata sunt,Cic. Att. 1, 3, 2; so, quanti emptus? parvo,Hor. S. 2, 3, 156: parvo stat magna potentia nobis,Ov. M. 14, 493: parvo contentus esse possum,with little,Cic. Att. 12, 19, 1; cf.: vivitur parvo bene,Hor. C. 2, 16, 13: possim contentus vivere parvo,Tib. 1, 1, 25: agricolae prisci, fortes parvoque beati,Hor. Ep. 2, 1, 139: necessarium est parvo assuescere,Sen. Ep. 123, 3: parvo, as an abl. of measure, with comp. (rarely; perh. not ante-Aug.): ita ut parvo admodum plures caperentur,a very little more,Liv. 10, 45, 11: parvo brevius,Plin. 2, 67, 67, § 168: haud parvo junior,Gell. 13, 2, 2.—So in designating time: parvo post,Plin. 16, 25, 42, § 103: parvo post tempore,Vulg. 2 Macc. 11, 1.—Of stature (late Lat. for brevis): Zacchaeus staturā parvus erat,Aug. Serm. 113, 3; id. in Psa. 143, 1.
* Comp.: mĭnor, uscf. Gr. μινύς, μινύθω, less, lesser, smaller, inferior: quod in re majore valet, valeat in minore,Cic. Top. 4, 23: si ea pecunia non minor esset facta,id. Leg. 2, 20, 51: Hibernia dimidio minor quam Britannia,Caes. B. G. 5, 13: minus praedae quam speraverant fuit,a smaller quantity, less,Liv. 4, 51: sociis dimidio minus quam civibus datum,id. 41, 13 fin.: calceus ... si minor (pede), uret,Hor. Ep. 1, 10, 43: neve minor, neu sit quinto productior actu Fabula,less than five acts,id. A. P. 189: genibus minor,i. e. down upon his knees, on his bended knees,id. Ep. 1, 12, 28; cf.: minor in certamine longo,worsted,id. ib. 1, 10, 35: numero plures, virtute et honore minores,inferior,id. ib. 2, 1, 183.—Absol.: minor, inferior in rank: praevalidi ad injurias minorum elati,Tac. A. 15, 20; Ov. P. 4, 7, 49; cf.: sapiens uno minor est Jove,Hor. Ep. 1, 1, 106: minor capitis, i. e. capiti deminutus,Hor. C. 3, 5, 42: et sunt notitiā multa minora tuā, too trivial, = leviora, Ov. Tr. 2, 214: dies sermone minor fuit,too short for,id. P. 2, 10, 37: infans Et minor igne rogi,too young for,Juv. 15, 140.—With abl. of measure, Cic. Verr. 2, 1, 45, § 117: ut uno minus teste haberet?id. ib. 2, 1, 57, § 149: bis sex Herculeis ceciderunt, me minus uno, Viribus,i. e. eleven,Ov. M. 12, 554.—Of age: qui minor est natu,younger,Cic. Lael. 9, 32: aliquot annis minor natu,id. Ac. 2, 19, 61: aetate minor,Ov. M. 7, 499: minor uno mense,Hor. Ep. 2, 1, 40: filia minor Ptolemaei regis,the younger daughter,Caes. B. C. 3, 112: minor viginti annis,less than twenty years old, under twenty years of age,Dig. 30, 99, 1.— With gen.: minor quam viginti quinque annorum natu, Praetor,Dig. 4, 4, 1; id. ib. 50, 2, 6: si pupilla minor quam viripotens nupserit,id. ib. 36, 2, 30.—So, absol.: minor, a person under age (under five-and-twenty), a minor: De minoribus,Dig. 4, tit. 4: si minor negotiis majoris intervenerit,ib. 4, 4, 24: si minor praetor vel consul jus dixerit, valebit,ib. 42, 1, 57.—Poet., children, Sil. 2, 491.—Also, descendants, posterity, = posteri: nunc fama, minores Italiam dixisse ducis de nomine gentem,Verg. A. 1, 532; so id. ib. 733; Prop. 2, 15, 47; Sil. 16, 44: minorum gentium, v. gens.—In specifications of value: vendo meum non pluris quam ceteri, fortasse etiam minoris,cheaper,Cic. Off. 3, 12, 51: minoris pallium addicere placuit,Petr. 14: omnia minoris aestimare, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 2: (fidem suam) non minoris quam publicam ducebat,Sall. J. 32, 5.
* Poet., with acc. respect.: frontemque minor truncam amnis Acarnan,Sil. 3, 42; Val. Fl. 1, 582.
* Sup.: mĭnĭmus, a, um (whence a new sup.: minimissimus digitorum,Arn. 5, 160; 166; cf., in the Gr., ἐλαχιστότατος, from ἐλάχίστος), very small, very little; least, smallest, etc.: cum sit nihil omnino in rerum naturā minimum, quod dividi nequeat,Cic. Ac. 1, 7, 27: minimae tenuissimaeque res,id. de Or. 1, 37, 169: minima pars temporis,Caes. B. C. 1, 70: quā minima altitudo fluminis erat,id. B. G. 1, 8: in maximā fortunā minima licentia est,Sall. C. 51, 13: vitia,Hor. S. 1, 3, 69: minimus digitulus,the little finger,Plaut. Rud. 3, 4, 15; so, minimus digitus,Plin. 11, 45, 103, § 251.—Of age: minimus natu horum omnium, the youngest, Cic. de Or. 2, 14, 58: ex his omnibus natu minimus,id. Clu. 38, 107: Hiempsal, qui minimus ex illis erat,Sall. J. 11, 3: minimus filius,Just. 42, 5, 6.—In specifications of value: deos minimi facit,Plaut. Ps. 1, 3, 35: Pe. Quanti emi potest minimo? Ep. Ad quadraginta fortasse eam posse emi minimo minis, id. Ep. 2, 2, 110: Crispinus minimo me provocat, for a trifle (in a wager), Hor. S. 1, 4, 14 (minimo provocare dicuntur hi qui in responsione plus ipsi promittunt quam exigunt ab adversario, Schol.).—Prov.: minima de malis,of evils choose the least,Cic. Off. 3, 29, 105.— With a negation emphatically: non minimo discrimine, i. e. maximo,Suet. Aug. 25: res non minimi periculi,id. ib. 67: ut nihil, ne pro minimis quidem, debeant,Liv. 6, 41. —With gen.: minimum firmitatis minimumque virium,Cic. Lael. 13, 46: minimum pedibus itineris confectum,Liv. 44, 5: unde minimum periculi erat,id. 27, 15.— As adv. absol.: praemia apud me minimum valent,very little,Cic. Fam. 1, 9, 11; cf. Quint. 5, 10, 56: minimum distantia miror,Hor. Ep. 2, 1, 72: dormiebat minimum,Plin. Ep. 3, 5, 11: medica secatur sexies per annos: cum minimum, quater,at least,Plin. 18, 16, 43, § 146: quam minimum credula postero (diei),as little as possible,Hor. C. 1, 11, 8: ita fiunt omnes partes minimum octoginta et una,at least,Varr. R. R. 2, 1, 12: quae (comprehensio) ex tribus minimum partibus constat,Quint. 5, 10, 5: in quo non minimum Aetolorum operā regii fugati atque in castra compulsi sunt,chiefly, particularly,Liv. 33, 6, 6: eae omnia novella sata corrumpunt, non minimum vites,Varr. R. R. 1, 2, 18.—Hence, adv.
* Posit.: parvē, a little, slightly (very rare), Vitr. 9, 6.
* Comp.: mĭnus, less: aut ne quid faciam plus, quod post me minus fecisse satius sit,too little ... too much,Ter. Hec. 5, 1, 4: ne quid plus minusve faxit,id. Phorm. 3, 3, 21 (v. plus, under multus): cum habeas plus, Pauperiem metuas minus,Hor. S. 1, 1, 93: ne mea oratio, si minus de aliquo dixero, ingrata: si satis de omnibus, infinita esse videatur,Cic. Sest. 50, 108: metus ipsi per se minus valerent, nisi, etc.,id. Div. 2, 72, 150: minus multi,not so many,Plaut. Mil. 3, 1, 138: minus multum et minus bonum vinum,Varr. R. R. 1, 7, 2: ita imperium semper ad optumum quemque a minus bono transfertur,less good, not so good,Sall. C. 2, 6: quia Libyes quam Gaetuli minus bellicosi,Sall. J. 18, 12: minus diu vivunt,Plin. 14, 22, 28, § 141.—Rarely with comp.: minus admirabilior,Flor. 4, 2, 46 Duker: quare milites Metelli sauciabantur multo minus, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 1; cf. Ov. M. 12, 554: civilem admodum inter initia ac paulo minus quam privatum egit,little less so than, nearly as much so as,Suet. Tib. 26: dimidio minus,Varr. R. R. 1, 22, 3.—With quam: nec illa minus aut plus quam tu sapiat,Plaut. As. 4, 1, 28: minus quam aequom erat feci,id. Aul. 3, 2, 10: respondebo tibi minus fortasse vehementer, quam abs te sum provocatus,Cic. Planc. 30, 72.—With atque: qui peccas minus atque ego?Hor. S. 2, 7, 96.—And elliptically, without a particle of comparison: minus quindecim dies sunt, quod, etc.,less than fifteen days, not yet fifteen days,Plaut. Trin. 2, 4, 1: madefactum iri minus XXX. diebus Graeciam sanguine,Cic. Div. 1, 32, 68: minus quinquennium est, quod prodiere,Plin. 15, 25, 30, § 104: cecidere duo milia haud minus peditum,Liv. 42, 6: cum centum et quinquaginta non minus adessent,id. 42, 28; Varr. R. R. 2, 2 fin.: ut ex suā cujusque parte ne minus dimidium ad Trebonium perveniret,Cic. Verr. 2, 1, 47, § 123: ut antequam baccae legantur, ne minus triduum serenum fuerit,Col. 12, 38, 6.
* In partic.
* Sup., in two forms, parvissime (post-class.), and minime (class.), least, very little.
* Transf., in a softened negation, not at all, by no means, not: quod intellexi minus,Ter. Eun. 4, 5, 11: nonnumquam ea quae praedicta sunt, minus eveniunt,Cic. Div. 1, 14, 24.—Esp.: si minus: monebo, si quem meministi minus,Plaut. Cas. 5, 4, 19: Syracusis, si minus supplicio affici, at custodiri oportebat,Cic. Verr. 2, 5, 27, § 69: quod si assecutus sum, gaudeo: sin minus, hoc me tamen consolor quod, etc.,id. Fam. 7, 1, 6 et saep.; so, minus formido ne exedat,Plaut. Curc. 1, 1, 45.
* In partic.
* Minus minusque, minus et (ac) minus, less and less: mihi jam minus minusque obtemperat. Ter. Heaut. 3, 3, 33: jam minus atque minus successu laetus equorum,Verg. A. 12, 616; Hor. C. 1, 25, 6: minus et minus,Ov. P. 2, 8, 73; id. H. 2, 129: minus ac minus,Plin. 11, 10, 10, § 26.
* Quo minus, also written as one word, quominus, that not, from, after verbs of hindering, preventing, as impedio, recuso, deterreo, etc., Ter. And. 1, 2, 26: si te infirmitas valetudinis tenuit, quo minus ad ludos venires,Cic. Fam. 7, 1, 1; 7, 1, 6: hiemem credo prohibuisse, quo minus de te certum haberemus, quid ageres,id. Fam. 12, 5, 1: deterrere aliquem, quo minus, etc.,id. Tusc. 1, 38, 91: stetisse per Trebonium, quo minus oppido potirentur, videbatur,Caes. B. C. 2, 13 fin.; Quint. 12, 1, 16; v. also quo. —Ante-class. also in the reverse order, minus quo: ne vereatur, minus jam quo redeat domum,Ter. Hec. 4, 4, 8.
* Par-vissĭmē: memorare aliquid,very briefly, with very few words,Cael. Aur. Acut. 2, 38.
* Mĭnĭmē, least of all, in the smallest degree, least, very little: cum minime vellem, minimeque opus fuit,Ter. Eun. 2, 3, 42: cum minime videbamur, tum maxime philosophabamur,Cic. N. D. 1, 3, 6; id. Or. 66, 222: mihi placebat Pomponius maxime, vel dicam minime displicebat,id. Brut. 57, 207: quod in miserrimis rebus minime miserum putabis, id facies,id. Fam. 14, 13: quod minime ad eos mercatores saepe commeant,very rarely,Caes. B. G. 1, 1, 3; Cic. de Or. 2, 79, 322.—Strengthened by quam: si non decore, at quam minime dedecore facere possimus,as little as possible,Cic. Off. 1, 31, 114; by omnium and gentium: ad te minime omnium pertinebat,id. Rosc. Am. 34, 96: minime gentium,Plaut. Poen. 3, 3, 77: heus, inquit, puer, arcesse Pamphilam, ... illa exclamat, Minime gentium,not for any thing in the world,Ter. Eun. 4, 1, 11; id. Ad. 3, 2, 44.
* For minimum, saltem, at least: is morbus erit longissimus minimeque annuus,Cels. 2, 8 fin. Targ.: pedes decem vel minime novem,Col. 1, 6, 6: sed id minime bis anno arari debet,id. 5, 9, 12; id. Arb. 16, 3.
* In replies, as an emphatic negative, by no means, not at all, not in the least, Plaut. Curc. 1, 3, 50: Ba. Sed cessas? Pa. Minime equidem: nam hodie, etc.,Ter. Hec. 5, 3, 16: M. An tu haec non credis? A. Minime vero, Cic. Tusc. 1, 6, 10: num igitur peccamus? Minime vos quidem. id. Att. 8, 9, 2: minime, minime hercle vero!Plaut. Trin. 3, 3, 23; so in discourse: minime multi (= quam paucissimi). Ter. Eun. prol. 2: minume irasci decet. Plaut. Stich. 1, 1, 27; Sall. C. 51, 13.—Strengthened by gentium (cf.supra): Nau. Meriton' hoc meo videtur factum? De. Minime gentium, Ter. Phorm. 5, 8, 44.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary