(v. a.P. a.) : impĕdĭo (inp-), īvi or ĭi, ītum, 4 (in tmesi:
* Inque peditur, inque pediri, inque peditus, etc.,Lucr. 6, 394; 3, 484; 4, 562; 1149), v. a.in-pes; cf. compedes; lit., to entangle the feet; hence, in gen., to entangle, ensnare, to shackle, hamper, hinder, hold fast (cf.: praepedio, implico, illigo, irretio, illaqueo).
* Lit. (rare): impediunt teneros vincula nulla pedes,Ov. F. 1, 410; cf.: et illis crura quoque impediit,id. M. 12, 392: ipsus illic sese jam impedivit in plagas,Plaut. Mil. 4, 9, 11: in qua (silva) retentis impeditus (cervus) cornibus,Phaedr. 1, 12, 10: impedita cassibus dama,Mart. 3, 58, 28; cf.: reti impedit Pisces, ensnares, Plaut. Truc. 1, 1, 17; Veg. Vet. 1, 10.
* Transf., in gen., to clasp, encircle, embrace (mostly poet.): narrare parantem Impedit amplexu,Ov. M. 2, 433: nunc decet aut viridi nitidum caput impedire myrto Aut flore,Hor. C. 1, 4, 9: crines (vitta),Tib. 1, 6, 67; Ov. Am. 3, 6, 56: cornua sertis,id. M. 2, 868: remos (hederae),id. ib. 3, 664: medium crus pellibus,Hor. S. 1, 6, 27: equos frenis,to bridle,Ov. F. 2, 736: ingentem clipeum informant ... septenosque orbibus orbes Impediunt,surround, encircle each other,Verg. A. 8, 447: orbes orbibus,id. ib. 5, 585: plana novo munimenti genere (with saepire),Curt. 6, 5; cf.: Antiochus, castris positis, munitionibus insuper saltum impediebat,rendered difficult of access,Liv. 36, 16, 1.
* Trop.
* To entangle, embarrass (class.): impeditum in ea (re amatoria) expedivi animum meum,Ter. Hec. 3, 1, 17; cf.: sapientis est, cum stultitia sua impeditus sit, quoquo modo possit se expedire,Cic. Rab. Post. 9, 24: ipse te impedies, ipse tua defensione implicabere,Cic. Verr. 2, 2, 18, § 44: qui me et se hisce impedivit nuptiis,Ter. Phorm. 2, 4, 2: dum alios servat, se impedivit interim,Plaut. Rud. prol. 37: tot me impediunt curae,Ter. And. 1, 5, 25: mentem dolore,Cic. Cael. 24, 60.
* Transf. (causa pro effectu), to hinder, detain, obstruct, check, prevent, impede (so most freq.; cf.: inhibeo, prohibeo, interdico, veto); constr. with acc., ab, in aliqua re, or the simple abl., ne, quin, quominus, the inf., or absol.; very rarely with dat.
* With the simple acc.: me quotidie aliud ex alio impedit: sed si me expediero, etc.,Cic. Fam. 9, 19, 2: suis studiis sic impediuntur, ut, etc. ... discendi enim studio impediti,id. Off. 1, 9, 28; cf.: aetate et morbo impeditus,Cic. Verr. 2, 3, 25, § 63: religione impediri, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 12, 3: ne forte qua re impediar atque alliger,Cic. Att. 8, 16, 1.—With inanim: or abstr. objects: sinistra impedita,Caes. B. G. 1, 25, 3: mea dubitatio aut impedire profectionem meam videbatur aut certe tardare,Cic. Fam. 7, 5, 1: iter,id. Lael. 20, 75: navigationem (Corus),Caes. B. G. 5, 7, 3: magnas utilitates amicorum,Cic. Lael. 20, 75: res magnas,id. ib.; cf.: belli rationem prope jam explicatam perturbare atque impedire,id. Prov. Cons. 14, 35 fin.: quod si corporis gravioribus morbis vitae jucunditas impeditur; quanto magis animi morbis impediri necesse est?id. Fin. 1, 18, 59.
* Of persons: neque nunc quomodo me expeditum ex impedito faciam, jam consilium placet,Plaut. Epid. 1, 1, 87: inermos armati, impeditos expediti interficiunt, encumbered with baggage, Sisenn. ap. Non. 58, 8; cf.: impeditis hostibus propter ea quae ferebant onera,Caes. B. G. 3, 19, 2: agmen,Liv. 43, 23, 1: itinere impediti,Caes. B. C. 3, 75, 3: nostri si ab illis initium transeundi (fluminis) fieret, ut impeditos aggrederentur,i. e. embarrassed with the difficulties of crossing,id. B. G. 2, 9, 1; 1, 12, 3; 2, 10, 2; 2, 23, 1 et saep.: malis domesticis impediti,Cic. Sest. 45, 97: viden me consiliis tuis miserum impeditum esse?Ter. And. 3, 5, 11.—Comp.: quod, si durior accidisset casus, impeditiores fore videbantur, Auct. B. Alex. 14 fin.
* Of inanim. and abstr. things: hostem impedito atque iniquo loco tenetis,difficult of passage,Caes. B. G. 6, 8, 4; cf.: silvae,id. ib. 5, 21, 3: saltus impeditos gravis armis miles timere potest,Liv. 9, 19, 16: vineae nexu traducum,Tac. H. 2, 25: navigationem impeditam (esse) propter inscientiam locorum,troublesome,Caes. B. G. 3, 9, 4: impedito animo,i. e. engaged, busy,Cic. Leg. 1, 3, 8: omnium impeditis animis,Caes. B. G. 5, 7, 5: tempora rei publicae,Cic. Pis. 1, 3: dies tristi omine infames et impediti,Gell. 4, 9, 5: disceptatio,Liv. 37, 54, 7: oratio fit longa et impedita,Quint. 8, 6, 42: bellum (with arduum),Tac. A. 4, 46: cum victoribus nihil impeditum arbitrarentur,Caes. B. G. 2, 28, 1: tu rem impeditam et perditam restituas,intricate and hopeless,Ter. And. 3, 5, 13.—Comp.: longius impeditioribus locis secuti,Caes. B. G. 3, 28 fin.; so, saltus artior et impeditior,Liv. 9, 2, 8; 7, 21, 8.—Sup.: silvae undique impeditissimae,i. e. exceedingly difficult to pass,Hirt. B. G. 8, 18, 1: itinera,Caes. B. C. 3, 77, 2: quid horum non impeditissimum? vestitus an vehiculum an comes?exceedingly embarrassing, a great encumbrance,Cic. Mil. 20, 54.
* With inf.: quid est igitur, quod me impediat ea quae probabilia mihi videantur sequi, quae contra, improbare? etc.,Cic. Off. 2, 2, 8: me impedit pudor ab aliquo haec exquirere,id. de Or. 1, 35, 163: ne qua mora ignaros pubemque educere castris Impediat,Verg. A. 11, 21; Ov. P. 1, 1, 21.—(ε) With dat. (in analogy to impedimento esse): novitati non impedit vetus consuetudo, is no hinderance, = obstat (cf. the context), Varr. L. L. 9, § 20 Müll.: inpediat tibi, ne, etc., Schol. Juv. 14, 49.—(ξ) Absol.: omnia removentur, quae obstant et impediunt,Cic. Ac. 2, 7, 19: ut omnia quae impediant, vincat intentio,Quint. 10, 3, 28; 12, 10, 55: de rebus ipsis utere tuo judicio—nihil enim impedio,Cic. Off. 1, 1, 2; id. Rep. 1, 13: quem video, nisi rei publicae tempora impedient, Εὐπόριστον, id. Att. 7, 1, 7; cf. Quint. 12, 10, 55.—Hence, impĕdītus (inp-), a, um, P. a., hindered, embarrassed, obstructed, encumbered, burdened, impeded.

s. TLL