hūmānĭtas (noun F) : humanus
* Human nature, humanity, in a good sense; the qualities, feelings, and inclinations of mankind.
* In gen. (for the most part only in Cic.): magna est vis humanitatis, multum valet communio sanguinis,Cic. Rosc. Am. 22, 63: naturas hominum vimque omnem humanitatis penitus perspicere,id. de Or. 1, 12, 53: humanitatis societas,id. Rep. 2, 26: communis humanitatis jus,id. Fl. 11, 24; cf.: communis humanitatis causa,id. Quint. 16, 51: peterem errato veniam ex humanitate communi,id. Sull. 23, 64: humanitatis prima species,id. Tusc. 4, 14, 32: at natura certe dedit, ut humanitatis non parum haberes,id. Rosc. Am. 16, 46: humanitatem tuam amoremque in tuos reditus celeritas declarabit,id. Att. 4, 15, 2: nec potuisse (te) non commoveri (viri amicissimi morte) nec fuisse id humanitatis tuae,id. Lael. 2, 8: fac, id quod est humanitatis tuae, ne quid aliud cures hoc tempore, nisi ut quam commodissime convalescas,which you owe to yourself as a man,id. Fam. 16, 11, 1: assiduitate molestiarum sensum omnem humanitatis ex animis amittimus,id. Rosc. Am. 53, 154 fin.; cf.: jam ad ista obduruimus et humanitatem omnem exuimus,id. Att. 13, 2, 1; id. Lig. 5, 14: nisi ex ejus animo exstirpatam humanitatem arbitramur,id. Lael. 13, 48: age vero, quid esse potest in otio aut jucundius aut magis proprium humanitatis quam sermo facetus ac nulla in re rudis?id. de Or. 1, 8, 32: homines quidem pereunt: ipsa humanitas, ad quam homo effingitur, permanet,Sen. Ep. 65.
* Transf., concr., i. q. humanum genus, the human race, mankind (very rare; mostly post-class.): ista in figura hominis feritas a communi tamquam humanitatis corpore segreganda est,Cic. Off. 3, 6, 32: humanitatem hoc loco dicimus omne hominum genus,Hier. Ep. 147: timorem omnem, quo humanitas regitur, sustulerunt,Min. Fel. Oct. 8; App. Dogm. Plat. 1, p. 11; id. Trism. p. 288.
* In partic.
* Humane or gentle conduct towards others, humanity, philanthropy, gentleness, kindness, politeness (syn.: comitas, facilitas, mansuetudo, clementia, opp. severitas; very freq. and class.): quemquamne existimas Catone proavo tuo commodiorem, communiorem, moderatiorem fuisse ad omnem rationem humanitatis? ... Sed si illius comitatem et facilitatem tuae gravitati severitatique asperseris, etc.,Cic. Mur. 31, 66; cf.: pro tua facilitate et humanitate,id. Fam. 13, 24, 2: difficillimam illam societatem gravitatis cum humanitate,id. Leg. 3, 1, 1: ut summa severitas summa cum humanitate jungatur,id. Fam. 12, 27: ad humanitatem atque mansuetudinem revocavit animos hominum, studiis bellandi jam immanes ac feros,id. Rep. 2, 14; cf. id. Sull. 33, 92; id. de Imp. Pomp. 14, 42; cf. also: omnia plena clementiae, mansuetudinis, humanitatis,id. Q. Fr. 1, 1, 8 fin.; and: pro sua clementia atque humanitate, Hirt. B. G. 8, 21, 2; Caes. B. C. 3, 20, 2: tantaque poena (eos) afficiamus, quantam aequitas humanitasque patitur,Cic. Off. 2, 5, 18: singularis humanitas suavissimique mores,id. Att. 16, 16, A, 6: Caesaris summa erga nos humanitas,id. Fam. 4, 13, 2; cf.: amorem erga me, humanitatem suavitatemque desidero,id. Att. 15, 1, A, 1: humanitas vetat superbum esse adversus socios,Sen. Ep. 88 med.: humanitatis praecipua pars est, honestissimum quemque complecti, etc.,Plin. Ep. 9, 5, 1: illa vero vitiosissima, quae jam humanitas vocatur, invicem qualiacumque laudandi,Quint. 2, 2, 10.
* Mental cultivation befitting a man, liberal education, good breeding, elegance of manners or language, refinement (cf. on this signif. Gell. 13, 16; syn.: doctrina, litterae, eruditio; freq. and class.): homo non communium litterarum et politioris humanitatis expers,Cic. de Or. 2, 17, 72: esse politum propriis humanitatis artibus,id. Rep. 1, 17; cf.: humanitate politiores,id. de Or. 2, 37, 154: in omni recto studio atque humanitate versari,id. ib. 1, 60, 256: sine ulla bona arte, sine humanitate, sine ingenio, sine litteris,Cic. Verr. 2, 4, 44, § 98: doctrinae studium atque humanitatis,id. Cael. 10, 24; cf.: propter humanitatem atque doctrinam Anco regi familiaris,id. Rep. 2, 20: in omni genere sermonis, in omni parte humanitatis dixerim oratorem perfectum esse debere,id. de Or. 1, 16, 71; cf. id. ib. 1, 9, 35 (Ellendt ad loc.): orator inops quidam humanitatis atque inurbanus,id. ib. 2, 10, 40: ea quae multum ab humanitate discrepant, ut si quis in foro cantet,good manners,id. Off. 1, 40, 145: Socratem opinor in hac ironia dissimulantiaque longe lepore et humanitate omnibus praestisse,polished language,id. de Or. 2, 67, 270: (epistulae) humanitatis sparsae sale,id. Att. 1, 13, 1: alicujus litteras aut humanitatem adamare,id. Rosc. Am. 41, 121: litteris, et humanitate alicujus delectari,Cic. Verr. 2, 3, 4, § 8.

s. TLL