LAT

Lewis Short

(adverb) : haud or haut (in the form hau, before consonants, several times in Plautus acc. to the Cod. Ambros., and in Inscr. Orell. 4848: HEIC. EST. SEPVLCRVM. HAV. PVLCRVM. PVLCRAI. FEMINAE; also Tac. A. 2, 36; 6, 43 (49), Nipperdey, Ritter; hence, also hauscio = haud scio; cf. Ritschl, prol. ad Plaut. Trin. p. 99 sq. and p. 325), perh. orig. hau = οὐ, v. Ritschl l. l. But cf. Hand, Turs. III. 15.—Acc. to Corss. Ausspr. 1, 205, haud = pronom. stem ho + au (Sanscr. ava, away) + de, as in unde, etc., a subjective and intensive negative particle
* Not at all, by no means; in class. prose most freq. with adverbs; rarely with adjectives, pronouns, or verbs (the last construction in Cic. only in the formulae: haud scio an, and haud dubito; in Caes. it occurs but once; v. also Krebs, Antibarb. p. 516).
* With advv.: hau longe,Plaut. Bacch. 4, 2, 13: hau longe abesse oportet,id. Am. 1, 1, 166: haut sane diu est,it is but a very little while ago,id. Merc. 3, 1, 44: haud sane commodum,Ter. Ad. 5, 2, 8: haud sane intellego, quidnam sit, quod laudandum putat,Cic. Off. 2, 2, 5; cf. also: rem haud sane difficilem admirari videmini,id. de Sen. 2, 4: haud sane facile,id. ib. 23, 83: facio quod manifesto moechi haud ferme solent,Plaut. Poen. 4, 2, 40: haud ferme Ter. And. 3, 1, 2: haud ita jussi,id. ib. 5, 4, 52: haud ita est,id. Phorm. 2, 1, 35; cf.: eia, haud sic decet,id. Eun. 5, 9, 35; id. Ad. 3, 4, 7: haut aliter esse duco,Plaut. Bacch. 3, 1, 2: aliter hau dicetis,id. Most. 1, 2, 15: haud aliter censeo,Ter. Ad. 5, 8, 5; cf. also: ac veluti lupus ... Haud aliter Rutulo, muros et castra tuenti, Ignescunt irae,Verg. A. 9, 65; v. aliter; and cf. also secus: nam ego hau diu apud hunc servitutem servio,Plaut. Mil. 2, 1, 17 Ritschl, N. cr.: haud diu est,Ter. Eun. 2, 3, 67; cf.: scies hau multo post,Plaut. Bacch. 4, 8, 12; Ter. Phorm. 5, 6, 39: haud paulo plus,Cic. Fam. 7, 1, 3: haud minus aegre patior,Ter. Heaut. 5, 2, 5: haud minus,Liv. 2, 60, 3: Getae praetorii praefecto haud satis fidebant,Tac. A. 11, 33: sed haud facile dixerim, cur, etc.,Cic. Rep. 1, 3 fin.; so, haud facile,Sall. J. 17, 2; id. C. 13, 5; cf.: eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,id. ib. 14, 5: haud cito,Ter. Ad. 3, 3, 89: haud temere est, quod tu tristi cum corde gubernas, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 329 (Ann. v. 473 Vahl.): haud temere est visum,Verg. A. 9, 375: familiaris accipiere faxo hau familiariter,Plaut. Am. 1, 1, 199: haud stulte sapis,Ter. Heaut. 2, 3, 82: haud commode,id. Hec. 1, 2, 20: consul haud dubie jam victor,Sall. J. 102, 1: Vergilius haud dubie proximus,Quint. 10, 1, 85: dubie: mihi hau saepe eveniunt tales hereditates,Plaut. Curc. 1, 2, 33: morbus haud saepe quemquam superat,Sall. J. 17, 6: haud cunctanter,Suet. Tit. 6. For the connection with dum and quamquam, v.infra fin.
* Esp., joined with dum and quaquam.
* With pronn.: haut quisquam quaeret, qui siem,no one certainly,Plaut. Am. prol. 130: eum salutat magis haut quiquam quam canem,id. ib. 2, 2, 48; id. Bacch. 1, 1, 25; cf.: faxo haut quicquam sit morae,id. Am. 3, 3, 17; Ter. And. 2, 1, 36: hic se ipsus fallit, haud ego,id. ib. 3, 2, 15; cf.: haud pol me quidem,id. Hec. 2, 3, 5.
* With verbs: Ni. Etiam dimidium censes (eum attulisse)? Ch. Non edepol scio: Verum haut opinor,Plaut. Bacch. 2, 3, 88: hauscio, quid eo opus sit,id. ib. 5, 2, 15: hau nosco tuum,id. Trin. 2, 4, 44: ne ego cum illo pignus haut ausim dare,id. Bacch. 4, 9, 133: quod dixi semel, hau mutabo,id. ib. 5, 2, 85; cf.: haud muto factum, Ter. And. 1, 1, 13: hau moror,Plaut. Bacch. 5, 1, 30: philosophari est mihi necesse; nam omnino haut placet, Enn. ap. Cic. Tusc. 2, 1, 1 (cf. id. de Or. 2, 38, 156; id. Rep. 1, 18; Gell. 5, 15 fin.; Trag. v. 417 Vahl.): pol me hau paenitet,Plaut. Am. 5, 1, 72: facit ille, quod vulgo hau solent,id. ib. 1, 1, 30: ego faxo hau dicet nactam, quem deluserit,id. Bacch. 3, 4, 7; 4, 8, 23: nae ille haud scit, quam, etc.,Ter. Heaut. 2, 1, 10; cf. id. ib. 4, 4, 25: tum ille haud dubitavit, etc.,Cic. Rep. 1, 15: quod somno supererit, haud deerit,Quint. 10, 3, 26: haud erit, ut merito immortalis possit haberi,it cannot be,Lucr. 3, 715; v. sum: quem (Drusum) haud fratris interitu trucem quam remoto aemulo aequiorem sibi sperabat,not so much ... as,Tac. A. 3, 8.—For the phrase haud scio an (in Plautus hauscio an), see an; cf. also, haud scio, -ne: idque adeo haud scio, mirandumne sit, etc., * Caes. B. G. 5, 54, 5: Am. Exspectatusne advenio? So. Hau vidi magis exspectatum, I never saw any one welcomer, ironically, Plaut. Am. 2, 2, 47; so, hau vidi magis,id. Capt. 3, 4, 29; id. Poen. 1, 1, 13.—Pleonastic with another negative: neque ego haut committam, ut, si peccatum siet, etc.,Plaut. Bacch. 4, 9, 114: neque ille haud obiciet mihi, Pedibus sese provocatum,id. Ep. 5, 1, 57: post si quis vellet te, haut nevelles dividi?id. Aul. 2, 4, 7.—Ellipt.: Al. Quid istuc est, mi vir, negoti, quod tu tam subito domo Abeas? Ju. Edepol haut quod tui me neque domi distaedeat, Plaut. Am. 1, 3, 5.—Hence
* Haud dum, or, as one word, haud-dum, an intensive nondum, not at all as yet, not yet (very rare): concilione ... Pro Superi! Ausonius miles sedet? armaque tantum Hauddum sumpta viro?Sil. 2, 332; Liv. 2, 52; 10, 6; 25; 22, 12; 28, 2; 33, 11 al.
* Haud quāquam, or, as one word, haudquāquam, by no means whatever, not at all (class.): haudquaquam quemquam semper Fortuna secuta est, Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Ann. v. 299 Vahl.): haudquaquam etiam cessant,Ter. Heaut. 1, 2, 1: haudquaquam id est difficile Crasso,Cic. de Or. 2, 33, 143: haudquaquam hercle mirandum est esse, etc.,id. ib. 3, 22, 82: haudquaquam boni est, ratione vinctum velle dissolvere,id. Univ. 11: homo prudens et gravis, haudquaquam eloquens,id. de Or. 1, 9, 38: accedat huc suavitas quaedam oportet sermonum atque morum haudquaquam mediocre condimentum amicitiae,id. Lael. 18, 66: haudquaquam par gloria,Sall. C. 3, 2: haudquaquam certamine ambiguo,Liv. 7, 26, 8: tibi has, miserabilis Orpheus Haudquaquam ob meritum, poenas, ni Fata resistant, Suscitat,Verg. G. 4, 455: haudquaquam dictis violentia Turni flectitur,id. A. 12, 45 al.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary
memory