gŭbernācŭlum | gŭ-bernāclum (noun N) : (poet. contr. , Lucr. 4, 904; Verg. A. 5, 176; 859; 6, 349 al.), , guberno
* A helm, rudder (cf. clavus).
* Lit.: hominis, non sapientis inventa sunt navigia, additis a tergo gubernaculis, quae huc atque illuc cursum navigii torqueant: exemplum a piscibus tractum, qui cauda reguntur, etc.,Sen. Ep. 90; cf.: piscium meatus gubernaculi modo regunt (caudae),Plin. 11, 50, 111, § 264: ut cruribus velut gubernaculis demissis cursum dirigeret,Front. 3, 13, 6: hic ille naufragus ad gubernaculum accessit, et navi, quoad potuit, est opitulatus,Cic. Inv. 2, 51, 154: ipse gubernaclo rector subit, ipse magister,Verg. A. 5, 176.
* Transf., guidance, direction; esp. of the state, government (usually in plur.): clavum tanti imperii tenere et gubernacula rei publicae tractare,Cic. Sest. 9, 20; cf.: qui ad gubernacula rei publicae sedere debebant,id. Rosc. Am. 18, 51: repelli a gubernaculis civitatum,id. de Or. 1, 11, 46: recedere a gubernaculis,id. Fam. 16, 27, 1: ad gubernacula rei publicae accedere,Liv. 4, 3, 17: quis ad gubernacula sedeat summa cura providendum, id. 24, 8, 13: abicere gubernacula imperii,Val. Max. 7, 6, 1: transferre ad aliquem fortunarum suarum gubernacula,Nazar. Pan. Const. 27, 2: temperare gubernacula vitae,Plin. 11, 37, 88, § 219.—In sing.: (rare) exercitus non habilis gubernaculo,Vell. 2, 113, 2: gubernaculum rei publicae tenere,Lact. 1, 1, 14.

s. TLL