excūsātĭo | excuss- (noun F) : (), , excuso
* An excusing, excuse (freq. and class.); constr. with obj. or subj. gen., absol., with cur, quominus, etc.
* With gen. obj.: peccati,Cic. Lael. 11, 37: intermissionis litterarum,id. Fam. 16, 25: valent apud me excusationes injuriae tuae,id. Sull. 16, 47.
* Transf., a being excused, a release, discharge from any thing (post-class.): tria onera tutelarum dant excusationem,Dig. 27, 1 (De excusationibus), 3; cf.: omnibus excusatio a tutela competit,ib. 5 et saep. (vid. the whole title).
* With a causal gen. (freq.): hic dies summa'st apud me inopiae excusatio,Plaut. As. 3, 1, 31: excusatio vel pietatis, vel necessitatis, vel aetatis,Cic. Cael. 1, 2; cf. adolescentiae,id. ib. 18, 43: me neque honoris neque aetatis excusatio vindicat a labore,id. Sull. 9, 26: aetatis,Caes. B. C. 1, 85, 9: valetudinis,Cic. Pis. 6, 13: oculorum,id. de Or. 2, 68, 275: familiaris funeris, id. Rab. Perd. 3, 8: amicitiae,id. Lael. 12, 43: necessitatis,id. Rab. Post. 10, 27: summae stultitiae,id. Caecin. 11, 30 et saep.
* Absol.: turpis enim excusatio est si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur,Cic. Lael. 12, 40: illa perfugia, quae sumunt sibi ad excusationem,id. Rep. 1, 5: (Sappho) dat tibi justam excusationem,Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126: libenter Caesar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit,Caes. B. G. 6, 4, 3: triduum disputationibus excusationibusque extrahitur,id. B. C. 1, 33, 3 et saep.—(ε) With cur and quominus: accipio excusationem tuam, qua usus es, cur, etc.,Cic. Fam. 4, 4, 1: nemini civi ullam, quominus adesset, satis justam excusationem esse visam,id. Pis. 15, 36.—(ζ) With acc. and inf.: habent excusationem legitimam, exsilii causa solum vertisse nec esse postea restitutos,id. Phil. 5, 5, 14.—(η) With kindr. accus.: ad excusandas excusationes in peccatis,Vulg. Psa. 140, 4.

s. TLL