LAT

Lewis Short

(verb) : dē-cerno, crēvi, crētum, 3 (the syncop. forms decreram, etc., decrerim, etc., decresse are freq. in Cicero and Liv., also Plaut. Curc. 5, 3, 25; Ter. Hec. 1, 2, 73; 2, 1, 15, but not in Caes., where is only decreverat, B. G. 4, 17; 5, 5
* Fin.; 5, 53, 2), and n.
* (acc. to cerno, no. II. 3.) To decide, determine any thing disputed or doubtful. For syn. cf.: scisco, jubeo, statuo, constituo, dico, sancio, consilium capio, destino, obstino, definio, determino.
* Prop., of a judge, magistrate, etc., to pronounce a decision respecting something; to decide, judge, determine, decree; to vote for any thing (very freq. and class.).—Const. with acc., with acc. et inf., a relat. clause, with de, or absol.: alias (Verres praetor) revocabat eos, inter quos jam decreverat decretumque mutabat, alias, etc.,Cic. Verr. 2, 1, 46: si quod est admissum facinus, si caedes facta, idem (Druides) decernunt,Caes. B. G. 6, 13, 5: consules de consilii sententia decreverunt secundum Buthrotios,Cic. Att. 16, 16, C, § 11: decernere vindicias secundum servitutem, in favor of slavery, i. e. restore the slave to his master, Liv. 3, 47, 5; cf. Caes. B. C. 1, 5, 4: cum senatus triumphum Africano decerneret,id. Fin. 4, 9, 22; cf. of a single senator: non decrevi solum, sed etiam ut vos decerneretis laboravi,id. Prov. Cons. 11, 28; so supplicationem decernere,id. Fam. 15, 4, 11; so also: Crassus tres legatos decernit,id. ib. 1, 1, 3: D. Junius silanus supplicium sumendum decreverat,Sall. C. 50, 4: quando id bellum senatus decrevisset, quando id bellum populus R. jussisset?Liv. 41, 7; 42, 36; id. 5, 36; id. 26, 2: id quod senatus me auctore decrevit,Cic. Phil. 6, 1, 1; Caes. B. C. 1, 2, 2: qui ordo decrevit invitus,on compulsion,Cic. Phil. 1, 6, 13: Ligures ambobus consulibus decernuntur,id. Liv. 42, 10; cf.: provinciam desponsam non decretam habere,Cic. Prov. Cons. 15 (v. the whole passage in connection): provinciae privatis decernuntur,Caes. B. C. 1, 6, 4 et saep.: ex annuo sumptu, qui mihi decretus esset,Cic. Att. 7, 1, 6 et saep.: mea virtute atque diligentia perditorum hominum patefactam esse conjurationem decrevistis,id. Cat. 4, 3: cum pontifices decressent ita; SI, etc.,id. Att. 4, 2, 3: senatus decrevit populusque jussit, ut, etc.,Cic. Verr. 2, 2, 67: in jure dicundo, ita decrevit, ut, etc., Suet. Galb. 7; cf. of individuals: Hortensii et mea et Luculli sententia ... tibi decernit, ut regem reducas, etc.,Cic. Fam. 1, 1, 3.—Impers.: in parricidas rei publicae decretum esse,Sall. Cat. 51, 25.—Esp. of the emperor, to determine the law by deciding a case: quodcumque imperator cognoscens decrevit, legem esse constat,Dig. 1, 4, 1, § 1; Just. Inst. 1, 2, 6.
* With reference to one's own acts, to decide, determine on doing something; to determine, resolve on something (freq. in all periods and styles).—Constr., with inf. and with acc. and inf.: si tu fluctus e gurgite tollere decreris, Lucil. ap. Rufin. § 26 (p. 238 ed. Frotsch.): quicquid peperisset decreverunt tollere,Ter. Andr. 1, 3, 14: Caesar his de causis Rhenum transire decreverat,Caes. B. G. 4, 17 et saep.: eos me decretum est persequi mores patris,Plaut. Asin. 1, 1, 58; id. Stich. 1, 3, 65; Ter. Heaut. 3, 1, 56; cf.: certum atque decretum est non dare signum,Liv. 2, 45: reliquam aetatem a republica procul habendam decrevi,Sall. C. 4. With ut and subjunct.: hic decernit ut miser sit,Cic. Tusc. 3, 27, 65.—With accus.: quicquam decernere,id. ib.—Hence, dē-crētum, i, n.
* Milit., to decide by combat; hence (like cernere and certare), in gen., to fight, combat, contend: castra castris conferamus, et Samnis Romanusne imperio Italiam regant, decernamus,Liv. 8, 23, 9; id. 1, 23, 9: in ipso illo gladiatorio vitae certamine, quod ferro decernitur,Cic. de Or. 2, 78, 317: proelium,id. Fam. 10, 10: pugnam,Liv. 28, 14; cf. id. ib. 33: de bello decernere, Auct. B. Hisp. 5 fin. Oud. N. cr.: ne armis decernatur,Cic. Att. 7, 3, 5; cf.: ferro ancipiti decernunt,Verg. A. 7, 525: and armis, ferro,id. ib. 11, 218; 12, 282; 695 (cf. et cernere ferro, id. ib. 709): cursibus et crudo caestu,id. G. 3, 20: cornibus inter se,id. ib. 218: lapidibus et subselliorum fragminibus,Suet. Ner. 26 et saep.: contra magnam vim hostium, artificio magis quam viribus, Auct. B. Afr. 14: acie,Liv. 2, 14; Nep. Milt. 4, 4: proelio cum proditore,Just. 13, 8, 4: classe decreturi,Nep. Hann. 10, 4: integriore exercitu,id. Eum. 9 fin.—Absol.: decernendi potestatem Pompeio fecit,Caes. B. C. 3, 41; cf. Liv. 21, 41.
* Transf., beyond the milit. sphere: decernite criminibus, mox ferro decreturi,Liv. 40, 8 fin.—So of a judicial contest: uno judicio de fortunis omnibus decernit,Cic. Quint. 2, 6; cf. Quint. 10, 1, 29; and qui judicio decernent,id. 12, 7, 5: de salute reipublicae,Cic. Att. 8, 5, 2: pro mea omni fama fortunisque,id. de Or. 2, 49: utinam meo solum capite decernerem,id. Att. 10, 9; Caes. B. C. 1, 35, 3.
* (Acc. to no. I. A.) A decree, decision, ordinance of any political or judicial body (for syn. cf.: scitum, edictum, consilium, jus): senatus Caelium ab rep. removendum censuit. Hoc decreto eum consul senatu prohibuit,Caes. B. C. 3, 21, 3: si qui eorum (sc. Druidum) decreto non stetit, sacrificiis interdicunt,id. B. G. 6, 13, 5; cf. id. ib. § 10: vestra responsa atque decreta evertuntur saepe dicendo,Cic. Mur. 13 fin.; Cic. Verr. 2, 2, 48: decurionum,id. Rosc. Am. 9, 25 et saep.: Caesaris,Vulg. Act. 17, 7.—Esp. leg. t. t., a decision of the emperor as judge, a precedent (cf. rescriptum), Gai. 1, 5; Just. Inst. 2, 15, 4.
* Transf., in philos. lang. as a translation of the Gr. δόγμα, principle, doctrine, precept, Cic. Ac. 2, 9, 27; id. ib. § 29; cf. Sen. Ep. 94, 2 sq. and 95, 9 sq. (quis philoso, phorum) decretis suis paret? Lact. 3, 15, 3.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary

TLL

s. TLL
Thesaurus Linguae Latinae
memory