Lewis Short
(v. n.P. a.) : consŭlo, lŭi, ltum, 3, v. n. and
* A. [from con and root sal-; cf. consul and consilium].
* To consider, reflect, deliberate, take counsel, reflect upon, consult.
* Neutr.
* Sometimes meton. (causa pro effectu).
* Act.
* Esp., consulere alicui or alicui rei, to take care for some person or thing, to be mindful of, take care of, look to, have regard for, to counsel or consult for: tuae rei bene consulere cupio,Plaut. Trin. 3, 2, 9: quid me fiat, parvi pendis, dum illi consulas,Ter. Heaut. 4, 3, 37: qui parti civium consulunt, partem neglegunt,Cic. Off. 1, 25, 85: consulere eorum commodis et utilitati salutique servire, id. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; so, famae, pudicitiae tuae,id. Phil. 2, 2, 3: dignitati meae,id. Fam. 11, 29, 1: suae vitae,Caes. B. G. 7, 12: receptui sibi,id. B. C. 3, 69: reipublicae juxta ac sibi,Sall. C. 37, 8; id. J. 58, 2; Hor. Ep. 1, 17, 1: timori magis quam religioni,Caes. B. C. 1, 67; cf.: magis irae quam famae,Sall. C. 51, 7: qui mi consultum optime velit esse,Ter. Phorm. 1, 3, 1: mi ires consultum male? to counsel evil or badly, Plaut. Bacch. 3, 6, 36; so, male patriae,Nep. Epam. 10, 1; id. Phoc. 2, 2.—With si: melius consulet (sibi), si, etc.,Cels. 1, 3, 55.
* With de and abl.: bello confecto de Rhodiis consultum est,Sall. C. 51, 5; so, de communibus negotiis,id. J. 105, 1: de salute suorum,Cic. Sull. 22, 63: omnibus de rebus,Tac. A. 4, 40.
* With ut or ne: consulere vivi ac prospicere debemus, ut illorum (liberorum) solitudo munita sit,Cic. Verr. 2, 1, 58, § 153: tu ne qua manus se attollere nobis A tergo possit, custodi et consule longe,Verg. A. 9, 322.—Impers.: ut urbi ... satis esset praesidii, consultum atque provisum est,Cic. Cat. 2, 12, 26: ne deficerent, consulendum esse,Cels. 3, 4, 31.
* Consulere aliquem (or aliquid), to consult with one, to ask his opinion or advice, to ask counsel of, to consult, question (for the sake of advice).
* In gen.: cum te consuluissem, quid mihi faciendum esse censeres,Cic. Fam. 11, 29, 1: te, qui philosophum audis,id. ib. 9, 26, 1: Apellem tragoedum, uter, etc.,Suet. Calig. 33 al.—Of inanim. objects: speculum suum,Ov. A. A. 3, 136; cf.: spectatas undas, quid se deceat,id. M. 4, 312: nares, an olerent aera Corinthōn,Mart. 9, 60, 11: diem de gemmis, etc.,Ov. A. A. 1, 251 sq.: animum nostrum,Quint. 4, 2, 52: aures meas,id. 9, 4, 93: suas vires,id. 10, 2, 18 al.—With two accs.: ibo et consulam hanc rem amicos, quid faciundum censeant,Plaut. Men. 4, 3, 26: nec te id consulo,Cic. Att. 7, 20, 2: consulere prudentiorem coepi aetates tabularum,Petr. 88.—Freq.
* Aliquid.
* In the lang. of religion, to consult a deity, an oracle, omens, etc.: Apollinem de re,Cic. Leg. 2, 16, 40: deum consuluit auguriis, quae suscipienda essent,Liv. 1, 20, 7: deos hominum fibris,Tac. A. 14, 30 fin.: Phoebi oracula,Ov. M. 3, 9; Suet. Vesp. 5: Tiresiam conjectorem,Plaut. Am. 5, 1, 76: haruspicem,Cic. Div. 2, 4, 11; Suet. Tib. 63; Cato, R. R. 5, 4: vates nunc extis, nunc per aves,Liv. 2, 42, 10: Cumaeam anum,Ov. F. 4, 158: avem primum visam augur,id. ib. 1, 180: spirantia exta,Verg. A. 4, 64; so, trepidantia exta,Ov. M. 15, 576: sacras sortes,id. ib. 11, 412: Etrusci haruspices male consulentes,Gell. 4, 5, 5.—Pass. impers.: si publice consuletur ... sin privatim,Tac. G. 10. —With dependent question: senatus pontificum collegium consuli jussit, num omne id aurum in ludos consumi necessum esset,Liv. 39, 5, 9: consulti per ludibrium pontifices, an concepto necdum edito partu rite nuberet,Tac. A. 1, 10.
* In judic. lang., to ask advice of a lawyer, to consult, etc.: quam inanes domus eorum omnium, qui de jure civili consuli solent,Cic. Verr. 2, 1, 46, § 120: consuli quidem te a Caesare scribis: sed ego tibi ab illo consuli mallem,id. Fam. 7, 11, 2: si jus consuleres, peritissimus,Liv. 39, 40, 6: munus hoc eorum qui consuluntur,i. e. who are skilled in the law,Cic. Leg. 1, 4, 14; so id. Quint. 16, 53.— With dependent question: consulens eum, an seni jam testato suaderet ordinare suprema judicia,Quint. 6, 3, 92.—The formula usual in asking advice was, licet consulere? Cic. Mur. 13, 28; cf. Hor. S. 2, 3, 192.
* In publicists' lang., to take counsel with the competent authorities, to consult: Quirites, utrum, etc.,Liv. 31, 7, 2; so, senatum,Sall. J. 28, 2: senatum de foedere,id. ib. 39, 2; 62, 10: populum de ejus morte,Cic. Mil. 7, 16: plebem in omnia (tribuni),Liv. 6, 39, 2 al.
* To take counsel or deliberate upon something, to consider: est consulere quiddam quod tecum volo,Plaut. Most. 5, 1, 53; id. Pers. 5, 2, 63: rem delatam consulere ordine non licuit,Liv. 2, 28, 2; so, consulere et explorare rem,Cic. Att. 2, 16, 4: consulis rem nulli obscuram,Verg. A. 11, 344 al.: bis repulsi Galli quid agant consulunt,Caes. B. G. 7, 83.
* To advise something, to give advice: tun' consulis quicquam?Ter. Ad. 1, 2, 47; id. Phorm. 1, 3, 22.—Absol.: ab re consulit blandiloquentulus,advises to his hurt,Plaut. Trin. 2, 1, 17.
* To take a resolution, resolve, conclude, determine.
* Neutr.; constr. absol. or with de aliquo or in aliquem: de nullis quam de vobis infestius aut inimicius consuluerunt,Liv. 28, 29, 8; so, de perfugis gravius quam de fugitivis,id. 30, 43, 13: in humiliores libidinose crudeliterque consulebatur,id. 3, 36, 7; so, crudeliter in deditos victosque,id. 8, 13, 15; cf. Tac. Agr. 16.
* With the access. idea of judging, in the connection boni, optimi aliquid consulere, to excuse, take in good part, interpret favorably; be contented, pleased, or satisfied with: sit consul a consulendo vel a judicando: nam et hoc consulere veteres vocaverunt, unde adhuc remanet illud Rogat boni consulas, id est bonum judices,Quint. 1, 6, 32; cf. Paul. ex Fest. p. 41, 8 Müll.: nemo hoc rex ausus est facere, eane fieri bonis, bono genere gnatis boni consulitis? Cato ap. Gell. 10, 3, 17: boni consulendum,Varr. L. L. 7, § 40 Müll.: tu haec quaeso consule missa boni,Ov. P. 3, 8, 24; cf. id. Tr. 4, 1, 106; so, nostrum laborem,Quint. 6, prooem. § 16; Plin. Ep. 7, 12, 3: hoc munus,Sen. Ben. 1, 1, 8; id. Prov. 2, 4; id. Ep. 9, 20; 17, 9; 88, 17: quaerebat argentum avaritia: boni consuluit interim invenisse minium,Plin. 33, prooem. 2. § 4; 8, 16, 17, § 44: boni et optimi consulere,App. M. 8, p. 205, 28.— Hence
* Consultus, a, um, P. a.
* Well considered or weighed, deliberated upon, maturely pondered: bene consultum consilium surripitur saepissume, si minus, etc.,Plaut. Mil. 3, 1, 5 sq.: ipsi omnia, quorum negotium est, consulta ad nos et exquisita deferunt,Cic. de Or. 1, 58, 250: neque eam usquam invenio, neque quo eam, neque quā quaeram consultum'st, I know neither, etc., Plaut. Rud. 1, 4, 6: operā consultā,with mature reflection,Gell. 7 (6), 17, 3; in the same sense, consulto consilio,Paul. Sent. 1, 9, 6: consultius est huic poenalem quoque stipulationem subjungere,it is better. more advantageous,Dig. 2, 15, 15.
* (Acc. to I. B. 1.) Knowing, skilful, experienced, practised, esp. in law; skilled or learned in the law: non ille magis juris consultus quam justitiae fuit,Cic. Phil. 9, 5, 10: juris atque eloquentiae,Liv. 10, 22, 7: consultissimus vir omnis divini atque humani juris,id. 1, 18, 1; cf. Gell. 1, 13, 10: insanientis sapientiae,Hor. C. 1, 34, 3: universae disciplinae,Col. 11, 1, 12.—Hence, subst.: consultus, i, m., a lawyer: tu consultus modo rusticus,Hor. S. 1, 1, 17; id. Ep 2, 2, 87; 2, 2, 159; Ov. A. A. 1, 83.— Esp. with juris, often written as one word, jūrisconsultus, i, m., v. h. v.—Absol.: ut natura non disciplinā consultus esse videatur,Cic. Caecin. 27, 78: consultorum alterum disertissimum, disertorum alterum consultissimum fuisse,id. Brut. 40, 148: consultiores sibimet videntur Deo,Tert. adv. Marc. 2, 2.
* Subst.: consultum, i, n.
* (Acc. to I. B. 1. b.) A consultation, inquiry of a deity: Sostratus (sacerdos) ubi laeta et congruentia exta magnisque consultis annuere deam videt, etc.,Tac. H. 2, 4.
* (Acc. to II.) A decree, decision, resolution, plan; so first, Senatus consultum, or in one word, Senatusconsul-tum, a decree of the Senate (most freq. in all periods; the senatus consulta were not, like the plebiscita, the supreme law of the republic; but under the emperors, all new laws took this form, v. esp. Sandars, Introd., Just. Inst. § 15; 1, 2, 5),Sall. C. 42, 3; Cic. Verr. 2, 4, 66, § 149: senatus consultum est quod senatus jubet atque constituit, nam cum auctus esset populus Romanus ... aequum visum est senatum vice populi consuli,Just. Inst. 1, 2, 5; for which, consulta Patrum,Hor. Ep. 1, 16, 41. —Of a decree of the Sicilian council: ne senatus consultum Siculi homines facere possent,Cic. Verr. 2, 4, 65, § 146.—Also in other connections: facta et consulta fortium et sapientium,Cic. Leg. 1, 24, 62; cf.: facta consultaque Alexandri,Sall. H. 3, 7 Dietsch: consulta et decreta,id. J. 11, 5: consulta sese omnia cum illo integra habere,all objects of consultation, plans,id. ib. 108, 2; cf.: ab occultis cavendum hominibus consultisque,plans,Liv. 25, 16, 4; and: approbare collegam consulta,id. 10, 39, 10 : dum consulta petis,responses, oracles, divinations,Verg. A. 6, 151: tua magna,decisions,id. ib. 11, 410; so, mollia,Tac. A. 1, 40: mala,id. ib. 6, 6: ex consulto factum,purposely, voluntarily,Auct. Her. 2, 30, 49.—Hence, adv., considerately, deliberately, designedly, on purpose.
* Form consultō (class. in prose and poetry): utrum perturbatione aliquā animi an consulto et cogitata fiat injuria,Cic. Off. 1, 8, 27; Plaut. Poen. 3, 5, 43; Cic. N. D. 1, 31, 85; id. Leg. 1, 8, 25; Caes. B. G. 5, 16; 5, 37; Sall. J. 60, 5; 64, 5; Quint. 8, 4, 19; Tac. A. 4, 16; Suet. Caes. 56; * Hor. S. 1, 10, 14 al.
* Form consultē (mostly ante- and post-class.): qui consulte, docte atque astute cavet,Plaut. Rud. 4, 7, 14: caute atque consulte gesta,Liv. 22, 38, 11; Spart. Had. 2.—Comp., Liv. 22, 24, 3; Tac. H. 2, 24. —Sup., Capitol. Pert. 7.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary