Lewis Short
cŏm-ĕs (noun Comm) : con and 1. eo (lit. one who goes with another)
* A companion, an associate, comrade, partaker, sharer, partner, etc. (whether male or female; class. and freq.).
* In gen.
* Masc.: age, age, argentum numera, ne comites morer,Plaut. Ep. 5, 1, 25: confugere domum sine comite,Ter. Hec. 5, 3, 25: comes meus fuit, et omnium itinerum meorum socius,Cic. Fam. 13, 71: erat comes ejus Rubrius,Cic. Verr. 2, 1, 25, § 64: cui tu me comitem putas esse,id. Att. 8, 7, 1: ibimus, o socii comitesque,Hor. C. 1, 7, 26; Lucr. 3, 1037; 4, 575: Catulli,Cat. 11, 1: Pisonis,id. 28, 1; Nep. Ages. 6, 3: quin et avo comitem sese Mavortius addet Romulus,Verg. A. 6, 778; cf.: comes ire alicui,id. ib. 6, 159: comitem aliquem mittere alicui,id. ib. 2, 86: comes esse alicui,Ov. H. 14, 54 et saep.
* In partic.
* Transf. to inanimate objects: malis erat angor Assidue comes,Lucr. 6, 1159: comes formidinis, aura,id. 3, 290: ploratus mortis comites,id. 2, 580: tunc vitae socia virtus, mortis comes gloria fuisset,Cic. Font. 21, 49 (17, 39): multarum deliciarum comes est extrema saltatio,id. Mur. 6, 13: pacis est comes, otiique socia eloquentia,id. Brut. 12, 45; cf. an idea (perh. intentionally) opp. to this,Tac. Or. 40: non ut ullam artem doctrinamve contemneres, sed ut omnis comites ac ministratrices oratoris esse diceres,Cic. de Or. 1, 17, 75: cui ipsi casus eventusque rerum non duces sed comites consiliorum fuerunt,id. Balb. 4, 9: exanimatio. quas comes pavoris,id. Tusc. 4, 8, 19: (grammatice) dulcis secretorum comes,Quint. 1, 4, 5: (cura) comes atra premit sequiturque fugacem,Hor. S. 2, 7, 115: culpam poena premit comes,id. C. 4, 5, 24: nec (fides) comitem abnegat,id. ib. 1, 35, 22: comitemque aeris alieni atque litis esse miseriam, Orac. ap. Plin. 7, 32, 32, § 119.
* An overseer, tutor, teacher, etc., of young persons (rare; not ante-Aug.),Verg. A. 2, 86; 5, 546; Suet. Tib. 12; Stat. S. 5, 2, 60.— Esp. = paedagogus, a slave who accompanied boys as a protector, Suet. Aug. 98; id. Claud. 35.—Far more freq.
* The suite, retinue of friends, relatives, scholars, noble youth, etc., which accompanied magistrates into the provinces, Cic. Verr. 2, 2, 10, § 27 sq; id. Q. Fr. 1, 1, 3, § 11; Hor. Ep. 1, 8, 2; Suet. Caes. 42; id. Ner. 5; id. Gram. 10.
* The attendants of distinguished private individuals, Hor. Ep. 1, 7, 76; 1, 17, 52; id. S. 1, 6, 102; Suet. Caes. 4.—Trop.: (Cicero) in libris de Republica Platonis se comitem profitetur, Plin. praef. § 22.
* After the time of the emperors, the imperial train, the courtiers, court, Suet. Aug. 16; 98; id. Tib. 46; id. Calig. 45; id. Vit. 11; id. Vesp. 4; Inscr. Orell. 723; 750 al.—Hence
* In late Lat., a designation for the occupant of any state office, as, comes scholarum, rei militaris, aerarii utriusque, commerciorum (hence, Ital. conte; Fr. comte).
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary