Lewis Short
bŏnum | mĕlĭus, ōris | optĭmum, i (noun N.n.n) : n., plur. bona; , , n.; , , n. (v. infra); of things in gen.
* Predicative use.
* With nouns or pronouns as subjects.
* Ellipt. use: di meliora, i. e. dent or velint, i. e. let the gods grant better things than what you say, etc.; God forbid! in full: di melius duint,Ter. Phorm. 5, 9, 16: di meliora velint!Ov. M. 7, 37.—Ellipt.: di meliora! inquit,Cic. Sen. 14, 47: id ubi mulier audivit, perturbata, dii meliora inquit, etc.,Liv. 39, 10, 2; 9, 9, 6; Verg. G. 3, 513; similarly, di melius, i. e. fecerunt,Val. Max. 6, 1, ext. 3.
* With object expressed
* To be kind: bonus cum probis'st (erus), malus cum malis,Plaut. Most. 4, 1, 22: hic si vellet bonus ac benignus Esse,Hor. S. 1, 2, 52.
* With reference to the gods: ecastor ambae (Fortuna et Salus sunt bonae,Plaut. As. 3, 3, 129: Palladis aut oculos ausa negare bonos (esse),Prop. 3, 24, 12 (2, 28, 12).
* Bonum est (very rare for the class. bene est; v. bene).
* Without a subject: bonum sit!may it be fortunate, favorable!Verg. E. 8, 106.
* Melius est.
* With subject inf.: melius sanam est mentem sumere,Plaut. Men. 5, 2, 51: nihil sentire est melius quam tam prava sentire,Cic. Ac. 2, 40, 125; cf. id. Fin. 1, 19, 62; id. Off. 1, 43, 156; so, melius fuit, fuisset, or fuerat,it would have been better,id. N. D. 3, 33; id. Sen. 23, 82; id. Off. 3, 25, 94: proinde quiesse erit melius,Liv. 3, 48, 3; 3, 41, 3; Verg. A. 11, 303.
* Optimum est.
* With ut-clause: quid melius quam ut hinc intro abeam et me suspendam clanculum,Plaut. Rud. 4, 4, 145; so id. Ps. 4, 7, 18.
* With subjectclause in the subjunctive: nunc quid mihi meliu'st quam ilico hic opperiar erum,Plaut. Rud. 2, 2, 22.
* With subject inf.: optimum visum est, captivos quam primum deportare,Liv. 23, 34, 8: si quis dicit optimum esse navigare,Sen. Ot. Sap. 8, 4 (32 fin.); so, optimum fuit, it would have been better, and optimum erat, it would be better, Quint. 6, prooem. 3; 11, 2, 33; Hor. S. 2, 1, 7.
* With inf.-clause: constituerunt optimum esse, domum suam quemque reverti,Caes. B. G. 2, 10: optimum visum est, in fluctuantem aciem tradi equos, etc., Liv 6, 24, 10; 22, 27, 6.
* With ut and subj: hoc vero optimum, ut is qui, etc., id ultimum bonorum, id ipsum quid et quale sit nesciat,Cic. Fin. 2, 3, 6.
* With quod: illa vero optima (sunt) quod cum Haluntium venisset Archagathum vocari jussit,Cic. Verr. 2, 4, 23, § 51: optimum vero (est) quod dictaturae nomen in perpetuum de re publica sustulisti,id. Phil. 2, 36, 91.—(ε) With second sup., in the phrase optumum factu est (where factu is redundant): sed hoc mihi optumum factu arbitror,Plaut. Stich. 1, 2, 16: optimum factu esse duxerant frumento... nostros prohibere,Caes. B. G. 4, 30: optumum factu credens exercitum augere,Sall. C. 32, 1 (Kritz, factum); 57, 5 (Kritz, factum).
* By dat.
* = good, useful, beneficial for: ambula, id lieni optumum est,Plaut. Curc. 2, 1, 25: quia vobis eadem quae mihi bona malaque esse intellexi,Sall. C. 20, 3: bona bello Cornus, jaculis, etc.,Verg. G. 2, 447.
* = benignus or propitius, kind to: vicinis bonus esto,Cato, R. R. 4: bene merenti mala es, male merenti bona es,Plaut. As. 1, 2, 3: vos o mihi Manes, Este boni,Verg. A. 12, 647.
* By ad and acc.: refert et ad quam rem bona aut non bona sit,Varr. R. R. 1, 91: occasio quaeritur idoneane fuerit ad rem adoriendam, an alia melior,Auct. Her. 2, 4, 7: non campos modo militi Romano ad proelium bonos, etc.,Tac. A. 2, 14.
* With sum and dat., in the phrase alicui bono est, it is of service to one, profits him: accusant in quibus occidi patrem Sex. Roscii bono fuit,Cic. Rosc. Am. 5, 13: bono fuisse Romanis adventum eorum constabat,Liv. 7, 12, 4.—Hence, with rel. dat.: cui bono (est), for whose advantage it is: quod si quis usurpet illud Cassianum cui bono fuerit, etc.,Cic. Phil. 2, 14, 35: cui bono fuisset,id. Rosc. Am. 30, 84; id. Mil. 12, 32 Ascon. ad loc.; cf. ellipt. form cui bono?Prisc. p. 1208 P.—(ε) With dat. gerund: ager oleto conserundo qui in Favonium spectavit, aliis bonus nullus erit,Cato, R. R. 6; Varr. R. R. 1, 24: (mons) quia pecori bonus alendo erat,Liv. 29, 31; 9, 10.
Charlton T. Lewis, Charles Short, A Latin Dictionary