'[ῠ] adv. et prép. :
A adv., au-dessus : ὑπὲρ μὲν ἄγαν, EUR. Med. 627, beaucoup trop ; écrit ὑπεράγαν, STR. 147 ; EL. N.A. 3, 38, etc. ; postér. en prose : διάκονοι Χριστοῦ εἰσιν ; ὑπὲρ ἐγώ, NT. 2Cor. 11, 23, ils sont serviteurs du Christ ? eh bien moi encore plus ;
B prép. avec le gén. et l’acc. : au-dessus de, sur : avec le gén. :
   I au-dessus de, càd. :
      1 sur, sans mouv. : avec idée de contact, ἕστηκε ξύλον αὖον ὑπὲρ αἴης, IL. 23, 327, au-dessus du sol, càd. émergeant du sol se dresse une tige sèche ; ὑπὲρ γῆς, au-dessus de la terre, sortant du sol, TH. C.P. 3, 3, 1, etc. ; p. opp. à ἐπὶ γῆς et à ὑπὸ γῆς, TH. Ign. § 1 ; c. ἐπὶ γῆς, sur la terre, LUC. Luct. 9, Cat. 9, etc. ; Σικελοὶ οἱ ὑπὲρ τῶν ἄκρων, THC. 4, 25, ceux des Sicules qui occupaient les hauteurs ; ὑπὲρ κεφαλῆς, IL. 2, 20, au-dessus de sa tête, au haut de sa tête ; στέρνον ὑπὲρ μαζοῖο, IL. 4, 528, la poitrine au-dessus du sein ; πασάων δ' ὕπερ ἥ γε κάρη ἔχει, OD. 6, 107, elle dépasse toutes les autres de la tête ; ὑπὲρ πόλιος ἦα κιών, OD. 16, 471, j’étais dans ma marche sur les hauteurs qui dominent la ville ; ὑπὲρ τῆς κώμης γήλοφος ἦν, XÉN. An. 1, 10, 11, au-dessus du village s’élevait une colline ; avec mouv. : avec ou sans contact, au-dessus de, par-dessus : κῦμα νηὸς ὑπὲρ τοίχων καταϐήσεται, IL. 15, 382, le flot se précipite par-dessus les parois du vaisseau ; τοξεύειν ὑπὲρ τῶν πρόσθεν, XÉN. Cyr. 6, 3, 24, lancer des flèches par-dessus les rangs de devant ; ἐκκυϐιστᾶν ὑπὲρ τῶν ξιφῶν, XÉN. Conv. 2, 11, faire la culbute par dessus les épées ; τάφρων ὕπερ πηδᾶν, SOPH. Aj. 1279, sauter par-dessus des fossés ;
      2 par-dessus, de l’autre côté de, au delà de : τηλοῦ ὑπὲρ πόντου, OD. 13, 257, loin au delà de la mer ; de même avec le gén., en prose réc. : ὑπὲρ ποταμοῦ οἰκεῖν, DC. 36, 37, habiter de l’autre côté du fleuve (cf. ci-dessous ὑπέρ avec l’acc.) ;
      3 en gén. au delà, plus loin (dans l’intérieur d’un pays) : Αἰθιοπία ἡ ὑπὲρ Αἰγύπτου, THC. 2, 48, l’Éthiopie au-dessus (ou au delà) de l’Égypte ; cf. HDT. 1, 175 ; THC. 1, 104, etc. ; XÉN. An. 2, 6, 2, etc. ;
   II pour, càd. :
      1 pour la défense de (sens qui se rattache au préc., l’idée de défense impliquant celle de combattants qui couvrent de leurs bras ou de leur armure un compagnon d’armes, ou de retranchements une ville assiégée ; cf. une relation d’idées semblable pour ἀμφί, περί, πρό) : τεῖχος τειχίσασθαι νεῶν ὕπερ, IL. 7, 449 ; ou ποιήσασθαι, IL. 12, 12, établir un retranchement pour protéger le camp, pour le camp ; ἀντιστῆναι ὑπὲρ γῆς, SOPH. Ant. 518, défendre le pays ; μάχεσθαι ὑπέρ τινος, PLAT. Ap. 32 b, etc. combattre pour qqn ou qqe ch. ; κινδυνεύειν ὑπέρ τινος, THC. 2, 20, etc. s’exposer à un danger pour qqe chose ; βοηθεῖν ὑπὲρ τῆς χώρας, XÉN. An. 3, 5, 4, venir au secours du pays ; θνῄσκειν ou ἀποθνῄσκειν ὑπέρ τινος, SOPH. Tr. 708 ; EUR. Hec. 314 ; PLAT. Conv. 179 b, etc. mourir pour qqn ou qqe ch. ; p. anal. ὁ ὑπέρ τινος λόγος, PLAT. Rsp. 359 c, apologie de qqn ; λέγειν ὑπέρ τινος, XÉN. An. 5, 5, 13 ; SOPH. El. 554, etc. parler en faveur de qqn, parler pour qqn (v. ci-dessous un autre sens II, 2) ; ἑκατόμϐην ῥέξαι ὑπέρ τινος, IL. 1, 444, offrir une hécatombe pour qqn ; θύειν ὑπέρ τινος, XÉN. Mem. 2, 2, 13, offrir un sacrifice en faveur de qqn ; en ce sens dans les inscr. att. : ἄρχοντες ὁπόσοι ὑπὲρ τοῦ κοινοῦ τῶν Θετταλῶν ἄρχουσιν (inscr. de 369 av. J.C.) tous les magistrats qui gèrent les intérêts communs des Thessaliens ; v. Meisterh. p. 182, 49 ;
      2 à la place de, au nom de : λέγειν ὑπέρ τινος, XÉN. An. 5, 5, 13, parler pour qqn, au nom de qqn ; ἀποκρίνεσθαι ὑπέρ τινος, PLAT. Rsp. 590 a, répondre au nom de qqn, pour qqn ; προλέγειν ὑπέρ τινος, XÉN. An. 7, 7, 3, annoncer au nom de qqn ; cf. PLAT. Menex. 248 e, Crit. 45 e, etc. ; chez les écriv. réc. au lieu de ἀντί, EL. N.A. 4, 26 ; 7, 42 ;
      3 à cause de : εὐδαιμονίζειν τινὰ ὑπέρ τινος, XÉN. An. 1, 7, 3, estimer qqn heureux à cause de qqe ch. ; φοϐεῖσθαι ou δεδιέναι ὑπέρ τινος, SOPH. O.R. 989 ; PLAT. Rsp. 387 c, etc. être inquiet, soucieux pour qqn ou qqe ch. ; θαρρεῖν ὑπέρ τινος, XÉN. Cyr. 7, 1, 17, être sans inquiétude pour qqn ; ἀγανακτεῖν ὑπέρ τινος, PLAT. Phæd. 115 e, être hors de soi à cause de qqn ; στένειν ὑπέρ τινος, ESCHL. Pr. 66, gémir de qqe ch. ; avec des verbes impliquant l’idée d’une peine ou d’une récompense : δίκην δοῦναι ὑπέρ τινος, ATT. être puni pour qqe ch. ; δίκην λαϐεῖν ὑπέρ τινος, ATT. punir pour qqe ch. ; τιμωρεῖν τινα ὑπέρ τινος, LYS. 13, § 41 et 42 ; ou τιμωρεῖσθαί τινα ὑπέρ τινος, XÉN. An. 1, 3, 4, punir qqn pour qqe ch. ; χάριν ἀποδοῦναι ὑπέρ τινος, ISOCR. Evag. § 56, se montrer reconnaissant pour qqe ch. ; τιμᾶν τινα ὑπέρ τινος, ISOCR. Evag. § 57, rendre honneur à qqn pour qqe ch. ; de même avec les verbes impliquant une idée d’effort, pour désigner ce que l’on s’efforce d’obtenir ou ce dont on veut préserver : νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών, ESCHL. Pers. 405, maintenant il s’agit d’un combat pour le tout ; φιλονεικεῖν ὑπέρ τινος, ISOCR. aimer à se quereller pour qqe ch. ; ἀμφισϐητεῖν ὑπέρ τινος, ISOCR. Panath. § 54, être en dissentiment pour qqe ch. ; de même pour ce dont on veut préserver : ἴδετε παρθένων ἱκέσιον λόχον δουλοσύνας ὕπερ, ESCHL. Sept. 107, jetez un regard sur la troupe des jeunes filles qui implorent pour être préservées de l’esclavage ; τὴν ψῆφον φέρειν ὑπὲρ τῆς αἰσχύνης τοῦ δήμου, ESCHN. Ctes. § 10 Baiter-Sauppe, prendre une décision pour détourner la honte du peuple ; de même avec les verbes signifiant prier, implorer, pour citer l’objet en faveur duquel on implore : λίσσεσθαί τινα ὑπέρ τινος, IL. 15, 660, 665, etc. ; OD. 15, 261, supplier qqn pour une personne ou une chose ; de même dans la locut. ὑπὲρ τοῦ avec l’inf. au sens d’une prop. finale : ὑπὲρ τοῦ μηδένα βιαίῳ θανάτῳ ἀποθνῄσκειν, XÉN. Hier. 4, 3, afin que personne ne meure d’une mort violente ; cf. ISOCR. Areop. § 64, Panath. § 80 ;
      4 au sujet de : ὅθ' ὑπὲρ σέθεν αἴσχε' ἀκούω, IL. 6, 524, lorsque j’entends des diffamations sur ton compte ; διαλέγεσθαι ὑπέρ τινος, PLAT. Ap. 39 e, discourir de qqe ch. ; βουλεύεσθαι ὑπέρ τινος, ATT. délibérer sur qqe ch. ; en ce sens, dans les inscr. att. à partir du 3^e siècle av. J.C. : dans une inscr. de 335 à 332 av. J.C. seul. περί ; dans une inscr. de 290, ὑπέρ à côté de περί : περὶ ὧν ἀπαγγέλλει ὁ ἀγωνοθέτης ὑπὲρ τῶν θυσιῶν (inscr. de 290 av. J.C.) au sujet de la déclaration de l’agonothète sur les sacrifices ; postér. ὑπέρ se substitue tout à fait à περί : ὑπὲρ ὧν ἀπαγγέλλουσιν ὑπὲρ τῶν θυσιῶν (inscr. de 200 av. J.C.) au sujet des déclarations sur les sacrifices ; v. Meisterh. p. 182, 50 ;
   III au delà de, par-dessus, plus loin que, plus que, mieux que, PD. O. 11, 72 ; N. 9, 54, etc. ; SOPH. Ant. 11, 38 ;
C Avec l’acc. :
   I au delà de, avec mouv. : ὑπὲρ ὦμον ἤλυθ' ἀκωκὴ ἔγχεος, IL. 5, 16, la pointe de la javeline arriva au-dessus de l’épaule (sans l’atteindre) ; ὑπὲρ οὐδὸν ἐϐήσετο δώματος εἴσω, OD. 7, 135, il franchit le seuil et entra dans la maison ; ἀποπλαγχθέντες ὑπὲρ μέγα λαῖτμα θαλάσσης, OD. 9, 260, ballottés au delà du grand gouffre de la mer ; ἀλαλῆσθαι ὑπεὶρ ἅλα, OD. 3, 73, errer sur la mer ; ὑπὲρ πόντον ἐλθεῖν, ESCHL. Eum. 250, aller au delà de la mer, traverser la mer, etc. ; sans mouv. ὑπὲρ Ἡρακλείας στήλας κατοικεῖν, PLAT. Criti. 108 e, habiter au delà des colonnes d’Hercule ; avec idée de temps : ὑπὲρ τὸ ὕδωρ λέγειν, LUC. Im. 29, parler au delà du temps accordé (v. ὕδωρ) ; ὑπὲρ τὸν Τιθωνὸν ζῆν, LUC. D. mort. 7, 1, vivre plus longtemps que Tithôn ; ὁ ὑπὲρ τὰ Μηδικὰ πόλεμος, THC. 1, 41, la guerre d’avant les guerres Médiques ; avec un n. de nombre : ἔπεσον ὑπὲρ τεσσεράκοντα ἄνδρας, HDT. 5, 64, il tomba plus de quarante hommes ; ὑπὲρ τριάκοντα ἔτη γεγονώς, PLAT. Leg. 664 d, âgé de plus de trente ans ; ὑπὲρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονώς, XÉN. Cyr. 1, 2, 4, au delà de l’âge où l’on est soumis au service militaire ;
   II au-dessus de : πρυμνὸν ὕπερ θέναρος, IL. 5, 339, au-dessus du poignet ; οὔθ' ὑπὲρ γῆν οὔθ' ὑπὸ γῆν, PLUT. Arist. 10, ni sur terre, ni sous terre ; καθίζεσθαι ὑπέρ τινα, PLUT. Artax. 5, être assis au-dessus de qqn ; ὑπερίσχειν τὰς κεφαλὰς ὑπὲρ τὸ ὑγρόν, POL. 3, 84, 9, laisser dépasser les têtes au-dessus de l’eau ; fig. μεγέθει καὶ ῥώμῃ ὑπὲρ τοὺς ἄλλους, PLAT. Rsp. 488 a, surpasser les autres en grandeur et en force ; ὑπὲρ ἄνθρωπον εἶναι, PLAT. Leg. 839 d, être surhumain, dépasser les proportions humaines ; εἴ τι ὑπὲρ τὴν ἑαυτοῦ φύσιν ἀκούει, THC. 2, 35, s’il entend dire qqe ch. qui dépasse sa portée, ce qu’il est capable de faire lui-même ; ἀρετὴ ἡ ὑπὲρ τοὺς ἰδιώτας, ARSTT. Pol. 4, 9, 1, une vertu trop élevée pour les hommes ordinaires ; ὑπὲρ ἄνθρωπον εἶναι, LUC. V. auct. 2, être plus qu’un homme ; ὑπὲρ δύναμιν, THC. 6, 16, au-dessus des forces ; ὑπὲρ τὴν οὐσίαν, PLAT. Rsp. 372 b, plus que les moyens d’existence ne le permettent ; ὑπὲρ τὴν ἀξίαν, EUR. H.f. 146, au-dessus du mérite ; ὑπὲρ ἐλπίδα, SOPH. Ant. 366, au delà de l’attente ; ὑπὲρ ἄνθρωπον φρονεῖν, XÉN. Cyr. 8, 7, 3, avoir des sentiments qui dépassent la nature humaine, càd. trop ambitieux ; p. suite en mauv. part : ὑπὲρ αἶσαν, IL. 3, 59, au dessus ou au delà de ce qui convient ; ὑπὲρ μοῖραν, IL. 20, 336, au-dessus du sort, càd. contre la décision du sort ; ὑπὲρ ὅρκια, IL. 3, 299, etc. contre le serment ; ὑπὲρ θεόν, IL. 17, 327, contre la volonté de la divinité.

➳
   I ὑπέρ se place qqf. en poésie après son rég. : il s’accentue alors ὕπερ, IL. 5, 339 ; OD. 19, 450, etc. ;
   II En composition, ὑπέρ marque :
      1 l’idée de au-dessus, v. ὑπεράνω, ὑπέργειος, etc. ;
      2 l’idée de au delà, v. ὑπερϐαίνω, ὑπερϐάλλω, ὑπερπόντιος, etc. ;
      3 l’idée de protection, v. ὑπερμαχεῖν, ὑπεραπολογεῖσθαι ;
      4 l’idée de au delà de la mesure, v. ὑπεράγαν, ὑπέραισχρος, ὑπερήφανος ;
   III épq. ὑπείρ, IL. 23, 227, etc. ; OD. 3, 73, etc.

Étym. indo-europ. *uper(i)-, sur, au-dessus de ; cf. lat. super, sscr. upári.

'

[ῠ], Ep. also ὑπείρ, used by Hom. (metri gr.) only in the phrase ὑπεὶρ ἅλα (v. ὑπείρ); Arc.
ὁπέρ (q.v.); Pamph. ὑπάρ; ὑπερί SEG 33.1152 (ii AD), TAM 4(1).370 (v. SEG 30.1438, Nicomedeia, Chr.), in Aeol. replaced by περί (v. περί A.V).
Prep. governing gen. and acc., in Arc. also dat. (Cf. Skt. upári ΄above΄, Goth. ufar, OE. ofer ΄over΄; — from it are formed the Comp. and Sup. ὑπέρτερος, -τατος, also Adv. ὕπερθεν, and Nouns ὑπέρα, ὕπερος.)
A. with Genit.,
I. of Place, over:
1. in a state of rest, over, above, freq. in Hom., βάλε.. στέρνον ὑ. μαζοῖο Il. 4.528; χιτωνίσκους ἐνεδεδύκεσαν ὑ. γονάτων not reaching to the knees, X. An. 5.4.13; ἕστηκε.. ὅσον τ᾽ ὄργυι᾽ ὑ. αἴης Il. 23.327; εἴθ᾽ ὑ. γῆς, εἴτ᾽ ἐπὶ γῆς, εἴθ᾽ ὑπὸ γῆς Thphr. Ign. 1; στῆ δ᾽ ἄρ᾽ ὑ. κεφαλῆς stood over his head as he lay asleep, Il. 2.20, Od. 4.803, al. ; πασάων ὕ. ἥ γε κάρη ἔχει 6.107; ὑ. πόλιος, ὅθι Ἕρμαιος λόφος ἐστίν, ἦα 16.471; ὑ. κεφαλῆς οἱ ἐγίνετο διεξελαύνοντι overhead, i.e. over the gateway, Hdt. 1.187; ὑ. τῆς ὀροφῆς IG1² 373.246; ὑ. τοῦ ἀγάλματος ib. 264; ὄρος τὸ ὑ. Τεγέης Hdt. 6.105; τὰ ὑ. κεφαλῆς the higher ground, X. Ages. 2.20; Ἰονίας ὑ. ἁλὸς οἰκέων on the Ionian sea, i.e. on its shores, Pi. N. 7.65; λιμὴν καὶ πόλις ὑ. αὐτους κειται Th. 1.46, cf. 6.4, D.C. 40.14; of relative geographical position, above, farther inland, οἰκέοντες ὑ. Ἁλικαρνησσοῦ μεσόγαιαν Hdt. 1.175; ἐξ Αἰθιοπίας τῆς ὑ. Αἰγύπτου Th. 2.48; τοῖς ὑ. Χερρονήσου Θρᾳξίν X. An. 2.6.2; ὑ. Μασσαλίας Plb. 2.14.8, cf. 5.73.3, al. ; in Hellenistic Gr. the acc. is commoner in this sense, v. infr. B. I.
b. of shipsat sea, off a place, Th. 1.112, 8.95; ναυμαχίην τὴν ὑ. Μιλήτου γενομένην Hdt. 6.25; ὑ. τούτου (sc. Φαλήρου) ἀνακωχεύσαντες τὰς νέας ib. 116.
2. in a state of motion, over, across, κῦμα νηὸς ὑ. τοίχων καταβήσεται Il. 15.382; τὸν δ᾽ ὑ. οὐδοῦ βάντα προσηύδα Od. 17.575; πηδῶντος.. τάφρων ὕ. S. Aj. 1279; ὑ. θαλάσσης καὶ χθονὸς ποτωμένοις A. Ag. 576; ἐκκυβιστᾶν ὑ. [τῶν ξιφῶν] X. Smp. 2.11.
3. over, beyond, ἐν Κρήτῃ εὐρείῃ τηλοῦ ὑ. πόντου Od. 13.257.
4. above, in excess of, MAMA 8.252 B (iii AD).
II. metaph, in defence of, on behalf of, τεῖχος ἐτειχίσσαντο νεῶν ὕ. Il. 7.449; ἐκατόμβην ῥέξαι ὑ. Δαναῶν 1.444; generally, for the prosperity or safety of, τὰ ἱερὰ ὑ. τῆς Εὐβοίας θῦσαι IG 1².39.65, cf. 45.5; ἱερὰ θυόμενα ὑ. τῆς πόλεως X. Mem. 2.2.13; ἐπιτελεῖν τὰς θυσίας ὑ. τε ὑμῶν καὶ τῶν τέκνων UPZ 14.27 (ii BC); in dedications (always with reference to living persons), Συικύθη μ᾽ ἀνέθηκεν.. εὐξαμένη.. ὑ. παίδων καὶ ἑαυτῆς IG1².524, cf. 2².4403, 4² (1).569 (Epid.); Ἀρτέμιδι Σωτείρᾳ ὑ. βασιλέως Πτολεμαίου Ἐπικράτης Ἀθηναῖος OGI 18 (Egypt, iii BC), cf. 365 (Amasia, ii BC), al. ; ὑ. τῆς εἰς αἰῶνα διαμονῆς Ἀντωνείνου Καίσαρος ib. 702.3 (Egypt, ii AD); ὑ. τῆς τύχης.. Ἀντωνείνου Σεβαστοῦ Εὐσεβοῦς ib. 703.2 (Ptolemais, ii AD); ὑ. σωτηρίας τοῦ κυρίουἡμῶν.. Ἀντωνείνου ib. 706 (Egypt, ii/iii AD); εὑδόντων ὕ. φρούρημα A. Eu. 705; ὑ. τινὸς κινδυνεύειν, μάχεσθαι, βοηθεῖν, Th. 2.20, Pl. Lg. 642c, X. An. 3.5.6; ἧς ἔθνῃσχ᾽ ὕ. S. Tr. 708; ὑ. γῆς τῆς᾽ Αθηναίων ναυμαχέειν Hdt. 8.70; ὑ. τῆς Ἑλλάδος ἀμῦναι Pl. Lg. 692d; ἀμυνῶ ὑ. ἱερῶν καὶ ὁσίων Jusj. ap. Poll. 8.105; νῦν ὑ. πάντων ἀγών A. Pers. 405; ὑ. δόξης τελευτήσαντες D. 23.210, cf. Isoc. 6.93; πάνθ᾽ ὑ. ὑμῶν φανήσεται πράξας Χαβρίας, καὶ τὴν τελευτὴν αὐτὴν τοῦ βίου πεποιημένος οὐχ ὑ. ἄλλου τινός in your interests, D. 20.80, cf. 83; ὑ. τῆς Ἀσίας στρατηγήσας Isoc. 4.154; of things sought, ὑ. τοῦ νεκροῦ ὠθισμὸς ἐγένετο πολύς Hdt. 7.225; ἀφίκετο ὑ. γενεᾶς, ὑ. φωνᾶς, ὑ. τοῦ θησαυρους, IG4² (1).121.10, 42, 123.11 (Epid., iv BC); γίνωσκέ με πεπορεῦσθαι εἰς Ἠρακλέους πόλιν ὑ. τῆς οἰκίας UPZ 68.3 (ii BC); sts. even of the thing to be averted, ἱκέσιον λόχον δουλοσύνας ὕ. about slavery, A. Th. 111 (lyr.), cf. Aeschin. 3.10.
2. for, instead of, in the name of, ὑ. ἑαυτοῦ τι προϊδεῖν on his own behalf, Th. 1.141; ὑ. τινὸς ἀποκρίνεσθαι Pl. R. 590a; προλέγειν X. An. 7.7.3; ἐπεὶ οὖν σὺ σιωπᾷς, ἐγὼ λέξω καὶ ὑ. σοῦκαὶ ὑ. ἡμῶν Id. Cyr. 3.3.14, cf. S. El. 554; ὑ. Ζήνωνος πράσσων as Zeno΄s representative, PSI 4.389.8 (iii BC); ἔγραψεν ὑ. αὐτῶν διὰ τὸ φάσκειν αὐτοὺς μὴ εἰδέναι γράμματα PGrenf. 2.17.9 (ii BC); θεάσασθε ὃν τρόπον ὑμεῖς ἐστρατηγηκότες πάντ᾽ ἔσεσθ᾽ ὑ. Φιλίππου as though by commission from P., D. 3.6; so in other dialects c. acc., v. infr. B. V.
3. in adjurations, with verbs of entreaty, entreat one as representative of another, τῶν ὕ. ἐνθάδ᾽ ἐγὼ γουνάζομαι οὐ παρεόντων, i.e. I entreat you as they would if they were here, Il. 15.665, cf. 660; then more metaph, by, λίσσου᾽ ὑ. ψυχῆς (as you value your life) καὶ γόνων σῶν τε τοκήων 22.338, cf. 24.466; λίσσου᾽ ὑ. θυέων καὶ δαίμονος.. σῆς τ᾽ αὐτοῦ κεφαλῆς καὶ ἑταίρων Od. 15.261; λίσσομ᾽ ὑ. μακάρων σέο τ᾽ αὐτῆς ἠδὲ τοκήων A.R. 3.701; ὑ. ξενίου λίσσεται ὔμμε Διός in the name of Zeus, AP 7.499.2 (Theaet.); so Aeol. περ (v. περί A. V).
4. of the cause or motive, for, because of, by reason of, ἀλγέων ὕ. E. Supp. 1125 (lyr.); ὑ. παθέων Id. Hipp. 159 (lyr.); ἔριδος ὕ. Id. Andr. 490 (lyr.); of punishment or reward, for, on account of, τοῖσιν ἄγουσιν κλαύμαθ᾽ ὑπάρξει βραδυτῆτος ὕ. S. Ant. 932 (anap.), cf. Isoc. 11.39, Lys. 3.43, 4.20, 13.41, 42, X. An. 1.3.4; ἀτῆθθαι ὑ. τῶ πατρὸς τὰ πατρώϊα the father΄s property shall pay the fine for the father, Leg.Gort. 11.42; ἀποτεισάτω ὁ δεσπότης ὑ. τοῦ δούλου PHal. 1.198 (iii BC); τοῦτον (viz. a runaway slave) ὃς ἂν ἀναγάγῃ, λήψεται ὅσα καὶ ὑ. τοῦ προγεγραμμένου UPZ 121.24 (ii BC); τὸ κατεσκευασμένον ὑ. τῆς ἡμετέρας σωτηρίας Ἰσιδεῖον as a thank-offering for…, Sammelb. 3926.12 (i BC); ὑ. ὧν ἐτιμήσαμεν αὐτοὺς ταῖς μεγίσταις τιμαῖς Isoc. 9.57; ἀποδοῦναι χάριν ὑ. ὧν.. ἅπαντας ἀνθρώπους εὐεργέτησεν Id. 4.56; of payment, ἡμιωβέλιον ὑ. ἑκάστου IG1² 140.2; μέτηρσον Ποσειδωνίῳ ὑ. Ἡρακλείδου on account of H., i.e. debiting H.΄s account, PFay. 16 (i BC); μετρήσω ὑ. σοῦ εἰς τὸ δημόσιον for the credit of your account, PAmh. 2.88.22 (ii AD); ὑ. λαογραφίας Ostr.Bodl. iii 80 (i AD); ὑ. λόγου ἀννώνης Ostr. 1479 (iii AD); ὑ. ὧν ἔμαθεν καταβαλεῖν μισθόν Jul. Or. 3.126a, cf. Ael. NA 3.39.
5. ὑ. τοῦ μή c. inf., for the purpose of preventing or avoiding, ὑ. τοῦ μηδένα.. βιαιῳ θανάτῳ ἀποθνῄσκειν X. Hier. 4.3; ὑ. τοῦ μὴ ποιεῖν τὸ προσταττόμενον Isoc. 7.64, cf. 12.80; τὴν πόλιν ἐκλιπεῖν ὑπέμειναν.. ὑ. τοῦ μὴ τὸ κελευόμενον ποιῆσαι D. 18.204; also without μή, for the sake of, ὑ. τοῦτοῖς ἄλλοις ἐπιτάττειν ἐθέλειν ἀποθῄσκειν to be ready to die for the sake of…, Isoc. 6.94; μὴ τοσαύτην ποιεῖσθαι σπουδὴν ὑ. τοῦ βλάφαι τοὺς πολεμίους ἡλίκην ὑ. τοῦ μηδὲν αὐτοὺς παθεῖν δεινόν Plb. 3.94.9, cf. 5.32.1, 5.86.8; this constr. is found also in signf. A. III.
III. concerning, ὑ. σέθεν αἴσχε᾽ ἀκούω Il. 6.524; κᾶρυξ ἀνέειπέ νιν ἀγγέλλων Ἱέρωνος ὑ. καλλινίκου ἅρμασι Pi. P. 1.32; Σκύθαι μὲν ὧδε ὑ. σφέων τε αὐτῶν καὶ τῆς χώρης τῆς κατύπερθε λέγουσι Hdt. 4.8; τὰ λεγούμενα ὑ. ἑκάστων v.l. in Id. 2.123; τοὺς ὑ. τοῦ αἰῶνος φόβους Epicur. Sent. 20; διαλεχθῆναι, ἀγορεύειν ὑ. τινός, Pl. Ap. 39e, Lg. 776e; περὶ μὲν οὖν τούτων τοσαῦτά μοι εἰρήσθω, ὑ. ὧν δέ μοι προσήκει λέγειν.. Lys. 24.4, cf. 21, 16.20; ὑ. οὗ.. ὁμολογῶ.. διαφέρεσθαι τούτοις D. 18.31; βουλευομένων ὑ. τοῦ ποίαν τινὰ [εἰρήνην ποιητέον] Id. 19.94; ἔγραψάς μοι ὑ. τῶν καμίνων PCair.Zen. 273.2 (iii BC); ἐνεκάλουν ὑ. σύκων PSI 6.554.24 (iii BC); ἐπεδώκαμέν σοι ὑπόμνημα ὑ. τοῦ μὴ εἰληφέναι τὴν.. ὄλυραν UPZ 46.4 (ii BC); συλλαλήσαντες ὑ. τοῦ τὴν πόλιν ἐνδοῦναι τοῖς Ῥωμαίοις Plb. 1.43.1; θροῦς ὑ. τοῦ τὸν Λυκοῦργον ἐκπέμπειν talk of sending L., Id. 5.18.5, cf. 6; γνώμην ὑ. τῆς κοινῆς [δόξης] Isoc. 6.93; ὑ. τῶν τούτου λῃτουργιῶν.. ὡδὶ γιγνώσκω D. 21.152; ἐκ τῶν ἐμφανῶν ὑ. τῶν ἀφανῶν πιστεύειν Jul. Or. 4.138b; with vbs. expressing emotion, ποίας.. γυναικὸς ἐκφοβεῖσθ᾽ ὕ.; S. OT 989; εἰ τὰ παρὰ σοὶ καλῶς ἔχει, θάρρει ὑ. ἐκείνων X. Cyr. 7.1.17; οὐδεὶς ὑ. μου δαιμόνων μηνίεται κατασφαγείσης A. Eu. 101 (approaching sense II. i).
B. with Accus.,
I. of Place in reference to motion, over, beyond, freq. in Hom., e.g. ὑ. ὦμον ἤλυθ᾽ ἀκωκή Il. 5.16, cf. 851; ἀλάλησθε.. ὑπείρ ἅλα Od. 3.73, cf. 7.135, al., A. Eu. 250, S. Ant. 1145 (lyr.); ὑ. τὸν δρύφακτον ὐπερτιθέμενοι Plb. 1.22.10; without such reference, ὑ. Ἡρακλείας στήλας ἔξω κατοικοῦσι Pl. Criti. 108e, cf. Jul. Or. 1.6d; τὰς κεφαλὰς ὑ. τὸ ὑγρὸν ὑπερίσχον Plb. 3.84.9; τῶν ὑ. τὸ Σαρδῷον πέλαγος τόπων Id. 2.14.6; ὑ. Μασσαλίαν Id. 2.16.1; λόφον κείμενον ὑ. τὴν ὁδόν Id. 2.27.5, cf. 3.47.2, al. ; τῶν συριῶν ὑ. τὴν σκηνὴν οὐσῶν PHib. 1.38.7 (iii BC); οὐλὴ.. ὑ. ὀφρὺν δεξιάν PCair.Zen. 76.13 (iii BC); τὸ ὑ. τὸν ἔσχατον.. σπόνδυλον Sor. 1.102; ὑ. τὸν οὐρανόν Jul. Or. 4.135a.
II. of Measure, above, exceeding, beyond, ὑ. τὸν ἀλαθῆ λόγον Pi. O. 1.28; ὑ. τὸ βέλτιστον A. Ag. 378 (lyr.); ὑ. ἐλπίδα S. Ant. 366 (lyr.); ὑ. δύναμιν Th. 6.16; μεγέθει ὑ. τοὺς ἐν τῇ νηΐ Pl. R. 488b; ὑ. ἄνθρωπον εἶναι Id. Lg. 839d, Luc. Vit.Auct. 2; ὑ. ἡμᾶς beyond our powers, Pl. Prm. 128b; ὑ. τὴν ἀξίαν E. HF 146; ὑ. τὴν οὐσίαν Pl. R. 372b; ὑ. τὸ ὕδωρ (cf. ὕδωρ I. 4) Luc. Pr.Im. 29.
b. after Comp., than, δυνατώτεροι ὑ. Lxx Jd. 18.26; so after Posit., τοῖς ἀγαθοῖς ὑ. αὐτόν better than he, ib. 3 Ki. 2.32.
2. of transgression, in violation of, ὑ. αἶσαν, opp., κατ᾽ αἶσαν, Il. 3.59, al. ; ὑ. Διὸς αἶσαν 17.321; ὑ. μοῖραν 20.336; ὑ. μόρον (or ὑπέρμορον) ib. 30; ὑ. θεόν 17.327; ὑ. ὅρκια 3.299, al.
III. of Number, above, upwards of, τὰ ὑ. δέκα μηᾶς [ξυμβόλαια] IG1².41.23, cf. 22.48, al. ; ὑ. τεσσεράκοντα ἄνδρας Hdt. 5.64; ὑ. τετταράκοντα (sc. ἔτη) X. HG 5.4.13; ὑ. τὰ στρατεύσιμα ἔτη γεγονόσι Id. Cyr. 1.2.4; ὑ. ἥμισυ more than half, ib. 3.3.47, ὑπὲρ ἥμισυ Κᾶρες ἐφάνησαν Th. 1.8.1.
IV. of Time, beyond, i.e.
before, earlier than, ὁ ὑ. τὰ Μηδικὰ πόλεμος Th. 1.41; ὑ. τὴν φθοράν Pl. Ti. 23c.
2. later than, Cod.Just. 9.47.26.3, 10.11.8.7a.
V. in some dialects, in sense A. II. i, 2, on behalf of, ὑ. τὰν πόλιν SIG 437 (Delph., iii BC), al., cf. IG4² (1).109 iv 113 (Epid., iii BC), 5(2).438–40, 442 (Megalop., ii BC), 4² (1).380, 665 (Epid., i AD), IPE 4.71.10 (Cherson., ii AD); in sense A. III, concerning, ἐπικράνθη μοι ὑ. ὑμᾶς Lxx Ru. 1.13, SEG 25.447 (Arcadia, iii BC), 23.207 (Messene, Augustus).
C. with Dat., only Arc., μαχόμενοι ὑ. τᾷ τᾶς πόλιος ἐλευθερίᾳ fighting for…, IG 5(2).16 (Tegea, iii BC). Cod.Just. 10.11.8.4b (s.v.l.)
D. Position; ὑπέρ may follow its Subst., but then by anastrophe becomes ὕπερ, Il. 5.339, Od. 19.450, al., S. OT 1444, etc.
E. as Adv., over-much, above measure, ὑπὲρ μὲν ἄγαν E. Med. 627 (lyr.); also written ὑπεράγαν, Str. 3.2.9, Ael. NA 3.38, etc. ; cf. ὑπέρφευ; as a predicate, διάκονι Χριστοῦ εἰσι; ὑπὲρ ἐγώ I am more [than they], 2 Ep.Cor. 11.23.
F. in Compos. ὑπέρ signifies over, above, in all relations, e.g.,
1. of Place, over, beyond, as in ὑπεράνω, ὑπέργειος, ὑπερβαίνω, ὑπερπόντιος.
2. of doing a thing for or in defence of, as in ὑπερμαχέω, ὑπερασπίζω, ὑπεραλγέω.
3. above measure, as in ὑπερήφανος, ὑπερφίαλος.

ep. auch ὑπείρ, wenn die letzte Silbe vor einem Vokal lang sein soll, bei Hom. nur in der einen Vrbdg ὑπεὶρ ἁλός ; – über.
I. als Adv. hat es sich in wenigen Stellen erhalten, die einfacher als tmesis behandelt werden können, oder wo sich, wie Soph. Ant. 514 πορθῶν γε τήνδε γῆν· ὁ δ' ἀντιστὰς ὑπέρ, der Casus, hier γῆς, leicht aus dem Zusammenhang ergänzen läßt ; mit Zahlbestimmungen, wie ὑπὲρ ἑξακισχίλιοι, Dem. 59.89, wird es besser in ein Wort geschrieben.
II. Präposition. A. c. gen., über ; zunächst
1) örtlich ;
   a) darüber hin, bei Verbis der Bewegung, ἕλκεν ὑπὲρ ἄντυγος, Il. 16.406 ; ἐγχείη δ' ὑπὲρ νώτου ἐνὶ γαίῃ ἔστη ἱεμένη, 20.279, d.i. über den Rücken hinfliegend, vgl. 21.69 ; κῦμα νηὸς ὑπὲρ τοίχων καταβήσεται, 15.382, vgl. 24.320, Ol. 17.675 ; τρὶς μὲν ὑπὲρ τάφρου μεγάλ' ἴαχε, er schrie über den Graben, Il. 18.228 ; ὑπὲρ τειχέων ὁ λεύκασπις ὄρνυται λαός, Aesch. Spt. 88, über die Mauern her ; ὑπὲρ θαλάσσης καὶ χθονὸς ποτώμενοι, darüber hinfliegend, Ag. 562 ; Διρκαίων ὑπὲρ ῥεέθρων μολοῦσα, Soph. Ant. 105 ; Aj. 688 ; πηδῶντος Ἕκτορος τάφρου ὕπερ, 1258 ; ὑπὲρ τῶν πρόσθεν ἀκοντίζειν, über die Vordern hinwegschießen, Xen. Cyr. 6.3.24.
   b) drüben, jenseits, τηλοῦ ὑπὲρ πόντου, Od. 13.275, wie Pind. P. 9.52 ; ὑπὲρ ἁλὸς οἰκέων, N. 7.65 ; ἡ δ' ἔθεεν μέσσον ὑπὲρ Κρήτης, Od. 14.300 ; u. so bei geographischen Bestimmungen, wo auch wir über brauchen, οἱ ὑπὲρ Χερρονήσου Θρᾷκες, Xen. An. 2.6.3, u. sonst. Aehnlich ist auch χιτωνίσκους ἐνεδεδύκεσαν ὑπὲρ γονάτων, über die Knie, die bis über die Knie reichten, Xen. An. 5.4.13.
   c) bei Verbis der Ruhe, darüber, über, oben darauf, ἕστηκε ξύλον αὖον ὅσον τ' ὄργυι' ὑπὲρ αἴης, Il. 23.327 ; στῆ δ' ἄρ' ὑπὲρ κεφαλῆς, Od. 6.21, über den Kopf, zu Häupten, wie Od. 4.803 u. öfter. In einzelnen Vrbdgn ist an die vorangegangene Bewegung zu denken, wie νεφέλην ἔστησε Κρονίων νηὸς ὕπερ, 12.406, er führte sie herauf über das Schiff und ließ sie dort stehen ; auch ἔβαλε κεφαλὴν ὑπὲρ οὔατος, Il. 15.433, vgl. 13.616 ; βάλε δουρὶ στέρνον ὑπὲρ μαζοῖο, 4.528, vgl. 11.108, u. sonst ; ὑπὲρ κεφαλῆς ἡμῶν, Plat. Phaedr. 258e ; στὰς δ' ὑπὲρ μελάθρων, Soph. Ant. 117 ; τὸ οὖρος τὸ ὑπὲρ Τεγέης, das Gebirge, das sich über Tegea erhebt, Her. 2.105 ; οἱ ὑπὲρ θαλάσσης, 7.115 ; λιμὴν καὶ πόλις ὑπὲρ αὐτοῦ, Thuc. 1.46 ; ὁ ὑπὲρ τῆς κώμης γήλοφος, Xen. An. 1.10.12 u. sonst. – Daran reiht sich
2) die Bdtg zum Schutz, für, wie τεῖχος ἐτειχίσσαντο νεῶν ὕπερ, Il. 7.449, eigtl. eine Mauer, die über die Schiffe hinreicht und sie schützt ; vgl. 12.5 ; Φοίβῳ ἑκατόμβην ῥέξαι ὑπὲρ Δαναῶν, ὄφρ' ἱλασόμεσθα ἄνακτα, 1.444, zum Besten der Danaer ; νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών, Aesch. Pers. 397 ; Soph. Phil. 1278 ; ἐπισκήπτω τελεῖν ὑπέρ τ' ἐμαυτοῦ τοῦ θεοῦ τε τῆσδέ τε γῆς, O.R. 253 ; ὁ γοῦν λόγος σοι πᾶς ὑπὲρ κείνης ὅδε, Ant. 744 ; u. so bes. für Jem. sprechen, kämpfen, sterben, δεσποτῶν θνήσκειν ὕπερ, Eur. I.A. 312 ; häufig bei Her. u. in attischer Prosa, λέγειν, ἀπολογεῖσθαι ὑπέρ τινος, Xen. Cyr. 5.5.11, An. 6.4.18 u. öfter ; πολλὰ εἶπεν ὑπὲρ ἐμοῦ βοηθῶν ἐμοί, Plat. Prot. 309b ; διαμάχεσθαι, Symp. 207b ; dah. ὁ ὑπὲρ τῆς δικαιοσύνης λόγος, Rep. II.359c ; auch ἡ ὑπὲρ τῆς χώρας φυλακή, die zum Besten des Landes bestellte Wache, Menex. 238b ; ὑπὲρ τῶν πολλῶν ἐστι, zum Besten, Dem. 24.193 ; Folgde.
3) bei den Verbis des Sprechens schwächt sich diese Bdtg ab zu einem einsachen über, von, betreffend, de, ὑπὲρ σέθεν αἴσχε' ἀκούω, ich höre Schimpfliches über dich, von dir, Il. 6.524 ; τὰ λεγόμενα ὑπέρ τινος, Her. 2.120 ; u. einzeln bei den Att., διαλέγεσθαι ὑπέρ τινος, Plat. Apol. 39e ; θαρρεῖν, Xen. Cyr. 7.1.17 ; ἡ εἰσαγγελία ἐδόθη εἰς τὴν βουλὴν ὑπὲρ Ἀριστάρχου, Dem. 21.121, in Betreff des Aristarch ; sehr geläufig bei Pol., ἱστορεῖν, διελθεῖν, γράφειν ὑπέρ τινος, 1.13.7, 10, 1.14.1 u. sonst ; ὑπὲρ τῆς φιλίας ἔθετο πρὸς αὐτοὺς πίστεις, Pol. 3.67.7 ; ὑπὲρ Κρήτης ὁμολογεῖται, Strab. 10.4.9. – Auch Soph. O.R. 1444 οὕτως ἄρ' ἀνδρὸς ἀθλίου πεύσεσθ' ὕπερ ist ein ähnlicher Gebrauch.
4) wegen, um Jemandes willen, bei Hom. nur mit λίσσομαι vrbdn, ὑπὲρ τοκέων, ὑπὲρ πατρὸς καὶ μητρός, ὑπὲρ ψυχῆς, ὑπὲρ θυέων καὶ δαίμονος σῆς τ' αὐτοῦ κεφαλῆς, ich flehe um deiner Eltern willen, bei deinen Eltern, Il. 15.660, 665, 22.338, 24.466, Od. 15.261 ; so γουνάζομαι Ap.Rh. 3.701, und einzeln bei a. sp.D. – Aehnlich σῶν ὑπὲρ στένω πόνων, Aesch. Prom. 66 ; ὑπὲρ σοῦ τοιάδ' ἔστ' ὀδύρματα, Ch. 501 ; τοῖσιν ἄγουσιν κλαύμαθ' ὑπάρξει βραδυτῆτος ὕπερ, Soph. Ant. 923, um ihrer Saumseligkeit willen ; vgl. Markl. Eur. Suppl. 1125 ; so ἀγανακτεῖν ὑπέρ τινος, Plat. Phaed. 115e ; φοβεῖσθαι, Rep. III.387c. – Dah. ὑπέρ c. inf., umzu, damit, ὑπὲρ τοῦ μὴ πράττειν τὸ προσταττόμενον, um das Befohlene nicht zu tun, Xen. u. A.; ὑπὲρ τοῦ μὴ παθεῖν κακῶς ὑπὸ Φιλίππου, Dem. 4.43 ; ὑπὲρ τοῦ μὴ ἀποθανεῖν, um nicht zu sterben.
5) für, anstatt. in Jemandes Namen, ὑπὲρ ἑαυτοῦ, an seiner Statt, Thuc. 1.141 ; ἀποθανεῖν ὑπὲρ τοῦ αὑτῆς ἀνδρός, Plat. Symp. 179b ; ἵνα ὑπὲρ ἐμοῦ διαλεχθῇς αὐτῷ, Prot. 310e ; ἐγω ὑπὲρ σοῦ ἀποκρινοῦμαι, Gorg. 515c ; ἐγὼ ὑπὲρ Σεύθου λέγω, ich spreche in Seuthes Namen, Xen. An. 7.7.3 ; αἰσχύνη ὑπέρ τινος, in Jemandes Seele, Luc. Prom. 7, wie Aesch. 1.26 ; dah. auch στρατηγῶν ὑπὲρ ὑμῶν, eigtl., als er in eurem Namen, in eurem Auftrage Feldherr war, d.i. als er euer Feldherr war, Dem. 20.83 ; vgl. ὑπὲρ τῆς Ἀσίας στρατηγήσας, Isocr. 4.154, im Namen des Perserkönigs.
B. c. accusat.,
1) örtlich darüber hin, darüber hinaus, darüber hinweg, so daß das Ziel jenseits zu denken ist ; ὑπὲρ ὦμον ἀριστερὸν ἤλυθ' ἀκωκὴ ἔγχεος, οὐδ' ἔβαλ' αὐτόν, Il. 5.16, 10.373 ; ὑπὲρ οὐδὸν ἐβήσετο δώματος εἴσω, Od. 7.135 ; ὑπὲρ μέγα λαῖτμα θαλάσσης, 9.260 ; τεῖχος ὑπὲρ πᾶν δοῦπος ὀρώρει, Il. 12.289 ; ὑπὲρ πόντον ἦλθον, Aesch. Eum. 241 ; μολεῖν Παρνησίαν ὑπὲρ κλιτύν, Soph. Ant. 1129 ; selten in Prosa, dah. Thom.Mag. die Vrbdg des ὑπὲρ τὴν ἐπάνω σχέσιν δηλοῦν mit dem accus. für hellenistisch erklärt ; ῥιπτέουσι ὑπὲρ τὸν δόμον, Her. 4.188 ; ὑπερίσχειν τὰς κεφαλὰς ὑπὲρ τὸ ὑγρόν, Pol. 3.84.9 ; Sp.; darüber hinaus, jenseits, οἱ ὑπὲρ Ἡρακλείας στήλας ἔξω οἰκοῦντες, Plat. Crat. 108e.
2) über das Maß hinaus, ὑπὲρ αἶσαν, im Ggstz von κατὰ αἶσαν, Il. 6.333, 487, 16.780 u. sonst ; ὑπὲρ μοῖραν, 20.336, über das Geschick hinaus, also nicht in demselben einbegriffen, dah. auch wider das Geschick, vgl. ὑπέρμορον. So ὑπὲρ θεόν, Il. 17.327 ; ὑπὲρ ὅρκια, 3.299, 4.67, 236, 271 ; σοφόν τι τὸ μηχανόεν τέχνας ὑπὲρ ἐλπίδ' ἔχων, Soph. Ant. 363 ; φλεόντων δωμάτων ὑπέρφευ ὑπὲρ τὸ βέλτιστον, Aesch. Ag. 368 ; ὑπὲρ τὴν ἀξίαν, Eur. Herc.Fur. 146 ; ὑπὲρ ἀμπλακίαν, Pind. I. 5.29 ; so bes. ὡς οὐκ ἔστιν ὑπὲρ ἄνθρωπον, über den Menschen, über das Wesen u. die Kraft desselben hinausgehend, Plat. Legg. VIII.839d ; ὑπὲρ ἡμᾶς φαίνεται τὰ εἰρημένα εἰρῆσθαι, über unsere Fassungskraft, Parmend. 128b ; οἱ ὑπὲρ τὴν οὐσίαν ποιούμενοι τοὺς παῖδας, Rep. II.372b, über das Vermögen hinaus, mehr als das Vermögen erlaubt ; λόγοι ὑπὲρ τοὺς ἰδιώτας ἔχοντες, Isocr. 4.11, wie ὑπερέχοντες ; ὁ εὐδαίμων ὑπὲρ τὴν πόλιν, Dem. 13.20 ; Sp., ὑπὲρ τὸν Πρωτέα μηχανᾷ τὴν ἐμὴν ἀκρόασιν ἀποδιδράσκειν, Luc. enc.Dem. 25, d.i. geschickter als Proteus ; u. so ὑπὲρ δύναμιν, über Vermögen ; ὑπὲρ λόγον, über alle Worte ; οὐκ ἔστι μαθητὴς ὑπὲρ τὸν διδάσκαλον, Matth. 10.24 ; ὁ φιλῶν πατέρα ὑπὲρ ἐμέ, 10.37. – Bes. so von Zahlen u. Zeitbestimmungen, ὑπὲρ τὰ τεσσερήκοντα ἔτη, Her. 5.64 ; τοὺς ὑπὲρ τριάκοντα ἔτη γεγονότας, Plat. Legg. II.664d ; Xen. u. Folgde ; ὑπὲρ τὸ ἥμισυ, über die Hälfte, Xen. Cyr. 3.3.47, An. 5.10.11. – Weiter geführt ist diese Bdtg noch von Pol., der 3.79.8 sagt κατεφθείροντο ὑπὲρ τοὺς ἄλλους οἱ Κελτοί, sie kamen vor allen Andern, vorzugsweise um.
Seinem Casus kann ὑπέρ in allen Vrbdgn nachstehen u. erleidet dann die Anastrophe des Tones, ὕπερ, s. z.B. Il. 5.339, 7.449, 12.5, 15.665, Od. 19.450 ; Tragg.
In der Zusammensetzung drückt ὑπέρ das Darübersein aus, sowohl
   a) örtlich, darüber, jenseits, – als
   b) darüber stehen zum Schutz, Bedecken, gew. c. gen.
   c) das Darüberhinausgehen, sowohl übertreffen, als eine Steigerung des Begriffs enthaltend, u. das Uebermäßige, Außerordentliche ausdrückend, gew. mit tadelndem Nebenbegriff der Uebertreibung.

ὑπέρ (when following subst.—poët.—ὕπερ; so as adv., 2Co.11:23),
prep. with genitive, accusative
__I. C. genitive, primarily of place (rest or motion), over, above, across, beyond, hence, metaph.,
__1. for, on behalf of: of prayer, Mat.5:44, Act.8:24, Rom.10:1, Jas.5:16, al.; of laying down life, Jhn.10:11, Rom.9:3, al.; esp. of Christ giving his life for man's redemption, Mrk.14:24, Jhn.10:15, Act.21:13, Rom.5:6-8, al.; opp. to κατά, Mrk.9:40, Luk.9:50, Rom.8:31.
__2. Causal, for, because of, for the sake of: with genitive of person(s), Act.5:41, Rom.1:5, Php.1:29, 2Co.12:10, al.; with genitive of thing(s), Jhn.11:4, Rom.15:8, 2Co.1:6, al.
__3. = ἀντί (see M, Pr., 105), for, instead of, in the name of: 1Co.15:29, 2Co.5:15, 21 Gal.3:13, Col.1:7, Phm 13 (cf. Field, Notes, 225).
__4. In more colourless sense, = περί (M, Pr., l.with), for, concerning, with regard to: Rom.9:27, 2Co.1:6 8:23 12:8, Php.1:7, 2Th.2:1, al.

__II. C. accusative, primarily of place, over, beyond, across, hence, metaph., of measure or degree in excess, above, beyond, over, more than: Mat.10:24, 37 Luk.6:40, Act.26:13, 1Co.10:13, 2Co.1:8, Eph.1:22 3:20, Phm 16, al.; after comparatives = than (Jdg.11:25, al.), Luk.16:8, Heb.4:12.

__III. As adv. (see supr. ad init.), more: ὕπερ ἐγώ, I more, 2Co.11:23; in compounds, see: ὑπεράνω, ὑπερλίαν, ὑπερπερισσῶς.

__IV. In composition: over (ὑπεραίρω), beyond (ὑπερβάλλω), more (ὐπερνικάω), on behalf of (ὐπερεντυγχάνω).
(AS)