Bailly
'
adv. relat. et conjonct. :A adv. relat. : I comme, de la façon que :
1 en corrélat. avec un adv. démonstr. (οὕτως, ὡς, ὧδε)
exprimé ou s.-e. : οὕτως ὅπως δύνανται, THC.
7, 67, ainsi qu’ils peuvent, comme ils peuvent ; ὅπως γιγνώσκετε, οὕτω καὶ ποιεῖτε, XÉN.
Cyr. 5, 1, 22, faites comme vous jugez bon ; ὥδ', ὅπως, SOPH.
El. 1301, de même que ;
en ce sens, construit avec l’indic. (v. les ex. ci-dessus) ; cf. ἔρξον, ὅπως ἐθέλεις, IL.
4, 37, fais comme tu veux ; ποίει, ὅπως ἄριστόν σοι δοκεῖ εἶναι, XÉN.
Cyr. 4, 5, 50, fais comme il te semble le mieux ;
avec le sbj. accompagné soit de ἄν, οὕτως ὅπως ἂν αὐτοὶ βούλωνται, XÉN.
Cyr. 1, 1, 2, comme ils voudront eux-mêmes ; ὅπως ἂν βούλωνται, CIA.
2, 1059, 18 (321 av. J.C.) comme ils voudront,
v. Meisterh. p. 214, 45 ; cf. HDT.
8, 143 ; soit, chez les Épq., de κέν, IL.
20, 243 ; de même, chez les Épq. avec le sbj. sans ἄν ou sans κέν, OD.
1, 349, etc. ; — avec l’opt. accompagné de ἄν, XÉN.
Hell. 3, 2, 1 ; PLAT.
Prot. 318 e ;
ou sans ἄν, XÉN.
Hell. 2, 3, 13, etc. ; 2 comme terme de comparaison au sens de ὡς ou de ὥσπερ : ὅπως δρῦν, SOPH.
El. 98, comme un chêne ;
après le mot auquel il se rattache : γῄτης ὅπως SOPH.
Tr. 32, comme un paysan ;
en ce sens joint à un superl. adv. (cf. ὡς) : ὅπως τάχιστα, ESCHL.
Ag. 600, aussi vite que possible ;
cf. ESCHL.
Ag. 605, etc. ; SOPH.
O.R. 1410, etc. ; qqf. avec un positif, XÉN.
An. 2, 5, 7 ; avec un gén. σοῦσθε, ὅπως ποδῶν (
s.-e. ἔχετε) ESCHL.
Suppl. 817, élancez-vous de toute la vitesse de vos pieds ;
II comment,
particul. : 1 dans div. locut. οὐκ ἔσθ' ὅπως, il n’y a pas moyen comment,
càd. il n’est pas possible que, d’aucune façon, absolument pas, nullement : οὐκ ἔσθ' ὅπως ὁ χρησμὸς εἰς τοῦτο ῥέπει, AR.
Pl. 51, il n’est pas possible que l’oracle s’accomplisse de cette façon (
litt. incline en ce sens) ; οὐκ ἔσθ' ὅπως λέξαιμ' ἄν, ESCHL.
Ag. 620, je ne voudrais absolument pas prétendre,
etc. ; cf. SOPH.
El. 1479 ; XÉN.
An. 2, 4, 3 ; PLAT.
Ap. 40 e,
etc. ; avec une seconde négation : οὐκ ἔσθ' ὅπως οὐ, il n’y a pas moyen comment… ne pas,
càd. il n’est pas possible que… ne, de toute façon, dans tous les cas, SOPH.
O.C. 97 ; PLAT.
Ap. 40 c,
etc. ; de même avec γίγνομαι ; οὐκ ἂν γένοιτο τοῦθ', ὅπως οὐ φανῶ, SOPH.
O.R. 1058, il est impossible (
litt. ceci ne saurait arriver) que je ne mette pas au grand jour,
etc. ; qqf. avec l’inf. οὐ γὰρ γένοιτ' ἂν ταῦθ' ὅπως οὐχ ὧδ' ἔχειν, SOPH.
Aj. 378 (comme s’il y avait ἀδύνατόν ἐστι ταῦτα μὴ ὧδ' ἔχειν) car il ne se pourrait pas que cela ne fût pas ainsi ;
ellipt. οὐχ ὅπως (il n’est) pas possible que,
en opp. à ἀλλά : οὐχ ὅπως…, ἀλλά, DÉM.
F. leg. § 265, etc. non seulement… ne pas, mais,
etc. ; bien loin que…, tout au contraire ;
à ἀλλὰ καί,
m. sign. THC.
1, 35 ; XÉN.
Hell. 5, 4, 34, etc. ; à ἀλλ' οὐδέ, non seulement ne pas…, mais pas même, THC.
3, 42 ; XÉN.
Cyr. 7, 7, 8, etc. ; de même, en suppléant un impér. comme λέγε ou un sbj. comme εἴπῃς : μὴ ὅπως, XÉN.
Cyr. 1, 3, 10 ; qqf. ἔσθ' ὅπως
sans négat. au sens interr. y a-t-il moyen que ? : ἔστιν οὖν ὅπως ὁ τοιοῦτος φιλοσοφήσει ; PLAT.
Rsp. 495 a, se peut-il donc qu’un tel homme philosophe ?
cf. PLAT.
Rsp. 493 c,
etc. ; 2 dans l’interrog. indir. après les verbes qui marquent le doute, l’hésitation, la crainte, etc. ; dans ce cas, s’il s’agit de circonstances présentes, ὅπως se construit avec l’ind. quand on présente les faits comme certains : οὐ κάτοιδ' ὅπως λέγεις, SOPH.
Aj. 270, je ne comprends pas ce que tu veux dire ;
cf. ESCHL.
Pr. 641, etc. ; avec le sbj. quand on présente les faits comme douteux : ἅμα πρόσσω καὶ ὀπίσσω λεύσσει, ὅπως ὄχ' ἄριστα μετ' ἀμφοτέροισι γένηται, IL.
3, 110, il regarde à la fois en avant et en arrière de manière que la chose arrive au mieux pour les deux partis ;
cf. IL.
9, 681, etc. ; SOPH.
O.R. 1367, etc. ; avec l’opt. si l’on présente les faits comme existant seul. dans l’esprit de celui qui parle : οὐδέ τι οἶδε νοῆσαι, ὅππως οἱ παρὰ νηυσὶ σόοι μαχέοιντο Ἀχαιοί, IL.
1, 344, et il ne sait pas prévoir le moyen d’assurer le salut des Grecs dans les combats (qu’ils auront à livrer) près des navires ;
cf. XÉN.
Cyr. 1, 4, 14 ; SOPH.
O.R. 979, etc. ; s’il s’agit d’événements accomplis, le verbe se met à l’ind. ao. : ἔσπετε ὅππως δὴ πρῶτον πῦρ ἔμπεσε νηυσίν, IL.
16, 113, dites-moi comment le feu a commencé à tomber sur les navires ; ὅπως ἀπέθανεν οὐδεὶς εἰδὼς ἔλεγεν, XÉN.
An. 1, 7, 11, comment il mourut, c’est ce que personne n’a dit à bon escient ;
s’il s’agit d’événements futurs, au fut. de l’ind. après un temps principal : οὐδέ τί πω σάφα ἴδμεν, ὅπως ἔσται τάδε ἔργα, IL.
2, 252, et nous ne savons pas très clairement comment ces choses s’accompliront ;
cf. OD.
19, 557, etc. ; après un impér. : φράζευ ὅπως Δαναοῖσιν ἀλεξήσεις κακὸν ἦμαρ, IL.
9, 251, considère comment tu écarteras pour les Grecs la destinée funeste ;
ou à l’opt. d’ord. sans ἄν : ἐγὼ βούλευον, ὅπως ὄχ' ἄριστα γένοιτο, OD.
9, 420, je réfléchissais comment ces choses pourraient se faire le mieux,
cf. OD.
14, 116 ; SOPH.
Ant. 271, etc. ; qqf. avec ἄν : Δερκυλλίδας ἐϐουλεύετο, ὅπως ἂν μὴ βαρὺς εἴη τοῖς συμμάχοις, μηδ' αὖ Φαρνάϐαζος κακουργῇ τὰς Ἑλληνίδας πόλεις, XÉN.
Hell. 3, 2, 1, Derkyllidas délibérait en lui-même pour voir comment il pourrait n’être pas à charge aux alliés, mais aussi en évitant que Pharnabaze causât du dommage aux villes grecques (
l’opt. marque une éventualité incertaine, le sbj. une nécessité immédiate) ; si la propos. annoncée par ὅπως se rapporte à un membre de phrase exprimant une supposition marquée par l’opt. ὅπως se construit égal. avec l’opt. : εἴ σοι γένοιτο πεντετάλαντός τις δίκη, ὅπως ἂν αὐτὴν ἀφανίσειας, εἰπέ μοι, AR.
Nub. 759, s’il te survenait qqe condamnation à 50 talents, comment la paierais-tu ? dis-moi ;
cf. XÉN.
Mem. 1, 3, 2 ; 2, 9, 2 ; après les verbes qui marquent la crainte, ὅπως peut être accompagné de μή : δέδοιχ' ὅπως μοι μὴ λίαν φανῇς σοφή, EUR.
Hipp. 518, je crains que tu ne te montres trop habile ;
cf. PLAT.
Phæd. 84 b,
etc. ; dans la locut. ὅπως ἔχειν, le subst. marquant l’objet dont il est question se met au gén. : οὐ γὰρ οἶδα παιδείας ὅπως ἔχει καὶ δικαιοσύνης, PLAT.
Gorg. 470 e, car je ne sais où il en est en ce qui regarde l’éducation et la justice ;
dans le dialogue ὅπως est qqf. construit sans verbe, si l’on peut sous-entendre celui de la propos. précéd. : ἐπεὶ δὲ αὐτὸν ἤρετο, ὅπως (
s.-e. δοκοίη,
etc.) XÉN.
Mem. 4, 8, 4, comme il lui demandait comment,
etc. ; πῶς με χρῆ καλεῖν ; ὅπως ; AR.
Pl. 140, comment faut-il m’appeler ? — comment (il faut t’appeler) ? ;
B conj.
I (
avec idée de but) afin que, de façon que, en sorte que :
1 avec l’ind. fut. quand le but est présenté comme devant être atteint : après un temps principal : αἱμυλίοισι λόγοισιν θέλγει, ὅπως Ἰθάκης ἐπιλήσεται, OD.
1, 57, elle le charme par de douces paroles, pour lui faire oublier Ithaque ; —
après une propos. princip. dont le verbe est à un temps second. lorsqu’on veut marquer que le but indiqué est dans l’esprit non du narrateur, mais de celui qui agit : ξυνεϐούλευε τοῖς ἄλλοις ἐκπλεῦσαι, ὅπως ἐπὶ πλέον ὁ σῖτος ἀντισχῇ, THC.
1, 65, il méditait avec les autres de s’échapper par mer, afin que les vivres pussent suffire plus longtemps ;
p. suite, si le membre de phrase annoncé par ὅπως se compose de deux propos. dont l’une marque un but indiqué par le narrateur, l’autre un but visé par celui qui agit, on rencontre à la fois l’opt. dans la première (v. ci-dessous pour l’opt.) le sbj. dans la seconde, THC.
6, 96 ; XÉN.
Hell. 3, 2, 1 ; — de même encore lorsque le temps second. de la propos. princip. implique l’idée d’un état qui dure encore au moment où l’on parle : ξυνελέγημεν ἐνθάδε, ὅπως προμελετήσαιμεν ἁκεῖ δεῖ λέγειν, AR.
Eccl. 117, nous nous sommes rassemblées ici (où nous sommes en ce moment) pour examiner d’avance ce qu’il faut dire là-bas (à l’assemblée) ;
de même après le fut. IL.
1, 136, etc. ; après l’impér. HDT.
3, 36, etc. ; ttef. si le but est présenté comme incertain, ὅπως peut se construire avec le sbj. ; on rencontre ainsi, selon le cas, dans un même membre de phrase annoncé par ὅπως, deux propos. dont l’une est au fut. de l’ind., l’autre au sbj. : σιγᾶθ', ὅπως μὴ πεύσεταί τις, γλώσσης χάριν δὲ πάντ' ἀπαγγείλῃ τάδε, ESCHL.
Ch. 263, silence, pour que personne n’entende et qu’on n’aille pas, par besoin de parler, divulguer tous ces secrets ;
cf. XÉN.
Mem. 2, 2, 10, etc. ; de même dans les propos. qui expriment un conseil ou un avertissement, et devant lesquelles on sous-entend d’ord. ὅρα, ὁρᾶτε, ὅπως se construit d’ord. avec l’ind. fut. CIA.
1, 32, b, 8 (435/416 av. J.C.), etc. ; v. Meisterh. p. 213, 33 ; mais peut se construire avec le sbj. : ὅπως παρέσει καὶ αὐτὸς καὶ ἄλλους ἄξεις, PLAT.
Hipp. ma. 286 b, veille à t’y trouver toi-même et à en amener d’autres ;
cf. XÉN.
An. 1, 7, 3 ; PLAT.
Conv. 174 e,
etc. ; ὅκως μή τι κακὸν ἐς τὴν χώρην ἐμϐάλωσι, HDT.
6, 85, prenez garde qu’ils ne jettent sur le pays qqe calamité ;
cf. AR.
Nub. 822, etc. ; — après un temps second. : ἔπρασσον ὅπως τις βοήθεια ἥξει, THC.
3, 4, ils agissaient pour qu’il leur arrivât du secours ;
cf. THC.
5, 31, etc. ; XÉN.
Cyr. 2, 2, 1, etc. ; 2 avec le sbj. : après une propos. princip. dont le verbe est à un temps principal ou à l’impér. : τὸν μνηστῆρες οἴκαδ' ἰόντα λοχῶσιν, ὅπως ἀπὸ φῦλον ὄληται, OD.
14, 181, les prétendants le guettent à son retour dans ses foyers pour détruire sa race ;
de même après un impér. OD.
13, 365 ; avec ἄν
ou κέν : ἐπιμελοῦνται, ὅπως ἂν οἱ νέοι μηδὲν κακουργῶσιν, PLAT.
Prot. 326 a, ils veillent à ce que les jeunes gens ne commettent aucun méfait ; πείρα, ὅπως κεν δὴ σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι, OD.
4, 545, tâche de retourner dans ta patrie ;
cf. ESCHL.
Pr. 823 ; SOPH.
El. 41, etc. ; XÉN.
Cyr. 5, 3, 9, etc. ; 3 avec l’opt. : après une propos. princip. dont le verbe est à un temps second. ou à l’opt. IL.
21, 137 ; OD.
6, 319, etc. ; ESCHL.
Eum. 671 ; SOPH.
O.R. 1005, etc. ; THC.
1, 126, etc. ; XÉN.
An. 1, 1, 6, etc. ; avec ἄν, XÉN.
Hell. 4, 8, 16, etc. ; de même après un opt. PD.
N. 3, 62 ; ESCHL.
Eum. 298 ; SOPH.
Aj. 1221 ; XÉN.
Cyr. 1, 6, 22, etc. ; qqf. après une propos. princip. dont le verbe est au prés. au sens d’un ao. de narration : πέμπει τούσδ', ὅπως κτείνοιεν, ESCHL.
Pers. 450, il envoie ces hommes pour tuer ; —
après une propos. princip. dont le verbe est à un temps princip. quand le but est indiqué comme existant seul. dans l’esprit de celui qui agit : βασιλεὺς αὐτός τε θηρᾷ καὶ τῶν ἄλλων ἐπιμελεῖται, ὅπως ἂν θηρῷεν, XÉN.
Cyr. 1, 2, 10, le roi chasse lui-même et en même temps veille à ce que les autres chassent aussi. —
Rem. En ces divers sens, ὅπως dans les inscr. att. est touj. accompagné de ἄν dans la période class. ; seul. à partir du 2e siècle av. J.C. l’emploi de ὅπως sans ἄν devient dominant ; sel. Meisterh. la proport. est la suiv. : au 5e siècle av. J.C. 16 ex. de ὅπως ἄν, aucun de ὅπως seul ; au 4e siècle 37 de ὅπως ἄν, 1 de ὅπως seul ; au 3e siècle 22 de ὅπως ἄν, 2 de ὅπως seul ; au 2e siècle, 3 de ὅπως ἄν, 9 de ὅπως seul ; au 1er siècle, 3 de ὅπως ἄν, 10 de ὅπως seul (v. Meisterh. p. 212, 31) ; II (
avec idée de temps) quand, lorsque (
seul. en poésie et dans Hérodote) :
1 avec l’ind. Τρῶες δ' ἐρρίγησαν, ὅπως ἴδον αἰόλον ὄφιν, IL.
12, 208, les Troyens frissonnèrent lorsqu’ils virent le serpent aux reflets changeants ;
cf. OD.
3, 373 ; 22, 22 ; ESCHL.
Pers. 198 ; SOPH.
El. 749, etc. ; 2 avec l’opt. pour marquer une idée de répétition, toutes les fois que : ὅκως μὲν εἴη ἐν τῇ γῇ καρπὸς ἁδρός, HDT.
1, 17, toutes les fois que le fruit était mûr ;
cf. HDT.
1, 68, 100, etc.
➳ Épq. ὅππως (v. ci-dessus) ; ion. ὅκως (v. ci-dessus).
Étym. corrélat. de πῶς.
'
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »
Pape
ep. ὅππως, ion. ὅκως, korrelat. zu πῶς;
1) relativ u. indirekt fragend, wie, aufwelche Weise, so wie ; ἔσπετε νῦν μοι, ὅππως δὴ πρῶτον πῦρ ἔμπεσε, Il. 16.113 ; φράζεο, ὅπως κε πόλιν σαώσεις, 17.144 ; φράζευ, ὅπως μνηστῆρσιν ἀναιδέσι χεῖρας ἐφήσεις, Od. 13.376 ; auch. entspricht οὕτως und ὥς, ὅπως φρεσὶ σῇσι μενοινᾷς, ὥς τοι Ζεὺς τελέσειεν, 15.111 ; auch ein vorangehendes τοῖος, τοῖόν με ἔθηκεν, ὅπως ἐθέλει, also für οἷον, 16.208 ; σεαυτὸν σῶζ' ὅπως ἐπίστασαι, Aesch. Prom. 374 ; οὐκ οἶδ', ὅπως ὑμῖν ἀπιστῆσαί με χρή, 643, neben ὅπῃ, 877 ; auch in Vergleichungen, ὀχλεῖς μάτην με, κῦμ' ὅπως, παρηγορῶν, 1003 ; εἰκῆ κράτιστον ζῆν, ὅπως δύναιτό τις, Soph. O.R. 979 ; dem οὕτως entsprechend, El. 1288 ; ὧδ' ὅπως καὶ σοὶ φίλον καὶ τοὐμὸν ἔσται τῇδε, 1293 ; ὅπως μολούμεθ' ἐς δόμους οὐκ ἔχω, O.C. 1739 ; – ὅπως ἔχω, wie ich gerade bin, ohne Vorbereitung, sogleich, Soph. Phil. 808 ; u. in Prosa, Thuc. 3.20 (vgl. ἔχω); u. in indirekter Frage auch c. gen., οὐ γὰρ οἶδα, παιδείας ὅπως ἔχει καὶ δικαιοσύνης, Plat. Gorg. 470e, vgl. Rep. III.389c, IV.421c ; ὅπως βούλεται, Prot. 336b u. sonst. Außer dieser gewöhnlichsten Verbindung mit dem indic. wird es mit ἄν u. dem conj. verbunden, eine Bedingung für Gegenwart od. Zukunft auszudrücken, wie immer auch, quomodocunque ; κατὰ τωὐτὸ ἰέναι πάντας, τῇ ἂν αὐτὸς ἐξηγέηται, ὅκως ἂν αὐτὸν ὁρέωσι σπουδῆς ἔχοντα, wie sie ihn immer würden eilen sehen, Her. 9.66 ; ὅπως ἂν βούλησθε, Plat. Phaed. 115c ; ὅπως ἂν φῇ ἔχειν, Gorg. 481d ; λεκτέον, ὅπως ἂν ἡμῖν παρείκωσι θεοὶ νομοθετεῖν, so wie immer, so weit, Legg. XI.934c ; Xen. Cyr. 5.3.9 ; – Hom. hat so auch den bloßen conj. ohne ἄν, Ζεὺς αἴτιος, ὅς τε δίδωσιν ἀνδράσιν ὅπως ἐθέλῃσιν, ἑκάστῳ, Od. 1.349, wie 6.189, Il. 10.225. – In der indirekten Frage steht, nach vorangehendem Präsens oder Futurum, der conj. bes. nach ἔχω, οὐκ ἔχω, ὅπως σοι εἴπω, ὃ νοῶ, Plat. Euthyphr. 11b ; οὔτε γὰρ ὅπως βοηθῶ ἔχω, οὔτ' αὖ ὅπως μὴ βοηθήσω ἔχω, Rep. II.368b ; – Hom. setzt nach κε hinzu, φράζεσθαί σε ἄνωγεν, ὅππως κεν νῆας σόῃς, er heißt dich überlegen, wie du etwa die Schiffe retten könnest, Il. 9.681, vgl. 20.243 ; so auch σὲ δὲ φράζεσθαι ἄνωγα, ὅππως κε μνηστῆρας ἀπώσεαι (conj. aor.), Od. 1.270, vgl. ib. 295. – Nach einem Präteritum in der indirekten Rede der opt., ἀλλ' ἄρα μερμήριζεν, ὅπως ἀπολοίατο πᾶσαι νῆες, Od. 9.554 ; αὐτὰρ ἐγὼ βούλευον, ὅπως ἐρέοιμι ἑκάστην, 11.229, vgl. 15.170, 203, Il. 18.473, 21.137, 24.680 ; Soph. Ant. 271 ; ὥστε οὔθ' ὅπως οὖν ὀργιζοίμην εἶχον, Plat. Symp. 219d ; ὅπη καὶ ὅπως εἰς τὸ σῶμα ἀφίκοιτο, οὐκ εἰδέναι, Rep. X.621b. – Sehr gewöhnlich ist aber auch in dieser indirekten Frage der ind., bes. fut., οὐδέ τί πω σάφα ἴδμεν, ὅπως ἔσται τάδε ἔργα, wir wissen nicht recht, wie die Dinge kommen werden, was daraus werden wird, Il. 2.252, Od. 17.78 u. öfter ; φράζευ, ὅπως μνηστῆρσιν ἀναιδέσι χεῖρας ἐφήσεις, Od. 13.376, vgl. 14.329, 20.29, 39, Il. 1.136, 9.251, 17.144 ; δεῖ ὅπως τὰ τοῦ θεοῦ μαντεῖ' ἄριστα λύσομεν σκοπεῖν, Soph. O.R. 407, vgl. O.C. 1739 ; u. so in Prosa, βουλεύεται, ὅπως μήποτε ἔτι ἔσται ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ, Xen. An. 1.1.4, u. sonst. – Auch der opt. potent. wird gesetzt, ὅτι οὐκ αὖ μανθάνεις, ὅπως ἂν ταῦτα γένοιτο, Plat. Rep. III.393d ; τοῦτον τὸν μῦθον ὅπως ἂν πεισθεῖεν ἔχεις τινὰ μηχανήν, ibid. 415c ; ἐπυνθάνετο, ὅπως ἂν κάλλιστα πορευθείη, Xen. An. 3.1.7, vgl. 4.3.14, 5.7.7 ; ὅπως βουλευσόμεθα, ὅπως ἂν ἄριστα ἀγωνιζοίμεθα, Cyr. 2.1.4. – Direkt fragend scheint es zu stehen, wenn man in Beziehung auf ein voranstehendes πῶς ; die Antwort mit ὅπως ; einleitet, πῶς με χρὴ καλεῖν ; – ὅπως ; τὴν καρδόπην, wie ? (fargst du ?) Ar. Nub. 667, vgl. Eq. 1068, Plut. 139 ; so auch Plat. Hipp. mai. 292c, Legg. II.662a. – Besonders bemerke man noch folgende Verbindungen : οὐκ ἔσθ' ὅπως, es geht auf keine Weise, es ist durchaus unmöglich ; οὐκ ἔσθ' ὅπως λέξαιμι, Aesch. Ag. 606 ; οὐκ ἔσθ' ὅπως ποτ' ἕξεις, Soph. Phil. 518, vgl. O.C. 1374, Ant. 329 ; ἐγὼ μὲν οὖν οὐκ ἔσθ' ὅπως σιγήσομαι, Ar. Plut. 18, u. sonst, wie Dem. 18.208, οὐκ ἔστιν, οὐκ ἔστιν ὅπως ἡμάρτετε ; – οὐκ ἔσθ' ὅπως οὐ, es ist unmöglich, daß nicht, d.i. es muß durchaus, fieri non potest quin, οὐ γὰρ ἔσθ' ὅπως ὅδ' οὐκ Ὀρέστης ἐστίν, der muß Orestes sein, Soph. El. 1471 ; οὐ γὰρ γένοιτ' ἂν ταῦθ' ὅπως οὐχ ὧδ' ἔχειν, Aj. 371, es dürfte wohl nicht möglich sein, daß sich dies nicht so verhielte, d.i. Geschehenes kann nicht ungeschehen gemacht werden ; vgl. O.R. 1058, O.C. 97 ; οὐκ ἔσθ' ὅπως οὐκ ἐξελῶ 'κ τῆς οἰκίας, Ar. Nub. 802, vgl. Plut. 851, Eq. 424 ; – οὐχ ὅπως, ich will nicht sagen, nicht als ob, πε παύμεθ' ἡμεῖς, οὐχ ὅπως σε, Soph. El. 786 ; οὔκουν ὅπως μνησθῆναι ἄν τις ἐτόλμησε πρός τινα περὶ Κύρου φλαῦρόν τι, ἀλλ' ὡς, Xen. Cyr. 8.2.12 ; Hell. 5.4.34 ; Dem. 10.41 προσήκει τούτους οὐχ ὅπως ὧν ἡ πόλις δίδωσιν ἀφελέσθαι τι, ἀλλ' εἰ καὶ μηδὲν ἦν τούτων, ἄλλοθεν σκοπεῖν, d.i. nicht nur nicht Etwas fortzunehmen, sondern vielmehr ; so 21.11 u. öfter. – Selten steht es geradezu für ὡς :
a) bei Vergleichungen, ὀχλεῖς μάτην με, κῦμ' ὅπως, παρηγορῶν, Aesch. Prom. 1003 ; Ἔρωτι ὅστις ἀντανίσταται, πύκτης ὅπως εἰς χεῖρας, οὐ καλῶς φρονεῖ, Soph. Trach. 442 ; μήτηρ χὠ κοινολεχὴς αἴγισθος, ὅπως δρῦν ὑλοτόμοι, σχίζουσι κάρα, El. 98, öfter ; einzeln bei sp.D., wie δμωῒς ὅπως Ap.Rh. 1.285.
b) c. superl., wie quam, den höchst möglichen Grad ausdrückend, ὅπως ὤκιστα, Theogn. 427 ; ἄριστα, Aesch. Ag. 586, öfter ; σφῷν δ' ὅπως ἄριστα συμφέροι θεός, Soph. Phil. 623 ; O.R. 1410 ; vollständig οὕτως ὅπως ἥδιστα, Trach. 329, auf eine so angenehme Weise, wie die allerangenehmste ist ; auch ὅπως τάχιστα, sobald als, Aesch. Prom. 228, Ar. Vesp. 168, 365 ; Krüger vergleicht mit diesem Gebrauch Xen. An. 2.5.7, οὐκ οἶδα, οὔτ' εἰς ποῖον ἂν σκότος ἀποδραίη, οὔθ' ὅπως ἂν εἰς ἐχυρὸν χωρίον ἀποσταίη, was offenbar für εἰς ὡς ἐχυρόν steht.
2) wie unser wie dient es auch
a) zur Bestimmung der Zeitumstände ; Τρῶες δ' ἐρρίγησαν, ὅπως ἴδον αἰόλον ὀπφιν, Il. 12.208, wie, als sie sahen, vgl. Od. 3.373, 22.22 ; Soph. Trach. 762c. C. 1638 ; τὸν δ' ὅπως ὁρᾷ Ξέρξης, wie, als diesen Xerxes sieht, Aesch. Pers. 194 ; μετὰ ταῦθ', ὅπως νῷν ἐγένεθ' υἱὸς οὑτοσί, Ar. Nub. 81 ; öfter Her., ὅκως ἡ συμβολὴ ἐγίνετο, 9.66, u. mit dem optat. iterativ. in Beziehung auf die Vergangenheit, ὅκως εἴη ἐν τῇ γῇ καρπὸς ἁδρός, τηνικαῦτα –, 1.17, vgl. 68, 100, 162 ; vgl. auch Plat. ὅπως ἄν τις πλέον ὑπερβὰς ἑβδομήκοντα ζῇ, sobald wie, Legg. VI.755a ; ὅπως πρῶτα, sobald als, Hes. Th. 156.
b) zur Angabe des Grundes, ἄχος, ὅπως δὴ δηρὸν ἀποίχεται, Trauer, wie er, darüber, daß er so lange fort ist, Od. 4.109.
c) auch zur Bildung eines Objectsatzes, bei Verbis des Sagens, Glaubens u. ähnlichen, wie auch wir zuweilen wie für daß gebrauchen, ὑπωπτεύετο, ὅπως μήποτ' ἂν ἄψυχα ὄντα οὕτως εἰς ἀκρίβειαν θαυμαστοῖς ἂν ἐχρῆτο νοῦν μὴ κεκτημένα, er vermutete, daß sie niemals gebrauchen würden, Plat. Legg. XII.967b ; οὐκ ἔχω πῶς ἀμφισβητοίην, ὅπως οὐ πάντα ἐγὼ ἐπίσταμαι, ἐπειδήπερ ὑμεῖς φατε, Euthyd. 296e, wie ich zweifeln oder meinen sollte, daß ich nicht Alles verstehe, wo Heindorf zu vergleichen ; ὅπως ἄχθομαι, μήδ' ὑπονοεῖτε, Xen. Cyr. 3.3.20 ; u. so bes. nach den Verbis, die ein Sorgetragen, Anordnen bedeuten, wie im lat. ut ; auch verbieten, ἀπηγόρευες, ὅπως μὴ τοῦτο ἀποκρινοίμην, Plat. Rep. I.339a, welche Konstruktion auch bei den einzelnen Verbis angeführt ist, auch sich aus den folgenden Beispielen ergibt. Denn diese Verbindungen bilden den Uebergang zu der Bdtg
3) damit, auf daß, bei der man auch von der ursprünglichen Bdtg wie ausgehen muß.
Die Konjunktion ὅπως wird dann konstruiert,
A) wenn sie von einem tempus der Gegenwart oder der Zukunft abhängig ist, auf die Zukunft bezüglich,
a) c. ind. fut., θέλγει, ὅπως Ἰθάκης ἐπιλήσεται, sie liebkost ihn, damit er Ithakas vergessen soll, Od. 1.57 ; häufig bei den Attikern, ὅπως δ' ὅμαιμον αἷμα μὴ γενήσεται, δεῖ κάρτα θύειν, Aesch. Suppl. 444 ; ὅπως χρονίζον εὖ μενεῖ βουλευτέον, Ag. 821 ; auch nach imperat. aor., ἀγγείλατ' ἐντολὴν ὅπως Τελαμῶνι δείξει, Soph. Aj. 564 ; auch δέδοιχ' ὅπως μὴ 'κ τῆς σιωπῆς τῆσδ' ἀναρρήξει κακά, O.R. 1074 ; τρέψομαι, ὅπως βασανιῶ, Ar. Ran. 1117 ; ποίεε, ὅκως ἐκείνην θεήσεαι, Her. 1.8 ; σοὶ μελέτω, ὅκως μή σε ὄψεται, ibid. 9 ; φόβος ἐστίν, ὅπως μὴ αὖθις διασχισθησόμεθα, Plat. Symp. 193a ; aber ib. 174e, εἰς καλὸν ἥκεις, ὅπως συνδειπνήσεις, haben die mss. συνδειπνήσῃς ; vgl. mit ähnlichen Varianten Rep. III.403b, VI.488d ; wenn sich auch Dawes' Regel, daß der conj. des aor. I. act. u. med. nicht gebraucht werde in dieser Verbindung, nicht durchweg bestätigt, so sind doch die Beispiele mit dem ind. fut. bei weitem überwiegend ; vgl. Krüger zu Xen. An. 1.3.14, u. sonst in Prosa überall, bes. nach ἐπιμελεῖσθαι, παρασκευάζεσθαι, πάντα ποιεῖν, σκοπεῖσθαι, φυλάσσειν u. ähnl., wo meist die Grundbedeutung von ὅπως noch merklich hervortritt.
b) cum conj.; λεύσσει, ὅπως ὄχ' ἄριστα μετ' ἀμφοτέροισι γένηται, Il, 3.110 ; περιφραζώμεθα πάντες νόστον, ὅπως ἔλθῃσι, Od. 1.76 ; λίσσεσθαι δέ μιν αὐτόν (inf. für den imperat.), ὅπως νημερτέα εἴπῃ, 3.19, vgl. 13.365, 14.181, 23.117 ; βλέπει φάος, ὅπως κατελθὼν ἀμφοῖν γένηται φονεύς, Aesch. Ag. 1631 ; u. neben dem indic. fut., σιγᾶθ' ὅπως μὴ πεύσεταί τις, γλώσσης χάριν δὲ πάντ' ἀπαγγείλῃ τάδε, Ch. 263 ; ἥξομεν πάλιν, ὅπως φέρωμεν, Soph. El. 58, vgl. Aj. 6, El. 382 ; φρουρήσουσ' ὅπως αἴγισθος ἡμᾶς μὴ λάθῃ μολὼν ἔσω, 1394 ; ἄρδω σ' ὅπως ἀναβλαστάνῃς, Ar. Lys. 384 ; ποίεε ὅκως μοι καταστήσῃς τὸν παῖδα, Her. 1.209 ; vgl. Plat. Gorg. 495e, 515c u. das unter a) Bemerkte ; δεῖ πειρᾶσθαι, ὅπως καλῶς νικῶντες σῳζώμεθα, Xen. An. 3.2.3 ; bemerke ὅκως ποιήσωσι Her. 2.120 ; ὅπως μὴ βουλεύσησθε Thuc. 1.72 ; ὅπως μὴ βοηθήσωσιν 4.66 ; Folgde. – Eben so nach imper. u. conj. hortat., des aor., ἀποσταθῶμεν, ὅπως δοκῶμεν τῶνδ' ἀναίτιαι κακῶν, Aesch. Ch. 860 ; μέθες τόδ' ἄγγος νῦν, ὅπως τὸ πᾶν μάθῃς, Soph. Phil. 1196 ; δὸς ὅπως ἐμαυτὴν ξὺν τῇδε κλαύσω κἀποδύρωμαι, El. 11101 φάνηθι, ὅπως μοι Νύσια ὀρχήματα ἰάψῃς, Aj. 685 ; u. nach einem perf., ἱκέτις ἀφῖγμαι, ich bin da, ὅπως λύσιν τίν' ἧμιν εὐαγῆ πόρῃς, O.R. 921.
c) zu dem conj. tritt noch ἄν od. κέν ; πείρα, ὅπως κεν δὴ σὴν πατρίδα γαῖαν ἵκηαι, wo noch die Bdtg wie sichtbar ist, wie du immer gelangen magst, d.i. damit du gelangest, Od. 4.545 ; ὅπως δ' ἂν εἰδῇ – φράσω, Aesch, Prom. 826 ; φύλασσε τἂν οἴκῳ καλῶς, ὅπως ἂν ἀρτίκολλα συμβαίνῃ τάδε, Ch. 573, daß sich wa möglich Alles gut vereine, vgl. Eum. 543, 984 Suppl, 239 ; ἴσθι πᾶν τὸ δρώμενον, ὅπως ἂν εἰδὼς ἧμιν ἀγγείλῃς σαφῆ, Soph. El. 41, vgl. Trach. 615, O.C. 581 ; auch in Prosa, ἐπιμελοῦνται ὃπως ἂν οἱ νέοι μηδὲν κακουργῶσι, eigtl. wie immer die Jüngeren nichts Böses tun möchten, Plat. Prot. 326a (nach ἐπιμελεῖσθαι auch ὅπως mit ἄν u. ont., opt. pot., ἐπιμελεῖται, ὅπως ἂν θηρῷεν, Xen. Cyr. 1.2.10 ; Thuc. 7.65 ; s. auch unter 1); μηχανητέον, ὅπως ἂν διαφύγῃ καὶ μὴ δῷ δίκην, Gorg. 481a, vgl. Phaedr. 239b, Phaed. 59e, Symp. 187e, Rep. III.411e ; so schreibt Krüger Xen. An. 7.4.2 τὴν λείαν ἀπέπεμψε, ὅπως ἂν μισθὸς γένηται τοῖς στρατιώταις, wo der conj. nach dem aor. zu bemerken.
B) nach einem Präteritum, auf Vergangenes bezüglich, cum op tat.; οὔτε ποτ' εἰν ἀγορῇ δίχ' ἐβάζομεν – ἀλλ' ἕνα θυμὸν ἔχοντε – φραζόμεθ' (imperf.) Ἀργείοισιν ὅπως ὄχ' ἄριστα γένοιτο, Od. 3.127 ; ἡ δὲ μάλ' ἡνιόχευεν, ὅπως ἅμ' ἑποίατο πεζοί, 6.119, vgl. 8.345, 420 ; nach dem aor., οὐδ' ἐνόησα νηὸς ἐμῆς ἐπιβᾶσαν, ὅπως τί μοι ἄλγος ἀλάλκοις, 13.319, die Absicht der Athene beim Besteigen des Schiffes aussprechend, vgl. 14.312, 18.160 ; ἐθρέψατο, ὅπως γένοισθε πρὸς χρέος τόδε, Aesch. Spt. 20, vgl. Eum. 640 ; auch nach dem historischen Präsens, ἐνταῦθα πέμπει τούσδ' ὅπως κτείνοιεν, Pers. 442 ; ἀφικόμην, ὅπως σοῦ πρὸς δόμους ἐλθόντος εὖ πράξαιμί τι, Soph. O.R. 1005 ; O.C. 1307 ; τῶν λόγων ἐπῃσθόμην πρὸς ἔξοδον στείχουσα, – ὅπως ἱκοίμην, Ant. 1170 ; – auch nach einem vorangehenden optat., γενοίμαν, ὅπως προσείποιμεν, Aj. 1200 ; – inlängerer indirekter Rede, Trach. 951 ; – διώρυχα ὀρύσσειν μηνοειδέα, ὅκως ἐς τὰ ἀρχαῖα ἐσβάλλοι, Her. 1.75, 99 ; Plat. Prot. 321a, Tim. 77e ; τὸν Κῦρον ἀπεκάλει, ὅπως τὰ ἐν Πέρσαις ἐπιχώρια ἐπιτελοίη, Xen. Cyr. 1.4.25 ; ἐκάλεσέ τις αὐτόν, ὅπως ἴδοι τὸ ἱερά, An. 2.1.9, öfter ; auch nach einem historischen Präsens, 4.6.1 ; ἀπεκρίνατο, ὅτι αὐτῷ μέλοι ὅπως καλῶς ἔχοι, 1.8.13, vgl. 7.7.44, er werde dafür sorgen, daß es gut sein solle.
C) nach einem indicat. der Nichtwirklichkeit, oder einem denselben vertretenden Satze, c. ind. impf. u. aor.; εἴθ' εἶχε φωνὴν εὔφρονα, ὅπως μὴ κινυσσόμην, Aesch. Ch. 194 ; τί δῆτ' οὐκ ἐν τάχει ἔρριψ' ἐμαυτήν, ὅπως τῶν πάντων πόνων ἀπηλλάγην, damit ich befreit worden wäre, Prom. 751 ; ὡς ὤφελον πάροιθεν ἐκλιπεῖν βίον, πρὶν ἐς ξένην σε γαῖαν ἐκπέμψαι, ὅπως θανὼν ἔκεισο, Soph. El. 1123 ; οὐκ οὖν ἐχρῆν σε Πηγάσου ζεῦξαι πτερόν, ὅπως ἐφαίνου τοῖς θεοῖς τραγικώτερος, Ar. Pax 136. – Aus dem Vorhergehenden erklärt sich der absolute Gebrauch von ὅπως. Wie man nämlich sagt ὅρα, ὅκως μή σευ ἀποστήσονται, Her. 3.36, siehe zu, nimm dich in Acht, daß sie nicht von dir abfallen, so wird auch ὅπως μή c. conj. od. fut. indicat. absolut gebraucht, warnend od. verbietend, daßnurnichtetwa, 6.85 ; ὅπως γε μὴ ὁ σοφιστὴς ἐξαπατήσει ἡμᾶς, Plat. Prot. 313c, wo wieder die mss. alle ἐξαπατήσῃ haben (vgl. oben a); ὅπως μὴ λήσετε διαφθαρέντες, Gorg. 487d ; ἀλλ' ὅπως μὴ οὐχ οἷός τ' ἔσομαι, Rep. VI.406d ; vgl. τόδε σκεψώμεθα, ὅπως μὴ ἡμᾶς τὰ πολλὰ ταῦτα ὀνόματα ἐξαπατᾷ, Crat. 439b ; εὐλαβούμενοι, ὅπως μὴ ἐγὼ ἐξαπατήσας οἰχήσομαι, Phaed. 91e ; ὅπως οὖν μὴ ἀπολῇ μαστιγούμενος, Xen. Cyr. 1.3.18, vgl. 4.1.16, öfter ; ὅπως οὖν ἔσεσθε ἄνδρες ἄξιοι τῆς ἐλευθερίας, ohne vorangehendes Verbum, daß ihr euch nun auch als Männer zeigt, welche der Freiheit würdig sind, An. 1.7.3 ; ἄγε ὅπως πρωῒ παρέσῃ, Cyr. 5.2.21 ; vgl. Ar. Nub. 489 ; also auch ohne Negation, aufmunternd ; ὅπως μηδεὶς πεύσεται, Lys. 1.21.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)