(ὁ, ἡ ; v. la décl. ci-dessous) [ῑ dans les formes trisyll. ; dans les dissyll. il est commun dans Homère, long dans Aristophane, bref dans les Tragiques, excepté à l’acc. pl. poét. ὄρνις] oiseau, SOPH. O.R. 966 ; XÉN. Cyr. 1, 6, 39 ; PLAT. Theæt. 197 c, etc. ; joint au n. de l’oiseau : ὄρνις αἰγυπιός, IL. 7, 59, vautour ; ὄ. ἀλκυών, EUR. I.T. 1090, alcyon ; κύκνος ὄ. EUR. Hel. 19, cygne ; prov. ὀρνίθων γάλα ἀμέλγειν, LUC. M. cond. 13 ; cf. ATH. 387 b, traire du lait d’oiseau, càd. obtenir une chose merveilleuse ou réputée impossible ; ellipt. au plur. εἰς τοὺς ὄρνεις εἰσιέναι, DÉM. 417, 21 ; AR. Av. 13, aller aux oiseaux, càd. au marché aux oiseaux ; particul. :
      1 oiseau dont le vol ou le cri sert de présage, IL. 8, 251, etc. ; OD. 2, 159, etc. ; HÉS. O. 826 ; ESCHL. Sept. 26, etc. ; d’où présage, augure, auspice, ESCHL. Sept. 597 ; EUR. Her. 730, etc. ; PLAT. Phil. 67 c ; PLUT. Cam. 32, etc. ;
      2 oiseau domestique, coq, poule, ESCHL. Eum. 866 ; XÉN. An. 4, 5, 25 ; THCR. Idyl. 24, 63 ;
      3 l’Oiseau, càd. la constellation du Cygne, ARAT. 274, etc. ;
      4 p. anal. avec les oiseaux chanteurs, Μουσῶν ὄρνιθες, THCR. Idyl. 7, 47, les oiseaux des Muses, càd. les poètes.

➳ ὄρνις se décline sel. les deux thèmes, ὀρνιθ- et ὀρνι-, att. ὀρνε- : sg. nom. ὄρνις, voc. ὄρνι, gén. ὄρνιθος, dat. inus., acc. ὄρνιθα ou ὄρνιν ; pl. nom. ὄρνιθες, att. ὄρνεις, gén. ὄρνεων, dat. ὄρνισι, acc. ὄρνεις, poét. ὄρνις. — [ῐ] dans ὄρνις, IL. 12, 24, 218, 219 ; SOPH. Ant. 1021, El. 149 ; EUR. H.f. 72, etc. ; mais [ῑ] IL. 9, 323 ; HH. Pan 17 ; EUR. Bacch. 1364, etc. Décl. dor. : gén. ὄρνιχος, PD. P. 8, 52, I. 5, 51 ; ATH. 374 d ; acc. ὄρνιχα, PD. O. 2, 97 ; plur. gén. ὀρνίχων, PD. N. 9, 19 ; dat. ὄρνιξιν, PD. P. 5, 112, ou ὀρνίχεσσι, PD. P. 4, 190 ; p. crase οὕρνις, p. ὁ ὄρνις, AR. Av. 284.

Étym. indo-europ. *h₃er-n-, oiseau ; cf. ὄρνεον, néerland. arend « aigle ».

ὁ, also ἡ Il. 9.323, 14.290, al., freq. in Att., cf. III ; gen. ὄρνιθος ; acc. sg. ὄρνιθα and ὄρνιν, neither in Hom. ; pl., nom. and acc. ὄρνιθες, θας, but in acc. also ὄρνεις or ὄρνις (S. OT 966, E. Hipp. 1059, Ar. Av. 717, 1250, 1610, D. 19.245, etc.); — also ὄρνιξ, PCair. Zen. 375.1 (iii BC), v.l. in Ev. Luc. 13.34, called Ion. and Dor. by Phot. (but ὄρνις nom. in Alcm. 26.4); acc. ὄρνιχα Pi. O. 2.88; gen. ὄρνιχος Id. I. 6 (5).53; nom. pl. ὄρνιχες B. 5.22, Theoc. 7.47; gen. pl. ὀρνίχων Alcm. 67, Abh.Berl.Akad. 1925 (5).33 (Cyrene, iv BC) ; dat. ὄρνιξι, ὀρνίχεσσι, Pi. P. 5.112, 4.190 (ὄρνιξι also in PLond. 1.131r. 125, al. (i AD)); on the gender and declens., v. Ath. 9.373 sq. (Cf. ὄρνεον, Goth. ara, gen. arins ΄eagle΄, etc.) [In the trisyll. cases ι always; Hom. has ὄρνις in Il. 9.323, 12.218, but ὄρνις ib. 24.219 ; and later Ep. use both ὄρνις and ὄρνις ; in Trag. both quantities are found, ὄρνις in A. Fr. 304.3 (-ιν), S. Ant. 1021, El. 149 (lyr.), Fr. 654, E. HF 72, and so Philem. 79.10 ; but ὄρνις E. Ba. 1365, and always in Ar. (Av. 103, al.), for in ib. 168, the words τίς ὄρνις οὗτος ; are borrowed from Sophocles; ὄρνις is said to be Att., EM 632.8.]
I. bird, including birds of prey and domestic fowls, Hom., etc. ; applied to ostriches, X. An. 1.2.7 ; freq. added to the specific names, ὄρνισιν ἐοικότες αἰγυπιοῖσιν Il. 7.59 ; λάρῳ ὄρνιθι ἐοικώς Od. 5.51; ὄ. ἀηδών, πέρδιξ, S. Aj. 629, Fr. 323 ; ὄ. ἁλκυών, ὄ. κύκνος, E. IT 1089 (lyr.), Hel. 19.
II. like οἰωνός, bird of omen, from the flight or cries of which the augur divined, Hes. Op. 828 ; δεξιός, ἀριστερὸς ὄρνις, Il. 13.821, Od. 20.242, al. ; χρηστηρίους ὄρνιθας A. Th. 26, cf. Ag. 112, 157 (both lyr.); ὄ. αἴσιος S. OT 52, cf. Plu. Fab. 19, Gal. 12.314 ; ὀρνίθων οἰωνίσματα E. Ph. 839.
2. metaph, omen taken from the flight or cries of birds, Il. 10.277, al. ; generally, omen, presage, without direct reference to birds, 24.219, Pi. P. 4.19 ; ὄρνιθα δ’ οὐ ποιῶ σε τῆς ἐμῆς ὁδοῦ A. Fr. 95, cf. E. IA 988, Ar. Pl. 63, Av. 719 sqq. ; v. ὅδιος.
III. in Att. ὄρνις, ὁ, is mostly, cock, S. El. 18 ; κοκκυβόας ὄ. Id. Fr. 791, cf. Ar. V. 815 ; ὄρνις, ἡ, hen, Men. 167, 168, PCair. Zen. 266 (iii BC, pl.); ἀλέκτορα καὶ ὄρνιθα τελέαν cock and hen, TAM 2 (1).245.8 (Lycia); in full, ὄ. ἐνοίκιος A. Eu. 866 ; θήλεια ὄ. S. Fr. 477 ; πότερον ὄ. ἢ ταὧς ; Ar. Av. 102 (with play on this signf. and signf. I) ; ὁ ὄρνιξ ὁσιτευτός fatted fowl, PCair. Zen. 375.1 ; ὀρνίθων φοινικολόφων Theoc. 22.72, cf. 24.64, Mosch. 3.49 ; ὄ. οἰκίης Babr. 17.1 ; also, goose, Id. 123.1.
IV. in pl. sts., bird-market, D. 19.245 ; cf. ὄρνεον II.
V. Μοισᾶν ὄρνιχες song-birds, i.e.
poets, Theoc. 7.47.
VI. Provs. : διώκει παῖς ποτανὸν ὄρνιν A. Ag. 394 (lyr.) ; ὄ. ὥς τις ἐκ χερῶν ἄφαντος E. Hipp. 828; ὀρνίθων γάλα ΄pigeon΄s milk΄, i.e. any marvellous dainty or good fortune, Ar. V. 508, Av. 1673, Mnesim. 9, Men. 936 ; but ὄρνιθος γάλα white of egg, Anaxag. 22 ; also a plant, v. ὀρνιθόγαλον.
VII. a constellation, later Cygnus, Eudox. ap. Hipparch. 1.2.16, Arat. 275, Ptol. Tetr. 26.

ὁ u. ἡ (ΟΡ), ὄρνῑθος, dor. ὄρνῑχος, acc. ὄρνῑθα u. ὄρνιν, plur. ὄρνῑθες u. ὄρνεις usw., auch ὄρνῑς, S.Emp. adv.phys. 1.3 u. A., s. Schaefer zu Greg.Cor. p. 476 ; vgl. über Geschlecht u. Deklination des Wortes Ath. IX.373f:
der Vogel, sowohl der wilde, Raubvogel, als der zahme, Hausvogel, bes. Huhn ; Hom. u. Folgde ; Soph. vrbdt ὄρνις ἀηδών, Aj. 617 ; bes. ein Vogel, der, von den Göttern gesendet, ein Vorzeichen der Zukunft gibt, ὡς οὖν εἴδονθ', ὅτ' ἄρ' ἐκ Διὸς ἤλυθεν ὄρνις, Il. 8.251, vgl. 13.200 ; ἃς ἄρα οἱ εἰπόντι ἐπέπτατο δεξιὸς ὄρνις, αἰετός, 13.821 ; Od. 15.160, vgl. 20.242 ; Hes. O. 830 ; übh. Vorzeichen, verhängnisvolle Vorbedeutung, auch wenn sie nicht aus dem Vogelfluge entnommen ist, μηδέ μοι αὐτὴ ὄρνις ἐνὶ μεγάροισι κακὸς πέλευ, Il. 24.219 ; vgl. Aesch. frg. 83, ὄρνιθα δ' οὐ ποιῶ σε τῆς ἐμῆς ὁδοῦ, der auch χρηστήριοι ὄρνιθες erwähnt, Aesch. Spt. 26 ; vgl. μόρσιμ' ἀπ' ὀρνίθων ὁδίων Ag. 152 u. φεῦ τοῦ ξυναλλάσσοντος ὄρνιθος βροτοῖς δίκαιον ἄνδρα τοῖσι δυσσεβεστέροις Spt. 579, über die Bestimmung, das Geschick (vgl. Soph. O.R. 52); u. von Raubvögeln, wie οἰωνός, denen die unbestatteten Leichen zum Fraße dienen, ἐπιχωρίοις ὄρνισι δεῖπνον οὐκ ἀναίνομαι πέλειν, Suppl. 782 ; οὐδ' ὄρνις εὐσήμους ἀπορροιβδεῖ βοάς, Soph. O.R. 1008 ; ὄρνιθα τόνδ' αἴσιον ποιούμεθα, Eur. I.A. 607 ; οἰωνίσματ' ὀρνίθων μαθών, Phoen. 846 ; für ein Vogelzeichen braucht es auch Ar. Av. 719 ff., wo er komisch Alles aufzählt, was als Vorbedeutung galt, ὄρνιν τε νομίζετε πάνθ' ὅσαπερ περὶ μαντείας διακρίνει· φήμηγ' ὑμῖν ὄρνις ἐστίν, πταρμόν τ' ὄρνιθα καλεῖτε, ξύμβολον ὄρνιν, φωνὴν ὄρνιν ff., woraus man wenigstens auf den häufigen Gebrauch dieses Wortes in dieser Bdtg schließen kann ; διὰ ὀρνίθων ποιουμένην ζήτησιν τοῦ μέλλοντος, Plat. Phaedr. 244c ; οἷς πιστεύοντες ὥσπερ μάντεις ὄρνισιν, Phil. 67a ; Sp., wie Plut. Fab. 19, χρησάμενος ὄρνισιν οὐκ αἰσίοις, ἀπετράπη. – Der plur. steht zuweilen für den Vogelmarkt, vgl. Porson Ar. Av. 13 ; εἰς τοὺς ὄρνεις εἰσιών, Dem. 19.245. – μουσῶν ὄρνιθες, Musenvögel, Dichter, Kießl. Theocr. 7.47. – sprichwörtlich ὀρνίθων γάλα, Vogelmilch, von glücklichen Menschen, die in Allem über Erwarten Glück haben, denen sogar die Vögel Milch geben, wie es bei uns etwa heißt »wem das Glück wohl will, dem kalbt der Ochs«.
[Ι ist lang in den zweisilbigen Casus Il. 12.218, 24.219 ; bei den Tragg. gew. kurz ; bei Ar. lang, obgleich sich Av. 16, 270, 287, 335 auch ὄρνις u. ὄρνιν mit kurzem ι findet ; spätere Epiker haben es gewöhnlich kurz. Die Gramm. nennen die Länge attischen Gebrauch, vgl. Draco p. 71.7 ; EM. 632.33.]

ὄρνις, -ιθος, ὁ, ἡ
[in LXX: ὄ. ἐκλεκταί, I2Ki.3:1 4:23 (3Ki.5:3) (בַּרְבֻּר)* ;]
a bird; specif., a cock, a hen: Mat.23:3, Luk.13:34 (WH).†
(AS)