Bailly
ης (ἡ) :
I jeunesse,
d’où : 1 adolescence, jeunesse, IL.
12, 384, etc. ; OD.
10, 279, etc. ; ἐκ παίδων εἰς ἥϐην ὁρμᾶσθαι, XÉN.
Mem. 2, 1, 21 ; ou ἔρχεσθαι, EUR.
Med. 1108 ; ou ἐξικέσθαι, SOPH. (EUST.
p. 440, 38) passer de l’enfance dans l’adolescence ;
2 p. suite, vigueur de la jeunesse, vigueur, IL.
23, 432 ; OD.
8, 181 ; au pl. νεανίδες ἧϐαι, EUR.
Ion 477, vigueur de la jeunesse ;
en parl. d’animaux, HÉS.
O. 436 ; 3 ardeur de la jeunesse, PD.
P. 4, 525 ; 6, 48 ; EUR.
Cycl. 502 ; 4 signes de puberté,
d’où organes de la virilité, HPC.
Epid. 3, 1083 ; ATT. AR.
Nub. 976 ; cf. ARSTT.
H.A. 1, 14, 1, etc. ; II au sens collect. la jeunesse, les jeunes gens, ESCHL.
Pers. 512, 733 ; Ag. 109, etc.
➳ Dor. ἥϐα, PD. l. c., etc. ou ἅϐα [ᾱᾱ] THCR. Idyl. 1, 44.
Étym. apparenté au scr. yuvan = lat. juvenis.
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »
LSJ
Dor. ἥβα, Aeol. ἄβα Alc. 101, ἡ ; (v. sub fin.): — youthful prime, youth, νεηνίῃ ἀνδρὶ ἐοικώς, πρῶτον ὑπηνήτῃ, τοῦ περ χαριέστατος ἥβη Od. 10.279, cf. Il. 24.348; καὶ δ’ ἔχει ἥβης ἄνθος ὅ τε κράτος ἐστὶ μέγιστον 13.484, cf. Hes. Th. 988; ἐρικυδής Il. 11.225, Hes. l.c. ; πολυήρατος Od. 15.366, etc. ; ἥβης μέτρον ἱκέσθαι or ἱκάνειν, = ἡβάσκειν, 11.317, 18.217, etc. ; ἥβην πολυήρατον ἱκόμεθ’ 15.366, cf. Il. 24.728; ἥβης ἀπόνασθαι, ταρπῆναι, 17.25, Od. 23.212; ἐφ’ ἥβης Ar. Eq. 524; θρέψασθαί τινα πρὸς ἥβην until manhood, Pl. Mx. 238b; μέχρι ἥβης Th. 2.46.
strength and vigour of youth, [δίσκον] ἀφῆκεν… πειρώμενος ἥβης Il. 23.432; ἥβῃ τε πεποίθεα χερσί τ’ ἐμῇσι Od. 8.181, cf. 16.174; ἥβης ἀκμή S. OT 741; in pl., καρποτρόφοι νεάνιδες ἧβαι E. Ion 477 (lyr.). as a legal term, ἥβη was the time before manhood, at Athens sixteen years of age, AB 255.15; fourteen acc. to EM 359.17, Harp. s.v. ἐπιδιετές ; at Sparta eighteen, τὰ δέκα ἀφ’ ἥβης (sc. ἔτη), i.e. men of twentyeight, X. HG 2.4.32, 3.4.23; τὰ τετταράκοντα ἀφ’ ἥ. ib. 6.4.17; of women, ἐπεὶ δ’ ἐς ἥβην ἦλθεν ὡραίαν γάμων E. Hel. 12. of oxen, ἥβης μέτρον ἔχοντε Hes. Op. 438; of the fresh skin of a snake, Nic. Th. 138. metaph, cheer, merriment, Pi. P. 4.295; δαιτὸς ἥβη E. Cyc. 504 (lyr.); also, youthful fire, spirit, Pi. P. 6.48.
body of youth, A. Pers. 512, 733, Ag. 109 (lyr.), etc.
the pubes, Hp. Epid. 3.4, Ar. Nu. 976, Theopomp.Com. 37, Arist. HA 493b3, al. a kind of vine, Hsch. ; Dor. ἇβαι (pl.) v.l. in Theoc. 5.109. pr. n., Ἥβη Hebe, Il. 4.2, Od. 11.603, Hes. Th. 950; later allegorized as goddess of youth. (Cf. Lith. jėgà ΄power΄.)
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)
Pape
ἡ, Mannbarkeit ;
a) zunächst das körperliche Zeichen derselben, das Schamhaar, auch die Schamgegend selbst, Hippocr.; τῇ τριχώσει τῆς ἥβης Arist. H.A. 5.14 ; vgl. Ar. Nub. 963, wo es von den Knaben heißt in der Palästra εἶτ' αὖ πάλιν αὖθις ἀνισταμένους συμψῆσαι καὶ προνοῆσαι, εἴδωλον τοῖσιν ἐρασταῖσιν τῆς ἥβης μὴ καταλείπειν.
b) die Zeit der Mannbarkeit, das blühende Jünglingsalter, das blühendste u. kräftigste Alter des Menschen ; Hom. Od. 10.278 νεηνίῃ ἀνδρὶ ἐοικώς, πρῶτον ὑπηνήτῃ, τοῦπερ χαριεστάτη ἥβη ; vgl. Il. 24.348 u. 13.484, καὶ δ' ἔχει ἥβης ἄνθος, ὅτε κράτος ἐστὶ μέγιστον ; geradezu Jugendkraft, ὅντε (δίσκον) αἰζηὸς ἀφῆκεν ἀνήρ, πειρώμενος ἥβης Il. 23.432 ; ὄφρ' ἥβῃ τε πεποίθεα χερσί τ' ἐμῇσιν Od. 8.181 ; δέμας ὤφελλε καὶ ἥβην 16.174 ; ἄνθος ἥβης sagt auch Hes. Th. 988 ; Pind. P. 4.158, wie Aesch. Suppl. 649 ; κεχλάδοντας ἥβᾳ Pind. P. 4.179 ; die Jugend, d.i. die Jugendmannschaft, Aesch. Ag. 109, Pers. 719 u. öfter, wie bei Eur. Ion 477 νεηνίδες ἧβαι die Jungfrauen sind ; ὁρῶ γὰρ ἥβην τὴν μὲν ἕρπουσαν, τὴν δὲ φθίνουσαν Soph. Tr. 544, wo mehr an Jugendschönheit zu denken, wie in ἥβης ἀπολαῦσαι Ar. Lys. 591 u. öfter ; θαλερὸς ἥβης χρόνος Eur. El. 20 ; Ar. setzt entgegen ἐπὶ γήρως, οὐ γὰρ ἐφ' ἥβης, Eq. 522, wie Pind. N. 7.99 ἥβᾳ λιπαρῷ τε γήραϊ. – Auch in Prosa, ἐπεὶ ἐκ παίδων ἐς ἥβην ὡρμᾶτο, da er zum Jüngling heranwuchs, Xen. Mem. 2.1.21 ; vgl. εἰς ἥβην ἔρχεσθαι, Eur. Med. 1108, u. ὅταν δ' ἐς ἥβην ἐξικώμεθα Soph. frg. 517 ; μέχρι τῶν τετταράκοντα ἀφ' ἥβης, bis zu vierzig Jahren von dem Eintreten der Mannbarkeit an, d.i. bis zum 60. Jahr, Xen. Hell. 6.4.17 ; vgl. 3.4.23 ἐκ δὲ τῶν ἱππέων ἐκέλευσε τοὺς δέκα ἀφ' ἥβης θεῖν ὁμόσε αὐτοῖς, die zehn Jahre über die Mannbarkeit hinaus sind, um das 30. Jahr, welche Bestimmungsart des Alters bes. bei den Lazedämoniern üblich war ; nach Schol. Thuc. 2.46, der da sagt τοὺς παῖδας ἡ πόλις μέχρις ἥβης θρέψει, ist das 18. Jahr als Anfangspunkt der Mannbarkeit zu betrachten, u. so war es bei den Athenern (s. aber Hermann Staatsalterth. §.123.3); bei den Spartanern scheint das 20. Jahr dafür angenommen. – Uebertr., Jugendmut, Jugendfreude, wie Pind. P. 4.295 θυμὸν ἐκδόσθαι πρὸς ἥβαν, der Schol. erkl. τὴν ψυχὴν ἐκδοῦναι πρὸς φιλοφροσύνην ; vgl. Eur. γάνυμαι δὲ δαιτὸς ἥβης, Cycl. 502. S. auch nom. propr. – Von Tieren, Hes. O. 436 ; von der neuen Schlangenhaut, Nic. Th. 138.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)