'(poét. ἐνί, épq. εἰν) adv. et prép. dedans, dans, en. ;
Adv. dedans :
   I avec un verbe s.-e. : ἐν δὲ ἴα ψυχή, IL. 21, 569, dedans, càd. (en lui) il n’y a qu’une âme ; ἐν μὲν γὰρ λειμῶνες,… ἐν δ' ἄροσις λείη, OD. 9, 132, dedans, càd. (dans cette terre) il y a des prairies, (dans cette terre) aussi le labour serait facile, etc. ; πολέες δ' ἔνι μῦθοι παντοῖοι, IL. 20, 248, et il y a dedans, (càd. en elle) bien des paroles de toute sorte ; cf. IL. 5, 740 ; OD. 9, 126, etc. ; — avec un verbe s.-e. et un dat. avant ἐν : ἐπεὶ οὔ οἱ ἔνι φρένες, IL. 14, 141, car dedans (càd. en lui) il n’(y) a point de cœur ; cf. OD. 18, 335, etc. ;
   II avec un verbe sans rég., au sens de :
      1 dedans : ἐν δ' ἄνδρες ναίουσι, IL. 9, 154, dedans (càd. dans ces villes) habitent des hommes (riches en troupeaux, etc.) ; ἐν δὲ θρόνοι ἐρηρέδατο, OD. 7, 95, dedans (càd. dans la cour) étaient fixés des trônes ; ἐν δ' αἶγες γεγάασιν, OD. 9, 118, dedans (càd. dans ce pays) naissent des chèvres, etc. ; cf. IL. 9, 296 ; OD. 1, 51, etc. ; ἐν δ' ἄλοχοι ἐπιστενάχουσιν, SOPH. O.R. 183, et dedans (càd. dans les temples), de jeunes épouses gémissent (sur ces malheurs) ; cf. SOPH. O.R. 27, Aj. 675, etc. ;
      2 parmi : ἐν δ' αὐτὸς ἀριστεύεσκε, IL. 16, 551, et parmi (eux) il était le plus brave ;
      3 avec idée de temps, en ce temps, cependant, d’ord. avec δέ (ἐν δέ) ESCHL. fr. 304, 4 ; SOPH. Ant. 420, Tr. 206 ;
   III avec un verbe accompagné d’un dat. de lieu ou de personne, au sens de :
      1 dans : ἐν δέ τε θυμὸς στήθεσιν ἄτρομός ἐστι, IL. 16, 162, et en (lui) dans sa poitrine est un cœur qui ne tremble pas ; ἐν δέ τε οἶνον κρητῆρσιν κερόωντο, OD. 20, 252, et dedans, au fond des cratères, ils mélangeaient le vin ;
      2 parmi : ἐν δὲ γέλως ὦρτο θεοῖσιν, OD. 8, 343, et parmi (les dieux) un rire s’éleva ;
   IV avec un verbe accompagné d’un dat. d’attribution : ἐν δέ οἱ ἀσκὸν ἔθηκε, OD. 5, 265, et dedans (càd. dans le navire) elle plaça pour lui une outre ;
   V avec un verbe accompagné d’un double dat. de lieu et d’attribution : ἐν δέ μοι ἄλφιτα χεῦον δοροῖσιν, OD. 2, 354, verse-moi aussi de la farine dans des outres ;
Prép. avec le dat. : dans :
A (avec idée de lieu) :
   I. 1 avec un dat. de lieu sans mouv. : τίς ἔνδον ἐν δόμοις ; ESCHL. Ch. 654, y a-t-il quelqu’un dans la maison ? ἐν τῇδε τῇ πόλει, PLAT. Prot. 339 c, dans cette ville-ci ; avec un n. de ville ou de pays : ἐν Ἀθήναις, IL. 2, 549, dans Athènes, à Athènes ; ἐν Τροίῃ, IL. 2, 162, dans la Troade ; dans la prose att. ἐν ne se rencontre dev. un n. de ville, dans les inscript., qu’à partir de 315 av. J.C. : ἐν Ἐλευσῖνι (315 et 307/286, etc. av. J.C.), cf. CIA. 2, 467, 11 et 28 (100 av. J.C.), etc. à Éleusis ; ἐμ Μαραθῶνι, CIA. 2, 601, 21 (après 300 av. J.C.) à Marathon, v. Meisterh. p. 170 au commenc. ; le plus souv. ἐν dev. un n. de lieu signifie, dans les écriv. class. Thucydide, Xénophon, etc. « dans la région de, près de », etc. ; v. ci-dessous ; — par ellipse, avec un gén. (s.-e. οἴκῳ, δόμοις, etc.) : avec un n. de pers. : ἐν Ἀλκινόοιο, OD. 7, 132, dans (le palais) d’Alkinoos ; ἐνὶ Κίρκης, OD. 10, 282, dans (le palais) de Circè ; εἰν Ἀΐδαο, IL. 22, 389 ; ἐν ᾍδου, ATT. (v. ᾍδης), dans (le séjour) d’Hadès ; ἐν Πυθίου, THC. 6, 54, dans (le temple) d’Apollon Pythien ; avec un n. commun : ἐν ἀφνειοῦ πατρός, IL. 6, 47, dans (le palais) de mon père riche en biens ; ἐν διδασκάλων, PLAT. 1 Alc. 110 a, à l’école ; ἐν αὑτοῦ, AR. Vesp. 642 ; PLAT. Charm. 155 d, dans sa propre maison, chez soi (cf. εἰς avec une construct. analogue) ; dans les inscr. att., de même avec un n. propre de pers. ἐμ Πανδίονος, CIA. 2, 553, 8 (403 av. J.C.) dans (le temple) de Pandion ; ἐν Διονύσου, CIA. 2, 420, 5 (commenc. du 2^e siècle av. J.C.) dans (le temple) de Dionysos ; avec un n. de dème : ἐν Δημοτιωνιδῶν, CIA. 2, add. 841, b, 21 (396 av. J.C.) ; ἐν Ἡφαιστιαδῶν, CIA. 2, 772, b, 12 (4^e/3^e siècle av. J.C.) ; etc. dans le dème de Dèmotiônides ; dans le dème d’Hèphæstiades (v. Meisterh. p. 175, 19, etc.) ;
      2 avec un dat. de lieu, après un verbe ou un subst. de mouv., mais impliquant une idée de permanence dans le lieu indiqué par ἐν : πίπτειν ἐν κονίῃσι, IL. 4, 482, etc. ; OD. 10, 282, tomber (et rester étendu) dans la poussière ; ἐμπεσεῖν ἐν ὕλῃ, IL. 11, 155, s’abattre sur une forêt (et s’y propager), en parl. d’un incendie ; λεὼν ἐν βουσὶ θορών, IL. 5, 161, un lion s’étant élancé au milieu d’un troupeau de bœufs ; ἐν χείρεσσι λάϐ' αἰγίδα, IL. 15, 229, prends l’égide dans tes mains ; ἂν δ' ἔϐαν ἐν δίφροισι, IL. 23, 132, ils montèrent (et se tinrent) dans le char ; ἡ ἐν τῷ Πειραιῷ τῶν νεῶν καταφυγή, THC. 8, 11, la retraite des navires réfugiés à Peiræos ; ὁ ἐν Σικελίᾳ πλοῦς, LYS. 19, 43 Baiter-Sauppe, l’expédition navale pour la (campagne de) Sicile ; particul. avec les verbes signifiant verser, poser : οἶνον ἔχευεν ἐν δέπαϊ χρυσέῳ, OD. 20, 261, il versait du vin que recueillait une coupe d’or ; ἐν τάφῳ θεῖναι, SOPH. Ant. 499, déposer dans un tombeau ; de même dans les inscr. att. où θεῖναι et καταθεῖναι se construisent qqf. avec ἐν : CIA. 1, 32, a, 30 (435/420 av. J.C.) ; 2, 115, 21 (343 av. J.C.) v. Meisterh. p. 176, 20 ; l’idée d’immobilité finale qu’implique cette construct. est qqf. directement indiquée par un pf. : ἐν τῇ γῇ καταπεφευγέναι, THC. 4, 14, s’être réfugiés à terre ; ᾤχοντο δὲ ἐν τοῖς ὀχυροῖς καὶ τὰ ἐπιτήδεια ἐν τούτοις ἀνακεκομισμένοι ἦσαν, XÉN. An. 4, 7, 17, ils s’étaient retirés dans les lieux fortifiés et y avaient monté et déposé les approvisionnements nécessaires ;
      3 poét. avec un dat. du lieu en un sens de direction et de mouv., c. syn. de εἰς, seul. en poés. PD. P. 2, 11 et 86 ; 5, 38 ; N. 7, 31 ;
   II (avec l’idée d’un lieu déterminé et des environs immédiats) d’où :
      1 dans la région de : ἐν Κύπρῳ ναυμαχέειν, HDT. 5, 115, livrer un combat naval dans (les eaux de) Chypre ; τότε τὴν ἐν Νοτίῳ ἐνίκησε ναυμαχίαν, XÉN. Hell. 2, 1, 6, (Lysandre) fut vainqueur alors à la bataille de Notion ; μάχη ἐγεγόνει ἐν τῇ Ποτιδαίᾳ, PLAT. Charm. 153 b, on avait livré combat à Potidée ;
      2 auprès de, au bord de : ἐν ποταμῷ, IL. 18, 521 ; OD. 5, 466, au bord du fleuve ;
   III avec l’idée d’un lieu qui entoure, d’où au milieu de : οὐρανὸς ἐν αἰθέρι καὶ νεφέλῃσι, IL. 15, 192, le ciel au milieu de l’éther et des nuages ; p. anal., avec l’idée d’un objet (instrument, objet quelconque ou organe naturel) qui entoure, saisit ou contient, particul. :
      1 en parl. d’armures, de vêtements, de fardeaux, etc. : ἐν ὅπλοις παρεῖναι, XÉN. Ages. 1, 33, ou εἶναι, HDT. 1, 13 ; THC. 6, 74, se tenir ou être sous les armes ; χαλκέοισι ἐν ἔντεσι, PD. O. 4, 22, (être) revêtu d’une armure d’airain ; ἐν ἐσθῆσι, HDT. 2, 159, (être) enveloppé de vêtements ; ἐν μεγάλοις φορτίοις τρέχειν, XÉN. Cyr. 2, 3, 14, courir chargé de grands fardeaux ; ἐν πώγωνι βαθεῖ, LUC. Salt. 5, avec (litt. dans) une barbe épaisse ;
      2 en parl. d’un instrument proprement dit : ἐν δεσμῷ δῆσαι, IL. 5, 386 ; OD. 12, 54, enfermer (litt. lier) dans un lien ; ἐν πέδαις δεδέσθαι, XÉN. An. 4, 3, 8, être lié dans des entraves ; κἄζευξα πρῶτος ἐν ζυγοῖσι κνώδαλα, ESCHL. Pr. 462, c’est moi aussi qui le premier ai retenu le bétail (bœufs, ânes, mules) au joug ; πίνειν ἐν ποτηρίῳ, LUC. D. deor. 6, 2, boire dans une coupe : ἐν ἀργύρῳ πίνειν, LUC. M. cond. 26, boire dans un vase d’argent, etc. ;
      3 en parl. des mains ou des bras : ἐν χεροῖν λαϐεῖν, SOPH. O.R. 912, prendre dans ses mains ; ἐν ξέναισι χερσὶ κηδευθείς, SOPH. El. 1141, ce sont des mains étrangères qui t’ont rendu les derniers devoirs ; κοὔτ' ἐν φίλαισι χερσὶν ἐκόσμησα, SOPH. El. 1138 d, je ne t’ai pas, de mes mains, rendu les derniers devoirs ; en parl. de combats : γενομένης δ' ἐν χερσὶ τῆς μάχης, THC. 6, 70, comme on en était venu aux mains ; ἦν ἡ μάχη κρατερὰ καὶ ἐν χερσὶ πᾶσα, THC. 4, 43, le combat était fortement engagé et d’homme à homme sur toute la ligne ;
      4 p. ext. en parl. d’autres organes : ἐν ὠσὶ νωμῶν καὶ φρεσίν, φάους δίχα, ESCHL. Sept. 25, (le devin aveugle Tirésias), ce pâtre des oiseaux, qui observe (les augures) avec les oreilles et l’intelligence, sans la lumière des yeux ; ἐν ὀφθαλμοῖσιν ὁρᾶσθαι, IL. 3, 306 ; ἐν ὀφθαλμοῖσι ἰδέσθαι, OD. 10, 385 ; SOPH. Ant. 760, voir avec ses yeux ; ἐν ὄψει διαγιγνώσκειν, ἐν ἀκοῇ, PLAT. Theæt. 206 a, discerner avec la vue, avec l’ouïe ;
      5 en parl. d’un instrument ou d’un moyen qqconque ; fig. ἐν λιταῖς, SOPH. Ph. 60, au moyen de prières, par des prières ; ἐν δόλῳ, SOPH. Ph. 102, par ruse ; ἐν λόγοις, SOPH. Ant. 961, 1003 ; Tr. 886 ; Ph. 1393, par des paroles (persuader, etc.) ;
      6 fig. en parl. des conditions (matérielles ou morales) au milieu desquelles on se trouve : ἐνὶ πολέμῳ, IL. 4, 258, dans la guerre ; ἐν φιλοσοφίᾳ εἶναι, PLAT. Phæd. 59 a, être engagé dans l’étude de la philosophie ; οἱ ἐν τοῖς πράγμασι, THC. 3, 28, ceux qui sont aux affaires ; οἱ ἐν τέλει, THC. 7, 73, ceux qui sont en charge, les magistrats ; ἐν ἀφθόνοις βιοτεύειν, XÉN. An. 3, 2, 25, vivre dans l’abondance ; en parl. de sentiments : ἐν πένθεϊ, dans le deuil ; ἐν δοιῇ, IL. 22, 483, dans le doute ; ἐν ὀργῇ ἔχειν τινά, THC. 2, 21, être irrité ou indigné contre qqn ; ἐν αἰτίᾳ ἔχειν τινά, HDT. 5, 106, accuser qqn, litt. avoir qqn en état d’accusation ; ἐν αἰτίᾳ εἶναι, XÉN. Mem. 2, 8, 6, être exposé à des reproches ; ἐν forme ainsi avec des adjectifs ou des substantifs un grand nombre de locut. adv. ἐν βραχεῖ = βραχέως, SOPH. El. 673, brièvement ; ἐν τάχει = ταχέως, SOPH. O.R. 865, promptement ; ἐν ἀσφαλεῖ = ἀσφαλῶς, EUR. I.T. 762, en sûreté ; ἐν ὁμοίῳ = ὁμοίως, THC. 2, 53, semblablement, également ; rar. avec un adj. plur. ἐν ἀργοῖς = ἀργῶς, SOPH. O.R. 287, laisser qqe ch. dans l’inaction, càd. sans le faire ; ἐν κενοῖς = κενῶς, SOPH. Aj. 971, à vide, vainement ; avec un subst. ἐν δίκῃ = δικαίως, SOPH. Tr. 1069, etc. justement ;
      7 dans les limites de, d’où en se restreignant dans, en se réglant sur, en se conformant à ; p. suite, selon, d’après : ἐν τοῖς ὁμοίοις νόμοις ποιεῖν τὰς κρίσεις, THC. 1, 77, instituer des jugements d’après des lois régissant également les deux parties en cause ; σημαίνειν ἐν οἰωνοῖς, XÉN. Cyr. 8, 7, 3, donner des avis par des augures, en parl. des dieux ; τὰ πραχθέντα… ἐν ἐπιστολαῖς ἴστε, THC. 7, 11, les faits antérieurs, vous les connaissez par des lettres (litt. pour en avoir lu l’exposé dans des lettres) ;
      8 dans les attributions de, au pouvoir de : δύναμις γὰρ ἐν ὑμῖν, OD. 10, 69, car vous en avez le pouvoir ; ταῦτα δ' ἐν τῷ δαίμονι, SOPH. O.C. 1443, ces choses sont au pouvoir de la divinité ; ἐν τῷ θεῷ τὸ τέλος ἦν, οὐκ ἐν ἐμοί, DÉM. 292, 21, c’était de la divinité, non de moi, que dépendait l’issue de l’événement ; ἔν σοι πάντα ἐστί, XÉN. Œc. 7, 14, tout dépend de toi ; ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων πράγματα ἐγένετο, THC. 1, 74, le salut des Grecs reposait sur leurs vaisseaux ;
      9 en ce qui regarde, eu égard à : avec un rég. de chose : ἐν πάντεσσ' ἔργοισι δαήμων, IL. 23, 671, habile en toute sorte de travaux ; κρείσσων ἐν κυναγίαις, EUR. Bacch. 339, (parce qu’il s’était vanté d’être) plus habile chasseur ; ἡ ἐν ὅπλοις μάθησις, PLAT. Lach. 190 d, l’éducation (d’Artémis) pour apprendre le maniement des armes ; avec un rég. de pers. ἐν ἐμοὶ θρασύς, SOPH. Aj. 1315, hardi envers moi :
      10 avec un plur. au milieu de, parmi : οἴη ἐν ἀθανάτοισιν, IL. 1, 398, seule parmi les immortels ; ταῦτα νόμιμα ἦν ἐν Μήδοις, XÉN. Cyr. 1, 3, 2, c’étaient là choses en usage parmi les Mèdes ; ὄνομα μέγιστον ἐν πᾶσιν ἀνθρώποις ἔχειν, THC. 2, 64, avoir une très grande renommée parmi tous les hommes ; Κῦρος εὐκλεεῖς ὑμᾶς ἐν πᾶσιν ἀνθρώποις ἐποίησεν, XÉN. Cyr. 8, 5, 23, Cyrus vous a rendus célèbres parmi tous les hommes ; φῦλον ἐν ἀνθρώποισι ματαιότατον, PD. P. 3, 21, la race la plus vaine parmi les hommes ; particul. dans la loc. ἐν τοῖς avec πρῶτοι ou avec un superl. ἐν τοῖς πρῶτοι Ἀθηναῖοι τὸν σίδηρον κατέθεντο, THC. 1, 6, les Athéniens furent les premiers à déposer le fer ; τοῦτό μοι ἐν τοῖσι θειότατον φαίνεται γενέσθαι, HDT. 7, 137, c’est ce qui rend évident pour moi qu’il y a dans cet événement une des preuves les plus certaines de la volonté divine ; ἐν τοῖς πλεῖσται δὴ νῆες, THC. 3, 17, l’une des flottes les plus nombreuses ; ἐν τοῖς μάλιστα, litt. parmi ceux qui le sont le plus (v. μάλιστα). Par suite, lorsqu’il s’agit d’un orateur, d’un accusé, ἐν correspond au franç. devant : ἐν ὑμῖν ἐρέω, IL. 9, 528, je dirai au milieu de vous, càd. devant vous ; λέγειν ἐν ὑμῖν, XÉN. An. 5, 7, 10, parler devant vous ; λέγειν ἐν τῷ δήμῳ, PLAT. Rsp. 565 b, parler devant le peuple ; λέγειν ἐν τοῖς δικασταῖς, ANT. 6, 23 Baiter-Sauppe, parler devant les juges ; p. anal. ἐν ἐμοί, SOPH. O.C. 1214, devant moi (faisant fonction de juge), càd. si l’on s’en rapporte à moi ; ἐν θεοῖς, SOPH. Ant. 923, devant les dieux, aux yeux des dieux ; de même τἀν ποσὶν κακά, SOPH. Ant. 1327, les maux qui sont entre les pieds, ou devant les pieds, càd. les maux présents ;
   IV avec idée d’une surface, dans au sens du franç. sur : ἐν θρόνοισι, OD. 8, 422, sur des trônes ; ἥμενοι ἐν ῥινοῖσι, OD. 1, 108, assis sur des peaux (de bœufs) ; οὔρεος ἐν κορυφῇσ', IL. 2, 456, sur les sommets d’une montagne ; χιὼν κατατήκετ' ἐν ὄρεσσιν, OD. 19, 205, la neige fond sur les montagnes ; ἐν θαλλοῖς συγκατῄθομεν, SOPH. Ant. 1201, nous brûlions (les restes du corps) sur un amas de rameaux (verts) ; ἐν πέτροισι πέτρον ἐκτρίϐων, SOPH. Ph. 295, faisant jaillir (la flamme) en frottant des cailloux l’un contre l’autre ; particul. dans la loc. homér. θεῶν ἐν γούνασι κεῖται, IL. 17, 514, (cela) est sur les genoux des dieux, càd. dépend de la volonté des dieux ;
B (avec idée de temps) :
   I dans, en, au temps de, au moment de ; ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ, XÉN. An. 4, 2, 17 ; ou simpl. ἐν τούτῳ, HDT. 1, 126, etc. en ce temps-là ; ἐν ᾧ (s.-e. χρόνῳ) HDT. 6, 89, dans le temps que ; ἐν ᾧ…, ἐν τούτῳ, XÉN. Hell. 5, 2, 29, pendant que…, pendant ce temps ; ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ, IL. 16, 643, dans la saison printanière ; ἐν ταῖς σπονδαῖς, XÉN. An. 3, 1, 1, au moment du traité ; ἐν τῇ ἑορτῇ, THC. 7, 73, au moment de la fête ;
   II pendant la durée de, pendant, durant : ἐν ἔτεσι πεντήκοντα, THC. 1, 118, en cinquante ans ; ἐν τρισὶ μησί, XÉN. Hell. 1, 1, 37, en trois mois ; ἣν ἐνιαυσίαν ὁδὸν ὁ βάρϐαρος ἐποιήσατο, ταύτην μεῖον ἢ ἐν μηνὶ κατήνυσεν ὁ Ἀγησίλαος, XÉN. Ages. 2, 1, le chemin que le barbare (Xerxès) avait mis un an à faire, Agésilas le parcourut complètement en moins d’un mois ; de même, dans les inscr. att. ἐν τρισὶν ἡμέραις, CIA. 2, add. 834, c, 67 (après 329 av. J.C.) en trois jours (v. Meisterh. p. 167, 14) ;
C avec idée de nombre, en : ἐν δυσὶ σταδίοις, DS. 20, 74, en deux stades ;
Syntaxe : ἐν se place d’ord. devant son rég. (v. ci-dessus) ; en poésie, on le trouve qqf. après son rég. entre le subst. et l’adj. qui accompagne ce dernier : φυλάκεσσιν ἐν ἀγρομένοισι, IL. 10, 180 ; cf. 16, 643 ; THCR. Idyl. 9, 26 ; 13, 43, etc. ; ou entre l’adj. et le subst. THCR. Idyl. 9, 16 ; 13, 40 ; 16, 43 ; qqf. abs. après son rég. IL. 9, 382 ; OD. 4, 127 ; 12, 103 ; A.RH. 4, 546 ; THCR. Epigr. 13, 3, etc. ; surtout ἐνί qui s’écrit alors ἔνι, IL. 7, 221 ; OD. 5, 57, etc. Il est qqf. séparé de son rég. par qqes mots, OD. 11, 115 ; HDT. 6, 69 ; SOPH. O.R. 34, etc. ; THCR. Idyl. 16, 34 ; 17, 17, etc.

En compos. il signifie :
      1 dans (v. ἐνοράω, ἐνδέω, ἔναιμος, ἔμφωνος, etc.) ;
      2 devant (v. ἐνδείκνυμι, ἐγγελάω, ἐνυϐρίζω, etc.) ;
      3 qqf., avec un adj., en un sens d’atténuation, quelque peu (v. ἔμπικρος, ἔνσιμος, etc.) ;
      4 dans les limites de, dans la mesure de, conformément à (v. ἔννομος).

En compos. et, dans les inscr., d’un mot à un autre, ἐν devient :
      1 ἐμ devant β, π, φ, μ, ψ : ἐμϐαίνω, ἐμ Βρέᾳ, CIA. 1, 31, a, 28 (444/440 av. J.C.), ἐμπίπτω ; ἐμφύω, ἐμ φιδακνίῳ, CIA. 2, 807, b, 114 (330 av. J.C.) ; ἐμμένω ; ἔμψυχος ;
      2 ἐγ devant γ, κ, χ, ξ : ἐγγίγνομαι, ἐγκαλέω, ἐγχέω, ἐγξέω ;
      3 ἐλ devant λ : ἐλλείπω ; ἐλ λίμναις, CIA. 2, 817, a, 9 (358 av. J.C.) ; ἐλ Λέσϐῳ, CIA. 2, 108, b, 13 (349 av. J.C.), etc. ;
      4 ἐρ devant ρ dans qqes mots : ἔρρινον ; ἐρ Ῥόδῳ, CIA. 1, 263, a, 15 et 262, 17 (av. 403 av. J.C.) ; (mais ἔνρυθμος à côté de ἔρρυθμος ; ἐνράπτω à côté de ἐρράπτω) ;
      5 ἐς devant σ : ἐς στήλῃ, CIA. 1, 103, 2 (403 av. J.C.) ; ἐς σίτου ἐνδείᾳ, CIA. 4, 22, c, 6 (av. 444 av. J.C.) ; ἐς Σάμῳ, CIA. 1, 188, 35 (410 av. J.C.) ; ἐς Σιδῶνι, CIA. 2, 86, 31 (376/365 av. J.C.) ; en ce cas qqf. réduit à ἐ : ἐ στήλῃ, CIA. 4, 27, a, 59 (445 av. J.C.) ; 1, 45, 16 (421 av. J.C.), etc. ; ou renforcé en εἰ : εἰ στήλῃ, CIA. 1, 52, a, 3 (420 av. J.C.) ; 2, 553, 8 (403 av. J.C.). — Sur ces exemples, v. Meisterh. p. 85 et 86.

➳ ἐν se fond en une crase avec l’art. τά : τἀν, ESCHL. Pr. 442, Ch. 579, et avec la conj. καί : κἀν, ESCHL. Ag. 1271, 1384 ; Suppl. 87, 834. — Formes poét. : εἰν, HOM. ll. cc. ; de même dans la loc. εἰν ᾍδου δόμοις, SOPH. Ant. 1241 ; — ἐνί, anc. forme de locatif (v. ci-dessus).

Étym. indo-europ. *h₁en(i), dedans ; cf. anc. lat. en p. in ; sur l’identité d’origine de ἐν et de εἰς, v. εἰς fin.

'

poet. ἐνί, εἰν, εἰνί (Il. 8.199, etc.), forms used by Ep. and Lyric Poets as the metre requires, but only as f.l. in Trag., εἰν S. Ant. 1241; εἰνί E. Heracl. 893; Arc. and Cypr. ἰν IG 5(2).3.5, al., Inscr.Cypr. 135.9 H., al.
PREP. WITH DAT. AND ACC. Radical sense, in, into.
WITH DAT.
OF PLACE, in, νήσῳ ἐν ἀμφιρύτῃ Od. 1.50; ἐν δώμασ’ ἐμοῖσιν Il. 6.221; ἐνὶ προθύροισιν 11.777; κοίλῃσ’ ἐνὶ νηυσί Od. 2.27; with names of cities or islands, as ἐν Ἀθήνῃς, ἐν Τροίῃ, Il. 2.549, 162; ἡ ἐν Κερκύρᾳ ναυμαχία Th. 1.57; ἡ ἐν Σαλαμῖνι μάχη Isoc. 5.147 (but in Att. the Prep. is sts. omitted, as with Ἐλευσῖνι, Μαραθῶνι ; where ἐν is used, it = in the district of…, ἐν Ἐλευσῖνι IG2². 1028.11, ἐμ Μαραθῶνι ib. 1243.21); ἐν χερσὶν ἐμῇσι in my arms, Il. 22.426; ἐνὶ θυμῷ Od. 16.331, etc. ; ἐν αὑτῷ εἶναι to be in one΄s senses, be oneself, ἔτ’ ἐν σαυτῷ (v.l. -τοῦ) γενοῦ S. Ph. 950; also ἐν αὑτοῦ, cf. signf. 2. ἐν τοῖς ἰχθύσιν in the fish-market, Antiph. 125; ἐν τῷ μύρῳ Ar. Eq. 1375; so ἐν τοῖν δυοῖν ὀβολοῖν ἐθεώρουν ἄν in the two-obol seats, D. 18.28. elliptic, in such phrases as ἐν Ἀλκινόοιο Od. 7.132, cf. Leg. Gort. 2.21, etc. ; εἰν Ἀΐδαο Il. 22.389, Att. ἐν ᾍδου (v. ᾍδης); later ἐν τοῖς τινός PRev. Laws 38.1 (iii BC), Ev. Luc. 2.49; ἐν ἡμετέρου Hdt. 1.35, 7.8. δ΄; ἐμ Πανδίονος IG2². 1138.8; ἐν Δημοτιωνιδῶν ib. 2.841b21; ἐν τῶν πόλεων ib. 12.56.14; mostly with pr. n., but sts. with Appellatives, as, ἐν ἀφνειοῦ πατρός Il. 6.47; ἐν ἀνδρὸς εὐσεβεστάτου E. IA 926; ἐν παιδοτρίβου, ἐν κιθαριστοῦ, at the school of…, Ar. Nu. 973, Pl. Tht. 206a; ἐν γειτόνων (v. γείτων) ἐν αὑτοῦ (αὑτῷ cod. Rav.) Ar. V. 642, cf. Men. Sam. 125; οὐκέτ’ ἐν ἐμαυτοῦ ἦν Pl. Chrm. 155d; ἐν ὑμῶν αὐτῶν γένεσθε Lib. Or. 35.15.
in, within, surrounded by, οὐρανὸς ἐν αἰθέρι καὶ νεφέλῃσι Il. 15.192; after Hom., of clothing, armour, etc., ἐν ἐσθῆτι Hdt. 2.159; ἐν πεπλώματι S. Tr. 613; ἐν ἔντεσι Pi. O. 4.24; ἐν ὅπλοισι in or under arms, Hdt. 1.13, etc. ; also of particular kinds of arms, ἐν τόξοις, ἀκοντίοις, etc., equipped with them, dub. in X. Mem. 3.9.2; ἐν μαχαίρῃ PTeb. 16.14 (ii BC); ἐν μεγάλοις φορτίοις βαδίζειν καὶ τρέχειν X. Cyr. 2.3.14; ἐν βαθεῖ πώγωνι Luc. Salt. 5.
on, at or by, ἐν ποταμῷ Il. 18.521, Od. 5.466; ἐν ὄρεσσιν 19.205; οὔρεος ἐν κορυφῇς Il. 2.456; ἐν θρόνοις Od. 8.422; νευρὴ ἐν τόξῳ the string on the bow, Il. 15.463; ἐν [ξίφει] ἧλοι 11.29; κατεκλάσθη ἐνὶ καυλῷ ἔγχος was broken off at or by the shaft, 13.608; ἐν πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων S. Ph. 296; ἐν οἴνῳ at wine, prob. in Call. Epigr. 23, Luc. Dem. Enc. 15.
in the number of, amongst, freq. in Hom., ἐν Δαναοῖσι, προμάχοισι, μέσσοισιν, νεκύεσσι, Il. 1.109, 3.31, 7.384, Od. 12.383, al. ; οἴη ἐν ἀθανάτοισιν Il. 1.398; and with Verbs of ruling, ἐν δ’ ἄρα τοῖσιν ἦρχ’ 13.689; ἀνδράσιν ἐν πολλοῖσι… ἀνάσσων Od. 19.110; φῦλον ἐν ἀνθρώποισι ματαιότατον Pi. P. 3.21; ἐν τοῖς οἰκείοισιν ἀνὴρ χρηστός S. Ant. 661; ἐν γυναιξὶν ἄλκιμος E. Or. 754; — for ἐν τοῖς c. Sup., v. ὁ.
in the presence of, ἐν πᾶσι Od. 2.194; πτωχὸς ὢν ἐν ἐσθλοῖσιν λέγειν E. Fr. 703; λέγοντες ἐν τῷ δήμῳ Pl. R. 565b; μακρηγορεῖν ἐν εἰδόσι Th. 2.36; ἔλεγον ἐν τοῖς τριάκοντα Lys. 12.6; ἐν τοῖς ὄχλοις εἰπεῖν Isoc. 3.21; λέγειν ἐν ἀνδράσιν (of a woman) Lys. 32.11; of a trial, διαγωνίζεσθαι, διαδικάζεσθαι ἔν τισι, Pl. Grg. 464d, Lg. 916b; προὐκαλούμην ἐν τοῖς αὐτοῖς δικασταῖς Antipho 6.23.
in one΄s hands, within one΄s reach or power, νίκης πείρατ’ ἔχονται ἐν ἀθανάτοισι θεοῖσι Il. 7.102; δύναμις γὰρ ἐν ὑμῖν Od. 10.69 (comp. the Homeric phrases θεῶν ἐν γούνασι κεῖται Il. 17.514; ἐν γὰρ χερσὶ τέλος πολέμου 16.630); freq. in Hdt. and Att., ἔστιν ἔν τινι, c. inf., it depends on him to…, rests with him to…, ἔστιν ἐν σοὶ ἢ… ἤ… Hdt. 6.109, cf. 3.85, etc. ; ταῦτα δ’ ἐν τῷ δαίμονι καὶ τῇδε φῦναι χἁτέρᾳ S. OC 1443; ἐν σοὶ γάρ ἐσμεν Id. OT 314; ἐν σοὶ δ’ ἐσμὲν καὶ ζῆν καὶ μή E. Alc. 278; ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων τὰ πράγματα ἐγένετο Th. 1.74; ἐν τῷ θεῷ τὸ τέλος ἦν, οὐκ ἐμοί D. 18.193; also ἐν τούτῳ εἰσὶν πᾶσαι αἱ ἀποδείξεις depend on this, Pl. Prt. 354e; ἐν τούτῳ λύεται ἡ ἀπορία ἢ ἄλλοθι οὐδαμοῦ ib. 321e; ἔν γ’ ἐμοί so far as rests with me, S. OC 153 (lyr.); ἐν δὲ σοὶ λελείψομαι E. Hipp. 324; also ἐν ἐμοί in my judgement, S. OC 1214 (lyr.); ἐν θεοῖς καλά in the eyes of the gods, Id. Ant. 925.
in respect of, ἐν πάντεσσ’ ἔργοισι δαήμονα φῶτα Il. 23.671; ἐν γήρᾳ σύμμετρός τινι in point of age…, S. OT 1112; ἐν ἐμοὶ θρασύς in my case, towards me, Id. Aj. 1315; ἐν θανοῦσιν ὑβριστής ib. 1092; ἡ ἐν τοῖς ὅπλοις μάθησις Pl. La. 190d; also οὐδὲν δεινὸν μὴ ἐν ἐμοὶ στῇ stop with me, Id. Ap. 28b. in a pregnant construction with Verbs of motion, into; implying both motion to and subsequent position in a place, ἐν κονίῃσι χαμαὶ πέσεν fell [to the dust and lay] in it, Il. 4.482, etc. ; βάλον ἐν κονίῃσι 5.588; νηῒ δ’ ἐνὶ πρύμνῃ ἔναρα θῆκ’ 10.570; ἐν χερσὶ τιθέναι 1.441, etc. ; ἐν χερσὶ βαλεῖν 5.574; ἐν στήθεσσι μένος βαλεῖν ib. 513; ἐν Τρωσὶν ὄρουσαν 16.258; ἐν χερσὶ πεσέειν 6.81; λέων ἐν βουσὶ θορών 5.161; ἐν δ’ οἶνον ἔχευεν ἐν δέπαϊ χρυσέῳ Od. 20.261; ἐν τεύχεσσιν ἔδυνον Il. 23.131; in Trag. and Att., ἐν ποίμναις πίτνων S. Aj. 184 (lyr.), cf. 374 (lyr.); ἐν χωρίῳ ἐμπεπτωκώς Th. 7.87; ἡ ἐν τῷ Σπειραίῳ τῶν νεῶν καταφυγή Id. 8.11; ἐν τόπῳ καταπεφευγέναι Pl. Sph. 260c; ἐν ᾅδου διαπορευθείς Id. Lg. 905b; ῥιπτοῦντες σφᾶς ἐν τῇ θαλάσσῃ Arr. An. 1.19.4; later, with Verbs of coming and going, διαβάντες ἐν τῇ Σάμῳ Paus. 7.4.3, cf. LXX To. 5.5, Arr. Epict. 1.11.32, etc. ; τὸν ἐν Σικελίᾳ πλοῦν is f.l. in Lys. 19.43 codd. πίνειν ἐν ποτηρίῳ to drink from a cup, Luc. DDeor. 6.2; ἐν ἀργύρῳ πίνειν Id. Merc. Cond. 26; ἐν μικροῖς D.L. 1.104. ἄργυρος ἐν ἐκπώμασι silver in the form of plate, Plu. 2.260a; ἐμ φέρνῃ, ἐν θέματι, as a dowry, pledge, PPetr. 1 p. 37, PTeb. 120.125 (i BC). in citations, ἐν τοῦ σκήπτρου τῇ παραδόσει in the passage of the Il. describing this, Th. 1.9, cf. Pl. Tht. 147c, Phlb. 33b.
OF STATE, CONDITION or POSITION; of outward circumstances, ἐν πολέμῳ Od. 10.553; ἐν δαιτί Il. 4.259; ἐν καρὸς αἴσῃ 9.378; ἐν μοίρῃ Od. 22.54; οὑμὸς ἐν φάει βίος E. Ph. 1281; ἐν γένει εἶναί τινι to be related to…, S. OT 1016; of occupations, pursuits, ἐν φιλοσοφίᾳ εἶναι to be engaged in philosophy, Pl. Phd. 59a, cf. R. 489b; οἱ ἐν ποιήσι γενόμενοι poets, Hdt. 2.82; οἱ ἐν τοῖς πράγμασι ministers of state, Th. 3.28; οἱ ἐν τέλει the magistrates, Id. 7.73, etc. ; τοὺς ἐν ταῖς μοναρχίαις ὄντας Isoc. 2.5; ὁ ἐν ταῖς προσόδοις PPetr. 1 p. 62; ὁ μάντις ἦν ἐν τῇ τέχνῃ in the practice of it, S. OT 562. of inward states, of feeling, etc., ἐν φιλότητι, ἐν δοιῇ, Il. 7.302, 9.230; ἐν φόβῳ γενέσθαι Pl. R. 578e; οὐκ ἐν αἰσχύνῃ τὰ σά E. Ph. 1276; ἐν σιωπῇ τἀμά Id. Ion 1397; ἐν ὀργῇ ἔχειν τινά to make him the object of one΄s anger, Th. 2.21; ἐν ἔριδι εἶναι ibid. ; ἐν αἰτίᾳ σχεῖν τινά to blame him, Hdt. 5.106; ἐν αἰτίᾳ βαλεῖν S. OT 656 (lyr.); ἐν αἰτίᾳ εἶναι to have the blame, X. Mem. 2.8.9, etc. ; οἱ ἐν ταῖς αἰτίαις D. Ep. 2.14. freq. with neut. Adj., ἐν βραχεῖ, = βραχέως, S. El. 673; ἐν τάχει, = ταχέως, Id. OT 765, etc. ; ἐν καλῷ ἐστί, = καλῶς ἔχει, E. Heracl. 971; ἐν ἀσφαλεῖ [ἐστί] Id. IT 762; ἐν εὐμαρεῖ [ἐστί] Id. Hel. 1227; ἐν ἐλαφρῷ ποιήσασθαι Hdt. 3.154; ἐν ἴσῳ, = ἴσως, ἐν ὁμοίῳ, = ὁμοίως, Th. 2.53; less freq. in pl., ἐν ἀργοῖς, = ἀργῶς, S. OT 287; ἐν κενοῖς, = κενῶς, Id. Aj. 971; with a Subst., ἐν δίκᾳ, = δικαίως, opp. παρὰ δίκαν, Pi. O. 2.16, cf. S. Tr. 1069, Ar. Eq. 258, Pl. R. 475c, al. ; ἦσαν οὐκέτι ὁμοίως ἐν ἡδονῇ ἄρχοντες Th. 1.99, cf. Pl. Epin. 977b.
OF THE INSTRUMENT, MEANS or MANNER, ἐν πυρὶ πρήσαντες Il. 7.429; δῆσαι ἐνὶ δεσμῷ 5.386, cf. Od. 12.54, etc. ; but in most cases the orig. sense may be traced, to put in the fire and burn, infetters and bind, etc. ; so ἐν πόνοις δαμέντα A. Pr. 425 (lyr.); ἔζευξα πρῶτος ἐν ζυγοῖσι κνώδαλα ib. 462; ἔργον ἐν κύβοις Ἄρης κρινεῖ Id. Th. 414; also ἐν ὀφθαλμοῖσιν or ἐν ὄμμασιν ὁρᾶσθαι, ἰδέσθαι, to see with or before one΄s eyes, i.e. have the object in one΄s eye, Il. 3.306, Od. 10.385, etc. ; ἔν τε τῇ ὄψει διαγιγνώσκειν καὶ ἐν τῇ ἀκοῇ Pl. Tht. 206a; also ἐν ὠσὶ νωμῶν ὄρνιθας A. Th. 25; also ἐν λιταῖς by prayers, S. Ph. 60; ἐν δόλῳ by deceit, ib. 102; ἐν λόγοις by words, A. Ch. 613 (lyr.); ἀπέκτειναν ἐν τῇ προφάσει ταύτῃ Lys. 13.12, cf. Antipho 5.59; ψαύειν ἐν κερτομίοις γλώσσαις S. Ant. 961 (lyr.); ἐν τοῖς ὁμοίοις νόμοις ποιήσαντες τὰς κρίσεις Th. 1.77; esp. with Verbs of showing, σημαίνειν ἐν ἱεροῖς καὶ οἰωνοῖς X. Cyr. 8.7.3; τὰ πραχθέντα… ἐν… ἐπιστολαῖς ἴστε ye know by letters, Th. 7.11; ἐν τῇδε ῥάβδῳ πάντα ποιήσεις Ezek. Exag. 132, cf. PMag. Osl. 1.108. of a personal instrument, ἐν τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια Ev. Matt. 9.34.
OF TIME, ὥρῃ ἐν εἰαρινῇ Il. 16.643; ἐν νυκτί Hdt. 6.69, X. Smp. 1.9; ἐν χρόνῳ μακρῷ S. Ph. 235, OC 88; ἐν τούτῳ (sc. τῷ χρόνῶ) in this space of time, Hdt. 1.126, etc. ; ἐν ᾧ (sc. χρόνῳ) during the time that, S. Tr. 929, etc. (also ἐν οἷς Arist. Mu. 391a2); ἐν ὅσῳ Th. 3.28; ἐν ταῖς σπονδαῖς in the time of the truce, X. An. 3.1.1; ἐν τῇ ἑορτῇ Th. 7.73 (but in some phrases the ἐν is omitted, as μυστηρίοις in the course of the mysteries, Ar. Pl. 1013; τραγῳδοῖς at the performance of…, Aeschin. 3.36). ἐν ἄρχοντι Μητροδώρῳ during the archonship of M., IG 7.1773 (Thebes, ii AD); ἐν ἄρχοντι Σύλλᾳ ib. 3.113.
in, within, ἐν ἡμέρῃ Hdt. 1.126; ἐν ἔτεσι πεντήκοντα Th. 1.118; ἐν τρισὶ μησί X. HG 1.1.37, etc. ; μυρίαις ἐν ἁμέραις in, i.e.
after, countless days, E. Ph. 305 (lyr.); ἐν ἡμέραις πολλαῖς νοσῆσαι Procop. Arc. 9.35.
OF NUMBERS generally, ἐν δυσὶ σταδίοις within two stadia, D.S. 20.74, cf. 19.39, dub. in Th. 6.1. with gen. of price, ἐν δύο ταλάντων LXX 3 Ki. 16.24.
amounting to, προῖκα ἐν δραχμαῖς ἐννακοσίαις BGU 970.14 (ii AD), etc.
WITH Acc., into, on, for, Arc. ἰν, νόμος ἰν ἄματα πάντα IG 5(2).5; γράψαι ἐν χάλκωμα ib. 511; ἐν πελτοφόρας ἀπεγράψατο ib. 7.210 (Aegosthenae), etc. ; also poet., ἐν πάντα νόμον Pi. P. 2.86.
WITHOUT CASE, AS ADVERB, in the phrase ἐν δέ…, and therein, Il. 9.361; ἐν μέν… ἐν δέ Od. 13.244.
and among them, Il. 2.588, etc. ; in Hdt., mostly ἐν δὲ δή… 3.39, 5.95; or ἐν δὲ καί… 2.43, 172, 176.
and besides, moreover (not in Att. Prose), S. Aj. 675, OT 181 (lyr.), al. ; ἐν δ’ ὑπέρας τε κάλους τε πόδας τ’ ἐνέδησεν ἐν αὐτῇ Od. 5.260. ἔνι, = ἔνεστι, ἔνεισι, Il. 20.248, etc.
POSITION; ἐν freq. stands between its Subst. and the Adj. agreeing therewith, Il. 22.61, B. 5.41, etc. ; without an Adj., τῷ δ’ ἐν ἐρινεός ἐστι μέγας Od. 12.103; most freq. in Hom. in the form ἐνί, which is then written by anastrophe ἔνι, Il. 7.221, Od. 5.57; in Pi. between Subst. and gen., χόρτοις ἐν λέοντος O. 13.44, al. — One or more independent words sts. come between the Prep. and its dat., as in Od. 11.115; also in Prose, Hdt. 6.69.
IN COMPOS., with Verbs, the Prep. mostly retains its sense of being in or at a place, etc., c. dat., or folld. by εἰς…, or ἐν… ; in such forms as ἐνορᾶν τινί τι, in translating, we resolve the compd., to remark a thing in one. also, at a person, ἐγγελᾶν, ἐνυβρίζειν τινί. with Adjs., it expresses a modified degree, as in ἔμπηλος, ἔμπικρος, ἔνσιμος, rather.… the possession of a quality, as in ἔναιμος with blood in it, ἐνάκανθος thorny; ἔμφωνος with a voice; ἔννομος in accordance with law, etc. ἐν becomes ἐμ- before the labials β μ π φ ψ; ἐγ- before the gutturals γ κ ξ χ; ἐλ- before λ; ἐρ- before ρ ; rarely ἐσ- before ς ; but Inscrr. and Papyri often preserve ἐν- in all these cases.

p. ἐνί, Il. 13.608 u. öfter, Soph. Tr. 6 (s. unten), u. εἰν, Od. 1.162 u. öfter, Soph. Ant. 1226, wo man an das ep. εἰν Ἀΐδαο δόμοισιν erinnert wird ; auch εἰνί, Il. 8.199, Od. 9.417 ; Eur. Heracl. 893. Sein od. Verweilen in, an, auf Etwas.
1) vom Orte u. zwar
   a) am gewöhnlichsten innerhalb eines Raumes, in, ἐν νήσῳ, ἐν δώμασιν u. ä., Hom. u. Folgde überall ; τίς ἔνδον ἐν δόμοις Aesch. Ch. 643 ; ἐν οἴκοις ἢ 'ν ἀγροῖς Soph. O.R. 112 ; ἐν ξένᾳ, in der Fremde, Phil. 135. – Wie bei εἰς wird οἶκος oft ausgelassen. ἐν ᾍδου, von Hom. an überall, πολλὰ δ' ἐν ἀφνειοῦ πατρὸς κειμήλια κεῖται Il. 6.47 ; ἐνὶ Κίρκης ἔρχαται Od. 10.282 ; vgl. 7.132 ; ἐν ἀνδρὸς εὐσεβεστάτου τραφείς Eur. I.A. 926 ; ἐν παιδοτρίβου καθίζειν Ar. Nub. 972 ; ἐν Πυθίου Thuc. 6.54, wie Plat. Gorg. 472a ; ἐν Ἀρίφρονος ἐπαίδευε, ἐν κιθαριστοῦ, ἐν διδασκάλων, Prot. 320a, Theaet. 206a, Alcib. I, 110a ; τὸ χωρίον τὸ ἐν γειτόνων Dem. 53.10, woran sich auch ἐν αὑτοῦ reiht, Ar. Vesp. 642 ; Plat. Charm. 155d, s. unten 6.
   b) auf, ἐν ἵπποις, ἐν θρόνοις, Hom., Aesch. Ch. 969 ; ἐν σάκει, Spt. oft ; ἐν θαλλοῖς συγκατῄθομεν Soph. Ant. 1186 ; ἐν στιβάσι κείμενοι Xen. An. 5.9.4 ; ἐν τῇ γῇ, ἐν τῇ θαλάττῃ ἄρχειν, 6.4.13 ; ἐν τῷ δεξιῷ, auf dem rechten Flügel, 1.8.5 ; ἐν τοῖν ὀβολοῖν θεωρεῖν, auf dem Zwei-Obolenplatz, Dem. 18.28 ; ἐν τοῖς στεφανώμασιν, auf dem Kranzmarkt, Ar. Eccl. 303 u. Pherecr. Ath. XV.658b, wie ἐν τῷ μύρῳ, in dem Salbenladen, Ar. Eq. 1371 u. Polyzel. Schol. Ar. Plut. 550 ; ἐν τοῖς ἰχθύσιν, auf dem Fischmarkt, Antiphan. Ath. VII.287e.
   c) das Daransein, die unmittelbare Nähe ausdrückend ; ἐν οὐρανῷ, am Himmel, Il. 8.555 ; ἐν ποταμῷ, am Flusse, 18.521, Od. 5.466 ; ἐν τόξῳ, ἐν ξίφει, ἐν ῥυμῷ, ἐν χρῷ, s. χρώς ; ἐν πέτροισι πέτρον ἐκτρίβων, daran reibend, Soph. Phil. 295 ; χεῖρας αἱμάξαι ἔν τινι Aj. 448 ; τἂν ποσίν, das vor den Füßen, das Gegenwärtige, Ant. 1309, vgl. τὰ ἐν μυχοῖς 1279. Aber ἐν τοῖς δένδροις ἑστάναι = zwischen den Bäumen, Xen. An. 4.7.9 ; u. ἀνάπαυλαι ἐν τοῖς δένδρεσίν εἰσιν σκιαραί = unter, Plat. Legg. I.625b ; ἐν τῷ λιμένι Xen. An. 6.2.1 ; oft ἐν τῷ Πόντῳ, am Pontus. Bes. seit Her. ἐν Κύπρῳ ναυμαχεῖν, 5.115, von Schlachten, die bei einem Orte, im Gebiete desselben geliefert werden, Thuc. u. Folgende ; so ἐν Κορωνείᾳ κινδυνεύειν Xen. An. 5.3.6 ; ἡ ἐν Τροίᾳ μονή, vor Troja, Plat. Crat. 395a ; u. sehr gew. οἱ ἐν μαραθῶνι, die Kämpfer bei Mar. oder die dort Gebliebenen, Thuc. 2.34 ; Selten so von Personen, παρέσται ἐν πόσει, Eur. El. 641 ; προξένων ἔντῳ κατέσχες Ion 365, vgl. Heracl. 757.
   d) auch bei Verbis, die eine Bewegung ausdrücken, um die Erreichung des Zieles u. das Verweilen daselbst anzudeuten. Schon Hom. oft ἐν κονίῃσι πέσε, ἐν χερσὶ πεσεῖν u. ä., ἐν χείρεσσι λάβ' αἰγίδα Il. 15.229, ἐν Τρωσὶν ὄρουσαν 16.258, λέων ἐν βουσὶ θορών 5.261, ἐν ἀμφιφορεῦσιν ἄφυσσον Od. 2.349, ἐν τεύχεσι δύνειν Il. 23.131, ἂν δ' ἔβαν ἐν δίφροισι 132 ; κάββαλ' ἐνὶ πόντῳ Hes. Th. 189 ; τοιαῦτ' ἀκούων ἐν φρεσὶν γράφου Aesch. Ch. 443, wie ἐνὶ φρεσὶν βάλλω, Hom.; ἐλπίδας κατῴκισα ἐν αὐτοῖς, habe ich in ihnen erweckt, Aesch. Prom. 250 ; ἵζει μάντιν ἐν θρόνοις Eum. 18. Bes. bei τίθημι, πίπτω u. ä., ἐν μέσῳ τίθημι, ἐν δώμασι πιτνών, Aesch. Ch. 36, 143 ; ἐν πέδῳ βαλῶ Ag. 1145 ; ἐν τάφῳ θεῖναι Soph. Ant. 499 ; ἐν ποίμναις πιτνών, ἐν βουσὶ πεσών, Aj. 184, 367 ; ἐν μέσῳ σκάφει θέντες Trach. 800 ; ἐν δ' ἐμῷ κάρᾳ θεὸς ἔπαισεν Ant. 1258 ; auch in Prosa, ἐμπίπτειν ἐν Thuc. 7.87 ; ἐν ἀπορίᾳ ἐνεπεπτώκεισαν Plat. Euthyd. 292e ; ἐν τῇ γῇ καταπεφευγέναι Thuc. 4.14 ; ᾤχοντο δ' ἐν τοῖς ὀχυροῖς καὶ τὰ ἐπιτήδεια ἐν τούτοις ἀνακεκομισμένοι ἦσαν Xen. An. 4.7.17 ; in welchen Beispielen das perf. zu beachten ; ἐν μέσοις ἀναμεμιγμένοι τοῖς Ἕλλησιν 4.8.8 ; ὡς ἐν ἐχυρωτάτῳ ποιεῖσθαι, an den sichersten Ort bringen, Cyr. 1.6.26. Auffallender ἐν Ἀμβρακίᾳ ἀπῄεσαν, ἀποστελοῦντες ἐν Σικελίᾳ, Thuc. 4.42, 7.17, wie ἡ ἐν τῷ Πειραιῷ τῶν νεῶν καταφυγή 8.11 ; ὁ ἐν Σικελίᾳ πλοῦς Lys. 19.43 ; ῥιπτοῦντες σφᾶς ἐν τῇ θαλάττῃ Arr. An. 1.19.3 ; Sp., häufig geradezu für εἰς, wie διαβάντες ἐν Σάμῳ Paus. 7.4.3. – Bei den Doriern steht ἐν für εἰς, dah. c. acc. bei Pind. P. 2.11, 86, 5.38, N. 7.31.
2) auf Menschen übertr.,
   a) unter ; ἐν πρώτοις μάχεσθαι Il. 9.709 ; ἐν προμάχοισι φανείς 3.31 ; κλέος ἐσθλὸν ἐνὶ Τρώεσσιν ἀρέσθαι 17.16 ; οἴη ἐν ἀθανάτοις 1.398 ; νεῖκος ἐν ἀθανάτοισιν ὄρωρεν 24.107 ; ἐν δὲ τῇσι (βουσὶ) νομεύς 15.632 ; ἄρχειν, ἀνάσσειν ἐν πολλοῖς, unter vielen, 13.689, Od. 19.110 ; φῦλον ἐν ἀνθρώποισι ματαιότατον Pind. P. 3.21. So oft Tragg.; ἄτιμος ἐν θεοῖς Aesch. Eum. 691 (vgl. Soph. O.R. 215 Xen. An. 7.7.501 ; τὰ ἐν βροτοῖς πήματα Prom. 440 ; ἐν πρώτοις ἕπει Soph. El. 28 ; Prosa, ὄνομα μέγιστον ἐν πᾶσιν ἀνθρώποις ἔχειν Thuc. 2.64 ; ἐν θεοῖς καὶ ἀνθρώποις Plat. Legg. IX.879b ; ἐν πᾶσιν εὐδόκιμοι τοῖς Ἕλλησιν, bei, I.631c ; vgl. Prot. 337b, 343c ; μνήμην παρέχειν ἔν τισι Xen. An. 6.3.24 ; bes. λέγειν, νομίζειν, καταριθμεῖν, λέγεσθαι ἐν, dazu, darunter rechnen, Aesch. Prom. 975 Eur. Herc.Fur. 175, Plat. Polit. 266a, Xen. An. 1.6.1, Mem. 2.2.1 ; – οἱ ἐν γένει, die Verwandten, Soph. O.R. 1430. – Auch von Dingen, ἐν ἐλπίσι τρέφω Soph. Ant. 888.
   b) bei λέγειν u. ä. geht es in die Bedeutung vor, in Gegenwart über ; ἐν ὑμῖν ἐρέω Il. 9.528 ; ἐν πᾶσι, in Gegenwart aller, Od. 2.194, 16.378 ; ἐν τῷ δήμῳ Plat. Rep. VIII.565b ; ἐν μάρτυσι Symp. 175e ; nach λέγειν ἐν τῷ δικαστηρίῳ, Antiph. 6.24, auch ἐν τοῖς δικασταῖς, ibd. 23 ; Isae. 2.4 ; Dem. 8.1, 27 ; κατηγορεῖν Plat. Legg. X.886e ; sehr gew. ἐν εἰδόσι μακρηγορεῖν u. ä., Thuc. 2.26, wohin auch ἐν νομοθέταις θέσθαι, λύειν νόμον gerechnet werden kann, Dem. 3.10, 2433, wie ἐν ὑμῖν (vor, bei euch, den Richtern) πειράσομαι τῶν δικαίων τυχεῖν 40.3. – Aehnl. δεῖξαι ἐν Ἀργείοις μέσοις Soph. Phil. 626, vgl. 1053 ; εἰ τάδ' ἐστὶν ἐν θεοῖς καλά, wenn das vor den Göttern recht ist, Ant. 916.
   c) bes. zu bemerken ist ἐν τοῖς beim superlat., wobei man von Stellen ausgeht, wie πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα οἱ λόγοι ὑμῶν καλὰ ἔχουσιν, ἐν δὲ τοῖς καὶ τοῦτο μεγαλοπρεπέστερον, Plat. Euthyd. 303c, wo es deutlich unter diesem Guten ist ; ὃ δὴ δοκεῖ ἐν τοῖς μεγίστοις μέγιστον εἶναι Crat. 427e ; τοῦτό μοι ἐν τοῖσι θειότατον φαίνεται γίγνεσθαι Her. 7.137 ; häufig Thuc., z.B. ἐν τοῖς πλεῖσται δὴ νῆες, ἐν τοῖς πρώτη ἐγένετο, 3.17, 82 ; Plat. ἣν ἀγγελίαν ἐγώ, ὥς μοι δοκῶ, ἐν τοῖς βαρύτατα ἂν ἐνέγκοιμι Crit. 43c ; am häufigsten ἐν τοῖς μάλιστα, z.B. Thuc. 8.90 Plat. Theaet. 186a. Aehnl. ἐν πᾶσι, vor Allen.
3) an 1.c) schließt sich die Bdtg des Umgebenseins von Etwas, οὐρανὸς ἐν αἰθέρι καὶ νεφέλῃσι, der Himmel in Lichthelle u. Wolkenumhüllung, Il. 15.19. Bes.
   a) von Kleidern, Waffen u. dgl.; ἐν ῥινῷ λέοντος στάς Pind. I. 6.53 ; χαλκέοισι δ' ἐν ἔντεσι Ol. 4.22 ; ἐν πεπλώματι Soph. Tr. 610 ; ἐν τρισὶ μορφαῖσιν ibd. 10 ; κἂν τοῖσδε κόσμοις καταγελωμένη Aesch. Ag. 1244 ; ὑφαντοῖς ἐν πέπλοις κείμενος 1562 ; ἐν ῥακίοις περιειλόμενος Ar. Ran. 1093 ; ἐν ἐσθῆσι Her. 2.159 ; ὀξυπρώροισι βρέμων ἐν αἰχμαῖς Aesch. Prom. 422 ; in Prosa oft ; ἐν ὅπλοις εἶναι Her. 1.13 ; Thuc-6.74 ; ἐξέτασιν ἐν ὅπλοις ποιεῖσθαι, γενέσθαι, Xen. Cyr. 2.4.1, An. 5.3.3 ; Mem. 3.9.2. Vgl. ἐν κανοῖς, mit Körben, Dem. 59.78 ; u. bei Luc. ἐν πώγωνι, ἐν γενείῳ βαθεῖ, Salt. 5 ; auch ἐν μαλακοῖς ἠμφιεσμένον, Hatth. 11.8, womit ἐν πάσῃ τῇ δόξῃ αὑτοῦ zu vgl., 6.29 ; ἐν ἐξωμίσι φαύλαις Ael. V.H. 9.34. – Aehnl. ἐν μεγάλοις φορτίοις βαδίζειν, unter schweren Lasten, Xen. Cyr. 2.3.14 ; δένδρα ἐν καρποῖς, mit Früchten, Long. past. 1.11.
   b) von Banden u. Fesseln ; ἐν δεσμῷ δῆσαι Il. 5.386 ; Od. 12.54 ; ἐν ἐλλεδανοῖσι δέεσθαι Il. 18.553 ; ἔζευξα πρῶτος ἐν ζυγοῖσι κνώδαλα Aesch. Prom. 460 ; ἄνδρα πεδήσασα ἐν πέπλῳ Eum. 604 ; ἐν βρόχῳ θανεῖν Ch. 550 ; ἐν ξύλῳ δήσας Ar. Eq. 393, 702 ; ἐν πέδαις δεδέσθαι Xen. An. 4.3.8.
   c) Aehnlich ist, wo es zum Teil mit dem instrumentalen dat. zusammenfällt, ἐν χεροῖν λαβεῖν, κατέχειν, Soph. O.R. 912, O.C. 1696 ; οὐ κόμπον ἐν χεροῖν ἔχων Aesch. Spt. 455 ; woran sich reihen ἐν παλάμῃσι κατέκταθεν ὀξέϊ χαλκῷ Il. 5.558, vgl. 7.105 (aber θανέειν ἐν χερσὶν ἐμῇσι, 22.426, ist = in meinen Armen); ἀγαναῖσιν ἐν χερσὶν ἐδάμασσε πώλους Pind. P. 2.8 ; ἐν ξέναισι χερσὶ κηδευθείς, ἐν φίλαισι χερσὶν ἐκόσμησα, Soph. El. 1128, 1130 ; so bei Thuc. oft, γενομένης δ' ἐν χερσὶ τῆς μάχης, als es zum Gefecht kam, 6.70, wo der Schol. bemerkt : nachdem die Schleuderer aufhörten ; ἦν ἡ μάχη κρατερὰ καὶ ἐν χερσὶ πᾶσα 4.43 ; so ἐν χερσὶν εἶναι, γίγνεσθαι, 3.108, 7.5 ; ἀποκτείνειν 3.66 u. ä., s. χείρ ; – ἐν ὠσὶ νωμᾶν καὶ φρεσὶν πυρὸς δίχα χρηστηρίους ὄρνιθας Aesch. Spt. 25 ; ἐν τοῖσιν ὠσὶ δάκνει Soph. Ant. 317 ; ἐν ὄμμασιν ὁρᾶν 760, nie Il. 3.306, Od. 10.385 ; ἐν ὄμμασιν φαίνεται Aesch. Pers. 596 ; Ag. 863 ; ἐν ὀφθαλμοῖς ἔχειν, vor Augen, Xen. An. 4.5.29 ; ἔργον ἐν κύβοις Ἄρης κρινεῖ, vermittelst der Würfel, Aesch. Spt. 396 ; ἐν κώπαισι πλεῖν, Ggstz zur Segelfahrt, Men. bei Stob. fl. 59.9 ; ἐν ἐπιστολαῖς ἴστε Thuc. 7.11 ; ἐν ποτηρίοις πίνειν Xen. An. 5.9.4 ; vgl. Luc. merc.cond. 26, D.D. 6.2 ; ἡ ἐν αὐλοῖς μουσική Ephipp. Ath. XIV.617f ; ἐν μέτρῳ μετρεῖν, ἐν κρίματι κρίνειν, Hatth. 7.1 ; ἐν τοῖς ποσὶν καταπατεῖν ib. 6, u. ä. oft im NT u. bei a.Sp.; – ἐν στρατιᾷ καταστρέψασθαι Xen. Cyr. 8.6.20 ; ἐν λόγοις κοσμεῖν Dem. 20.141, wie πείθειν Soph. Phil. 1393 ; Plat. Legg. II.660a ; ἐν ὄψει διαγιγνώσκειν, ἐν ἀκοῇ, Theaet. 206a ; pleonastisch scheint ἐν τιμῇ σέβειν Aesch. Pers. 162 ; ἐν μιᾷ πληγῇ κατέφθαρται ὄλβος, mit einem Schlage, 247 ; ἐν λόγῳ πεύθομαι Ch. 668 ; ἐν θανάτῳ ἀπόλλυσθαι Plat. Phaed. 95d ; στάζειν ἐν αἵματι Eur. Bacch. 1163 ; sp.D., wie ἐν ὄμμασιν αὐδᾷ Hel. 13 (XII.63). So sagen Gramm. ψάλια ἐν τῷ α Ἀττικοί, διὰ τοῦ ε Ἕλληνες, Moeris p. 214.6, mit einem Buchstaben schreiben.
4) von der Zeit, in, innerhalb ; ἐν ἡμέρῃ, in einem Tage, Her. 1.126 ; ἐν πολλῷ χρόνῳ Aesch. Ag. 537 ; oft in Prosa, wie Plat. Phaed. 58b ; ἐν τρισὶν ἡμέραις Xen. An. 4.8.8 ; Mem. 3.13.5 ; ἐν εἰρήνῃ, ἐν σπονδαῖς, während des Waffenstillstandes, Thuc. 2.5, 3.13 ; ἐν τῇ μονῇ Xen. An. 5.1.5, u. Aehnliches öfter, bes. ἐν καιρῷ. Dah. ἐν τούτῳ, ἐν ᾧ, unterdeß, während welcher Zeit, von Her. 6.89 Thuc. 7.29 an häufig ; ἐν τῷ αὐτῷ, in derselben Zeit.
5) Von jedem Zustande, in dem man sich befindet, sowohl äußerlich als innerlich, wie ἐν πολέμῳ, ἐν ἀγῶνι, ἐν ἔργῳ ; χαίρετ' ἐν κακοῖς ὅμως Aesch. Pers. 826, der auch ὑβρίζειν διδαχθεὶς ἐν κακοῖς so vrbdt, Ag. 1594 ; Eum. 266. Aehnl. ἐν ἀφθόνοις βιοτεύειν, στρατοπεδεύειν, Xen. An. 3.2.25, Cyr. 5.4.40 ; vollständiger ἐν ἀφθόνοις τοῖς ἐπιτηδείοις διαχειμάσαι An. 7.6.31, bei ; vgl. τρέφεται θαλίῃ ἐνὶ πολλῇ Il. 9.143 ; ἐν βολίτοις τρέφειν Ar. Ach. 990 ; ξενύδρια ἐν προσφάτοις ἰχθυδίοις τεθραμμένα Men. Ath. IV.132e, vgl. ζήσεται ἐν παντὶ ῥήματι Matth. 4.4 ; Uebertr., ἐν φιλότητι, ἐν πένθεϊ, ἐν δοιῇ Il. 7.302, 9.230, 22.483 ; oft bei Attikern. ἐν φόβῳ, ὀργῇ εἶναι u. ä.; ἐν ἡδονῇ ἐστίν οἱ, mit folgdm acc. c. inf., es ist ihm ein Vergnügen, Her. 7.15 ; ἐν αἰτίᾳ εἶναι, ἔχειν, s. αἰτία ; οὐκ ἐν αἰσχύνῃ τὰ σά Eur. Phoen. 1282, deine Lage ist nicht so, daß du dich schämen darfst ; οὐκ ἐν σιωπῇ τἀμά Ion 1397 ; ἐν αἰσχύναις ἔχειν, sich schämen, Suppl. 164. – Dah. auch = beschäftigt sein mit Etwas, ὢν ἐν τῇ τέχνῃ Plat. Men. 91e, vgl. Phaed. 84a ; οἱ ἐν ποιήσει γενόμενοι, die Dichter, Her. 2.82 ; οἱ ἐν πράγμασιν Thuc. 3.28 ; öfter οἱ ἐν τέλει, Magistrate ; ἐν φιλοσοφίᾳ εἶναι, Plat. Phaed. 59a ; ὁ Κῦρος ἐν τούτοις ἦν Xen. Cyr. 3.1.1 ; ἐν λόγοις, ἐν σίτῳ, 4.3.23, 5.2.17. Dah. οἱ ἐν φιλοσοφίᾳ, ἐν νόσῳ, Umschreibung für die Philosophen, die Kranken, bes. Sp. – Ganz adverbialisch sind Verbindungen wie ἐν τῷ ἐμφανεῖ, ἐν τῷ φανερῷ, = φανερῶς, Thuc. 2.21 Xen. An. 1.3.21, 2.5.25 ; ἐν δίκῃ Soph. Tr. 1058 ; ἐν τάχει oft = ταχέως ; – ἐν σμικρῷ ποιεῖσθαι Soph. Phil. 496 ; ἐν παρέργῳ θέσθαι 471, vgl. 863 ; so Her. ἐν ὁμοίῳ ἔχειν, ποιεῖσθαι, wie ἐν ἴσῳ, oft, z.B. 8.109, wie ἐν ἐλαφρῷ, 5.154 ; vgl. ἐν οὐδενὶ λόγῳ ποιεῖσθαι ; – ἐν ἀσφαλεῖ Eur. Hec. 980, Hipp. 785 ; ἐν εὐμαρεῖ ἐστι, = εὐμαρές, I.A. 974 ; ἐν ἀσφαλεστέρῳ ἦν Xen. Hell. 7.5.8 ; seltener im plur., ἐν ἀργοῖς, = ἀργῶς, Soph. O.R. 287. Vgl. noch ἐν ἅρμασιν ἔχειν, ἐν οὐσίᾳ κτᾶσθαι, Plat. Legg. X.899a, XI.913b. – Wie einzelne dieser Beispiele schon »einem Zustande gemäß« bedeuten, so ist auch γλῶσσαν ἐν τύχᾳ νέμων, γαῖαν ἐν αἴσᾳ διατέμνων, Aesch. Ag. 671, 892 zu nehmen, womit οὕτως ἀπαλλάσσουσιν ἐν θεῶν κρίσει 1262 zu vgl.; κακὸν τὸ λῆμα, κοὐκ ἐν ἀνδράσιν, ziemt sich nicht für Männer, Eur. Alc. 735 ; ἐν μοίρᾳ Plat. Legg. VI.775e ; ἐν μέτρῳ Thuc. 6.1 ; ἐν τῷ αὐτῷ τρόπῳ, ἐν τοῖς ὁμοίοις, ᾧ 1.77, 7.67 ; ἐν τούτῳ, dem gemäß, 1.37 ; ἐν ᾡ, in wiefern, 6.55, wohin auch ἐν ῥυθμῷᾔεσαν Xen. An. 5.9.11 gerechnet werden kann. Eben so τὰ ἐν τοῖς νόμοις δίκαια Isocr. 20.20, das in den Gesetzen Begründete ; αἱ ἐν τοῖς νόμοις ζημίαι, gesetzmäßige, Dem. 20.154 ; Lycurg. 1. Dah. ἐν τοῖς νόμοις βασιλεύειν, τὰς κρίσεις ποιεῖσθαι, nach den Gesetzen, Plat. Criti. 131b, Isocr. 4.40. Daran schließt sich
6) Bezeichnung der Abhängigkeit von Etwas, es steht bei Einem ; νίκης πείρατ' ἔχονται ἐν θεοῖς, der Sieg liegt in den Händen der Götter (eigtl. der Faden haftet an den G.), Il. 7.105 ; δύναμις γὰρ ἐν ὑμῖν Od. 10.69 ; vgl. auch das sinnliche θεῶν ἐν γούνασι κεῖται u. ἐν γὰρ χερσὶ τέλος πολέμου, ἐπέων δ' ἐνὶ βουλῇ Il. 16.630 ; ἐν θεῷ γε μὰν τέλος Pind. Ol. 13.104 ; vgl. μόνον γὰρ κέρδος ἐν τεθνηκόσιν Aesch. Spt. 666 ; τὰ κέδν' ἐν ὑμῖν ἐστί μοι βουλεύματα Pers. 168 ; ἐν σοὶ γάρ ἐσμεν Soph. O.R. 313, wie ἐν ὑμῖν ὡς θεῷ κείμεθα, hangen von euch ab, O.C. 247 ; u. ähnl. ἐν σοὶ πᾶσ' ἔγωγε σῴζομαι, meine Rettung beruht auf dir, Aj. 515, vgl. Tr. 618 ; ἐν τῷ ἕκαστον δικαίως ἄρχειν ἡ πολιτεία σῴζεται Lys. 26.9 ; ὁπόταν ἐν χρήμασιν ᾖ σωθῆναι τῇ πόλει 27.3 ; ἐν ταῖς ναυσὶ τῶν Ἑλλήνων τὰ πράγματα ἐγένετο, die Macht beruhte auf den Schiffen, Thuc. 1.74 ; ἐν σοὶ νῦν ἐστι καταδουλῶσαι Ἀθήνας Her. 6.109 ; mit folgdm acc. c. inf., Andoc. 1.39 ; τὰ λοιπὰ ἐν αὐτοῖς ἡμῖν ἐστιν, ὅσον ἐστὶν ἐν ὑμῖν, Dem. 4.50, 23.4 ; ἐν τῷ θεῷ τὸ τούτου τέλος ἦν, οὐκ ἐν ἐμοί, das Gelingen stand in Gottes Hand, 18.193 ; ähnl. ἐν τοῖς νόμοις ἐξέσται 20.158 ; εἰ γὰρ ἐν τούτῳ εἴη Plat. Prot. 310d, 313a, wie auch Xen. An. 6.2.22 zu nehmen, ob Etwas daran läge ; Thuc. vrbdt sogar μὴ ἐν ὑμῖν κωλυθῇ, an euch, sofern es bei euch steht, 2.64, wie Dem. 10.73 δόξα, ἣν αἰσχρόν ἐστιν ἐν σοὶ καταλῦσαι. Auch ἐν τῷ γὰρ φρονεῖν ἥδιστος βίος Soph. Aj. 440 ist ähnlich, wie ἐλπίς, πίστις ἐν τοῖς δρωμένοις, Soph. Tr. 585, 722 ; – ἐν ἑαυτῷ γίγνεσθαι, zu sich kommen ; ἐν ἑαυτῷ εἶναι, bei sich sein, bei Sinnen sein, oft bei Attikern.
7) Bezeichnung dessen, wobei oder woran sich eine Tätigkeit zeigt ; ἐν τοῖς σοῖς πόνοις χλίουσι μέγα Aesch. Ch. 135 ; ἐν κακοῖς γελᾶν, ἐν πράγματι φωνεῖν, 220, Eum. 268 ; ἁμαρτάνειν ἐν λόγοις Soph. Aj. 1075 ; ἐν ὑμῖν ἐψεύσθημεν Her. 9.48 ; ἐπιδείκνυσθαι ἔν τινι Plat. Men. 82a ; πεῖραν λαβεῖν ἔν τινι Xen. An. 5.8.15, wie πειρᾶσθαι Plat. Phileb. 21a ; σκέπτεσθαι ἔν τινι, δηλοῦν, Soph. 239b, Thuc. 1.10. Spätere sogar ἐν τῇ πίστει ὠνείδισε, Arr. An. 3.30.2. Vgl. εἰς. – Auch bei adj., ἐν πάντεσσ' ἔργοισι δαήμων Il. 23.671 ; χρηστὸς ἐν τοῖς οἰκείοις Soph. Ant. 657 ; ὑβριστής, θρασύς, ἐν ὅρκῳ μέγας, 1071.1294, O.R. 651 ; κρείσσων ἐν κυναγίαις Eur. Bacch. 339 ; ἐν γυναιξὶν ἄλκιμος Or. 754 ; φθονερός Her. 7.46 ; ἡ ἐν ὅπλοις μάθησις, das Studium der Fechtkunst, Plat. Lach. 190d ; ἄριστοι ἐν τοῖς πολεμίοις Thuc. 4.80 ; vgl. διαφέρειν ἔν τινι, in einer Sache, Isocr. 8.122 ; so noch Sp., wie DS. 14.37 ἐν εὐγενείᾳ καὶ πλούτῳ πρῶτος. – Aber ἐν σφετέρῳ καλῷ τὸν πόλεμον ἀναβάλλεσθαι, Thuc. 5.46, ist = zu eurem Besten. – Bei Sp., wie Pol. Exc. Leg. 82, bezeichnet es das Prädicat : λαβεῖν ἐν φερνῇ, als Mitgift empfangen. Adverbial, ohne Casus, steht es oft von Hom. an, wo man es häufig ohne Not als Tmesis betrachtet. Am gewöhnlichsten ist ἐν δέ, darunter, dabei, z.B. ἐν δ' ἄλοχοι ἐπιστενάχουσι Soph. O.R. 183, vgl. Tr. 205 (Hermann schreibt ἔν, wie auch Meineke in dem von Stob. fl. 8.10 dem Philem., von Suid. dem Men. zugeschriebenen Sprichwort, Diog. 5.89, κακὴ μὲν ὄψις, ἐν δὲ δειλαῖαι φρένες); u. so in Prosa von Her. 1.185, 9.32 an häufig. Bei Hom. Od. 5.260, ἐν δ' ὑπέρας τε κάλους τε πόδας τ' ἐνέδησεν ἐν αὐτῇ, steht noch ἐν dabei : überdies band er am Schiffe an, wovon Her. 2.176 ἐν δὲ καὶ ἐν μέμφι, überdies auch in Memphis, verschieden ist.
Seinem Casus wird es zuweilen nachgesetzt, bes. bei Ep., z.B. Il. 18.218, Od. 12.103 Ap.Rh. 4.546, was bes. bei der Form ἐνί der Fall ist, die dann ἔνι geschrieben wird, Il. 7.221, Od. 5.57.
In der Zusammensetzung herrscht
   a) bei Verbis die örtliche Bedeutung vor, daran, darauf, darüber ; auch mit Verbis der Bewegung wird ἐν zusammengesetzt.
   b) in adj. drückt es das Versehensein mit Etwas aus, ἔναιμος, ἔνθηρος, oder die Annäherung an den Begriff des Adjektivs. ἔμπικρος, etwas bitter, wie ἔλλευκος, ἔνσιμος, seltener das Angemessensein, wie in ἔνδικος.

ἐν,
prep, (the most freq. of all in NT), with dative (= Heb. בְּ, Lat. in, with abl.).
__I. Of place, with dative of thing(s), of person(s), in, within, on, at, by, among: ἐν τ. πόλει, Luk.7:37; τ. οφθαλμῷ, Mat.7:3; τ. κοιλίᾳ, Mat.12:40; τ. ὄρει, 2Pe.1:18; τ. θρόνῳ, Rev.3:21; τ. δεξιᾷ τ. θεοῦ, Rom.8:34; ἐν ἡμῖν Abbott-Smith has ὑμῖν., Luk.1:1; of books, ἐν τ. βιβλίῳ, Gal.3:10; τ. νόμῳ, Mat.12:5, al.; ἐν τοῖς τ. Πατρός, in my Father's house (RV; cf. M, Pr., 103), Luk.2:49; trop., of the region of thought or feeling, ἐν τ. καρδίᾳ (-αις), Mat.5:28, 2Co.4:6, al.; τ. συνειδήσεσιν, 2Co.5:11; after verbs of motion, instead of εἰς (constructio praegnans, a usage extended in late Gk. beyond the limits observed in cl.; cf. Bl., §41, 1; M, Th., 12), ἀποστέλλω . . . ἐν, Mat.10:16. δέδωκεν ἐν τ. χειρί (cf. τιθέναι ἐν χερσί, Hom., Il., i, 441, al.), Jhn.3:35; id. after verbs of coming and going (not in cl.), εἰσῆλθε, Luk.9:46; ἐξῆλθεν, Luk.7:17.
__II. Of state, condition, form, occupation, etc.: ἐν ζωῇ, Rom.5:10; ἐν τ. θανάτῳ, 1Jn.3:14; ἐν πειρασμοῖς, 1Pe.1:6; ἐν εἰρήνῃ, Mrk.5:25; ἐν δόξῃ, Php.4:19; ἐν πραΰτητι, Jas.3:13; ἐν μυστηρίῳ, 1Co.2:7; ἐν τ. διδαχῇ, Mrk.4:2; of a part as contained in a whole, ἐν τ. ἀμπέλῳ, Jhn.15:4; ἐν ἑνὶ σώματι, Rom.12:4; of accompanying objects or persons (simple dative in cl.), with, ἐν αἵματι, Heb.9:25; ἐν δέκα χιλιάσιν, Luk.14:31 (cf. Ju 14, Act.7:14); similarly (cl.), of clothing, armour, arms, ἐν στολαῖς, Mrk.12:38; ἐν ἐσθῆτι λαμπρᾷ, Jas.2:2; ἐν μαξαίρῃ, Luk.22:49; ἐν ῥάβδῳ, 1Co.4:21 (cf. ἐν τόξοις, Xen., Mem., 3, 9, 2); of manner (cl.), ἐν τάχει (= ταχέως), Luk.18:8 (cf. Bl., §41, 1); of spiritual influence, ἐν πνεύματι, Rom.8:9; ἐν π. ἀκαθάρτῳ, Mrk.1:23; of the mystical relation of the Christian life and the believer himself, to God and Christ (cf. ICC, Ro., 160f.; Mayor on Ju 1; M, Pr., 103): ἐν Χριστῷ, Rom.3:24, 6:11, 1Co.3:1, 4:10, 2Co.12:2, Gal.2:17, Eph.6:21, Col.4:7, 1Th.4:16, al.
__III. Of the agent, instrument or means (an extension of cl. ἐν of instr.—see LS, see word Ill—corresponding to similar use of Heb. בְּ), by, with: ἐν ὑμῖν κρίνεται ὁ κόσμος (= cl. παρά, C. dative), 1Co.6:2; ἐν τ. ἄρχοντι τ. δαιμονίων, Mat.9:34; ἐν αἵματι, Heb.9:22; ἐν ὕδατι, Mat.3:11, al.; ἐν μαχαίρᾳ ἀποκτενεῖ (cf. the absol. ἐν μ., ἐν ῥάβδῳ, supr., II, which some would classify here), Rev.13:10 (cf. 6:8). Allied to this usage and distinctly Semitic are the following: ἠγόρασας . . . ἐν τ. αἵματι σου (cf. BDB, see word בְּ, III, 3), Rev.5:9; ὁμολογεῖν ἐν (= Aram. אודי בּ; cf. McNeile on Mt, I.with; M, Pr., 104), Mat.10:32, Luk.12:8; ὀμνύναι ἐν (= cl. accusative, so Jas.5:12), Mat.5:34, al.; also at the rate of, amounting to, Mrk.4:8 (WH; vv. ll., εἰς, ἒν), Act.7:14 (LXX).
__IV. Of time,
__(a) in or during a period: ἐν τ. ἡμέρᾳ (νυκτί), Jhn.11:9, al.; ἐν σαββάτῳ, Mat.12:2, al.; ἐν τῷ μεταξύ, meanwhile, Jhn.4:31;
__(b) at the time of an event: ἐν τ. παρουσίᾳ, 1Co.15:23; ἐν τ. ἀναστάσει, Mat.22:28;
__(with) with art. inf.,
__(α) pres. (so sometimes in cl., but not as in NT = ἕως; V. M, Pr., 215), while: Mat.13:4, Mrk.6:48, Gal.4:18, al.;
__(β) aor., when, after: Luk.9:36, al.;
__(d) within (cl.): Mat.27:40,
__V. In composition: (1) meaning: (a) with adjectives, it signifies usually the possession of a quality, as ἐνάλιος, ἐν́δοξος; (b) with verbs, continuance in (before ἐν) or motion into (before εἰς), as ἐμμένω, ἐμβαίνω. (ii) Assimilation: ἐν becomes ἐμ- before β, μ, π, φ, ψ; ἐγ- before γ, κ, ξ, χ; ἐλ- before λ. But in the older MSS of NT, followed by modern editions, assimilation is sometimes neglected, as in ἐνγράφω, ἐγκαινίζω, etc.
(AS)