[ᾰ] adv. et prép. en haut, d’où :
A adv. :
   I de bas en haut : λᾶαν ἄνω ὤθεσκε, OD. 11, 596, il poussait sans cesse une pierre de bas en haut ; avec le gén. αἰθέρος ἄ. SOPH. Ph. 1092, en haut dans les espaces célestes ; κόνις ἄ. φορεῖτο, SOPH. El. 714 ; κονιορτὸς ἄ. ἐχώρει, THC. 4, 34, la cendre (de la forêt consumée) s’élevait (en épais nuages) ; ἄνω τε καὶ κάτω, ESCHL. Eum. 650 ; EUR. Bacch. 741, 753 ; Suppl. 689 ; H.f. 953, etc. ; ou ἄνω καὶ κάτω, XÉN. Cyr. 1, 3, 4 ; PLAT. Hipp. mi. 376 c, etc. ; DÉM. 263, 19, etc. de bas en haut et de haut en bas, en tous sens ; ἄνω κάτω, ESCHL. (ATH. 375 e) ; EUR. Bacch. 349, 601 ; El. 842, I.T. 282 ; AR. Lys. 709, etc. ; DÉM. 52, 3, etc. ; κάτω τε καὶ ἄνω, PLAT. Phil. 43 b ; κάτω ἄνω, ANTIPH. (Com. fr. 3, 136) m. sign. ; ἄνω τε καὶ κάτω στρέφειν, EUR. H.f. 1307 ; PLAT. Gorg. 511 a ; DÉM. 543 fin ; ἄνω καὶ κάτω μετατίθεσθαι, PLAT. Min. 316 c ; μεταϐάλλειν, PLAT. Soph. 242 a ; ἄνω τε καὶ κάτω μεταϐάλλεσθαι, PLAT. Phil. 43 a ; ou ποιεῖν, DÉM. 424, 27, bouleverser tout de fond en comble ; τὰ μὲν ἄνω κάτω τιθέναι, τὰ δὲ κάτω ἄνω, HDT. 3, 3, mettre tout sens dessus dessous ; particul. t. de balist. τὸ ἄ. μέρος, HÉRON, PHIL. BYZ. région supérieure (càd. antérieure) d’une machine de jet (toujours pointée de bas en haut) ; εἰς τὸ ἄ. μέρος, HÉRON, vers le haut, càd. vers l’avant (d’une machine de jet) ; p. anal. :
      1 en parl. de la région du ciel vers le nord ; ὅσσον Λέσϐος ἄνω ἐέργει, IL. 24, 544, tout ce que borne, en remontant vers le nord, l’île de Lesbos ;
      2 en parl. de l’intérieur des terres (p. opp. à la côte) : ἄνω ἰέναι, πορεύεσθαι, HDT. 2, 8, aller, se diriger vers l’intérieur ; ἡ ἄνω ὁδός, HDT. 7, 128 ; XÉN. An. 3, 1, 8, etc. la route vers l’intérieur ;
      3 en parl. de cours d’eau : ἄνω ποταμῶν ῥεῖν, DÉM. remonter le cours des fleuves ;
      4 fig. en parl. d’un discours, d’un récit, en remontant, en se reportant plus haut, PLAT. Gorg. 508 e, Rsp. 603 d ; ARSTT. Mund. 5, 13, etc. ;
   II en haut, ATT. ; τὸ ἄνω, PLAT. Phædr. 248 a ; τὰ ἄνω, XÉN. An. 4, 3, 25, la partie supérieure, le haut ; particul. :
      1 en parl. du ciel : οἱ ἄ. θεοί, SOPH. Ant. 1072, les dieux d’en haut ; ἄνω οἰκεῖν ἐν τοῖς θεοῖς, PLAT. demeurer au ciel parmi les dieux ;
      2 en parl. de la terre, p. opp. aux enfers : ἄνω ἐπὶ τῆς γῆς οἰκεῖν, PLAT. Phæd. 109 c, demeurer en haut sur la terre ; οἱ ἄνω, SOPH. Ant. 1068, ceux d’en haut, càd. les vivants ;
      3 en parl. du nord : ἄνω πρὸς Βορέην, HDT. 1, 72, en haut vers le nord ; cf. 1, 142 ;
      4 en parl. de l’intérieur des terres, p. opp. à la côte : τὰ ἄνω τῆς Ἀσίης, HDT. 1, 95 ; τῆς Λιϐύης, HDT. 2, 24, l’intérieur de l’Asie, de la Libye ; ὁ ἄνω βασιλεύς, XÉN. An. 7, 1, 28, le roi de Perse, le grand roi ; ou le roi de Thrace, XÉN. An. 7, 7, 3 ;
      5 en parl. de la partie haute d’une ville : ἡ ἄνω πόλις, THC. 1, 93 ; 2, 48, etc. la partie haute de la ville, la ville haute : ἄ. καθῆσθαι, DÉM. 285, 2, siéger dans le haut quartier, c.-à-d. sur la Pnyx : ἡ ἄ. βουλή, PLUT. Sol. 19, le tribunal d’en haut, l’aréopage ;
      6 avec idée de temps, en remontant : οἱ ἄ. χρόνοι, LUC. Charid. 16, les temps anciens ; οἱ ἀνωτέρω χρόνοι, DS. 16, 40, les temps plus reculés ; οὐ πολλοῖς ἀνώτερον χρόνοις, POL. 1, 7, 2, en des temps non de beaucoup plus éloignés ; οἱ ἄ. τοῦ γένους, PLAT. Leg. 878 a, les hommes d’autrefois, les ancêtres ;
   III avec idée de rang, au-dessus, par-dessus, STR. 8, 1, 2 Kram. ; DIOSC. 3, 2, etc. ; τὰ ἀνωτάτω τρία, PHIL. 1, 321, les trois principales (choses) ; κατὰ τὸ ἀνωτάτω, SEXT. 318, 6 Bkk. en général ;
B prép. avec le gén. au-dessus de, HDT. 1, 130 ; XÉN. An. 4, 3, 3 ; TH. Char. 4 ; CALL. Jov. 24, etc. ; précédé d’une prép. ἀπὸ ἄνω τῆς χθονὸς ταύτης, SPT. 3Reg. 14, 15, de dessus cette terre.

• Cp. ἀνωτέρω, HDT. 8, 130, 132 ; ESCHL. Pr. 312 ; XÉN. An. 1, 4, 16, etc. ; PLAT. Rsp. 311 a, etc. ; postér. ἀνώτερον, POL. 1, 7, 2, etc. ; NT. Luc. 14, 10, etc. • Sup. ἀνωτάτω, HDT. 7, 23 ; XÉN. Hell. 4, 1, 41, etc. ; PLAT. Rsp. 511 d, etc.

Étym. ἀνά.

att. ἅνω [α] (seul. prés. et impf. ἦνον ; au pass. seul. prés. ἄνομαι et impf. ἠνόμην) mener à terme, d’où accomplir, achever : ἔργον, IL. 18, 473, etc. une œuvre ; ὁδόν, OD. 3, 496, un voyage ; οὐδὲν ἄνειν, EUR. Andr. 1132, n’arriver à rien, faire de vains efforts (pour parer des coups) ; avec une prép. ἄνειν ἔς τι, AR. Vesp. 369, parvenir à qqe ch. ; avec un part. ESCHL. fr. 156 ; en parl. du temps, au pass. νὺξ ἄνεται, IL. 10, 251, la nuit s’achève ; cf. HDT. 7, 20 ; A.RH. 2, 494.

➳ [ᾱ] dans Hom. excepté, IL. 18, 473.

Étym. cf. ἄνυμι.

Aeol. ὄνω, Adv., (< ἀνά); with Verbs implying Motion, upwards, ἄ. ὤθεσκε ποτὶ λόφον Od. 11.596; ἄ. ἀπὸ θαλάσσης ἀναπλεῖν up stream, Hdt. 2.155; ἄ. ποταμῶν χωροῦσι παγαί E. Med. 410 (lyr.), hence 'ἄ. ποταμῶν', proverbial, D. 19.287, etc. ; κόνις δ’ ἄ. φορεῖτο S. El. 714; κονιορτὸς ἄ. ἐχώρει Th. 4.34; ἡ ἄ. ὁδός the upward road, Pl. R. 621c; ἄ. ἰόντι going up the country (i.e.
inland, v. infr. II. 1f), Hdt. 2.8; ἄ. κάτω, v. infr. II. 2; πέμπειν ἄ., i.e. from the nether world, A. Pers. 645 (lyr.), cf. Ch. 147; σύριγγες ἄ. φυσῶσι μέλαν μένος S. Aj. 1412 (lyr.). with Verbs implying Rest, aloft, on high, ib. 240, etc. ; τὸ ἄ. Pl. Phdr. 248a, etc.
on earth, opp.
the world below, νέρθε κἀπὶ γῆς ἄ. S. OT 416; ἡνίκ’ ἦσθ’ ἄ. Id. El. 1167; ἄ. βλέπειν Id. Ph. 1348; ἄ. ἐπὶ [τῆς] γῆς Pl. Phd. 109c; οἱ ἄ. the living, opp. οἱ κάτω the dead, S. Ant. 1068, cf. Ph. 1348, etc. ; τὰ ἄ. πράγματα the world above, Luc. Cont. 1.
in heaven, opp.
earth, οἱ ἄ. θεοί the gods above, S. Ant. 1072; κῆρυξ τῶν ἄ. τε καὶ κάτω A. Ch. 124; esp. in NT, ἐκ τῶν ἄ. εἰμί Ev. Jo. 8.23; ἡ ἄ. Ἱερουσαλήμ Ep. Gal. 4.26; ἡ ἄ. κλῆσις Ep. Phil. 3.14. generally, of relative position, ὁ δῆμος ἄ. καθῆτο in the upper quarter of the city, i.e. the Pnyx, D. 18.169; ἡ ἄ. βουλή, i.e. the Areopagus, Plu. Sol. 19; βαλλόμενοι ὑπὸ τῶν ἄ. by those above on the roofs, Th. 4.48; τὰ ἄ. X. An. 4.3.25; τὰ ἄ. τῆς οἰκίας, opp. θεμέλια, Id. Eq. 1.2; οἱ ἄ. τόποι OGI 111.17. geographically, on the upper side, i.e.
on the north, ἄ. πρὸς βορέην Hdt. 1.72; οὔτε τὰ ἄ. χωρία οὔτε τὰ κάτω [οὔτε τὰ πρὸς τὴν ἠῶ οὔτε τὰ πρὸς τὴν ἑσπέρην] Id. 1.142; ὁ ἄ. τόπος Pl. R. 435e.
inward from the coast, ἡ ἄ. Ἀσίη Hdt. 1.95; τὰ ἄ. τῆς Ἀσίης ib. 177; ἡ ἄ. ὁδός the upper or inland road, Id. 7.128, X. An. 3.1.8; ἡ ἄ. πόλις, opp.
the Piraeus, Th. 2.48; in full, οἱ ἀπὸ θαλάσσης ἄ. ib. 83; ἡ ἄ. Μακεδονία Plu. Pyrrh. 11; ὁ ἄ. βασιλεύς the king of the upper country, i.e. of Persia, X. An. 7.1.28. in the race-course, τὰ ἄ.
turning-post, Pl. R. 613b; cf. κάτω. in the body, τὰ ἄ. the upper parts, opp. τὸ κάτω, Arist. GA 741b28, al. ; ἡ ἄ. κοιλία Id. Mete. 360b23. of Time, formerly, of old, εἰς τὸ ἄ. reckoning upwards or backwards, of generations, Pl. Tht. 175b; οἱ ἄ. men of olden time, Id. Criti. 110b; οἱ ἄ. τοῦ γένους Id. Lg. 878a; αἱ ἄ. μητρός the mother΄s lineal ancestors, Id. R. 461c, cf. infr. c; ἐν τοῖς ἄ. χρόνοις D. 18.310.
above, in referring to a passage, Pl. Grg. 508e; ἐν τοῖς ἄ. λόγοις R. 603d, cf. Arist. Rh. 1412b33, etc. of tones in the voice, οἱ ἄ. τόνοι Plu. Cic. 3. metaph, ἄ. βαίνειν walk proudly, Philostr. VA 1.13; ἄ. φρονεῖν Hld. 7.23.
higher, more general, of κατηγορίαι, Arist. APo. 82a23. ἄ. καὶ κάτω up and down, to and fro, εἷρπ’ ἄ. τε καὶ κάτω E. HF 953; ἄ. καὶ κ. φεύγειν Ar. Ach. 21; ἄ. τε καὶ κ. κυκᾶν Id. Eq. 866; περιπατεῖν ἄ. κ. Id. Lys. 709.
upside-down, topsy-turvy, τὰ μὲν ἄ. κ. θήσω, τὰ δὲ κ. ἄ. Hdt. 3.3; πάντ’ ἄ. τε καὶ κ. στρέφων τίθησιν A. Eu. 650; τρέπουσα τύρβ’ ἄ. κ. Id. Fr. 311, cf. Ar. Av. 3; ἄ. κ. συγχεῖν E. Ba. 349; ἄ. καὶ κ. ποιεῖν τὰ πράγματα D. 9.36; τοὺς νόμους στρέφειν 21.19; πόλλ’ ἄ., τὰ δ’ αὖ κ. κυλίνδοντ’ ἐλπίδες Pi. O. 12.6; πολλάκις ἐμαυτὸν ἄ. κ. μετέβαλλον backwards and forwards, Pl. Phd. 96a, cf. Prt. 356d. ἄ. ἔχειν τὸ πνεῦμα pant or gasp, Men. 23, cf. Sosicr. 1. as Prep. with gen., above, ἡ ἄ. Ἅλυος Ἀσίη Hdt. 1.130, cf. 103, Call. Jov. 24; αἱ ἄ. μητρός (v. supr. 11.1 i); ἄ. τοῦ γόνατος above the knee, Thphr. Char. 4.4; ἀπὸ ἄ. τῆς χθονὸς ταύτης LXX 3 Ki. 14.15. with partitive gen., αἰθέρος ἄ. ἑλεῖν dub. in S. Ph. 1092, cf. E. Or. 1542; γῆς ἥκοντ’ ἄ. Id. HF 616; μικρὸν προαγαγὼν ἄ. τῶν πραγμάτων Aeschin. 2.34. Comp. ἀνωτέρω, abs., higher, ἀ. θακῶν… Ζεύς A. Pr. 314; ἀ. οὐδὲν τῶν πρηγμάτων προκοπτομένων not getting on any farther, Hdt. 1.190; ἀδελφῷ ἢ πατρὶ ἢ ἔτι ἀ. Pl. Lg. 880b; οὐ προήϊσαν ἀ. τὸ πρὸς ἑσπέρης Hdt. 8.130. c. gen., ἀ. Σάμου ib. 132; ἀ. γίγνεσθαί τινων X. An. 4.2.25; ἀ. τῶν μαστῶν above them, ib. 1.4.17; later ἀνώτερον Plb. 1.7.2, etc. ; cf. ἀνώτερος. Sup. ἀνωτάτω, ἐς τοὺς ἀ. (sc. στάντας) Hdt. 7.23; ἡ ἀ. κώμη X. An. 7.4.11; ἀνῳκίσανθ’ ὅπως ἀ. Ar. Pax 207; ἡ ἀ. ἄσκησις the highest, Arr. Epict. 3.24.84, cf. Ph. 1.33, al. ; τὰ ἀ. τῶν γενῶν Arist. Metaph. 998b18, cf. Zeno Stoic. 1.51, S.E. P. 1.138; τὰ ἀ. τρία Ph. 1.321; ἡ ἀ. διαίρεσις Ps.-Alex.Aphr. in SE 20.27.

imper. ἀνέτω S. Ichn. 70, inf. ἄνειν Pl. Cra. 415a, part. ἄνων, impf. ἦνον, etc. (v. infr.); aor. ἤνεσα IG 7.3226 (Orchom. Boeot.), Hymn.Is. 35, prob. in AP 7.701.1 (Diod.) (ἤνεσ’ codd.); — = ἀνύω, ἀνύτω, accomplish, finish, ἦνον ὁδόν Od. 3.496; οὔτ’ ἄν τι θύων οὔτ’ ἐπισπένδων ἄνοις A. Fr. 161 (Dobree, cf. AB 406); ἀλλ’ οὐδὲν ἦνεν E. Andr. 1132; ἦ τὸ δέον… ἤνομεν· S. Ichn. 98; ταῦτα πρὸς ἀνδρός ἐστ’ ἄνοντος εἰς σωτηρίαν (cf. ἀνύω I. 6) Ar. V. 369; ἀρυσσάμενοι ποτὸν ἤνομεν AP 11.64 (Agath.). Pass., come to an end, be finished, mostly of a period of time, μάλα γὰρ νὺξ ἄνεται night is quickly drawing to a close, Il. 10.251; ἔτος ἀνόμενον the waning year, Hdt. 7.20; ἦμαρ ἀνόμενον A.R. 2.494; ἀνομένου τοῦ μηνός SIG 577.30 (Milet., iii/ii BC); also ὅππως… ἔργον ἄνοιτο Il. 18.473; ἤνετο τὸ ἔργον Hdt. 1.189, 8.71; ἀνομένων βημάτων A. Ch. 799; ὁπόταν θήρης… ἔργον ἄνηται Oppian. H. 5.442; impers., λιταῖς ἄνεται, = λιταὶ ἀνύονται, Pi. O. 8.8.
[α Hom., exc. Il. 18.473; afterwds. common, cf. A. l.c., Oppian. H. l.c. Orig. ἄνϜω, cf. ἀνύω.]

adv. zu ἀνά, Hom. zweimal : Od. 11.596 λᾶαν ἄνω ὤθεσκε ποτὶ λόφον, hinauf, empor ; Il. 24.544 ὅσσον Λέσβος ἄνω, μάκαρος ἕδος, ἐντὸς ἐέργει hier nahm Aristarch ἄνω = ἀνά u. verband es mit ἐέργει, ἄνω ἐέργει = ἀνείργει, so viel Lesbos einschließt, s. Scholl. Aristonic., vgl. Friedl. Ariston. p. 28.
Bei den Folgenden heißt ἄνω :
1) hinauf, empor ; ἄνω πέμπειν Aesch. Pers. 636 ; vgl. Ch. 145 ; αἰθέρος ἄνω, hinauf in den Aether, Soph. Phil. 1081, wie Eur. Or. 1542 ; ἄγειν, βλέπειν, ἀναβαίνειν, Plat. Phaedr. 246d, Rep. VII.517a.
2) häufiger : oben, oberhalb, in sehr verschiedenen Beziehungen ; von der Himmelsgegend : nordwärts, im Ggstz von κάτω, südwärts, Her. 1.72, 142 ; vom Meer ab, landeinwärts, 4.18 ; ὁ ἄνω βασιλεύς, der Perserkönig ; auf dem Berge, ἐπεὶ δὲ ἄνω ἦσαν, nachdem sie oben waren, Xen. Hell. 3.5.13 ; oben bei den Göttern, ἐν τοῖς θεοῖς Plat. Cratyl. 408c ; οἱ ἄνω θεοί, die oberen Götter, des Olymps, im Ggstz der unterirdischen, Soph. Ant. 1059 u. sonst. Eben so oben auf der Erde lebend, im Ggstz der Unterwelt, Phil. 1332, El. 1158 ; οἱ ἄνω, die Lebenden, Ant. 1055. Oben, d.i. ἐν τοῖς ἔμπροσθεν λόγοις Plat. Gorg. 588e.
3) Auch von der Zeit : vormals, früher, οἱ ἄνω τοῦ γένους, Vorfahren, Plat. Legg. IX.878a ; εἰς τὸ ἄνω, in aufsteigender Linie, Theaet. 175b ; οἱ ἄνω πρὸ αὐτοῦ Philostr.
4) Der Ggstz ist stets κάτω. Dah. Her. 3.3 τὰ μὲν ἄνω κάτω θήσω τὰ δὲ κάτω ἄνω, das Oberste zu unterst lehren, alles verwirren ; dah. sprichwötrlich τὸ λεγόμενον ἄνω κάτω πάντα Plat. Theaet. 159d ; sehr oft bei Attikern, ἄνω τε καὶ κάτω τίθησι Aesch. Eum. 620 ; Eur. Bacch. 740, 752 u. oft ; Plat. Prot. 356d u. öfter ; ἄνω καὶ κάτω Phaedr. 272b ; κινεῖν, ἕλκειν, στρέφεσθαι Phaed. 111e, Lach. 196b ; seltener ohne Konjunktion, die z.B. bei Dem. 2.16 αἱ ἄνω κάτω στρατεῖαι u. 4.41 nach den mss. hinzuzusetzen ; καὶ ἄνω καὶ κάτω 9.36 ; vgl. 23.178. Doch fehlt sie oft bei Com.; auch κάτω ἄνω, Antiphan. Ath. I.14f ; Eur. Bacch. 349, 602, El. 842, I.T. 282 ; ἄνω καὶ κάτω διαλέγεσθαι, hin u. her reden, immer wieder auf denselben Gegenstand zurückkommen. Auch mit dem gen., ἄνω καὶ κάτω τοῦ Κρανείου Luc. de conscrib. hist. 3.
5) Als praepos. mit dem gen., oberhalb, über, Sp., z.B. Callim. Iov. 24 ; Dion.Hal. 1.56. – Kompar. u. superl. ἀνωτέρω u. ἀνωτάτω, s. einzeln.

nur praes. u. impf, vollenden, ἦνον ὁδόν Od. 3.496 ; Aesch. frg. 147, conj.; wie auch Soph. O.C. 525 nach Conj., u. Ar. Vesp. 369 τοῦτ' ἀνδρὸς ἄνοντος εἰς σωτηρίαν, wie auch ἀνύω absolut gebraucht wird, zur Rettung gelangen. Auch mit dem partic., ἤνομεν ἀρυσσάμενοι ποτόν Agath. 24 (XI.64). – Häufiger im pass., ἤνετο τὸ ἔργον Her. 8.71 ; auch 1.189 herzustellen für ἠνύετο ; vgl. Il. 18.473 ; ἀνομένων πημάτων Aesch. Ch. 788 ; ἄνεται Pind. Ol. 8.8. Bes. von einem Zeitabschnitt, zu Ende gehen, νὺξ ἄνεται Il. 10.251 ; ἔτος ἀνόμενον, das laufende Jahr, Her. 7.20 ; ἤματος ἀνομένοιο Ap.Rh. 2.494, 3.1340 ; in att. Prosa nur Plat. Crat. 415a. Vgl. κατάνομαι.
[α lang, nur in ἄνοιτο Il. 18.473 kurz.]

ἄνω
adv (< ἀνά),
__(a) up, upwards: Jhn.11:41, Heb.12:15;
__(b) above (opp. to κάτω): Act_2:19; with art. ἡ, Gal.4:26, Php.3:14; τά, Jhn.8:23, Col.3:1-2; ἕως ἄ. (up to the brim), Jhn.2:7 (Cremer, 106; MM, VGT, see word).†
(AS)