α, ον :
A adj. :
   I primitif, originaire, d’où :
      1 antique, ancien, en parl. de pers. et de choses, HDT. 5, 88 ; ATT. ; παλαιὸς καὶ ἀρχαῖος, de la plus haute antiquité, litt. ancien et primitif (cf. lat. priscus et vetustus, priscus et antiquus) LYS. 107, 40 ; DÉM. 597, 18 ;
      2 plus âgé, p. opp. à plus jeune : Κῦρος ὁ ἀ. XÉN. An. 1, 9, 1, Cyrus l’ancien ;
   II p. suite :
      1 avec idée de respect, antique, vénérable, surt. en parl. des dieux, PD. (CLÉM. 732) ; ESCHL. Eum. 728, ou de la religion, EUR. Hec. 609 ;
      2 suranné, ESCHL. Pr. 317 ; AR. Nub. 984 ; DÉM. 597, 18 ; joint à σαπρός, AR. Pl. 320 ; à λίαν πρεσϐυτικός, PLUT. Fab. 25 ; à ἀλάζων et Κρονικός, LUC. Rh. præc. 10 ;
      3 simple, naïf, AR. Nub. 915, etc. ; PLAT. Euthyd. 295 c ;
B subst. τὸ ἀρχαῖον :
      1 fonds d’argent, capital, XÉN. Vect. 3, 2 ; surt. au plur. τὰ ἀρχαῖα, AR. Nub. 1155 ; DÉM. 914 fin, m. sign. ;
      2 l’antiquité, d’où adv. τὸ ἀρχαῖον, ATT. ; par crase τἀρχαῖον. ESCHL. Suppl. 325 ; ion. τὠρχαῖον, HDT. 1, 56, etc. à l’origine, anciennement ; ἀπὸ τοῦ ἀρχαίου, HDT. 4, 117 ; THC. 2, 15 ; de toute antiquité ;
      3 au plur. τὰ ἀρχαῖα, DH. les archives (d’un État).

• Cp. -ότερος, AR. Av. 469 ; THC. 2, 15 ; PLAT. Euthyd. 295 e, Conv. 195 b, etc. Cp. irrég. ἀρχαιέστερος, PD. (Bkk. 80). • Sup. -ότατος, HDT. 1, 105, etc. ; PLAT. Crat. 418 b, Rsp. 574 c, etc.

Étym. ἀρχή.

α, ον, (ἀρχή I) from the beginning or origin; mostly of things, ancient, σκότος S. OC 106; ἐσθής Hdt. 5.88; δόμοις ἐπασσάλευσαν ἀρχαῖον γάνος A. Ag. 579 codd. ; Ζηνὸς ἀρχαίοις νόμοις S. OC 1382; χερὸς σῆς πίστιν ἀρχαίαν faith firm for ever, ib. 1632 codd.
old-fashioned, antiquated, A. Pr. 317 (lyr.), Ar. Nu. 984, D. 22.14; of literary style, Demetr. Eloc. 244.
simple, silly, Ar. Nu. 915, al., Pherecr. 205; ἀρχαιότερος εἶ τοῦ δέοντος Pl. Euthd. 295c, etc.
ancient, former, τὸ ἀ. ῥέεθον Hdt. 1.75; τοῦ ἀ. λόγου Id. 7.160; οὐ γὰρ δὴ τό γ’ ἀ. δέμας S. OC 110; οἱ ἀ., opp. οἱ ὕστερον, Th. 2.16; ἀ. φύσις A. Ch. 281, Hp. Art. 53, Pl. Smp. 193c, etc. ; φύσις καὶ κατάστασις ἀ. Democr. 278; coupled with παλαιός, παλαιὸν δῶρον ἀρχαίου θηρός S. Tr. 555, cf. Lys. 6.51, D. l.c. old, worn out, ὑποδήματα X. An. 4.5.14; πινάκια BGU 781i1 (i AD). of persons, Θέμιν… ἀρχαίαν ἄλοχον Διός Pi. Fr. 6.5; ἀ. θεαί, of the Erinyes, A. Eu. 728; Πέλοψ S. Aj. 1292; οἱ ἀ.
the Ancients, name given by Arist. to the pre-Socratics, Metaph. 1069a25, GC 314a6; in Lit. Crit., ancient, classical writers, Demetr. Eloc. 15, 67; in Plot., the philosophers down to Aristotle, 5.1.9; in NT, the Fathers, Ev. Matt. 5.21, al.
ancient, old, βαλὴν ἀ., of Darius, A. Pers. 657 (lyr.); λάτρις E. Hec. 609; ἑταῖρος X. Mem. 2.8.1; οἱ ἀ. κύριοι the original owners, BGU 992 ii 6 (ii BC); τὰς ἀ. πόλεις (banished from) their original cities, Polystr. p. 22 W. ; ἀ. μαθητής an original disciple, Act. Ap. 21.16; ἀ. μύστης Inscr.Magn. 215b; παιδαγωγὸς ἀ., i. e of old, formerly, E. El. 287, cf. 853. neut. as Adv., τὸ ἀρχαῖον, Ion. contr. τὠρχαῖον, anciently, Hdt. 1.56, 173, al., Att. τἀρχαῖον A. Supp. 326; ἀπὸ τοῦ ἀ. Hdt. 4.117; ἐξ ἀρχαίων D.S. 1.14. regul. Adv. ἀρχαίως in olden style, καινὰ ἀ. λέγειν Pl. Phdr. 267b, cf. Isoc. 4.8, D. 9.48; ἀ. καὶ σεμνῶς Aeschin. 1.183. irreg. Comp. ἀρχαιέστερος Pi. Fr. 45 (on ἀρχέστατος v.h.v.); usual Comp. -ότερος Ar. Av. 469; Sup. -ότατος Hdt. 1.105, etc. as Subst., τὸ ἀρχαῖον, of money, prime cost, πλέον τοῦ ἀ. X. Vect. 3.2; principal, mostly in pl., Ar. Nu. 1156, etc. ; τἀρχαῖα ἀποδιδόναι D. 34.26, etc. ; τῶν ἀρχαίων ἀπέστησαν lost their capital, Id. 1.15; opp. ἔργον, Id. 27.10; opp. πρόσοδοι, Is. 6.38.
ἀρχαίη, ἡ, = ἀρχή, Eust. 475.1, etc.

α, ον, uranfänglich, alt ; was von alten Zeiten her besteht, φίλος, ἑταῖρος, Eur. Cycl. 434 ; Xen. Mem. 2.8.1 ; θυσίαι Plat. Polit. 290e ; was vor Alters war u. nicht mehr besteht, Soph. O.C. 110 ; ὄνομα Plat. Crat. 418c ; φύσις Symp. 192e ; so bes. bei Sp. ὡς οἱ ἀρχαῖοι λέγουσι ; – τὸ ἀρχαῖον, vor Alters, Her. 4.108 ; Xen. An. 1.1.7 ; auf das vor nicht so langer Zeit Dagewesene gehend, Κῦρος ὁ ἀρχαῖος, der ältere, 1.9.1 ; λόγος Her. 7.16 ; ὑποδήματα Xen. An. 4.5.14 ; veraltet, Aesch. Prom. 312 ; altfränkisch, einfältig, töricht, Ar. Nub. 1452 ; καὶ σαπρόν Plut. 323 ; Pherecr. bei B.A. 13 durch εὐήθης erkl.; ἀρχαιότερος εἶ τοῦ δέοντος Plat. Euthyd. 295e ; ehrwürdig, wie antiquus, Aesch. Ag. 565 ; χερὸς σῆς πίστιν ἀρχαίαν Soph. O.C. 1614 ; – τὸ ἀρχαῖον, das Kapital, Ar. Nub. 1140 ; öfter bei Rednern, Dem. 1.15, 27.10.
• Adv., vor Alters, Her. 1.173 ; καινὰ ἀρχαίως εἰπεῖν Plat. Phaedr. 267b, wie Isocr. 4.8, was Harp. ἀρχαιοτρόπως erkl., d.i. ἀρχαιοτέροις ὀνόμασι χρῆσθαι ; vgl. Aesch. 1.183 ἀρχαίως καὶ σεμνῶς λέγειν. – Kompar. ἀρχαιέστερος bei B.A. 80 aus Aeschyl.

ἀρχαῖος, -αία, -αῖον
(< ἀρχή), [in LXX chiefly for קֶדֶם ;]
original, ancient: Mat.5:21, 33, Luk.9:8, 19, Act.15:7, 21 21:16, 2Co.5:17, 2Pe.2:5, Rev.12:9 20:2.†
SYN.: παλαιός, old, without the reference to beginning and origin contained in ἀ. The distinction is observed in π. (MM, see word). ἀ. is the antithesis to καινός: παλ. to vέος (see Westc., He., 223; Cremer, 116) (AS)