GRC

ἀνά

download
JSON

Bailly

'[ᾰᾰ]
   I adv. :
      1 en haut : μέλανες ἀνὰ βότρυες ἦσαν, IL. 18, 562, en haut étaient des grappes de noir raisin ; pléon. ἀνὰ δ' ἀνίστατο, IL. 23, 709, il se leva, cf. IL. 3, 268 ; 7, 168 ; 11, 755, etc. ; OD. 3, 390 ; 7, 115, etc. ;
      2 en haut, d’où en avant (d’une machine de jet) dont la partie culminante était de ce côté, HÉRON ;
   II prép. en haut de :
      1 avec le gén. : ἀνὰ νηὸς βαίνειν, OD. 2, 416 ; 9, 177, etc. monter sur un vaisseau, s’embarquer ;
      2 avec le dat. : au haut de, sur : ἀνὰ σκήπτρῳ, IL. 1, 15, sur le sceptre ; ἀνὰ ναυσίν, EUR. I.A. 754, sur des vaisseaux ;
      3 avec l’acc. : Κενταύρων ἀν' ὄρος, EUR. I.A. 1046, sur la montagne des Centaures, càd. sur le Pélion, d’où : de bas en haut, en remontant : ἀνὰ ποταμὸν πλεῖν, HDT. 2, 96, remonter un fleuve ; d’où en gén. par, à travers : ἀνὰ δῶμα, IL. 1, 570, à travers le palais (de Zeus), cf. IL. 2, 36 ; avec idée de temps : ἀνὰ νύκτα, IL. 14, 80, pendant la nuit ; ἀνὰ τὸν πόλεμον, HDT. 8, 123, pendant la guerre ; au sens distributif : ἀνὰ πᾶσαν ἡμέρην, HDT. 2, 37 et 130 ; 6, 61 ; 9, 38, chaque jour ; ἀνὰ πᾶν ἔτος, HDT. 1, 136 ; 3, 160 ; 2, 99, chaque année ; ἔλαϐον ἀνὰ δηνάριον, NT. Matth. 20, 9, ils reçurent chacun un denier ; de même avec un plur. : ἀνὰ πάντα ἔτεα, HDT. 8, 65, chaque année ; ἀνὰ πέντε παρασάγγας, XÉN. An. 4, 6, 4, par étapes de cinq parasanges ; ἀνὰ ἑκατὸν ἄνδρας, XÉN. An. 5, 4, 12, par groupes de cent hommes ; avec un nom abstrait : ἀνὰ κράτος, XÉN. Cyr. 4, 2, 30, etc. de toute sa force ;
   III en compos. ἀνὰ signifie :
      1 de bas en haut (v. ἀνίστημι, ἀναϐαίνω, etc.) ;
      2 en arrière (v. ἀναχωρέω, etc.) ;
      3 p. suite, « faire le contraire » (v. ἀναλύω, etc.) ;
      4 p. ext. « faire de nouveau » (v. ἀναϐιόω, ἀναϐλαστάνω, etc.).

En poésie, ἀνά se place qqf. après son rég. OD. 13, 32. Il se réduit qqf. par apocope à ἀν (mieux que ἄν) : ἀν δόνακας, OD. 14, 474, parmi les roseaux ; ἀν στόμα, OD. 7, 72, par la bouche ; cf. OD. 20, 319 ; HÉS. O. 189 ; devant une labiale ἀν devient ἀμ : ἀμ βώμοισι, IL. 8, 441, sur l’estrade où Poséidon pose le char de Zeus ; ἀμ πεδίον, IL. 5, 87, à travers la plaine (cf. ἄμϐασις, etc.) ; devant une gutturale, il devient ἀγ : ἀγ γύαλα, ESCHL. Suppl. 550, à travers les plaines.

Étym. cf. ἀγκλίνω, etc.

'
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »

LSJ

Aeol., Thess., Arc., Cypr. ὀν, Prep. governing gen., dat., and acc. By apocope ἀνά becomes ἄν before dentals, as ἂν τὸν ὀδελόν, ἄγ before gutturals, as ἂγ γύαλα, ἄμ before labials, as ἂμ βωμοῖσι, ἂμ πέτραις, etc. ; ἀμπεπλεγμένας IG 5(2).514.10 (Arc.).
WITH GEN., three times in Od., in phrase ἀνὰ νηὸς βαίνειν go on board ship, 2.416, 9.177, 15.284; ἂν τοῦ τοίχου, τᾶς ὁδοῦ, τοῦ ῥοειδίου, IG 14.352i40, ii 15, 83 (Halaesa).
WITH DAT., on, upon, without any notion of motion, Ep., Lyr., and Trag. (only lyr.), ἀνὰ σκήπτρῳ upon the sceptre, Il. 1.15, Pi. P. 1.6; ἂμ βωμοῖσι Il. 8.441; ἀνὰ σκολόπεσσι 18.177; ἀνὰ Γαργάρῳ ἄκρῳ 15.152; ἀνὰ ὤμῳ upon the shoulder, Od. 11.128; ἀν ἵπποις, i.e.
in a chariot, Pi. O. 1.41; ἂμ πέτραις A. Supp. 351 (lyr.); ἀνά τε ναυσὶν καὶ σὺν ὅπλοις E. IA 754; ἂγ Κόσσῳ GDI 1365 (Epirus).
WITH ACCUS., the comm. usage, implying motion upwards; of Place, up, from bottom to top, up along, κίον’ ἀν’ ὑψηλὴν ἐρύσαι Od. 22.176; ἀνὰ μέλαθρον up to, ib. 239; [φλὲψ] ἀνὰ νῶτα θέουσα διαμπερὲς αὐχέν’ ἱκάνει Il. 13.547; ἀνὰ τὸν ποταμόν Hdt. 2.96; ἂν ῥόον up-stream, GDI 5016.11 (Gortyn); κρῆς ἂν τὸν ὀδελὸν ἐμπεπαρμένον Ar. Ach. 796 (Megarian); simply, along, ἂν τὼς ὄρως Tab.Heracl. 2.32.
up and down, throughout, ἀνὰ δῶμα Il. 1.570; ἀνὰ στρατόν, ἄστυ, ὅμιλον, ib. 384, Od. 8.173, etc. ; ἂγ γύαλα A. Supp. 550 (lyr.); ἀνὰ πᾶσαν τὴν Μηδικήν, ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα, Hdt. 1.96, 2.135, etc. ; ὀν τὸ μέσσον Alc. 18.3; ἀνὰ τὸ σκοτεινόν in the darkness, Th. 3.22. metaph, ἀνὰ θυμὸν φρονέειν, ἀνὰ στόμα ἔχειν, to have continually in the mind, in the mouth, Il. 2.36, 250; ἀν’ Αἰγυπτίους ἄνδρας among them, Od. 14.286; ἀνὰ πρώτους εἶναι to be among the first, Hdt. 9.86. of Time, throughout, ἀνὰ νύκτα all night through, Il. 14.80; ἀνὰ τὰς προτέρας ἡμέρας Hdt. 7.223; ἀνὰ τὸν πόλεμον 8.123; ἀνὰ χρόνον in course of time, 1.173, 2.151, 5.27; ἀνὰ μέσσαν ἀκτῖνα (i.e.
in the south) S. OC 1247.
distributively, ἀνὰ πᾶσαν ἡμέραν day by day, Hdt. 2.37, 130, etc. ; ἀνὰ πᾶν ἔτος 1.136, etc. ; ἀνὰ πάντα ἔτεα 8.65; also ἀνὰ πρεσβύτατα in order of age, Test.Epict. 4.28. distributively with Numerals, κρέα εἴκοσιν ἀν’ ἡμιωβολιαῖα 20 pieces of meat at half an obol each, Ar. Ra. 554; τῶν ἀν’ ὀκτὼ τὠβολοῦ that sell 8 for the obol, Timocl. 18; ἀνὰ πέντε παρασάγγας τῆς ἡμέρας [they marched] at the rate of 5 parasangs a day, X. An. 4.6.4; ἔστησαν ἀνὰ ἑκατὸν μάλιστα ὥσπερ χοροί they stood in bodies of about 100 men each, ib. 5.44.12; κλισίας ἀνὰ πεντήκοντα companies at the rate of 50 in each, Ev. Luc. 9.14; ἔλαβον ἀνὰ δηνάριον a denarius apiece, Ev. Matt. 20.10; in doctor΄s prescriptions, ἀνὰ ὀβολὼ β’ Sor. 1.63, etc. ; also ἀνὰ δύο ἥμισυ ζῳδίων amounting to 2½ signs, Autol. 1.10; multiplied by, PPetr. 3 p. 198. Phrases; ἀνὰ κράτος up to the full strength, i.e.
vigorously, ἀνὰ κράτος φεύγειν, ἀπομάχεσθαι, X. Cyr. 4.2.30, 5.3.12; ἀνὰ τὸν αὐτὸν λόγον and ἀνὰ λόγον proportionately, Pl. Phd. 110d; esp. in math. sense, Id. Ti. 37a, Arist. APo. 85a38, etc. ; ἀνὰ μέσον in the midst, Antiph. 13, Men. 531.19; ἀνὰ μέρος by turns, Arist. Pol. 1287n17.
WITH NOM. of Numerals, etc., distributively, Apoc. 21.21, v.l. in Sor. 1.11, 12, cf. Orib. Fr. 50, 54.
WITHOUT CASE as Adv., thereupon, Hom. and other Poets; — and with the notion of spreading all over a space, throughout, all over, μέλανες δ’ ἀνὰ βότρυες ἦσαν all over there were clusters, Il. 18.562, cf. Od. 24.343; — but ἀνά often looks like an Adv. in Hom., where really it is only parted from its Verb by tmesis, ἀνὰ δ’ ἔσχετο, ἀνὰ δ’ ὦρτο (for ἀνῶρτο δέ), ἀνὰ τεύχε’ ἀείρας (for τεύχεα ἀναείρας), etc.
IN COMPOS. as in C. 1, up to, upwards, up, opp. κατά, as ἀναβαίνω, ἀναβλέπω, ἀναιρέω, ἀνίστημι ; poet. sts. doubled, ἀν’ ὀρσοθύρην ἀναβαίνειν Od. 22.132. hence flows the sense of increase or strengthening, as in ἀνακρίνω. though it cannot always be translated, as in Homer΄s ἀνείρομαι ; — in this case opp. ὑπό. from the notion throughout (E), comes that of repetition and improvement, as in ἀναβλαστάνω, -βιόω, -γεννάω. the notion of back, backwards, in ἀναχωρέω, ἀνανεύω, etc., seems to come from such phrases as ἀνὰ ῥόον up, i.e.
against, the stream. ἄνα, written with anastr. as Adv., up! arise! ἀλλ’ ἄνα Il. 6.331, Od. 18.13; — in this sense the ult. is never elided; cf. ἀλλ’ ἄνα, εἰ μέμονάς γε Il. 9.247; ἀλλ’ ἄνα ἐξ ἑδράνων S. Aj. 194. apocop. ἄν after ὤρνυτο, ὦρτο, and up stood… arose, Il. 3.268, 23.837, etc. when used as Prep. ἀνά never suffers anastrophe.
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)

Pape

apokopiert ἄν, vor einem Lippenlaut ἄμ, vgl. diese Artikel. Es erscheint
I. als Adverb, auf, darauf, μέλανες ἀνὰ βότρυες ἦσαν Il. 18.562, schwarze Trauben waren darauf, daran, über das ganze Weinfeld verbreitet, vgl. Od. 24.343. Leicht zu ergänzen ist das verb. Il. 3.268 ὤρνυτο δ' αὐτίκ' Ἀγαμέμνων, ἂν δ' Ὀδυσεύς, womit 23.709 ἂν δ' Ὀδυσεὺς πολύμητις ἀνίστατο zu vgl. S. auch ἄνα. In sehr vielen Verbis ist besonders bei Hom. die Komposition mit ἀνά so lose, daß dieses durch eine Tmesis vom Verbum getrennt ist, was vorzüglich bei den Verb. des Gehens, ἀνὰ ἔρχεσθαι, βαίνειν, ἰέναι, bei ἀείρειν, ἔχειν, τιθέναι u. a. der Fall ist, die unten als Komposita angeführt sind. In Prosa findet sich nichts der Art als etwa Plut. Aemil. 32 ἕκαστον ἀνὰ τέτταρες ἐκόμιζον, s. jedoch unt. II.
II. als Praeposit. (Vgl. Spitzner de vi et usu praepos. ἀνά et κατά apud Hom., Vitbg. 1831.), auf, an, Verbreitung im Raume, bes. auf der Oberfläche, u. in der Zeit.
   1) c. gen. nur in der Vrbdg ἀνὰ νηὸς βαίνειν, Od. 2.416, 9.177, 15.284, auf das Schiff steigen, wo es auch Tmesis sein kann, obwohl sonst ἀναβαίνειν nicht mit dem gen. vorkommt.
   2) c. dat. nur Epiker und Lyriker, auch in den lyrischen Teilen der Tragödie : an, auf, mit dem Begriff der Ruhe, χρυσέῳ ἀνὰ σκήπτρῳ Il. 1.15, oben am Stabe ; εὗδε ἀνὰ Γαργάρῳ ἄκρῳ, oben auf dem G., 14.352, vgl. Il., 15.152 ἀνὰ Γαργάρῳ ἄκρῳ ἥμενον ; ἀνὰ σκολόπεσσι, auf Pfählen, 18.177 ; ἔχειν ἀνὰ φαιδίμῳ ὤμῳ Od. 11.128 ; Od. 24.8 ἀνά τ' ἀλλήλῃσιν ἔχονται ist wohl Tmesis ; sehr zweifelhaft Il. 8.441 ἅρματα δ' ἂμ βωμοῖσι τίθει. Pind. χρυσέαισιν ἀν' ἵπποις, auf goldenem Wagen, Ol. 1.41, 8.51, 11.69 ; ἀνὰ ἡμιόνοις, auf Wagen mit Maultieren bespannt, P. 4.94 ; εὕδει ἀνὰ σκάπτῳ, oben auf dem Szepter, 1.6 ; Aesch. ἂμ πέτραις, auf den Felsen, 346, ch.; Eur. ἀνὰ ναυσίν, auf Schiffen, Iph.A. 754 ; ἀνὰ δ' ἐλάταισιν ἔμολεν θίασος, 1058, an Fichtenstämmen, od. auf diese gestützt, kam der Schwarm, wo man unnötig der Präposition die Bedeutung mit gegeben.
   3) c. acc. im Allgemeinen von einer Bewegung von unten nach oben, hinauf, Ggstz von κατά, ἀναβαίνειν ἀνά τι, Od. 22.132, 143 ; ἀνὰ μεγάροιο μέλαθρον ἕζετ' ἀναΐξασα Od. 22.239 ; ἀνὰ νῶτα θεῖν, den Rücken hinauslaufen, Il. 13.547 ; κίον' ἀν' ὑψηλὴν ἐρύσαι Od. 22.176 ; ἀνὰ ποταμὸν πλεῖν, stromauf fahren, Her. 1.194 ; ἀνὰ ῥόον 2.96 ; DS. öfter. Dah.
      a) von einer Bewegung durch den Raum, weil das Entferntere höher zu liegenscheint ; doch ging das Bewußtsein dieses Grundes früh verloren, u. man brauchte ἀνά u. κατά ohne Unterschied nach Versbedürfnis ; Herodian. Scholl. Il. 5.824 sagt, daselbst stehe ἀνά statt κατά ; ἔσσυτ' ἀνὰ πρόθυρον Od. 14.34 ; φέρειν ἀνὰ ῥωπήια πυκνά Il. 13.199 ; ἀνὰ στρατόν Il. 4.209, u. so oft bei μάχην, ὅμιλον, νῆας ; ἀνὰ δῆμον πτωχεύω, durchs ganze Volk hingehend betteln, Od. 19.73 ; χῶρον 14.2, ἄστυ 8.173, wie Aesch. Spt. 327 ; πόλιν Suppl. 823 ; ὄρη Xen. Cyr. 2.4.17 ; πᾶσαν τὴν γῆν Ages. 11.16. Auch bei Verbis der Ruhe, Il. 19.212 κεῖται ἀνὰ πρόθυρον τεραμμένος ; 1.570 ὤχθησαν δ' ἀνὰ δῶμα θεοί ; ἦ μιν ἀτιμάζουσιν ἀν' Ἑλλάδα, durch ganz Hellas hin, Od. 11.496 ; ἀνὰ τὴν ἤπειρον, überall auf dem Festlande, Her. 1.96 ; ἀνὰ τὴν Ἑλλάδα 2.135 ; ἀνὰ πρώτους, unter den Ersten, 9.86 ; vgl. ἀν' αἰγυπτίους Od. 14.286 ; τίν' ἀνὰ χέρα δόμους ἔβα Λοξίου Eur. Ion. 1455, auf wessen Arm ? ἀνὰ στόμα ἔχειν, im Munde führen, Il. 2.250 ; Eur. El. 80 ; Xen. Hier. 7.4 ; auch ἀνὰ στόμα εἶναί τινι, Luc. Navig. 43 u. sonst. Aehnlich ἀνὰ θυμὸν φρονεῖν, ὁρμαίνω Il. 2.36, 21.137.
      b) zur Angabeeiner Zeitdauer, hindurch, durch, doch ist diese Bedeutg in vielen Verbindungen sehr abgeschwächt, wie z.B. Il. 14.80 οὐ γάρ τις νέμεσις φυγέειν κακόν, οὐδ' ἀνὰ νύκτα, was einfach so viel wie »bei Nacht« ist ; ἀνὰ τὸν πόλεμον τοῦτον, während des ganzen Krieges, Her. 8.123 ; ἀνὰ χρόνον. im Verlauf der Zeit, endlich, 1.173, 7.10.6 ; bes. ἀν' ἕκαστον ἔτος, jährlich, Plat. Alc. II, 148e ; ἀνὰ ἑκάστην ἡμέραν, ἀνὰ πᾶσαν ἡμέραν, jeden Tag, täglich, Xen. Cyr. 8.1.23, 1.2.8 ; ἀνὰ πᾶν ἔτος, jährlich, Her. 1.136, 2.99 ; ἀνὰ πάντα ἔτεα 8.65.
      c) bei Zahlenangaben, distributiv, ἀνὰ πέντε παρασάγγας τῆς ἡμέρας, täglich je fünf Parasangen, Xen. An. 4.6.4 ; ἀνὰ ἑκατὸν ἄνδρας, je hundert Mann, 3.4.21 u. öfter ; vgl. Ar. Ran. 554., – Selten : ungefähr, an, ἡ ὁδὸς ἀνὰ διηκόσια στάδια συμβέβληται Her. 4.101.
      d) mit Substantiven umschreibend, und mit diesen zu einem adverbialischen Ausdrucke verschmelzend : ἀνὰ κράτος, mit Gewalt, z.B. λαβεῖν (Suid. μετὰ πάσης σπουδῆς), Xen. ἐλαύνειν, An. 1.8.1 ; φεύγειν, 1.10.15 u. öfter ; ἀνὰ μέρος, abwechselnd, wechselsweise, s. Valcken zu Eur. Phoen. 481 ; ἀνὰ λόγον, verhältnismäßig, vgl. ἀνὰ τὸν αὐτὸν λόγον, Plat. Phaed. 110d. Nach Aristarch wird ἀνά (abgesehn von ἄνα = ἀνάστηθι) niemals anastrophiert, s. Lehrs Quaestt. epp. p. 71 sqq.
In der Zufammensetzung bedeutet es :
   a) in die Höhe, hinauf, ἀναβαίνειν, ἀνιστάναι, und verstärkt daher den Begriff z.B. in ἀναγιγνώσκειν. Doch Homerisch ist öfters die Bedeutung des Kompositums von der des Simplex nicht verschieden, wie z.B. das Homer. ἀνέρομαι nicht verschieden ist von ἔρομαι. Die Verstärkung ist hier durch den Gebrauch abgeschwächt und nur noch formell.
   b) wieder, zurück, ἀναλύειν, ἀναχωρεῖν.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)

TBESG

ἀνά
prep. (the rarest in NT; M, Pr., 98; MM, VGT, see word), prop.,
upwards, up, always with accusative
__1. In phrases: ἀ. μέσον, among, between, with genitive, Mat.13:1-58 25:1-46, Mrk.7:31, 1Co.6:5 (M, Pr., 99), Rev.7:17 [so in LXX for בְּתוׄך׃]; ἀ. μέρος, in turn, 1Co.14:27 (both found in Polyb.; cf. MGr. ἀνάμεσα).
__2. Distrib., apiece, by: Mat.20:9-10, Luk.9:3 (WH om.), Luk.9:14 Luk.10:1, Jhn.2:6, Rev.4:8.
__3. Adverbially ('a vulgarism,' B1., § 51, 5; cf. Deiss., BS, 139 f.), ἀ. εἷς ἕκαστος, Rev.21:21.
As prefix, ἀ. signifies
__(a) up: ἀναβαίνειν;
__(b) to: ἀναγγέλλειν;
__(with) anew: ἀναγεννᾶν;
__(d) back: ἀνακάμπτειν.†
(AS)
Translators Brief lexicon of Extended Strongs for Greek based on Abbot-Smith, A Manual Greek Lexicon of the New Testament (1922) (=AS), with corrections and adapted by Tyndale Scholars
memory