'[λᾰ] conj. adversative, mais (litt. d’un autre côté, autrement) :
   I entre deux prop. :
      1 après une prop. affirm. en relat. avec μέν : αὐτὸς μὲν ἐγὼ μενέω νεῶν ἐν ἀγῶνι, ἀλλ' ἕταρον πέμπω, IL. 16, 240, quant à moi je resterai dans cet endroit où sont réunis les vaisseaux, mais j’envoie mon compagnon (pour combattre) ;
      2 après une prop. nég. : οὔ τ' ἄρα Τρωσίν, ἀλλὰ σοὶ μαχούμεθα, SOPH. Ph. 1253, ce n’est certes pas contre les Troyens, mais contre toi que nous combattrons ; οὐ χαλεπήν, ἀλλὰ παντάπασιν ἀδύνατον, XÉN. An. 5, 6, 10, non pas difficile, mais tout à fait impossible ; en ce sens οὐ, μή souv. accompagné de μόνον, et ἀλλά seul ou suivi de καί : οὐ μόνον ἅπαξ, ἀλλὰ πολλάκις, PLAT. Phædr. 228 a, non seulement une fois, mais plusieurs ; οὐ μόνον… ἀλλὰ καί, ATT. etc. non seulement… mais encore ; de même οὐχ ὅπως (ou μὴ ὅπως) … ἀλλά, ATT. ; μὴ ὅτι (ou οὐχ ὅτι) … ἀλλά, ATT. non seulement… mais encore ; après une prop. nég. ou interr. représentée par οὐ, οὔ τις, οὐδείς, ou τίς, accompagnés ou non de ἄλλος ou de ἕτερος, ἀλλά peut se traduire par que, excepté, sinon : ἔπαισεν οὔτις… ἀλλ' ἐγώ, SOPH. O.R. 1331, nul n’a frappé, sinon moi ; ἄλλη πόλις οὐδεμία… ἀλλὰ Θρᾷκες, XÉN. An. 6, 4, 2, aucun autre État que les Thraces ; τίνες ἄλλοι ἀλλ' οἱ ἄδικοι ; XÉN. Hier. 5, 2, quels autres que les hommes injustes ? dans cette construction, ἀλλά est souvent suivi de ἤ : ἀργύριον μὲν οὐκ ἔχω ἀλλ' ἢ μικρόν τι, XÉN. An. 7, 7, 53, quant à de l’argent, je n’ai qu’une petite somme ; de même dans les inscr. att. : τὴν δὲ γῆν μὴ ἐξεῖναι ἐξάγειν μηδενὶ ἀλλ' ἢ εἰς αὐτὸ τὸ χωρίον, CIA. 2, 1055, 27 (345 av. J.C.) quant à la terre, il n’est permis à personne de l’emporter, sinon pour la transporter dans le terrain même (v. Meisterh. p. 214, 241) ;
      3 après une prop. affirm. et avant une prop. nég., au sens de mais non, et non pas, et non : ἔνθ' ἄλλοι μὲν πάντες ἐπευφήμησαν Ἀχαιοί· ἀλλ' οὐκ Ἀτρείδῃ Ἀγαμέμνονι ἥνδανε θυμῷ, IL. 1, 24, alors tous les autres Grecs l’approuvèrent, mais cela ne plaisait point au cœur de l’Atride Agamemnon ;
      4 après une prop. commençant par εἰ ou εἰ μή, ἀλλά (ou ἀλλά γε) peut se traduire par mais du moins ou simpl. du moins : εἰ σῶμα δοῦλον, ἀλλ' ὁ νοῦς ἐλεύθερος, SOPH. fr. 677, si le corps est esclave, l’esprit du moins est libre ; εἰ μὴ πάντα, ἀλλὰ πολλά γε ἴστε, DIN. 2, 15, si vous ne savez pas tout, du moins vous savez beaucoup ; εἰ δὲ μὴ ὁρῶ, ἀλλ' ἀκούω γε, PLAT. Gorg. 470 d, si je ne vois pas, du moins j’entends ; en ce sens, ἀλλά est souv. renforcé par οὖν : εἰ μὴ… ἀλλ' οὖν, PLAT. Leg. 859 b, 885 e, 918 c, etc. si… ne pas…, du moins donc ; dans cette construction, la prop. commençant par εἰ peut se sous-entendre : ὦ θεοὶ πατρῷοι, συγγένεσθέ γ' ἀλλὰ νῦν, SOPH. El. 411, ô dieux de mes pères, aujourd’hui du moins assistez-moi ! (s.-e. si vous ne l’avez pas fait auparavant) ;
   II au commenc. d’une phrase :
      1 c. transition : ἀλλὰ καὶ ὡς, IL. 1, 116 (je la préfère même à Clytemnestre), toutefois même ainsi (je consens à la rendre) ; ἀλλ' οὐδ' ὡς, OD. 1, 6 (son cœur endura mille souffrances, tandis qu’il luttait pour sauver ses compagnons), mais, même à ce prix, il ne put (les sauver) ;
      2 c. objection à une pensée antérieure exprimée ou s.-e. : ἀλλὰ μάλ' ὤφελλες Διΐ τ' ἄλλοισίν τε θεοῖσιν ῥέξας ἱερὰ κάλ' ἀναϐαινέμεν, OD. 4, 472, eh bien mais en vérité tu aurais dû, avant de t’embarquer, offrir de beaux sacrifices à Zeus et aux autres dieux (si tu voulais retourner promptement dans ta patrie) ; cf. XÉN. Conv. 1, 1 ;
      3 en réponse à une prop nég. où la négation n’est pas exprimée, et où l’on sous-entend « non certes » ESCHL. Pers. 345 ;
      4 pour interrompre brusquement un développement : ἀλλὰ ταῦτα μὲν τί δεῖ λέγειν ; SOPH. Ph. 11, mais à quoi bon parler de cela ? cf. Ph. 1291 ;
      5 souv. dans le dialogue, au sens de eh bien mais ; eh bien : ἀγαθὸν εἰ βούλει με καλεῖν, ἀλλὰ βούλομαι, PLAT. Gorg. 449 a, veux-tu m’appeler bon ? eh bien mais j’y consens ; ἀλλ' ὁμολογῶ, PLAT. Gorg. 476 d, eh bien, j’en conviens ; cf. EUR. Hec. 391, etc. ;
      6 en réponse à une object. dans la loc. ἀλλ' ὅμως (sans verbe) mais néanmoins, mais cependant, tout de même, EUR. Or. 1023 ; AR. Ach. 408 ;
      7 c. exhortation au sens de allons ! ἀλλ' ἄγε, IL. 13, 292 ; 22, 254 ; 23, 537 ; 24, 618, etc. ; OD. 13, 215, etc. ; mais voyons ! particul. avec un impér. : ἀλλ' ἄγ'… ἴτω, IL. 20, 355, mais voyons, qu’un homme aille, etc. ; cf. IL. 5, 221, etc. ; sans ἄγε, avec un impér. ou un sbj. ἀλλ' ἴομεν, IL. 10, 126 ; ἀλλὰ πορευώμεθα, XÉN. An. 6, 5, 14, allons, marchons ! cf. XÉN. Cyr. 1, 5, 13 ; EUR. Ph. 473, etc. ; PLAT. Rsp. 327 b, Prot. 311 a, etc. ;
      8 pour renforcer une affirm. ou une nég. : νὴ τοὺς θεοὺς ἀλλ' ἐπιθυμῶ, PLAT. Gorg. 481 c, par les dieux, mais certes je désire ; μὰ τὸν Δία ἀλλ' ἐγώ… PLAT. Gorg. 463 d, par Zeus, certes non je… etc. ; avec ἀλλά redoublé : μὰ Δί' ἀλλ' οὐκ ἠγνόουν ἔγωγε, ἀλλὰ σαφῶς ἐγίγνωσκον, PLAT. 1 Alc. 110 c, non certes, par Zeus, je ne l’ignorais pas ; au contraire je savais très bien ;
   III ἀλλά forme des locut. avec diverses particules :
      1 ἀλλ' ἄρα, mais alors, au sens d’une transit. IL. 6, 418, ou pour introduire une object. fondée sur ce qui précède, PLAT. Ap. 25 a ;
      2 ἀλλὰ γάρ ou ἀλλὰ… γάρ, mais… car, mais en effet, litt. mais (cela n’est pas) car, etc. ; avec deux verbes dépendant l’un de ἀλλά, l’autre de γάρ, SOPH. Ph. 81 ; EUR. Ph. 1307 ; le verbe dépendant de ἀλλά est qqf. s.-e. HDT. 8, 8 ; ESCHL. Pr. 941, etc. ; particul. pour prévoir une objection : ἀλλὰ γὰρ φήσει τις, PLAT. Rsp. 365 c, mais en effet, dira-t-on, litt. mais (cela n’est pas) dira-t-on, car, etc. ;
      3 ἀλλ' οὖν, eh bien donc, eh bien alors, PLAT. Prot. 327 c ; AR. Pl. 1148, etc. ; ou pour marquer une concession, eh bien donc, soit, PLAT. Prot. 310 a ;
      4 οὐ μὴν ἀλλά, néanmoins : ὁ ἵππος πίπτει καὶ μικροῦ αὐτὸν ἐξετραχήλισεν οὐ μὴν ἀλλ' ἐπέμεινεν ὁ Κῦρος, XÉN. Cyr. 1, 4, 8, le cheval tombe et peu s’en fallut qu’il ne précipitât Cyrus ; mais ce dernier resta en selle (litt. οὐ μὴν ἐξετρ. ἀλλ' ἐπέμ. ὁ Κ.) ;
      5 ἀλλά se joint encore à d’autres particules qui le renforcent simplement ; ἀλλὰ καὶ… δέ, XÉN. Œc. 11, 22 (ex. d’ailleurs douteux), mais certes ; ἀλλ' ἤτοι, IL. 1, 140 ; ἀλλὰ δή, SOPH. Aj. 1271, O.C. 586 ; ἀλλὰ μὲν δή, PLAT. Theæt. 143 b ; ἀλλά τοι, ESCHL. Pers. 795 ; ἀλλὰ μέντοι, PLAT. Rsp. 331 e, Prot. 331 c, Phæd. 108 d, etc. ; ἀλλὰ μήν, EUR. I.A. 1368 ; XÉN. Mem. 1, 1, 6, etc. ; PLAT. Phæd. 75 a, Rsp. 370 d, etc. ; ἀλλὰ μὴν καί, XÉN. Mem. 1, 2, 4 ; ἀλλὰ μὴν καὶ… γε, PLAT. Rsp. 389 b, etc. ; ἀλλὰ μήν που, PLAT. Euthyd. 281 a, etc. mais certes, mais bien certainement.

➳ ἀλλά est qqf. placé après un ou plusieurs mots : λέγ' ἀλλὰ τοῦτο, SOPH. El. 417, eh bien, dis-le ; cf. SOPH. O.C. 1272, El. 331 ; EUR. I.A. 1239, Hec. 388, etc.

Étym. plur. neutre de ἄλλος, avec chang. d’accent.

'

Conj., orig. neut. pl. of ἄλλος, otheruise; used adversatively to limit or oppose words, sentences, or clauses, stronger than δέ ; in simple oppositions, but, after neg. clauses, οὐ κακός, ἀλλ’ ἀγαθός Thgn. 212; οὐδὲ μὲν Ἕκτωρ μίμνεν, ἀλλ’… ἐφορμᾶται Il. 15.690, etc. after a simple neg., ἦ παραφρονεῖς; οὔκ, ἀλλ’ ὕπνος μ’ ἔχει Ar. V. 9, etc. freq. after οὐ μόνον, μὴ μόνον, with or without καί, οὐ μόνον ἅπαξ, ἀ. πολλάκις Pl. Phdr. 228a, cf. Th. 3.59, X. Mem. 1.4.13, etc. ; without μόνον, οὐχ ἑσπέρας, ἀλλὰ καὶ μεσημβρίας E. Fr. 1006; also after οὐχ (or μὴ (ὅτι, οὐχ (or μὴ) ὅπως, either, not only… but…, μὴ ὅτι ἰδιώτην τινά, ἀλλὰ τὸν μέγαν βασιλέα Pl. Ap. 40d; μὴ ὅτι κατὰ τὸ σῶμα, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ψυχήν Id. Smp. 207e; or, not only not… but…, οὐχ ὅπως κωλυταὶ… γενήσεσθε, ἀλλὰ καὶ… περιόψεσθε Th. 1.35; οὐχ ὅτι ὠργίζοντο, ἀλλ’ ἐζήλουν D. 19.265; the neg. form is ἀλλ’ οὐδέ, μὴ ὅτι ὑπὲρ ἄλλου, ἀλλ’ οὐδὲ ὑπὲρ ἐμαυτοῦ δίκην εἴρηκα Is. 10.1, etc. in the apodosis of hypothetical sentences, still, at least, εἴπερ γάρ τε… ἀλλά τε Il. 1.82, etc. ; in Prose, esp. ἀλλ’ οὖν… γε or ἀλλά… γε, εἰ καὶ σμικρά, ἀ. οὖν ἴση γε ἡ χάρις Hdt. 3.140; εἰ μή (sc. ὁρῶ), ἀλλ’ ἀκούω γε, Pl. Grg. 470d, cf. Isoc. 3.15, al. ; εἰ μηδέν ἐστι τελευτήσαντι, ἀλλ’ οὖν τοῦτόν γε τὸν χρόνον ἧττον ἀηδὴς ἔσομαι Pl. Phd. 91b (in later Gk. ἀλλά γε may be in juxtaposition, εἰ ἄλλοις οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος, ἀλλά γε ὑμῖν εἰμί 1 Ep. Cor. 9.2, and ἀ. γε δή is found with vv. ll. in Pl. Phdr. 262a); εἰ καὶ μετέχουσι… ἀλλ’ οὐ… Arist. Pol. 1282a11; — less freq. after Conjunctions of Time, as ἐπεὶ δή Od. 14.151; ἐπεί S. OC 241. after Hom., ἀ. is used elliptically, esp. with Advbs. of Time, ὦ θεοὶ πατρῷοι, συγγένεσθέ γ’ ἀ. νῦν (sc. εἰ μὴ πρότερον, ἀ. νῦν γε) S. El. 411, cf. Ant. 552, E. Heracl. 565; ἀ. τῷ χρόνῳ Id. Med. 912; ἐὰν οὖν ἀ. νῦν γ’ ἔτι, i.e. ἐὰν οὖν [μὴ ἄλλοτε], ἀ. νῦν γε… if then now at least ye still…, D. 3.33, cf. Lys. 10.15; — without an Adv. of Time, at least, ἡ δ’ ἀ. πρός σε μικρὸν εἰπάτω μόνον Ar. Pax 660, cf. S. OC 1276, E. HF 331. sts. = ἀλλ’ ἤ, except, but, οὔτι μοι αἴτιος ἄλλος, ἀ.… τοκῆε no one else, but…, Od. 8.312; οὐδέ τις ἄλλη φαίνετο γαιάων, ἀ. οὐρανὸς ἠδὲ θάλασσα 12.404; ἔπαισεν οὔτις ἀ. ἐγώ S. OT 1331; ἡδέα… οὐκ ἔστιν ἀ. τούτοις Arist. EN 1176a22, cf. 1152b30; cf. reverse process in our word but = be out, except; — sts. with force of ἤ after comparatives, τάφον, οὐκ ἐν ᾧ κεῖνται μᾶλλον, ἀ. ἐν ᾧ ἡ δόξα κτλ. not that in which they are lying, but far more…, Th. 2.43; οὐχ ὅπλων τὸ πλέον, ἀ. δαπάνης Id. 1.83. with neg. after an affirmative word or clause, to be rendered simply by not, ἀγαθῶν, ἀ. οὐχὶ κακῶν αἴτιον Lys. 14.16; τῶν σπουδαίων, ἀ. μὴ τῶν φαύλων Isoc. 1.2; ἐκεῖθεν, ἀ. οὐκ ἐνθένδε ἡρπάσθη Pl. Phdr. 229d; — after a question, τί δεῖ ἐμβαλεῖν λόγον περὶ τούτου, ἀ. οὐχὶ προειπεῖν ; X. Cyr. 2.2.19, cf. Isoc. 15.229, etc. without neg., μικρὸς μὲν ἔην δέμας, ἀ. μαχητής Il. 5.801. to oppose whole sentences, but, yet; freq. in transitions, as Il. 1.135, 140, etc. ; ἀ. καὶ ὥς… 1.116; ἀ. οὐδ’ ὥς… Od. 1.6; — after Hom. in answers and objections, nay but…, well but…, freq. with negs., esp. in making and answering objections, Ar. Ach. 402, 407; also in affirmative answers, Pl. Prt. 330b, Grg. 449a, etc. ; — repeated in a succession of questions or objections, πότερον ᾔτουν σέ τι… ; ἀ. ἀπῄτουν· ἀ. περὶ παιδικῶν μαχόμενος· ἀ. μεθύων ἐπαρῴνησα ; X. An. 5.8.4, cf. Pl. Thg. 123e, Isoc. 17.47; ἀ. μήν…, answered by ἀ…, Arist. Pol. 1287a23; — in vehement answers Pl. often uses νὴ τοὺς θεοὺς ἀ.…, μὰ Δἴ ἀ…, Grg. 481c, Phlb. 36a, cf. Alc. 1.110b, c; — at beginning of speech, to introduce a general objection, Od. 4.472, cf. X. Smp. 1, Men. Georg. 22. with imper. or subj., to remonstrate, encourage, persuade, etc., freq. in Hom., ἀ. ἄγε, ἴθι, Il. 1.210, 11.611; ἀ. ἴομεν 6.526; ἀ. πίθεσθε 1.259; after voc., ὦ Φίντις, ἀ. ζεῦξον Pi. O. 6.22, cf. Tyrt. 10.15, etc. ; answered by a second ἀ., ἀ. περιμένετε. ἀ. περιμενοῦμεν Pl. R. 327b; ἀλλ’ ἕρπεθ’ ὡς τάχιστα S. OC 1643, cf. Ant. 1029, etc. to break off a subject abruptly, ἀ. τά γε Ζεὺς οἶδεν Od. 15.523; ἀ. ταῦτα μὲν τί δεῖλέγειν ; S. Ph. 11, cf. Tr. 467, etc. in resuming an address after parenthesis, Pi. O. 2.12, 4.7. in elliptical phrases, οὐ μὴν ἀ., οὐ μέντοι ἀ.… it is not [so], but…, ὁ ἵππος πίπτει καὶ μικροῦ αὐτὸν ἐξετραχήλισεν· οὐ μὴν [ἐξετραχήλισεν] ἀ. ἐπέμεινεν ὁ Κῦρος it did not however [throw him], but…, X. Cyr. 1.4.8; οὐ μέντοι ἀ. Pl. Smp. 173b; οὐ γὰρ ἀ. Ar. Ra. 58, 498; — after δέ, ὑμεῖς δέ μ’ ἀ. παιδὶ συμφονεύσατε E. Hec. 391. when joined with other Particles, each retains proper force, as, ἀλλ’ ἄρα, used by Hom. in transitions, Il. 6.418, 12.320, etc. ; later, to introduce an objection, Pl. Ap. 25a; in questions, ἀλλ’ ἆρα… ; Id. R. 381b. ἀλλ’ οὖν, concessive, at all events, Ar. Ra. 1298; τοὺς πρώτους χρόνους ἀ. οὖνπροσεποιοῦνθ’ ὑμῖν εἶναι φίλοι Aeschin. 3.86; well then, Pl. Prt. 310a; but then, however, with γε following, Hdt. 3.140, S. Ant. 84, E. Cyc. 652, Isoc. 3.18, etc. ; ἀλλ’ οὖν γε in apodosi, v. supr. 1.2. ἀλλὰ γάρ, freq. with words between, but really, certainly, as ἀλλὰ γὰρ Κρέοντα λεύσσω…, παύσω γόους, but this is irreg. for ἀλλά, Κρέοντα γὰρ λεύσσω, παύσω γόους, E. Ph. 1308, cf. S. Ant. 148; for the reg. order cf. S. Ph. 81, E. Heracl. 480, Med. 1067; freq. elliptical, the Verb being understood, Hdt. 8.8, A. Pr. 941, S. Ant. 155; in Hom. only with negs., ἀλλ’ οὐ γάρ Il. 7.242, Od. 14.355, al., cf. S. OT 1409; ἀ. γὰρ δή, ἀ. γάρ τοι, S. Aj. 167, Ph. 81. ἀ. εἰ… quid si… ? Il. 16.559. ἀ. ἦ in questions, chiefly of surprise or remonstrance, A. Ch. 220, S. El. 879, Ar. Ach. 1111; ἀλλ’ ἦ, τὸ λεγόμενον, κατόπιν ἑορτῆς ἥκομεν ; Pl. Grg. 447a, cf. Prt. 309c. ἀ. followed by strengthening Particle, ἀλλ’ ἤτοι μὲν ταῦτα θεῶν ἐν γούνασι κεῖται Il. 17.514; esp. c. imper., 1.211, al. ; ἀλλά τοι Od. 15.518, A. Pers. 795, etc. ; ἀ. μέντοι, with or without γε, Pl. Smp. 214e, Hp. Ma. 287d, al. ; ἀ. μήν, v. μήν; ἀ. δή, mostly with words between, S. Aj. 1271, OC 586, Isoc. 4.109, etc. ; without intervening words, Pl. Ap. 37c, al. ; ἀ. δῆτα Id. Hp. Ma. 285c; ἀ. μὲν δὴ καὶ αὐτός Id. Tht. 143b, cf. S. El. 103. = et quidem, Olymp. in Mete. 1.13, al.

Konjunktion, eine Verschiedenheit ausdrückend ; eigentl. accus. neutr. plur. von ἄλλος, der Akzent geändert, um die Aenderung der Bed. anzuzeigen ; ἀλλά drückt aus
1) das Gegenteil, so daß das Vorhergehende ganz aufgehoben wird, also:
   a) wenn ein negativer Satz vorangeht, sondern ; Hom. Od. 8.197 ἐπεὶ οὔ τι μεμιγμένον ἐστὶν ὁμίλῳ, ἀλλὰ πολὺ πρῶτον, 17.416 οὐ μέν μοι δοκέεις ὁ κάκιστος Ἀχαιῶν ἔμμεναι, ἀλλ' ὤριστος, ἐπεὶ βασιλῆϊ ἔοικας. Homer liebt es in diesem Falle den Satz mit ἀλλά ganz wegzulassen, z.B. Il. 15.11 ὁ δ' ἀργαλέῳ ἔχετ' ἄσθματι κῆρ ἀπινύσσων, αἷμ' ἐμέων, ἐπεὶ οὔ μιν ἀφαυρότατος βάλ' Ἀχαιῶν, Scholl. Ariston. οὔ μιν ἀφαυρότατος : ὅτι τὸ ἐναντίον ὑπακουστέον, ἀλλ' ἰσχυρότατος· οὐ γὰρ ἐκ πλήρους ἀποδέδωκεν, ὡς ἐπὶ τοῦ »δός, φίλος οὐ γάρ μοι δοκέεις ὁ κάκιστος Ἀχαιῶν ἔμμεναι, ἀλλ' ὤριστος (Od. 17.416)« ; s. Lehrs Aristarch. p. 14 : – οὐκ ἀνθρώπινον – ἀλλὰ θεῶν Xen. Oec. 21.12 ; οὐχ ἅπαξ, ἀλλὰ πολλάκις Plat. Phaedr. 228a ; – nach μὴ ὅτι, sondern vielmehr, μὴ ὅτι ἰδιώτην τινὰ ἀλλὰ τὸν μέγαν βασιλέα Apol. 40d.
   b) wenn ein affirmativer Satz vorhergeht, wo das Gegenteil negiert wird, und im Deutschen ἀλλά gewöhnlich unübersetzt bleibt, ἐκεῖθεν ἀλλ' οὐκ ἐνθένδε ἡρπάσθη (u.) nicht von hier, Plat. Phaedr. 229d ; φιλοσόφους ἀλλ' οὐ φιλοδόξους κλητέον Rep. V.480e.
2) nur Verschiedenes, so daß das Vorhergehende nur zum Teil aufgehoben und beschränkt wird :
   a) nach Concessivsätzen : allein, jedoch ; im ersten Satzgliede stehen μέν, γέ u. ä., αὐτὸς μὲν γὰρ ἐγὼ μενέω νηῶν ἐν ἀγῶνι, ἀλλ' ἕταρον πέμπω Il. 16.240 ; τὰ μὲν καθ' ἡμᾶς ἔμοιγε δοκεῖ καλῶς ἔχειν ἀλλὰ τὰ πλάγια λυπεῖ με Xen. Cyr. 7.1.16.
   b) wenn ein vorhergehender Negativsatz durch eine Ausnahme beschränkt wird, so viel als πλήν, εἰ μή, sondern, als, ἄλλος δ' οὔ τίς μοι τόσον αἴτιος Οὐρανιώνων, ἀλλὰ φίλη μήτηρ Il. 21.276 ; vgl. Od. 8.312 ; ἔπαισε δ' αὐτόχειρ νιν οὔτις ἀλλ' ἐγὼ τλάμων Soph. O.R. 1331 ; ἐν τῷ μέσῳ ἄλλη μὲν πόλις οὐδεμία οὔτε φιλία οὔτε Ἑλληνίς, ἀλλὰ Θρᾷκες Xen. An. 6.4.2 ; vgl. Plat. Symp. p. 181d ; οὐδὲν ὄντας ἀλλὰ κωφούς Ar. Ach. 651. Häufiger steht in solchen Sätzen ἀλλ' ἤ, sondern nur, μὴ χρῆσθαι ἐλαίῳ, ἀλλ' ἢ ὅτι σμικροτάτῳ Plat. Prot. 334c ; οὐδὲν ἄλλο σκοπεῖν ἀλλ' ἢ τὸ ἄριστον Phaed. 97d ; auch nach vorangegangener Frage, die einen negativen Sinn hat, τίνος ἕνεκα κἄν τις ζώῃ, ἀλλ' ἢ τῶν τοιούτων ἡδονῶν ἕνεκα Phaedr. 258e ; ἀργύριον μὲν οὐκ ἔχω, ἀλλ' ἢ μικρόν τι Xen. An. 7.7.53, Geld hab' ich nur wenig ; vgl. Heindorf zu Plat. Prot. 374b ; Bergler zu Ar. Eq. 790 u. bes. G. T. A. Krüger de formula ἀλλ' ἤ. Ebenso τουτὶ τί ἶν τὸ πρᾶγμα ἀλλ' ἤ, was war das anders als, für : es war nichts, sondern nur, Ar. Ran. 440, gleichsam für τί ἄλλο ἦν ἤ. In vielen Stellen kann es sogar zweifelhaft sein, ob ἄλλ' ἤ oder ἀλλ' ἤ zu schreiben ; so hat Bekker Ar. Ran. 227 οὐδὲν γάρ ἐστ' ἀλλ' ἢ κόαξ, wo frühere Herausgeber ἄλλ' hatten ; Kühner entscheidet sich für οὐδὲν ἄλλ' u. τί ἄλλ', in den Vrbdgn, wo ποιῶ zu ergänzen ist.
   c) nach Komparativen mit einer Negation, um den Ggstz stärker, als durch das gleichstellende ἤ hervorzuheben, z.B. οὐ τὸ κερδαίνειν μᾶλλον τέρπει ἀλλὰ τὸ τιμᾶσθαι, nicht Gewinn, sondern vielmehr Ehre erfreut, Thuc. 2.44 u. öfter.
   d) nach einem hypothetischen Vordersatze, so, als dann, εἴ περ γάρ τε χόλον γε καὶ αὐτῆμαρ καταπέψῃ, ἀλλά τε καὶ μετόπισθεν ἔχει κότον, so zürnt er doch später, Il. 1.82 vgl. 21.577, 22.192. Ebenso nach ἐπεί, Her. 9.41 ἐπεὶ ὑμεῖς οὐκ ἴστε – ἀλλ' ἐγὼ ἐρέω, vgl. Soph. O.C. 241 ; nach ἐπεὶ δή Od. 14.151. Bei Plat. mit οὖν u. γε, εἰ μὴ πάσῃ σαφηνείᾳ δυνάμεθα λαβεῖν, ἀλλ' οὖν λόγου γε ἐνδεεῖς μηδὲν γιγνώμεθα, so wollen wir wenigstens nicht… Soph. 254c. Mit Weglassung des Vordersatzes bildet sich der elliptische Gebrauch des ἀλλά in der Mitte des Satzes, πειράσατ' ἀλλ' ὑμεῖς γε κινῆσαι στόμα, versucht ihr doch wenigstens (wenn kein Anderer es kann), Soph. O.C. 1276 ; ἀνοιγέτω τις δῶμα – ὡς ἂν ἀλλὰ παῖδ' ἐμὴν ῥυσώμεθα, damit wir wenigstens meinen Sohn retten, Eur. Or. 1561. Es hebt in diesem Falle nur das Wort, vor dem es steht, hervor ; vgl. Soph. Ant. 552 ; sogar σὺ δ' ἀλλά Ar. Ach. 997.
   e) als elliptische Ausdrücke schließen sich hieran : οὐ μὴν ἀλλά u. οὐ μέντοι ἀλλά, doch nein ! sondern, jedoch ; οὐ γὰρ ἀλλά, freilich, φέρε δὴ ταχέως αὔτ΄, οὐ γὰρ ἀλλὰ πειστέον (denn ich darf mich nicht weigern), ich muß ja doch gehorchen, Ar. Ran. 499.
3) In Antworten tritt der Gegensatz nicht immer so deutlich hervor, ist aber vorhanden, häufig in den Diverbien der Tragg. und den Dialogen des Plato, wohl, allerdings, ἀλλ' ἀνάγκη, ich muß ja wohl, Plat. Prot. 357b ; ἀλλ' ὁμολογῶ Gorg. 476d ; dazu treten noch Beteuerungen : μὰ τὸν Δία, ἀλλ' ἐγὼ οὐδὲ αὐτὸς συνίημι 463d ; νὴ τοὺς θεοὺς ἀλλ' ἐπιθυμῶ 481c ; u. so ein doppeltes ἀλλά ; μὰ Δί' ἀλλ' οὐκ ἠγνόουν ἔγωγε, ἀλλὰ σαφῶς ἐγίγνωσκον Alc.I, 110c. Der Gegensatz ist leicht hinzuzudenken. Ein doppeltes ἀλλά s. auch Il. 2.241, 859, Od. 14.151.
4) Noch mehr tritt der Gegensatz zurück, wenn es nur den Uebergang zu etwas Neuem bezeichnet oder kurz die Rede abbricht, ἀλλὰ ταῦτα μὲν τί δεῖ λέγειν, doch, Soph. Phil. 11 u. sonst ; oder nach längerer Unterbrechung wieder auf das Frühere zurückweist. Beispiele überall. Sogar ganz im Anfange der Rede steht es so, zuweilen nachdrücklich, als Mißbilligung des Vorigen, Od. 4.472, oder gegen eine herrschende Vorstellung gerichtet, wie Xen. sein Sympos. anfängt : ἀλλ' ἐμοὶ δοκεῖ. Es entwickeln sich hieraus folg. besondere Fälle :
   a) es tritt zu lebhaften Aufforderungen u. Ermahnungen im imperat. u. conj., ἀλλὰ μάχεσθε, ἀλλ' ἄγε Hom. Il. 1.62, ἀλλ' ἄγετε 2.72, ἀλλ' ἴθι 14.267, ἀλλ' ἴθι νῦν 2.163, ἀλλὰ σύ γ' ὄρνυθι τοῦτον 6.363 ; in Prosa, ἀλλ' οὖν ἀκούετε, so höret doch, Plat. Prot. 310a ; ἀλλ' ἴωμεν 311a. Aehnl. beim vocat., dem es nachsteht, ὦ Φίντις, ἀλλὰ ζεῦξον Pind. Ol. 6.22 ; Soph. O.R. 1503 ; nach Greg.Cor. 88 ist dies besonders attische Eigentümlichkeit.
   b) in Fragen ; Fälle, wie εἰ μή ἐστι τοῦτο τὸ πάθημα – ἀλλὰ τί ποτ' ἔστι, εἴπατον ἡμῖν Plat. Prot. 353a, erinnern an 2d und lassen auch die anderen Fälle elliptisch betrachten, wenn sie nicht einen Einwand ausdrücken ; ἀλλὰ τί οὐ βαδίζομεν ib. 311a. So ἀλλ' ἆρα, num, z.B. Euth. 9d ; – anders ἀλλ' ἄρα – μὴ ὁ Κτήσιππος ἶν ὁ ταῦτ' εἰπών, aber vielleicht war es nicht Ktesippus, Euthyd. 290e ; ἀλλ' ἦ, eine leidenschaftliche Frage, auf die eine verneinende Antwort erwartet wird, ἀλλ' ἦ μέμηνας Soph. El. 879, bist du denn rasend ? an eine andere Frage anknüpfend, an ?, vgl. Plat. Prot. 309c, auch wenn diese nicht bestimmt ausgedrückt ist, Phaedr. 261b. Häufig steht es mehrere Male hinter einander in lebhaften, durch Fragen dargestellten Folgerungen und Beweisen, ἀλλὰ χρημάτων – ; ἀλλὰ ταὐτόν μοί ἐστιν– ἀλλὰ δὴ φυγῆς τιμήσομαι Plat. Apol. 37c, Rep. II.382a ; so auch außer der Frage, Prot. 341d u. sonst.
5) οὐ μόνον – ἀλλὰ καί, wo auch, und oft nachdrücklicher, καί fehlt, schließt sich an 1) an u. stellt die beiden Satzglieder gleich. – Verbindungen von ἀλλά mit anderen Partikeln : ἀλλὰ καὶ ὧς Hom. Il. 1.116, ἀλλ' οὐδ' ὧς Od. 1.6 ; – ἀλλ' ἄρα, sondern vielmehr, nach einer Verneinung, Il. 6.418, 12.320 ; Soph. aber nun, Trach. 502 ; – ἀλλὰ – γάρ, aber freilich, ἀλλ' οὐ γάρ πως ἔστιν. aber es ist ja unmöglich, Od. 19.591 ; Her. 1.14, 9.27, u. sonst ; γάρ behält seine Bedeutung, daß es den Grund des Gegensatzes angibt, wenn derselbe auch nur aus dem Zusammenhange ergänzt werden muß, ἀλλὰ ζητῶ γάρ Plat. Charm. 165b ; – ἀλλὰ γὰρ δή Hipp. mai. 301b ; – über οὐ γὰρ – ἀλλά s. 2e ; – ἀλλὰ – γε, doch wenigstens, ἀλλὰ πειράσομαί γε, aber versuchen will ich's doch, Phaed. 63d ; die Stellen, wo ἀλλά γε neben einander stehen, sind unsicher ; – ἀλλὰ δή, bes. den Einwand eines Andern vorwegzunehmen, aber wirst du sagen, ἀλλὰ δὴ βελτίονα ἡμῶν αἱρήσεσθε Prot. 338c ; vgl. Stallb. zu Crit. p. 54 ; – ἀλλά που Hom. Il. 13.225 ; – ἀλλ' ἤ, außer der Frage, wahrlich, s. oben ; – ἀλλ' ἤτοι, aber freilich, indessen, teilweis einräumend. μέντοι γε, Plato, aber jedoch ; – ἀλλὰ μήν, aber doch, atqui ; – οὐ μὴν ἀλλὰ καί, verum tamen ; – ἀλλά περ, im Nachsatze nach εἰ, Il. 12.349, 362, wie auch ἀλλά τε den Nachsatz nach εἴ πέρ τε, εἴ περ γάρ einleitet, Il. 1.82, 10.226, 21.577, 22.192 ; – ἀλλ' οὖν, aber doch ; – ἀλλ' οὖν γε, aber doch wenigstens ; – ἀλλά – τοι, jedoch. – Im Nachsatze ἀλλά auf homerische Art περιττῶς Il. 24.771 ἀλλ' εἴ τίς με καὶ ἄλλος ἐνὶ μεγάροισιν ἐνίπτοι –, –, ἀλλὰ σὺ τόν γ' ἐπέεσσι παραιφάμενος κατέρυκες.

ἀλλά (ἀλλ᾽ usually bef. α and υ, often bef. ε and η, rarely bef. ο and ω, never bef. ι; Tdf., Pr., 93 f.; WH, App., 146),
adversative particle,
stronger than δέ; prop. neuter pl. of ἄλλος, used adverbially, with changed accent; hence prop. otherwise, on the other hand (cf. Rom.3:31);
__1. opposing a previous negation, but: οὐ (μὴ) . . . ἀ., Mat.5:15, 17 Mrk.5:39, Jhn.7:16, al.; rhetorically subordinating but not entirely negativing what precedes, οὐ . . . ἀ., not so much . . . as, Mrk.9:37, Mat.10:20, Jhn.12:44, al.; with ellipse of the negation, Mat.11:7-9, Act.19:2, 1Co.3:6 6:11 7:7, 2Co.7:1, Gal.2:3, al.; in opposition to a foregoing pos. sentence, ἀ. οὐ, Mat.24:6, 1Co.10:23; οὐ μόνον . . . ἀ. καί, Jhn.5:18, Rom.1:32, al.; elliptically, after a negation, ἀ. ἵνα, Mrk.14:49, Jhn.1:8 9:3, al.; = εἰ μή (Bl., §77, 13; M, Pr., 241; but cf. WM, §iii, 10), Mat.20:23, Mrk.4:22.
__2. Without previous negation, to express opposition, interruption, transition, etc., but: Jhn.16:20 12:27, Gal.2:14; before commands or requests, Act.10:20 26:16, Mat.9:18, Mrk.9:22, al.; to introduce an accessory idea, 2Co.7:11; in the apodosis after a condition or concession with εἰ, ἐάν, εἴπερ, yet, still, at least, Mrk.14:29, 1Co.9:2, 2Co.4:16, Col.2:5, al.; after μέν, Act.4:17, Rom.14:20, 1Co.14:17; giving emphasis to the following clause, ἀλλ᾽ ἔρχεται ὥρα, yea, etc., Jhn.16:2; so with neg., ἀλλ᾽ οὐδέ, nay, nor yet, Luk.23:15.
__3. Joined with other particles (a practice which increases in late writers; Simcox, LNT, 166), ἀ. γε, yet at least, Luk.24:21, 1Co.9:2; ἄ ἤ., save only, except, Luk.12:51, 2Co.1:13; ἀ. μὲν οὖν, Php.3:8 (on this usage, see MM, VGT, see word).
(AS)