ος, ον [ᾰ] de place publique ou de marché, d’où :
      1 dont les images se dressent sur la place publique, épith. de certains dieux (Zeus, protecteur des assemblées, HDT. 5, 46 ; ESCHL. Eum. 973 ; Hermès, protecteur des marchands, AR. Eq. 297, etc. ; Athèna, Artémis, PAUS. 5, 14, 4 ; 3, 11, 9) ;
      2 qui passe son temps sur la place publique, d’où oisif, vagabond, à côté de κακός, AR. Eq. 214 ; joint à πανοῦργος, AR. Ran. 1015 ; à φαῦλοι, PLAT. Prot. 347 e ;
      3 qui fréquente les marchés (acheteur ou marchand) XÉN. Hell. 6, 2, 23 ; ARSTT. Pol. 4, 3, 2, etc. ; οἱ ἀγοραῖοι, les petits marchands, HDT. 1, 93 ; p. opp. à ἔμποροι, XÉN. Vect. 3, 13 ; ἀγ. ἄνθρωποι, PLAT. Prot. 347 c ; AR. Ran. 1015, habitués du marché, d’où gens du commun ; p. suite, en parl. de choses, commun, trivial, grossier, AR. Pax 750 ; ARSTT. Nic. 8, 13, 6 ;
      4 qui concerne les marchés : ἀγοραῖα τέλη, ARSTT. Œc. 2, 1, 4, droits perçus sur les marchés ; τὸ ἀγοραῖον, ARSTT. Pol. 4, 3, le quartier des marchés ; τὰ ἀγοραῖα, PLAT. Rsp. 425 c, les affaires qui se traitent au marché (achats et ventes) ;
      5 qui concerne les affaires publiques ou judiciaires : ἀνὴρ ἀγ. homme propre aux discussions de l’agora, càd. orateur politique, PLUT. Per. 11 ; ou avocat, PLUT. de Vit. pud. 8 ; ἀγοραῖοι (s.-e. ἡμέραι) STR. 629 ; NT. Ap. 19, 38, jours où siègent les tribunaux, jours de barreau.

• Cp. -ότερος, PTOL. (ATH. 438 f).

➳ Fém. -αία, PAUS. ll. cc.

Étym. ἀγορά.

[ᾱγ], ον, (fem. -αία epith. of Artemis and Athena, v. infr.): — in, of, or belonging to the ἀγορά, Ζεὺς Ἀ. as guardian of popular assemblies, Hdt. 5.46, A. Eu. 973 (lyr.), E. Heracl. 70; Ἑρμῆς Ἀ. as patron of traffic, Ar. Eq. 297, cf. IPE 1². 128 (Olbia), IG 12(8).67 (Thasos), Paus. 1.15.1; Ἄρτεμις Ἀ. at Olympia, Id. 5.15.4; Ἀθηνᾶ Ἀ. at Sparta, Id. 3.11.9; generally, θεοὶ ἀ. A. Ag. 90. of things, τὰ ἀ.
details of market-business, Pl. R. 425c.
frequenting the market, ὁ ἀ. ὄχλος X. HG 6.2.23; δήμου εἶδος Arist. Pol. 1291b19, etc. ; τὸ ἀ. πλῆθος… τὸ περὶ τὰς πράσεις καὶ τὰς ὠνὰς καὶ τὰς ἐμπορίας καὶ καπηλείας διατρῖβον ib. 1291a4; — ἀγοραῖοι (with or without ἄνθρωποι), οἱ, those who frequented the ἀγορά, Hdt. 1.93, 2.141; opp. ἔμποροι, X. Vect. 3.13, but = traders (i.e.
sutlers), Ael. Tact. 2.2; — hence, the common sort, low fellows, Ar. Ra. 1015, Pl. Prt. 347c, Thphr. Char. 6.2; of agitators, Act. Ap. 17.5, Plu. Aem. 38; Comp., the baser sort, Ptol.Euerg. 1. Adv. -αίως, λέγειν D.H. Th. 10.11. of things, vulgar, σκώμματα Ar. Pax 750; τοὺς νοῦς ἀ. ἧττον… ποιῶ Id. Fr. 471; ἀ. φιλία (opp. ἐλευθέριος) Arist. EN 1162b26; common, ἄρτοι Lync. ap. Ath. 3.109d. generally, proper to the ἀγορά, skilled in, suited for forensic speaking, Plu. Per. 11, al. ; — ἀγοραῖος (sc. ἡμέρα) court-day, assize, τὰς ἀ. ποιεῖσθαι Str. 13.4.12; ἄγειν τὴν ἀ. Epist. Galb. ap. J. AJ 14.10.21, cf. Act. Ap. 19.38, IGRom. 4.790. Adv. -ως in forensic style, Plu. CG 4, Ant. 24. ἀγοραῖος, ὁ, = tabellio, notary, Aristid. Or. 50 (26).94, Edict.Diocl. 7.41, Gloss. ; also, pleader, advocate, in pl., Philostr. VA 6.36. ἀγοραῖος, ἡ, market-day, IGRom. 4.1381 (Lydia). (The distn. ἀγόραιος vulgar, ἀγοραῖος public speaker, drawn by Ammon., etc., is prob. fictitious.)

αία, αῖον, Plut., Herodian, wie Pollux 7.6. Auch ἡ ἀγοραῖος (ἀγορά), den Markt betreffend :
a) θεοὶ ἀγοραῖοι, Aesch. Ag. 90 ch., entgegengesetzt den οὐράνιοι, die auf dem Markt verkehrten ; aber auch die den Versammlungen Vorstehenden, wie Θέμις ἀγοραία von Hes. ἐκκλησιαστική erkl. wird, mit Hinblick auf Od. 2.69. Ebenso stellt Poll. 1.24 θεοὶ φράτριοι, ἀγοραῖοι, ἐπικάρπιοι, στράτιοι zusammen. Bes. heißt so Ζεύς, wobei nach alten Erkl. mehr an die Versammlungen zu denken (ἐν ἐκκλησίαις καὶ δίκαις δίκην διδοὺς ἀγοραῖος κέκληται), Aesch. Eum. 931 ; Διὸς ἀγοραίου ἱκέται ὄντες Eur. Heracl. 70 ; Her. 5.46 ; Ar. Equ. 408, 498 ; Theophr. bei Stob. Flor. 44.22 ; Plut. gen. Socr., wo ihm μοῦσαι hinzugefügt sind ; vgl. Paus. 3.11.8, 5.15.3. So Ἑρμῆς, wo an den Handel zu denken, Cornut. de N. D., ἐπίσκοπος γὰρ τῶν ἀγοραζόντων ; Ar. Equ. 297 ; Luc. Jup. Trag. 33 ; cf. Paus. 1.15.2, 9.7, 9.17.1. Einzeln kommen bei Paus. vor : Ἄρτεμις 5.15.3 (ἀγοραία), Ἀθηνᾶ 3.11.8.
b) ἄνθρωποι ἀγοραῖοι, auf dem Markt verkehrende M., VLL οἱ ἐν ἀγορᾷ καταστρεφόμενοι, zunächst Krämer, mit den κάπηλοι, den Kaufleuten, ἔμποροι, entgegengesetzt, Xen. Lac. 3.13 ; Her. 1.93 verb. sie mit χειρώνακτες, 2.141 mit κάπηλοι und χειρ. Allgemeiner Arist. Pol. IV.3 τὸ ἀγοραῖον (γένος) τὸ περὶ πράσεις καὶ τὰς ἐμπορίας καὶ καπηλείας διατρῖβον ; IV.4 init. kürzer τὸ περὶ ὠνὴν καὶ πρᾶσιν ; VI.2 stellt er βάναυσοι u. τὸ θητικόν mit ἀγ. ἄνθρωποι zusammen ; Oec. II sind τέλη ἀγοραῖα Warenzölle.
c) Nach B.A. 339 (ἀγοραῖος νοῦς ὁ πάνυ εὐτελὴ, καὶ συρφετώδης οὐδὲ πεφροντισμένος, οἱ γὰρ ἀγ. ἄνθρωποι ἀμαθεῖς καὶ ἀπαίδευτοι) nahm das Wort die Bdtg gem ein, schlechtan ; Ar. Eq. 214, von einem zu einem Demagogen befähigten Menschen, γέγονας κακός, ἀγοραῖος εἶ, du bist ein Mann des Markts ; Ran. 1075 πανοῦργος καὶ ἀγ., ein Pflastertreter ; Plat. Prot. 347e ἀγ. καὶ φαῦλοι ; Theophr. Char. 6 τῷ ἤθει ἀγ. gemein von Charakter. Uebrtr. σκώμματα, gemeine. Witze, Arist. Pax 750 ; ἀγοραῖα τεκμήρια Aeschin. 1.125, wie Arist. Eth. N. VIII.13.6 ἀγοραία φιλία der ἐλευθεριωτέρα entgegensetzt, und Luc. Histor. conscr. 44 ὀνόματα ἀγ, καὶ καπηλικά, Plut. Symp. 1.1 λόγος βάναυσος καὶ ἀγ. zusammenstellt ; ὀψάρια ἀγοραῖα Diphil. Ath. VII.292b. Sp. auch im guten Sinne, Plut. Pericl. 11 ἀγ. καὶ πολιτικός, der in der Volksversammlung herrschende ; vgl. Symp. 7.7 ; aber vit. pud. 8 ist ἀνὴρ ἀγ. ein gewandter Advocat.
d) B.A. 330 ἀγοραίαν δίκην, τὴν δικαιολογίαν deutet an, daß es auch von Prozessen gebraucht wurde. So Her. ἀγοραῖος διαφορά 7.9, διοίκησις 6.2 ; Plut. χρεία ἀγ. Lyc. 25. – Den Komparat. ἀγοραιότεροι hat Ptol.Euerg. bei Ath. X.438 f.
Nach Ammon. machte man den Unterschied, daß ἀγόραιος ὁ πονηρός, ὁ ἐν ἀγορᾷ τεθραμμένος (c), ἀγοραῖος ὁ ἐν τῇ ἀγορᾷ τιμώμενος (a), was, zu eng, auch auf (b) auszudehnen ware.
• Adv., ἀγοραίως λέγειν Dionys. C.V. 10.11, pöbelhaft reden ; oder advokatenmäßig, Plut. C.Gracch. 4, Ant. 24.

ἀγοραῖος, -ον
(< ἀγορά),
__1. frequenting the ἀγορά , a lounger in the ἀγορά (Xen., al.): Act.17:5.
__2. In late writers (Strab., al.), proper to the ἀγορά : ἀγοραῖοι (sc. ἥμεραι) ἀγονται (cf. Lat. conventus agere), court-days are kept, Act.19:38 (for exx. of both usages, see MM, VGT, see word).
† (AS)