ῶνος (ὁ) [ῐ]
A vêtement :
   I propr. vêtement de dessous, tunique, d’où :
      1 tunique d’homme (tunique dorienne en laine, courte et sans manches, avec des boucles pour l’attacher aux épaules, et chez les esclaves et les ouvriers ne couvrant que le bras gauche, l’épaule gauche et la poitrine ; particul. χ. σχιστός, PLUT. Lyc. c. Num. 3, tunique fendue, laissant voir les hanches, à l’usage des jeunes filles Spartiates ;
      2 tunique de femme, tunique ionienne en lin, longue et avec manches, ancienn. aussi à l’usage des hommes dans les pays de race ionienne, particul. à Athènes, d’ord. sous le φᾶρος, IL. 2, 42 ; OD. 15, 60 ; ou sans le φᾶρος, IL. 18, 25, 595 ; HÉS. Sc. 287 ; tenue au corps par la ceinture, OD. 14, 72, 132, 154 ; HÉS. O. 345, etc. ; de même sous l’ἱμάτιον, DS. 4, 38 ; PLUT. M. 139 d ; NT. Luc. 6, 29 ; qqf. en laine grise, brune ou noire, chez les Thraces, PLUT. Æmil. 18 ; par except. en peau de porc, PAUS. 8, 1, 2 ; en coton, THCR. Idyl. 2, 73 ;
   II p. ext. :
      1 vêtement, en gén. ESCHL. Suppl. 880 ; en parl. d’un vêtement d’une seule pers. PLUT. T. Gracch. 19 ;
      2 vêtement de guerre : χ. χάλκεος, IL. 13, 439, tunique d’airain, càd. cotte d’armes ou cuirasse ; χ. στρεπτός, IL. 21, 31, cotte d’armes ou cuirasse formée d’anneaux de métal ; cf. HDT. 5, 106 ; 7, 61 ; XÉN. Cyr. 6, 4, 1 ; An. 1, 5, 8, etc. ; PLUT. Alex. 51, etc. ;
B tout ce qui enveloppe, particul. :
   I empeigne ou semelle de soulier, XÉN. Cyr. 8, 2, 5 ; ARSTT. Rhet. 2, 19 ;
   II enveloppe de pierres, d’où :
      1 enceinte, HDT. 7, 139 ; XÉN. Conv. 4, 38 ;
      2 χ. λάϊνος, IL. 3, 57, tombeau ;
   III t. d’anat. ou de bot. :
      1 tunique, membrane ou pellicule qui enveloppe certains organes (enveloppe cornée des yeux) NONN. TH. Cur. morb. 55 ; SEXT. 29, 26 ; membrane des intestins ; NONN. TH. Cur. morb. 170, etc. ;
      2 peau de serpent, EUR. I.T. 288 ;
      3 écorce d’arbre, TH. H.P. 5, 5, 3 ;
      4 pelure d’oignon, TH. H.P. 7, 13, 8 ; de pomme, PLUT. M. 784 a etc. ;
      5 enveloppe de l’épi de blé, TH. H.P. 8, 4, 1 et 3 ;
      6 écaille du coquillage χήμη, EL. N.A. 15, 12 ;
   IV tissu servant d’enveloppe :
      1 filet de pêche, ANTH. 6, 11 ;
      2 toile d’araignée, A. TAT. 2, 22 ;
   V χιτὼν κόκκινος ou φοινικοῦς, PLUT. Fab. 15, Marc. 26, Brut. 40, à Rome, drapeau de couleur éclatante, planté devant la tente du général, pour les signaux de marche ou de combat.

➳ Ion. κιθών, HDT. ll. cc. ; dans les inscr. att. acc. κιτῶνα, à côté de χιτών, CIA. 2, 764, 4 (4^e siècle av. J.C.) ; v. Meisterh. p. 79, β.

Étym. p.-ê. mot d’orig. sémit., cf. phénicien ktn, vêtement de lin ou pré-grec.

in Ion. Prose κιθών, ῶνος, ὁ (also prob. in Sammelb. 4291), Dor. κιτών : — garment worn next the skin, tunic, in early times, only of a man΄s tunic (the woman΄s being πέπλος, Sch. BT Il. 2.42), χιτῶνα περὶ χροῒ δῦνεν Od. 15.60; κιθῶνας ὑποδύνειν τοῖσι εἵμασι Hdt. 1.155; sts. with a girdle, Od. 14.72; τερμιόεις 19.242, Hes. Op. 537; μαλακός, ἐΰννητος, Od. 1.437, Il. 24.580; [χ.] λαμπρός… ἠέλιος ὥς Od. 19.234; χλαῖνάν τε χιτῶνά τε 14.132, 154; οἱ δ’ ἀροτῆρες ἤρεικον χθόνα δῖαν ἐπιστολάδην δὲ χιτῶνας ἐστάλατ’ Hes. Sc. 287. later worn also by women, ἅμα κιθῶνι ἐκδυομένῳ συνεκδύεται καὶ τὴν αἰδῶ γυνή Hdt. 1.8; σύροισα χιτῶνα Theoc. 2.73; the Ionian sleeved χ. was distd. fr the Dorian, fastened with περόναι, μετέβαλον [αἱ τῶν Ἀθηναίων γυναῖκες] ἐς τὸν λίνεον κ. ἵνα δὴ περόνῃσι μὴ χρέωνται Hdt. 5.87; οἱ πρεσβύτεροι [τῶν Ἀθηναίων] οὐ πολὺς χρόνος ἐπειδὴ χιτῶνας λινοῦς ἐπαύσαντο φοροῦντες Th. 1.6, cf. Eust. 954.50; χ. ποδήρης, ὀρθοστάδιος, στατός (v. sub vocc.); κιθὼν ποδηνεκής, worn by Babylonians, Hdt. 1.195; κιθῶνες λίνεοι περὶ τὰ σκέλεα θυσανωτοί, worn by Egyptians, Id. 2.81; κιθῶνες εἰρίνεοι, worn by Cilicians, Id. 7.91; dub. in E. IT 288 (pl.).
coat of mail, prob. of leather covered with scales or rings, στρεπτὸς χ. Il. 5.113; χ. χάλκεος 13.439; κιθῶνες χειριδωτοὶ λεπίδος σιδηρέης coats of iron scales with sleeves, Hdt. 7.61 (s.v.l.); but distd. fr. θώρηξ Id. 9.22, cf. X. Cyr. 6.4.1.
part of a shoe that coats the foot, upper, ib. 8.2.5 (pl.), Arist. Rh. 1392a31. metaph, any coat, case, or covering, λάϊνος χιτών (v. λάϊνος) τειχέων κιθῶνες, i.e. walls, Hdt. 7.139; in Anatomy, coat, membrane, τὸν ἀμφὶ τὴν ὄψιν χ. Hp. VM 19, cf. Aph. 7.45, Epicur. Nat. 2.993.1; ὁ… χ. τῆς καρδίας Arist. Resp. 480a4; χ. ὑμενώδης, ἀραχνιώδης, Id. PA 679a1, HA 557b16; τοῦ ᾠοῦ οἱ χ. οἱ περιέχοντες ib. 561a14; of foetal membranes, Sor. 1.7, 58, al. ; τριγλοφόροι χιτῶνες, of fishing-nets, AP 6.11 (Satyr.); χιτῶνες ἀραχνίων spiders’ webs, Hp. Int. 3; pl., pods or coats of seeds, bulbous roots, etc., Thphr. HP 1.12.3, 8.4.1, CP 1.4.1, al.
vesture, [φύσις] σαρκῶν ἀλλογνῶτι περιστέλλουσα (sc. ψυχάς) χιτῶνι Emp. 126; σῶμα χ. ψυχῆς IG 14.2241; pl., προσθέσει χιτώνων ἐνυλοτέρων, of the soul, Procl. Inst. 209. (Accad. kitinnu ΄linen garment΄, Hebr. kětōnet ΄tunic΄; χεθὼν γὰρ τὸ λίνον ἡμεῖς καλοῦμεν J. AJ 3.7.2.)

ῶνος, ὁ, in ion. Prosa κιθών,
1) Unterkleid, Rock, sowohl der Männer als der Frauen, die röm. tunica, eigentl. ein wollenes Hemd, das zunächst am Leibe getragen wurde ; χιτῶνα περὶ χροῒ δῦνεν Od. 15.60 ; vgl. Her. 1.155 ; worüber, wenn man ausging, ein weiter Mantel, ἱμάτιον, χλαῖνα, φᾶρος geworfen wurde, Il. 2.42 μαλακὸν δ' ἐνέδυνε χιτῶνα – περὶ δὲ μέγα βάλλετο φᾶρος, vgl. 10.21, 131. Dah. vrbdn ὁ μὲν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε ἕννυτο, Od. 5.229, wie ἀμφὶ δέ μιν φᾶρος καλὸν βάλεν ἠδὲ χιτῶνα Od. 3.467, u. so öfter in dieser Kleitung, die der Folge des Anlegens beider Kleider nicht entspricht. – Gewöhnlich war das Unterkleid kurz, doch kommt Od. 19.243 auch ein χιτὼν τερμιόεις vor, ein bis auf die Füße herabreichender, wie Hes. O. 539 ; vgl. Ap.Rh. 3.875 ; Duris bei Schol. Eur. Hec. 934. – Κιθὼν λίνεος, das leinene Aermelkleid der ionischen u. attischen Frauenzimmer, Her. 5.87 ; λινέους κιθῶνας trugen aber auch die Babylonier, Aegyptier u. Kiliker, 1.105, 2.81, 7.91 u. Folgde.
2) übh. Kleid, Gewand ; Aesch. Suppl. 880 ; Soph. Tr. 577, 609 ; Eur., Ar. Dah.
   a) auch der Waffenrock, d.i. der Panzer, Il. 5.113, 11.100 u. sonst ; Her. 5.106 ; so χιτὼν χάλκεος Il. 13.439 ; κιθῶνες χειριδωτοὶ λεπίδος σιδηρέης, eiserne Schuppenpanzer mit Aermeln, Her. 7.61, vgl. 9.22. Bei Plut. auch der Feldherrnmantel, für χλαμύς.
   b) Fußbekleidung, bes. am Schuh das Ober- und Unterleder, Xen. Cyr. 8.2.5, der auch An. 7.4.4 von den Thrakiern sagt χιτῶνας ἔχουσιν οὐ μόνον περὶ τοῖς στέρνοις, ἀλλὰ καὶ περὶ τοῖς μηροῖς.
   c) übh. jede Bedeckung, Hülle, Schale, vgl. Strab. 11.14.4 ; λάϊνος χιτών, ein steinernes Gewand, die Decke von Steinen, mit welcher der Gesteinigte bedeckt wird, Il. 3.57 ; τειχέων κιθῶνες die Brustwehr der Mauern, Her. 7.139.
   d)Bei Stat. Thyill. 1 (VI.11) sind χιτῶνες τριγλοφόροι weite Fischernetze ; χιτὼν ἀράχνης ist das Spinnengewebe, Jacobs Ach.Tat. 561. – Auch die Haut od. Hülle der Zwiebel, Sp.

χιτών, ῶνος, ὁ
[in LXX chiefly for כְּתֹנֶת:]
the garment worn next the skin (though two tunics were sometimes worn, see Swete, Mk., 117), a tunic: Mat.10:10, Mrk.6:9 14:63, Luk.3:11 9:3, Ju 23; dieting. from ἱμάτιον (which see), Mat.5:40, Luk.6:29, Jhn.19:23, Act.9:39 (see DCG, i, 338, 340, 499)
(AS)