'(impf. ἔφυον, f. φύσω [ῠ] ao. ἔφυσα [ῡ] ao.2 ἔφυν [ῡ] pf. πέφυκα [ῡ] pl.q.pf. ἐπεφύκειν [ῡ] ; pass. f. φυήσομαι, ao.2 ἐφύην) [ῠ dev. une voy. excepté dans les poètes postér.]
   I tr. pousser, faire naître, faire croître : τινά, XÉN. Mem. 2, 3, 19 ; Œc. 7, 16 ; PLAT. Euthyd. 299 a, etc. faire naître qqn ; τι καί τινα, HDT. 9, 122, des productions et des hommes ; ὁ φύσας, BATR. 13 ; SOPH. Tr. 1034 ; EUR. Med. 1126, etc. ou ὁ φ. πατήρ, EUR. Hel. 86, le père ; οἱ φύσαντες, EUR. Ph. 34 ; AR. Vesp. 1464, ceux qui ont engendré, les parents ; en prose, LYS. 10, 8 ; οἱ (θεοὶ) φύσαντες καὶ κλῃζόμενοι πατέρες, SOPH. Tr. 1268, les dieux qui l’ayant engendré et ayant été appelés pères ; p. suite, joint à γεννᾶν, PLAT. Pol. 274 a ; à τρέφειν, PLAT. Rsp. 621 a, etc. ; ἥδ' ἡμέρα φύσει σε καὶ διαφθερεῖ, SOPH. O.R. 438, ce jour te fera naître à la fois et périr, càd. montrera d’où tu tires ton origine et en même temps sera ta perte ; particul. :
      1 en parl. de végétaux : φ. φύλλα καὶ ὄζους, IL. 1, 235 ; 6, 148 ; 14, 347 ; OD. 7, 119, etc. pousser des feuilles et des rejetons ;
      2 en parl. du corps de l’homme ou des animaux : φ. τρίχας, OD. 10, 393, produire ou faire pousser des cheveux ; πώγωνα, HDT. 8, 104, pousser de la barbe ; γλῶσσαν οὐκ ἔφυσε, HDT. 2, 68, litt. il n’a pas poussé de langue, càd. il n’a pas de langue ; πτερά, AR. Av. 106, etc. ; PLAT. Phædr. 251 c, pousser des ailes ; cf. XÉN. Cyr. 5, 2, 15 ; ARSTT. H.A. 9, 37, 2, etc. ; σάρκας, PLAT. Leg. 797 e ; σάρκα, PLAT. Tim. 74, pousser de la chair ; avec double acc. : φῦσαί τινα δόλον, HH. Cer. 8, faire pousser une fleur (le narcisse) pour tromper ;
      3 fig. avec un suj. de pers. : φ. νοῦν, SOPH. fr. 602, ou φρένας, SOPH. O.C. 804, pousser de la raison, devenir sage, càd. grandir en intelligence, en raison ; ou en sagesse, SOPH. El. 1463 ; ou, en parl. des dieux, φ. ἀνθρώποις φρένας, SOPH. Ant. 683, faire naître, donner la raison aux hommes ;
   II intr. naître, croître, pousser : ὣς ἀνδρῶν γενεὴ ἣ μὲν φύει, ἣ δ' ἀπολήγει, IL. 6, 149, ainsi de la race des hommes une génération naît, l’autre disparaît ;

Moy. φύομαι (f. φύσομαι, ao.2 ἔφυν [ῡ], d’où inf. φῦναι, part. φύς, pf. πέφυκα [ῡ]) :
A intr.
   I naître, croître :
      1 en parl. de végétaux, IL. 4, 483 ; 14, 288 ; 21, 352 ; OD. 5, 238, 241, 477 ; 7, 114, 128 ; 9, 109, 141, etc. ; τὰ φυόμενα ἐκ τῆς γῆς, XÉN. Cyr. 8, 8, 14, ce qui naît ou pousse de la terre ; πεφυκότα δένδρα, XÉN. Cyr. 4, 3, 5, arbres plantés, càd. qui ne bougent pas ; ὑπὸ φηγῷ πεφυκυΐῃ, HDT. 2, 56, sous un chêne qui se trouvait planté ;
      2 en parl. du corps : κέρα ἐκ κεφαλῆς πεφύκει, IL. 4, 109, des cornes avaient poussé de sa tête ; de même, en parl. de cheveux, XÉN. Cyr. 1, 6, 6 ; κεφαλὴ θριξὶ πεφυκυῖα, DS. 2, 50, tête couverte de cheveux ;
      3 en parl. de pers. naître, et à l’ao. ou au pf. être né : ἔκ τινος, ESCHL. Pr. 871 ; SOPH. O.R. 458 ; EUR. H.f. 326 ; XÉN. Mem. 2, 3, 4 ; PLAT. Conv. 197 a, etc. ; ἀπό τινος, SOPH. O.R. 1359, etc. ; EUR. I.T. 610 ; XÉN. Cyr. 5, 4, 30, etc. ; PLAT. Phædr. 251 b, etc. ; τινός, ESCHL. Sept. 1022 ; SOPH. O.R. 1082, etc. ; EUR. H.f. 299, etc. ; XÉN. Cyr. 5, 5, 8, etc. ; PLAT. Leg. 772 e, etc. de qqn ;
      4 en parl. de ch. : πρᾶγμα φυόμενον ἐν τῇ Ἑλλάδι, XÉN. Hell. 5, 2, 12, événement qui se développe dans la Grèce ;
   II croître sur, d’où s’attacher à, au pf. être attaché à, adhérent à : ἔν τ' ἄρα οἱ φῦ χειρί, IL. 6, 253, elle s’attacha à sa main, lui serra la main ; ἐν χείρεσσι φύοντο, OD. 24, 410, ils se serraient les mains ; ὀδὰξ ἐν χείλεσι φύντες, OD. 1, 381 ; 18, 410 ; 20, 268, s’étant serré les lèvres avec leurs dents, s’étant mordu les lèvres ;
B tr. :
      1 (seul. au part. ao.2 chez les écriv. réc.) ὁ φύς, HLD. 2, 16, celui qui a engendré, le père (chez les Att. au sens intr. le fils) ;
      2 (à l’ao.2 ἔφυν et au pf. πέφυκα) être né dans telle condition, avec telle disposition ou telle qualité ; p. suite, au sens d’un prés. être de naissance ou par nature, être naturellement (le pl.q.pf. ἐπεφύκειν équivaut de même à un impf.) : ἄνθρωπος πεφυκώς, XÉN. Cyr. 1, 1, 3, étant né homme, quand on est homme ; τὰ φύσει πεφυκότα, LYS. 193, 21, les productions naturelles ; cf. PLAT. Crat. 383 a, 389 c ; ὡς πέφυκε, XÉN. Cyn. 6, 15 ; DÉM. 1122, 18 ; PLUT. M. 129 b, 926 c, 991 b, comme il est naturel ; εἰ μὴ κακὸς πέφυκα, SOPH. Ph. 558, si je ne suis pas naturellement méchant ; πεφυκὼς σοφός, SOPH. Ph. 1244, étant naturellement rusé ; εὐχροώτεροι ὁρῷντο ἢ πεφύκασι, XÉN. Cyr. 8, 1, 41 (de façon à) paraître plus brillants qu’ils ne sont naturellement ; de même, mais rar. avec l’ao.2 : πᾶσι θνατοῖς ἔφυ μόρος, SOPH. El. 860, la mort est le sort de tous les mortels ; χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεί, SOPH. Tr. 440, se réjouir n’est pas toujours donné aux mêmes ; cf. XÉN. Cyr. 4, 3, 19 ; DÉM. 1394, 8 ; avec un adv. ἱκανῶς πεφυκότες, ANT. 115, 3, étant naturellement suffisants pour la tâche ; οἱ καλῶς πεφυκότες, SOPH. El. 989, ceux qui ont une bonne nature ; οἱ βέλτιστα φύντες, PLAT. Rsp. 341 c, ceux qui ont une nature excellente ; cf. LYS. 192, 22 ; οὕτως πεφυκότων (πραγμάτων) XÉN. Hell. 7, 1, 7, les choses étant ainsi ; cf. PLAT. Leg. 807 d, etc. ; avec une prép. : εὖ πεφυκέναι πρός τι, XÉN. Mem. 4, 1, 12 ; ou κατά τι, DÉM. 982, 21, avoir d’heureuses dispositions pour qqe ch. ; πεφυκέναι ἐπί τινι, EUR. Med. 928, etc. ; ἐπί τι, PLAT. Rsp. 509 e ; εἴς τι, PLAT. Rsp. 433 a, etc. ; πρός τι, XÉN. Hell. 7, 1, 3 ; PLAT. Rsp. 547 e, etc. être disposé pour qqe ch. ou porté à qqe ch. ; avec un inf. πεφύκασι δ' ἅπαντες ἁμαρτάνειν, THC. 3, 45, tous les hommes ont une disposition naturelle à commettre des fautes ; πεφύκασιν ὑπὸ τούτων κρατεῖσθαι, XÉN. Cyr. 5, 1, 11, les hommes sont naturellement faits pour être dominés par ces besoins (la faim, la soif, etc.) ; cf. THC. 2, 64 ; 3, 39 ; 4, 61, etc. ; pléonast. avec φύσει : ἔξοιδα φύσει σε μὴ πεφυκότα τοιαῦτα φωνεῖν, SOPH. Ph. 79, je sais que tu n’es pas d’une nature à dire de telles choses ; cf. XÉN. Cyr. 5, 1, 23 ; 8, 7, 13 ; PLAT. Crat. 383 a, 389 c, etc.

➳ Act. prés. ind. 3 pl. dor. φύοντι, THCR. Idyl. 4, 24 ; 7, 75 ; MOSCH. 3, 103 ; impf. 3 sg. poét. φύεν, IL. 14, 347. Fut. réc. φυήσω, SPT. Esaï. 37, 31, ou φυήσομαι, GEOP. 2, 37, 1. Ao.2, 3 pl. ἔφυν [ῡ] OD. 5, 481 ou ἔφυν [ῠ] PD. P. 1, 42 ; opt. φύην, THCR. Idyl. 15, 94 ; inf. φύμεναι, THCR. Idyl. 25, 39 ; part. φύς, OD. 18, 410 ; PLAT. Rsp. 396 c, 461 a, etc. ; fém. éol. φοῦσα (p. φῦσα) CORINN. 21 Bgk. Pf. part. fém. ion. πεφυκυίη, HDT. 2, 56 ; pf. épq. πέφυα, d’où 3 pl. πεφύασι [ᾱ] IL. 4, 484 ; OD. 7, 128 ; HÉS. Th. 728 ; part. acc. pl. πεφυῶτας, OD. 5, 477. Pl.q.pf. 1 sg. poét. πεφύκειν, IL. 4, 109 ; 3 pl. poét. ἐπέφυκον [ῡ] (p. ἐπεφύκεσαν) HÉS. Th. 152, O. 149, Sc. 76. Ne pas confondre ἔφυσαν, 3 pl. ao.1, SOPH. O.R. 436, et ἔφυσαν, 3 pl. ao.2, HH. Ven. 265 ; THCR. Idyl. 22, 213.

Étym. R. indo-europ. *b^heh₂u-, croître, naître, être ; cf. lat. fuī.

'

Il. 6.148, etc. ; Aeol. φυίω fort. leg. in Alc. 97; impf. ἔφυον, Ep. 3 sg. φύεν Il. 14.347; fut. φύσω [υ] 1.235, S. OT 438; aor. ἔφυσα Od. 10.393, etc. ; — Pass. and Med., 9.109, Pi. O. 4.28, etc. ; fut. φύσομαι A. Pr. 871, Hp. Mochl. 42, Pl. Lg. 831a, etc. ; similar in sense are the intr. tenses, pf. πέφυκα Od. 7.114, etc., Ep. 3 pl. πεφύασι Il. 4.484, Od. 7.128; 3 sg. subj. πεφύῃ (ἐμ-) Thgn. 396; Ep. part. fem. πεφυυῖα (ἐμ-) Il. 1.513, acc. pl. πεφυῶτας Od. 5.477; Dor. inf. πεφύκειν Epich. 173.3; plpf. ἐπεφύκειν X. Cyr. 5.1.9, Pl. Ti. 69e; Ep. πεφύκειν Il. 4.109; Ep. 3 pl. ἐπέφυκον Hes. Th. 152, Op. 149; aor.2 ἔφυν (as if from φῦμι) Od. 10.397, etc. ; Ep. 3 sg. φῦ Il. 6.253, etc., 3 pl. ἔφυν (for ἔφυσαν, which is also 3 pl. of aor.1) Od. 5.481, etc. ; subj. φύω or φυῶ E. Fr. 377.2, Pl. R. 415c, 597c, Hp. Carn. 12; 3 sg. opt. φύη Theoc. 15.94, (συμ-) Sor. 2.89; inf. φῦναι, Ep. φύμεναι Theoc. 25.39, φῦν Parm. 8.10; part. φύς Od. 18.410, etc., Boeot. fem. φοῦσα Corinna 21; ἔφυσεν, = ἔφυ, dub. in IG 14.2126.5 (Rome); conversely ἔφυ, = ἔφυσεν, ib. 3.1350, Sammelb. 5883 (Cyrene); later, fut. φυήσω LXX Is. 37.31, Pass. φυήσομαι Gp. 2.37.1, Them. Or. 21.248c (in Luc. JTr. 19 ἀναφύσεσθαι is restored); aor.2 Pass. ἐφύην J. AJ 18.1.1, prob. in BSA 28.124 (Didyma), (ἀν-) Thphr. HP 4.16.2; inf. φυῆναι Dsc. 2.6, (ἀνα-) D.S. 1.7; part. φυείς Hp. Nat. Puer. 22, Trag.Adesp. 529, PTeb. 787.30 (ii BC), Ev. Luc. 8.6; aor.1 Pass. συμφυθείς Gal. 7.725.
[Generally ῠ before a vowel, Ep., Trag. (A. Th. 535, S. Fr. 910.2), etc., ῡ before a consonant; but φῡ́ει Trag.Adesp. 454.2, φῡ́εται S. Fr. 88.4, Trag.Adesp. 543 (= Men. 565); φῡ́ομεν Ar. Av. 106; ἐφῡ́ετο prob. in Ar. Fr. 680, cf. Nic. Al. 14, D.P. 941, 1013; even in thesi, προσφύονται Nic. Al. 506, φῡ́ουσιν D.P. 1031; also in compds.]
trans., in pres., fut., and aor.1 Act. :
bring forth, produce, put forth, φύλλα… ὕλη τηλεθόωσα φύει Il. 6.148; τοῖσι δ’ ὑπὸ χθὼν δῖα φύεν νεοθηλέα ποίην 14.347, cf. 1.235, Od. 7.119, etc. ; ἄμπελον φύει βροτοῖς E. Ba. 651; so τρίχες…, ἃς πρὶν ἔφυσεν φάρμακον made the hair grow, Od. 10.393, cf. A. Th. 535; φ. χεῖρε, πόδε, ὀφθαλμὰ ἀνθρώποις X. Mem. 2.3.19; of a country, καρπόν τε θωμαστὸν φύειν καὶ ἄνδρας ἀγαθούς Hdt. 9.122; ὅσα γῆ φύει Pl. R. 621a, cf. Anaxag. 4.
beget, engender, E. Ph. 869, etc. ; Ἄτλας… θεῶν μιᾶς ἔφυσε Μαῖαν E. Ion 3, cf. Trag.Adesp. 454.2; so of God creating man, Antipho 4.1.2, cf. Plu. 2.1065c; ὁ φύσας the begetter, father (opp. ὁ φύς the son, v. infr. B. 1.2), S. OT 1019, Ar. V. 1472 (lyr.); ὁ φ. πατήρ E. Hel. 87; ὁ φ. χἠ τεκοῦσα Id. Alc. 290; τὴν τεκοῦσαν ἢ τὸν φύσαντα Lys. 10.8; of both parents, γονεῦσι οἵ σ’ ἔφυσαν S. OT 436; οἱ φύσαντες E. Ph. 34, cf. Fr. 403.2; φ. τε καὶ γεννᾶν Pl. Plt. 274a; ὦ γάμοι γάμοι, ἐφύσαθ’ ἡμᾶς S. OT 1404; ἥδ’ ἡμέρα φύσει σε will bring to light thy birth, ib. 438; χρόνος φύει τ’ ἄδηλα καὶ φανέντα κρύπτεται Id. Aj. 647. of individuals in reference to the growth of parts of themselves, φ. πώγωνα, γλῶσσαν, κέρεα, grow or get a beard, etc., Hdt. 8.104, 2.68, 4.29; φ. πτερά Ar. Av. 106, Pl. Phdr. 251c; σάρκα Id. Ti. 74e; φ. τρίχας, πόδας καὶ πτερά, etc., Arist. HA 518a33, 554a29, etc. ; for the joke in φύειν φράτερας, v. φράτηρ. metaph, φρένας φῦσαι get understanding, S. OC 804, El. 1463 (but also θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας Id. Ant. 683); prov., ἁλιεὺς πληγεὶς νοῦν φύσει ΄once bit, twice shy΄, Sch. Pl. Smp. 222b; γέροντα τὸν νοῦν σάρκα δ’ ἡβῶσαν φύει A. Th. 622; δόξαν φῦσαι get glory or to form a high opinion of oneself, Hdt. 5.91; θεὸς… αἰτίαν φύει βροτοῖς A. Niob. in PSI 11.1208.15; αὑτῷ πόνους φῦσαι S. Ant. 647. in pres. seemingly intr., put forth shoots, εἰς ἔτος ἄλλο φύοντι Mosch. 3.101; δρύες… φύοντι Theoc. 7.75, cf. 4.24; so ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει ἡ δ’ ἀπολήγει one generation is putting forth scions, the other is ceasing to do so, Il. 6.149; ἐν στήθεσι φύει (fort. φυίει) grows up, appears, Alc. 97; ῥίζα ἄνω φύουσα ἐν χολῇ LXX De. 29.18. Pass., with intr. tenses of Act., aor.2, pf. and plpf., grow, wax, spring up or forth, esp. of the vegetable world, θάμνος ἔφυ ἐλαίης Od. 23.190, cf. 5.481; πρασιαὶ παντοῖαι πεφύασιν 7.128; τά γ’ ἄσπαρτα φύονται 9.109, cf. Il. 4.483, 14.288, 21.352; φύεται αὐτόματα ῥόδα Hdt. 8.138, cf. 1.193; ὑπὸ φηγῷ πεφυκυίῃ growing there, Id. 2.56; πεφυκότα δένδρα trees growing there, X. Cyr. 4.3.5; τὰ φυόμενα καὶ τὰ γιγνόμενα Pl. Cra. 410d, cf. Phd. 110d, Plt. 272a; τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει from his head grew horns sixteen palms long, Il. 4.109, cf. Hdt. 1.108, 3.133; φύονται πολιαί Pi. O. 4.28; κεφαλαὶ πεφυκυῖαι θριξί grown with hair, D.S. 2.50 (s.v.l.); πέφυκε λίθος ἐν αὐτῇ is produced, X. Vect. 1.4; metaph, νόσημα ἐν ὀλιγαρχίᾳ φυόμενον, φυομένη πόλις, Pl. R. 564b, Lg. 757d; ὁ σπέρμα παρασχών, οὗτος τῶν φύντων αἴτιος [κακῶν] of the things produced, D. 18.159; also κατὰ πάντων ἐφύετο waxed great by or upon their depression, ib. 19. — In this sense aor.2 is rare (v. supr.), exc. in phrases such as ἔν τ’ ἄρα οἱ φῦ χειρί (v. ἐμφύω), Od. 2.302. of persons, to be begotten or born, most freq. in aor.2 and pf., ὁλωφήσων οὐ πέφυκέ πω A. Pr. 27; τίς ἂν εὔξαιτο βροτὸς ὢν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι· Id. Ag. 1342 (anap.); μὴ φῦναι τὸν ἅπαντα νικᾷ λόγον not to be born is best, S. OC 1224 (lyr.); γονῇ πεφυκὼς… γεραιτέρᾳ ib. 1294; οὐχ ὑπὸ θυσιῶν οὐδ’ ὑπὸ εὐχῶν φύς Pl. R. 461a; φύς τε καὶ τραφείς ib. 396c; μήπω φῦναι μηδὲ γενέσθαι X. Cyr. 5.1.7, cf. Pl. Smp. 197a; construed with gen., πεφμκέναι or φῦναί τινος to be born or descended from any one, τὸ κοινὸν σπλάγχνον οὗ πεφύκαμεν A. Th. 1036, cf. S. OC 1379, etc. ; θνατᾶς ἀπὸ ματρὸς ἔφυ Pi. Fr. 61, cf. S. OT 1359 (lyr.), Ant. 562; ἀπ’ εὐγενοῦς ῥίζης E. IT 610; ἀπὸ δρυός Pl. Ap. 34d, etc. ; φ. ἔκ τινος S. OT 458, E. Heracl. 325, Pl. R. 415c, etc. ; ἐκ χώρας τινός Isoc. 4.24, etc. ; οἱ μετ’ ἐκείνου φύντες, opp. οἱ ἐξ ἐκείνου γεγονότες, Is. 8.30; ἐκ θεῶν γεγονότι… διὰ βασιλέων πεφυκότι X. Cyr. 7.2.24. in pres., become, οὐδεὶς ἐχθρὸς οὔτε φύεται πρὸς χρήμαθ’ οἵ τε φύντες… S. Fr. 88.4; πιστοὺς φύσει φύεσθαι X. Cyr. 8.7.13; the pf. and aor.2 take a pres. sense, to be so and so by nature, κακός, σοφός πέφυκα (-κώς), etc., S. Ph. 558, 1244, etc. ; δρᾶν ἔφυν ἀμήχανος Id. Ant. 79; φύντ’ ἀρετᾷ born for virtue, i.e. brave and good by nature, Pi. O. 10 (11).20; so of things, τὸ μὲν εὖ πράσσειν ἀκόρεστον ἔφυ A. Ag. 1331 (anap.), cf. Pl. Grg. 479d, etc. ; εὐχροώτεροι ὁρῷντο ἢ πεφύκασιν X. Cyr. 8.1.41, cf. Oec. 10.2; [τὸ πῦρ] πέφυκε τοιοῦτον Id. Cyr. 5.1.10; τἄλλα ἕκαστος ἡμῶν, ὅπως ἔτυχε, πέφυκεν D. 37.56; with Advs., ἱκανῶς πεφυκότες of good natural ability, Antipho 2.1.1; δυσκόλως πεφ. Isoc. 9.6; οὕτως πεφ. X. HG 7.1.7; also οἱ καλῶς πεφυκότες S. El. 989, cf. Lys. 2.20; οἱ βέλτιστα φύντες Pl. R. 431c; then, simply, to be so and so, φῦναι Ζηνὶ πιστὸν ἄγγελον A. Pr. 969; θεοῦ μήτηρ ἔφυς Id. Pers. 157 (troch.); γυναῖκε… ἔφυμεν S. Ant. 62; ᾍδης ὁ παύσων ἔφυ ib. 575; ἁπλοῦς ὁ μῦθος τῆς ἀληθείας ἔφυ E. Ph. 469; c. part., νικᾶν… χρῄζων ἔφυν S. Ph. 1052; πρέπων ἔφυς… φωνεῖν Id. OT 9, cf. 587; τοῦτο ἴδιον ἔφυμεν ἔχοντες Isoc. 4.48, cf. 11.41, X. Smp. 4.54. c. inf., to be formed or disposed by nature to do so and so, τὰ δεύτερα πέφυκε κρατεῖν Pi. Fr. 279; πολλῷ γ’ ἀμείνων τοὺς πέλας φρενοῦν ἔφυς ἢ σαυτόν A. Pr. 337; ἔφυν γὰρ οὐδὲν ἐκ τέχνης πράσσειν κακῆς S. Ph. 88, cf. Ant. 688; φύσει μὴ πεφυκότα τοιαῦτα φωνεῖν Id. Ph. 79; πεφύκασι δ’ ἅπαντες… ἁμαρτάνειν Th. 3.45, cf. 2.64, 3.39, 4.61, etc. ; πέφυκε… τρυφὴ… ἦθος διαφθείρειν Jul. Or. 1.15c. with Preps., γυνὴ… ἐπὶ δακρύοις ἔφυ is by nature prone to tears, E. Med. 928; ἔρως γὰρ ἀργόν, κἀπὶ τοῖς ἀργοῖς ἔφυ is inclined to idleness, Id. Fr. 322; also ἐπί τι Pl. R. 507e; εἴς τι Aeschin. 3.132; most freq. πρός τι, οἱ ἄνθρωποι πρὸς τὸ ἀληθὲς πεφύκασι Arist. Rh. 1355a16; εὖ πρὸς ἀρετὴν πεφυκότες X. Mem. 4.1.2; πρὸς πόλεμον μᾶλλον… ἢ πρὸς εἰρήνην Pl. R. 547e; κάλλιστα φ. πρός τι X. HG 7.1.3, etc. ; also πρός τινι Id. Ath. 2.19 (s.v.l., cf. Plb. 9.29.10); also εὖ πεφ. κατά τι D. 37.55. c. dat., fall to one by nature, be one΄s natural lot, πᾶσι θνατοῖς ἔφυ μόρος S. El. 860 (lyr.); χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεί Id. Tr. 440; ἐφύετο κοινὸς πᾶσι κίνδυνος D. 60.18, cf. X. Cyr. 4.3.19. impers., it is natural, it happens naturally, c. inf., D. 14.30, Arist. Pol. 1261b7, Po. 1450a1. abs., ὡς πέφυκε as is natural, X. Cyn. 6.15, al. ; ᾗ πέφυκεν Pl. Ti. 81e; also expressed personally, τοῖς ἁπλῶς, ὡς πεφυκασι, βαδίζουσι D. 45.68; also freq. in part., τὰ φύσει πεφυκότα the order of nature, Lys. 2.29; φύντα, opp. ὁμολογηθέντα, Antipho Soph. 44 A i 32 (Vorsokr. 5); ἄνθρωπος πεφυκώς man as he is, X. Cyr. 1.1.3. (Cf. Skt. bhū- ΄to be, become΄, Lith. búti ΄to be΄, Lat. fui, Eng. be, etc.)

fut. φύσω, aor. I. ἔφυσα, – hervorbringen, entstehen lassen, bes. von Pflanzen, Bäumen und ihren einzelnen Teilen, wachsen oder aufkeimen lassen, treiben ; φύλλα ὕλη φύει Il. 6.148 ; σκῆπτρον οὔποτε φύλλα καὶ ὄζους φύσει 1.235 ; τοῖσι δ' ὑπὸ χθὼν δῖα φύεν νεοθηλέα ποίην, ließ Gras aufsprossen, 14.347 ; Ζεφυρίη (πνοή) πνείουσα τὰ μὲν φύει, ἄλλα δὲ πέσσει Od. 7.119 ; ὃς τὴν πολύβοτρυν ἄμπελον φύει βροτοῖς Eur. Bacch. 650 ; καρπὸν φύειν Her. 9.122 ; ὅσα γῆ φύει Plat. Rep. X.621a ; καὶ γεννᾶν Polit. 274a ; φύειν ἐξ αὑτοῦ πάντα Rep. IX.588c ; Xen. oft. – Auch τρίχας φύειν, Haare wachsen lassen, hervorbringen, Od. 10.293 ; vgl. στείχει δ' ἴουλος ἄρτι διὰ παρηΐδων ὥρας φυούσης Aesch. Spt. 517 ; πώγωνα φύειν, den Bart wachsen lassen, Her. 8.104 ; γλῶσσαν, eine Zunge bekommen, 2.68 ; πτερά, Flügel bekommen, Ar. Av. 106 ; Plat. Phaedr. 251c, Tim. 91d ; ὀδόντας u. ä.; – ἄνδρας φύειν, Männer hervorbringen, Her. 9.122 ; dah. erzeugen, ὁ φύσας, der Erzeuger, der Vater, Soph. Tr. 1026, 1175 u. oft ; τοῖς γονεῦσιν, οἵ σ' ἔφυσαν O.R. 436 ; Eur. oft ; Ar. Vesp. 1472 ; φύειν καὶ γεννᾶν Plat. Polit. 274a ; seltener von der Mutter, φῦσαι, gebären, s. Porson Eur. Phoen. 34 ; φράτορας Ar. Ran. 419. – Auch auf Geistiges übertr., θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας Soph. Ant. 679 ; auch οὐδὲ τῷ χρόνῳ φύσας φανεῖ φρένας ποτέ, zu Verstande kommen, O.C. 808 ; El. 1455 ; νοῦν φύειν Soph. frg.; δόξαν φύειν, Stolz erzeugen, Dünkel bekommen, Her. 5.91 ; πόνους αὑτῷ φῦσαι Soph. Ant. 643.
Häufiger im pass. φύομαι, wozu das fut. φύσομαι, bei Sp. auch φυήσομαι gehört, wie aor.2 ἔφῡν, inf. φῦναι, Parmenid. auch φῦν, part. φύς, φῦσα, φύν, optat. φύην statt φυίην bei Theocr. 15.94 nach Buttmann, Sp. ἐφύην, φυῆναι ; perf. πέφῡκα, mit Präsensbdtg, nebst dem plusqpf. ἐπεφύκειν, als impf.; epische synkopierte Formen sind πεφύασι für πεφύκασι, u. part. πεφυώς, ῶτος, Od. 5.477, fem. πεφυυῖα, Il. 14.288 ; Hes. hat auch ἐπέφῡκον statt ἐπεφύκεισαν, wie von einem praes. πεφύκω, O. 151, Sc. 76, Th. 152, 673 ; – Il. 6.149, ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει, ἡ δ' ἀπολήγει, ist auch das praes. act. intr. gebraucht ; – werden, entstehen, wachsen ; zunächst von Pflanzen, τά γ' ἄσπαρτα φύονται Od. 9.109 ; θάμνος ἔφυ ἐλαίης 23.190 ; πρασιαὶ παντοῖαι πεφύασιν 7.128 ; ὄζοι ἐπ' ἀκροτάτῃ πεφύασιν Il. 4.484 ; δοιοὺς θάμνους ἐξ ὁμόθεν πεφυῶτας Od. 5.477 ; τὰ περὶ καλὰ ῥέεθρα ἅλις ποταμοῖο πεφύκει Il. 21.352 ; auch τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει, 4.109, Hörner waren aus seinem Kopfe gewachsen ; ῥόδα φύεται αὐτόματα Her. 8.138 ; δένδρα πεφυκότα Xen. Cyr. 4.3.5 ; – übertr., ἐν δ' ἄρα οἱ φῦ χειρί, oft bei Hom., eigtl. er wuchs ihm fest an der Hand, oder er wuchs mit der Hand an ihm an, d.i. er faßte ihn so fest bei der Hand, als wäre er an ihm angewachsen, vom kräftigen Händedrucke als Zeichen herzlicher Begrüßung ; auch ἔφυν ἐν χερσίν Od. 10.397, u. ἐν χείρεσσι φύοντο 24.410, welche Vrbdgn, wie ὀδὰξ ἐν χείλεσι φύντες auch als tmes. zu ἐμφύω gezogen werden, was man vergleiche. – Von Menschen, Pind. u. die Tragg.: ὁ λωφήσων γὰρ οὐ πέφυκέ πω Aesch. Prom. 27 ; τίς ἂν εὐξαιτο βροτῶν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι Ag. 1315 ; σπορᾶς γε μὴν ἐκ τῆσδε φύσεται θρασὺς τόξοισι κλεινός Prom. 873 ; θνητοῦ πέφυκας πατρός Soph. El. 1162 ; κἀξ ἧς ἔφυ γυναικὸς υἱὸς καὶ πόσις O.R. 458, u. öfter ; γονῇ πεφυκὼς γεραιτέρᾳ O.C. 1296, der ältere ; πόθεν ἔφυσαν Eur. Suppl. 842 ; ἀπ' εὐγενοῦς τινος ῥίζης πέφυκας I.T. 610 ; Διὸς πεφυκὼς Τάνταλος Or. 5, wie auch in Prosa, Xen. Cyr. 5.5.8 ; οὔτοι πέφυκα μάντις Eur. Hec. 743 ; οὐ γὰρ αἰχμητὴς πέφυκεν Or. 702 ; φὺς ἀπ' ἐμοῦ Xen. Cyr. 5.4.30 ; πόθεν ἔφυ ὁ πόλεμος Pol. 3.6.9 u. sonst. – Uebh. von Natur eine gewisse Eigenschaft, Anlage haben, von Natur befähigt sein, u. oft für das einfache sein ; τὸ μὲν εὖ πράττειν ἀκόρεστον ἔφυ πᾶσι βροτοῖσιν Aesch. Ag. 1304 ; θεὸς γὰρ οὐκ ἤχθηρεν ὡς εὔφρων ἔφυ Pers. 758 ; ἔφυν γὰρ οὐδὲν ἐκ κακῆς πράσσειν τέχνης Soph. Phil. 88 ; δόξεις ὁμοῖος τοῖς κακοῖς πεφυκέναι 1358 ; ἔφυν ἀμήχανος Ant. 79 ; οὐτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν 519, u. sonst, wie Eur.; u. in Prosa, τὸ μὴ διδόναι δίκην πάντων μέγιστόν τε καὶ πρῶτον κακῶν πέφυκε Plat. Gorg. 479d, u. öfter. Bes. ist πέφυκε c. inf. zu merken, der Natur gemäß sein, gewöhnlich geschehen, pflegen, τὰ δεύτερα τῶν προτέρων πεφυκέναι κρατεῖν Pind. frg. 249 ; ὅτι χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεί Soph. Tr. 440 ; πέφυκε γὰρ καὶ ἄλλως ὁ ἄνθρωπος τὸ μὲν θεραπεῦον ὑπερφρονεῖν Thuc. 3.39, u. öfter ; ἐν οἷς ἅπαντες πεφύκαμεν ἁμαρτεῖν Isae. 1.13 ; ἡ ψυχὴ πέφυκε αὔξεσθαι Isocr. 1.12 ; ᾗ πέφυκεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι Phaedr. 258c, u. oft ; ἐπεφύκει im Ggstz von ἐθελούσιον Xen. Cyr. 5.1.8 ; πεφύκασιν ὑπὸ τούτων κρατεῖσθαι 5.1.10 ; πολὺ ῥᾷον ἔχοντας φυλάττειν ἢ κτήσασθαι πέφυκε πάντα, es liegt in der Natur der Dinge, daß es leichter ist, Dem. 2.26 ; πεφυκέναι πρὸς τὸ ἀληθές Arist. rhet. 1.1 ; u. Sp., wie Pol. verbindet τοῦτο πέφυκε καὶ φιλεῖ συμβαίνειν κατὰ φύσιν, 4.2.10.
[Υ im praes. u. imperf. u. vor einem Vokal in der synkopierten Form des perf. ist kurz ; nur sp.D., wie Nic. Al. 14 u. Dion.Per. 941, 1013 brauchen es auch im praes. u. imperf. lang, sogar einige Male in der Verssenkung, Nic. Al. 501 Dion.Per. 1031 ; und so auch in Zusammensetzungen.]

φύω
[in LXX: Pro.26:9, Eze.37:8 (עָלָה), etc. ;]
__1. trans., to bring forth, produce (of men, to beget); pass., to spring up, grow: Luk.8:6, 8.
__2. Intrans., in 2 aor., pf., plpf., and rarely in pres. (see LS, see word, A, II.), to spring up: Heb.12:15.†
(AS)