τρί·πους, ους, ουν, gén. -ποδός [ῐ]
   I à trois pieds : τρ. τράπεζα, AR. fr. 447, table à trois pieds ; τρίποδας ὁδοὺς στείχειν, ESCHL. Ag. 80, faire la route sur trois pieds, càd. à l’aide d’un bâton ; τρ. βροτός, HÉS. O. 531, mortel à trois pieds, càd. vieillard qui marche avec un bâton ; subst. ὁ τρίπους :
      1 trépied, vase à trois pieds : ἐμπυριϐήτης, IL. 23, 702 ; ou ἀμφίπυρος, SOPH. Aj. 1405, trépied (qu’on met sur le feu) pour faire chauffer l’eau ; ἄπυρος, IL. 9, 122, 264, trépied qu’on n’a pas encore mis ou qu’on ne met pas sur le feu, càd. qui sert à des mélanges, à laver, etc. ; très souv. vase de prix qu’on offrait aux dieux ou qu’on donnait aux vainqueurs d’une lutte, IL. 11, 700 ; 23, 264, 485, 513, etc. ; HÉS. O. 659 ; ou qu’on offrait comme présent d’honneur, IL. 8, 290 ; OD. 13, 13 ; 15, 84, etc. ;
      2 siège à trois pieds, particul. trépied sacré d’Apollon sur lequel siégeait la Pythie pour rendre ses oracles ; τὰ ἐκ τρίποδος, PLUT. Dem. 29, les oracles du trépied ;
      3 table à trois pieds, XÉN. An. 7, 3, 21 ; ATH. 49 b ; ALCIPHR. 3, 20 ;
      4 οἱ Τρίποδες, PAUS. 1, 20, 1, les Trépieds, rue d’Athènes où étaient exposés des trépieds consacrés ;
      5 sorte de pendants d’oreille, POLL. 5, 77 ;
      6 sorte d’instrument de musique, ARTÉMON (ATH. 637 b) ;
   II long, large, etc. de trois pieds, HDT. 3, 60 ; PLAT. Men. 83 e, Theæt. 147 d.

Étym. τρ. πούς.

ποδος ὁ, ἡ, πουν, τό, three-footed, of or with three feet; and so, measuring three feet, τ. τὸ εὖρος Hdt. 3.60; τ. πλάτος IG1². 372.14, al. ; ὅρους… μὴ ἔλαττον ἢ τρίποδας ib. 22.2492.24; τ. [γραμμή] Pl. Men. 83e; ἡ τ. [δύναμις] the side of a square three feet in area, Id. Tht. 147d.
going on three feet, prov. of an old man who leans on a staff, τρίποδι βροτῷ Hes. Op. 533 (but τρίποδι βροτοὶ ἶς οι is prob. cj.); τρίποδας ὁδοὺς στείχει A. Ag. 80 (anap.); cf. τριτοβάμων, and see the Sphinx΄s riddle in AP 14.64. of tables, vessels, etc., three-legged, τ. λέβης A. Fr. 1; τράπεζα Ar. Fr. 530; ὑπόβασις Semus 15 ; — but mostly as Subst., τρίπους, ὁ, tripod, i.e.
three-legged cauldron, Il. 18.344, Od. 8.434, etc. ; τ. ἐμπυριβήτης Il. 23.702; ὑψίβατος τ. ἀμφίπυρος S. Aj. 1405 (anap.); ἄπυροι τ.
tripods untouched by fire, i.e. new, unused, Il. 9.122, cf. Paus. 4.32.1; used as κρατῆρες, Semus l.c., Phylarch. 44J. ; given as prizes, Il. 11.700, 23.264, al. ; as gifts of honour, 8.290, Od. 13.13; in Crete used as currency, GDI 4969.130; placed as votive gifts in temples, esp. in that of Apollo at Delphi, Th. 1.132, SIG 697 L 3 (Delph., ii BC), etc. ; ἡ τοῦ τ. ἀνάθεσις Lys. 21.2; these were then called τ. ἀναθηματικοί, Δελφικοί, Apollon.Soph. Lex. ; a street at Athens adorned with these gifts was called οἱ Τρίποδες, Paus. 1.20.1; or they were preserved in private houses, Pi. I. 1.19; they were mostly of bronze, Paus. 4.12.8, but sts. of precious metals, even of gold, Pi. P. 11.4, Hdt. 9.81, Ar. Pl. 9, Paus. 10.13.9; sts. of wood, ξύλινοι τ. Id. 4.12.8; from a tripod the Delphic Priestess delivered her oracles, E. Ion 91 (anap.), Or. 164 (lyr.), Orac. ap. Ar. Eq. 1016, etc. ; metaph, ὁπόταν ἐν τῷ τ. τῆς Μούσης καθίζηται [ὁ ποιητής] Pl. Lg. 719c; prov., ἐκ τρίποδος λέγειν, i.e. authoritatively, Ath. 2.37f; τὰ ἀπὸ τ., τὰ ἐκ τ., Zen. 6.3, Diogenian. 8.21, cf. Plu. Dem. 29. Τρίπους, name of a work by Nausiphanes, D.L. 10.14; of a work by Glaucias the Empiric, Gal. Subf. Emp. p. 63B. as a landmark, SIG 826 E 13.23 (Delph., ii BC), 827 D 15 (ibid., ii AD).
three-legged table, X. An. 7.3.21, Plu. Cleom. 13; κύκλος τρίποδος the circular top of…, Artem. 5.20, cf. 1.74. a kind of ear-ring, Poll. 5.97. a musical instrument, described by Artemo ap. Ath. 14.637b. (The oldest nom. of stem τριποδ- is prob. τρίπος, which comes from τριποδς but was later regarded as an o-stem.)

ουν, gen. -ποδος, dreifüßig, dreibeinig ; τρίποδας μὲν ὁδοὺς στείχει Aesch. Ag. 80, von dem Alten, der sich auf den Stab stützt ; – gew. als subst., ὁ τρίπους, der Dreifuß, ein dreifüßiger, eherner Kessel, den man über das Feuer stellte und Wasser darin kochte ; Od. 10.359, Il. 18.344 ; ἀμφὶ πυρὶ στῆσαι τρίποδα 22.443 ; dah. heißt er ἐμπυριβήτης, Il. 23.702 ; τρίποδες ἄπυροι, 9.122, 264, entweder die noch nicht am Feuer gebraucht sind, oder die wegen ihrer vorzüglich schönen Arbeit nur zur Zierde dienen, 18.373 ff.; sie werden als Kampfpreise verteilt, Il. 11.700, 23.264, 485, 513, 718, Hes. O. 659, u. dienen zu Ehrengeschenken, Il. 8.290, Od. 13.13, 15.84 ; τριπόδεσσιν καὶ λεβήτεσσιν φιάλαισί τε χρυσοῦ ἐκόσμησαν δόμον Pind. I. 1.19 ; ἀμφίπυρος Soph. Aj. 1384 ; später dienten sie bes. zu Weihgeschenken, die in den Tempeln der Götter, z.B. des Apollo zu Delphi als Denk- od. Siegeszeichen aufgestellt wurden ; sie waren von kunstvoller Arbeit und zuweilen von edeln Metallen, Her. 8.82 Thuc. 1.132 Paus. 10.13.5 ; sie heißen ἀναθηματικοί oder Δελφικοί, – Nach diesen hieß in Athen eine Straße οἱ τρίποδες. – Die delphische Priesterin weissagte von einem Dreifuß, vgl. Eur. Or. 163, 954, Ion 91 u. öfter ; dah. sprichwörtlich ὥσπερ ἐκ τρίποδος, wie vom delphischen Dreifuß, unfehlbar, zuversichtlich, Sp. – ein Tisch mit drei Füßen, Xen. An. 7.3.21 ; vgl. Ath. II.49. – Auch = drei Fuß lang, breit ; τρ. τὸ εὖρος Her. 3.60 ; γραμμή Plat. Men. 83e.