'(impf. ἔτεμνον, f. τεμῶ, ao.2 ἔτεμον, ion. ἔταμον [ᾰ], pf. τέτμηκα ; pass. ao. ἐτμήθην, pf. τέτμημαι ; f. antér. τετμήσομαι)
   I couper, en gén. (avec un couteau, avec les dents, etc.) XÉN. Mem. 1, 4, 6, etc. ; en parl. de médecins, ESCHL. Ag. 851 ; XÉN. An. 5, 8, 18 ; PLAT. Gorg. 456 b, etc. ; τέμνειν καὶ καίειν (v. καίω) couper et brûler ; au pass. être opéré, HPC. Aph. 1260 ; PLAT. Gorg. 479 a, etc. ; avec un acc. de m. sign. : τόμον τέμνειν τινά, PLAT. Tim. 61 a, faire une coupure à qqn ;
   II enlever en coupant : ἐκ κεφαλέων τρίχας, IL. 3, 273, litt. ôter les poils de la tête en les coupant, en parl. d’agneaux ; κεφαλὴν τ. ἀπὸ δειρῆς, IL. 18, 177, séparer la tête du cou ; τ. κάρα τινός, ESCHL. Ch. 1045 ; SOPH. Ph. 619, trancher la tête à qqn ; τ. πλόκον, SOPH. Aj. 1179, couper les tresses de cheveux ; τ. δένδρεα, IL. 11, 88 ; δρῦν, IL. 23, 119, couper, càd. abattre des arbres, un chêne ; ξύλα τ. ἐκ τοῦ Κιθαιρῶνος, THC. 2, 75, couper du bois du Cithéron ; τ. ὕλην, THC. 2, 98, couper du bois ; avec double acc. : ἐρινεὸν τ. νέους ὄρπηκας, IL. 21, 38, couper à un figuier les jeunes branches ; cf. EUR. Alc. 429 ; au pass. μελίη χαλκῷ ταμνομένη (ion.) IL. 13, 180, frêne abattu par le fer (du bûcheron) ; ῥόπαλον τετμημένον, OD. 17, 195, bâton noueux coupé (d’un arbre) ; τετμημένη ὕλη, DÉM. 1048, 16, bois coupé, abattu ; avec un acc. τρίχας τετμῆσθαι, EUR. Tr. 480, avoir les cheveux coupés ; p. suite :
      1 ravager, dévaster (particul. en coupant les arbres, les moissons, etc.) : γῆν, HDT. 9, 86 ; THC. 2, 19, 20, etc. ; χώραν, XÉN. Hell. 4, 2, 8, etc. un pays ; ἀγρούς, PLAT. Rsp. 470 d, ravager les champs ; τὸν σῖτον, XÉN. Mem. 2, 1, 13, détruire les récoltes ; τ. τῆς γῆς, THC. 1, 30 ; 2, 56, ravager une partie du pays ;
      2 mutiler, particul. châtrer, seul. en ion. et en parl. d’animaux, HÉS. O. 784, 789 ; en parl. de pers. Ps.-PHOCYL. 187 ; au pass. LUC. Syr. 1, 5 ;
      3 fig. trancher : μαχᾶν τέλος, PD. O. 13, 57, décider la fin des combats ; κίνδυνον σιδάρῳ, EUR. Her. 758, décider d’un hasard, d’un danger par le fer ;
   III découper : τ. μελεϊστί, IL. 24, 409 ; διαμελεϊστί, OD. 2, 291, découper en morceaux, litt. membre par membre ; δέρμα βόειον, OD. 14, 24, découper une peau de bœuf ; κρεῖον, IL. 9, 209, découper un morceau de viande ; λίθον, PLAT. Criti. 116 a, briser une pierre ; δίχα τ. PLAT. Conv. 190 d ; διχῇ τ. PLAT. Soph. 123 c, couper en deux, diviser en deux moitiés ; τ. τί τινι, PLAT. Pol. 266 e, partager qqe ch. au moyen de qqe ch. ; ἀριθμὸν ἀρτίῳ καὶ περιττῷ τ. PLAT. Pol. 262 e, diviser un nombre par un nombre pair ou un nombre impair ; au pass. τέμνεσθαι εἴς τι, ARSTT. Metaph. 12, 6, 8, etc. être partagé en qqe ch. ; en parl. d’un fleuve qui divise un pays, HDT. 2, 33 ; EUR. El. 411, etc. ; d’une chaîne de montagnes, DP. 340, 890 ;
   IV couper en perçant ou en piquant, d’où percer : χρόα χαλκῷ, IL. 13, 501 ; 16, 761, piquer ou percer la peau avec le fer, blesser en perçant la peau ; λαιμούς τινος τ. AR. Av. 1560, transpercer la gorge, en parl. des victimes qu’on égorge ; κάπρον Διΐ, IL. 19, 197, immoler (litt. égorger) un sanglier en l’honneur de Zeus ; τέμν. σφάγια, EUR. Suppl. 1196, etc. égorger des victimes ; p. suite : ὅρκια τέμνειν, IL. 2, 124 ; 3, 94, 105, etc. égorger une victime pour cimenter un serment ou conclure un traité, d’où prononcer un serment ou conclure un traité ; avec double accus. : θάνατόν νύ τοι ὅρκι' ἔταμνον, IL. 4, 155, c’est pour ta mort que j’ai conclu le traité ; τ. ὅρκια περί τινος πρός τινα, POL. 22, 7, 3, conclure avec qqn un traité sur qqe ch. ; au pass. τμηθέντων τῶν ὁρκίων, POL. 29, 2, 6, le traité ayant été conclu ; p. anal. φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμόντες, IL. 3, 73, ayant échangé des promesses d’amitié et de fidélité ; abs. τέμνειν τινί, HDT. 4, 201, conclure un traité avec qqn ;
   V préparer, fabriquer ou faire en coupant : φάρμακον, PLAT. Leg. 836 b, 919 b, préparer un remède en coupant ou en hachant les herbes médicinales ; ἱμάντας ἐκ δέρματος, HDT. 5, 25, fabriquer des courroies qu’on taille dans le cuir ; τ. δούρατα, OD. 5, 162 ; HÉS. O. 806, tailler ou équarrir des poutres ; particul. tracer en coupant : τ. τέλσον ἀρούρης, IL. 13, 707, tracer un sillon dans un champ ; τ. τέμενός τινι, IL. 6, 194, assigner à qqn un morceau de terre ; τ. ὁδούς, THC. 2, 100, frayer des chemins ; ὀχετούς, PLAT. Tim. 78 d, etc. creuser ou tracer des conduits ; διάπλους, PLAT. Criti. 118 e, ouvrir des canaux de passage ; au pass. τετμημένη ὁδός, HDT. 4, 136 ; PLAT. Leg. 810 e, chemin frayé, route ouverte ; διώρυχες τετμημέναι, PLAT. Criti. 118 d, canaux creusés ;
   VI traverser en coupant, fendre : πέλαγος, OD. 3, 175 ; ou θάλασσαν, PD. P. 3, 68, fendre la mer ; βαθὺν ἠέρα, HH. 4, 384, passer à travers les ténèbres ; ὁδόν, EUR. Ph. 1, suivre une route ; τὴν μέσην τέμνειν, PLUT. M. 7 b ; μέσον τέμνειν, PLAT. Prot. 338 a, garder un juste milieu ; fig. μέσον βίον τ. PLAT. Leg. 793 a, prendre dans la vie la route du milieu ; abs. poursuivre son chemin, A.RH. 2, 1246 ;

Moy. :
      1 couper pour soi : κρέα, OD. 24, 364, des viandes ; ἑπτὰ μέρη, PLAT. Leg. 695 c, faire sept parts ;
      2 couper ou abattre pour soi (des arbres, etc.) OD. 5, 243 ; HDT. 1, 194 ; 5, 82 ; EUR. Hec. 635 ;
      3 couper en perçant ou en piquant, d’où égorger (une victime) : fig. τ. ὅρκια, HDT. 4, 70 ; 4, 71, etc. prononcer des serments (v. ci-dessus) ;
      4 ouvrir en coupant, particul. ouvrir des sillons, labourer pour soi, acc. IL. 9, 580 ;
      5 traverser en coupant : ὁδόν, LUC. Im. 24, prendre sa route ; en parl. d’un fleuve qui divise un pays, A.RH. 4, 284.

➳ Prés. épq., ion. et dor. τάμνω, IL. 3, 105 ; HDT. 2, 65 ; HPC. 8, 146 ; PD. O. 12, 6, d’où inf. épq. ταμνέμεν, HÉS. O. 791. Impf. ἔταμνον, IL. 4, 155 ; HDT. 2, 125 ; 9, 86 ; ou τάμνον, IL. 21, 38 ; impf. itér. 3 sg. τέμνεσκε, A.RH. 1, 1215 ; Q. SM. 6, 217. Fut. ion. ταμέω, HPC. 4, 630 Littré ; Q. SM. 6, 48. Ao.2 sbj. 3 sg. τάμῃσι, OD. 18, 339 ; inf. poét. ταμέειν, IL. 19, 197. Pf. part. épq. au sens pass. τετμηώς, A.RH. 4, 156.

Étym. R. indo-europ. *temh₁-, couper ; cf. lat. contemnō.

'

Ion., Dor., and Ep. τάμνω, Il. 3.105, al. (τέμνω once in Hom., Od. 3.175), Hdt. 2.65, Democr. 263, Hp. Acut. 22, SIG 1026.20 (Cos, Pass.), cf. ἀποτέμνω, διατέμνω ; 3 sg. pres. τέμει only in Il. 13.707 (2 sg. τέμεις prob. in Epigr. ap. Suid. s.v. βοῦς ἕβδομος); τέμνω is f.l. in Pi. P. 3.68 and v.l. in O. 13.57, cf. τάμνω ib. 12.6, B. 5.17, 16.4, but is the only Att. pres., Th. 3.26, IG1². 76.56, etc. (v. also τμήγω); Iterat. τέμνεσκον A.R. 1.1215, Q.S. 6.217; fut. τεμῶ E. Ba. 493, Th. 1.82, etc. ; Ion. τεμέω Hp. Jusj. ; aor. Ion. and Dor. ἔταμον, Ep. τάμον, Il. 3.292, al., SIG 4.10 (Cyzicus, vi BC), Pi. N. 3.33, Hdt. 7.132; Ep. inf. ταμέειν Il. 19.197; Att. ἔτεμον Th. 6.7, IG2². 1666A8, etc. ; pf. τέτμηκα Arist. SE 178a21, (ἀπο-) Pl. Men. 85a; Dor. 3 sg. τετμάκει Archim. Con. Sph. 22, 26; Ion. and Ep. part. (in pass. sense) τετμηώς A. R 4.156; — Med., fut. τεμοῦμαι (ὑπο-) Ar. Eq. 291 (lyr.), X. Cyr. 1.4.19, etc. ; aor. ἐταμόμην, inf. ταμέσθαι Il. 9.580; Att. ἐτεμόμην Pl. Plt. 280d (ἀπ-), Luc. Pr. Im. 24; — Pass., fut. τμηθήσομαι Arist. LI 968b17; Dor. τμα- Archim. Aequil. 2.2; also τετμήσομαι Philostr. VA 4.24, (ἐκ-) Pl. R. 564c; aor. ἐτμήθην E. Tr. 480, Th. 2.18, etc. ; Dor. ἐτμα- Archim. Con. Sph. 11; pf. τέτμημαι Od. 17.195, Th. 3.26, etc. ; Dor. τετμα- Archim. Con. Sph. 12 (τετμη- Pi. I. 6 (5).22 codd.) :
cut, in Hom. and elsewhere usu. of particular kinds of cutting (v. infr.); generally, ὀδόντας οἵους τέμνειν fit for cutting, X. Mem. 1.4.6; τοιοῦτον τμῆμα τέμνεται τὸ τεμνόμενον, οἷον τὸ τέμνον τέμνει ; Pl. Grg. 476d.
cut, wound, maim, ἀλλήλων ταμέειν χρόα χαλκῷ Il. 13.501, 16.761; πρὸς δέρην τ.
wound her in the neck, A. Eu. 592; οἱ στενοὶ (sc. τελαμῶνες) τέμνουσι narrow bandages cut the patient, Sor. 1.83. of a surgeon, cut, ἐκ μηροῦ τ. βέλος Il. 11.844; τ. τὰν κοιλίαν IG4²(1).122.40 (Epid., iv BC); τὴν χεῖρα (in blood-letting) Gal. 16.810; abs., use the knife, as opp. to cautery (< κάειν), ἤτοι κέαντες ἢ τεμόντες A. Ag. 849, cf. X. An. 5.8.18, Pl. Grg. 456b, 480c, 521e, etc. ; — Pass., to be operated upon, Hp. Aph. 7.44, Pl. Grg. 479a.
cut, castrate, ἐρίφους, βοῦν, κάπρον, Hes. Op. 786, 791; of men, Luc. Syr. D. 15.
prune vines, LXX Le. 25.3, cf. Is. 5.6 (Pass.); cut, i.e. gather, herbs, Dsc. 3.132 (Pass.).
cut up, cut to pieces, of animals, Il. 9.209; τ. μελεϊστί, διὰ μελεϊστί, κατὰ μέλη, 24.409, Od. 9.291, Pi. O. 1.49; τ. ἰχθῦς Hdt. 2.65, cf. 3.42, etc. ; — Med., ταμνομένους κρέα πολλά Od. 24.364.
slaughter, sacrifice, ταμέειν Διΐ τ’ Ἠελίῳ τε Il. 19.197; σφάγια τ. E. Supp. 1196; — Pass., σφάγια τέμνεται Id. Heracl. 400. ὅρκια τάμνειν sacrifice in attestation of an oath, and hence, take solemn oaths, Il. 2.124, Od. 24.483, etc. (also in late Prose, as Plb. 21.24.3, 21.32.15, al.); Φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμόντες Il. 3.73, etc. ; θάνατόν νύ τοι ὅρκι’ ἔταμνον I made a truce which was death to thee, 4.155; ἐπὶ τούτοισι τ. ὅρκιον on these terms, Hdt. 7.132; without ὅρκιον, τ. τισὶ μένειν τὸ ὅρκιον make a covenant that…, Id. 4.201; also σπονδὰς τέμωμεν E. Hel. 1235; ἆρα φίλιά μοι τεμεῖ ; Id. Supp. 376 (lyr.); — Med., of two parties, ὅρκια τάμνεσθαι Hdt. 4.70. φάρμακον τέμνειν cut or chop up a plant for purposes of medicine or witchcraft, Pl. Lg. 836b; metaph, ib. 919b, Ep. 353e; hence πόρον or ἄκος τέμνειν contrive a means or remedy, A. Supp. 807 (lyr., dub.l.), E. Andr. 121 (lyr.).
divide, of a river, μέσην τ. Λιβύην cut it in twain, Hdt. 2.33, cf. E. El. 411; of a mountain-chain, D.P. 340, 890; τ. δίχα cleave in two, Pl. Smp. 190d;-Med., ἑπτὰ μέρη τεμόμενος having divided it into seven parts, Id. Lg. 695c; — Pass., γραμμὴ δίχα τετμημένη Id. R. 509d; τετμημένος ἐξ ἑνὸς δύο cut from one into two, Id. Smp. 191d. διὰ τῆς δριμυφαγίας εἰ καὶ τὸ πάχος τέμνοιτο τοῦ γάλακτος were to be diluted, thinned, Sor. 1.98; ἡ τῆς πτισάνης [ὕλη] τ. καὶ ὑγραίνει τὰ τῆς ἀναπτύσεως δεόμενα Gal. 15.507, cf. 6.352, 14.742; τέμνειν καὶ λεπτύνειν τὰ παχέα τῶν ὑγρῶν Id. 6.760, cf. Vict. Att. 1, al.
divide logically, τ. δίχα Pl. Phlb. 49a, Plt. 287b; τ. τὸν ἀριθμὸν ἀρτίῳ καὶ περιττῷ into even and odd, ib. 262e, cf. 266e, al. ; εἰς δύο μέρη τέμνουσι [τὴν πραγματείαν] Sor. 1.1; — Pass., διχῇ τέμνεσθαι Pl. Sph. 223c.
cut off, sever ἐκ κεφαλέων τρίχας Il. 3.273; κεφαλὴν ἀπὸ δειρῆς 18.177; δρακόντοιν κάρα A. Ch. 1047, cf. S. Ph. 619; λαιμούς τινος Ar. Av. 1560; πλόκον, φόβας, βόστρυχον, S. Aj. 1179, El. 449, 901 (Pass.), etc. ; τράχηλον σώματος χωρίς E. Ba. 241; Ὕδραν τ. Pl. R. 426e; with double acc., ἐρινεὸν ὀξέϊ χαλκῷ τάμνε νέους ὄρπηκας cut the branches off the fig-tree, Il. 21.38 (ἐρινεοῦ cj. Agar); — Pass., τρίχας ἐτμήθην had them cut off, E. Tr. 480.
part off, mark off, τέλσον ἀρούρης Il. 13.707; τέμενος 6.194; so in Med., 9.580; also τάμνοντ’ ἀμφὶ βοῶν ἀγέλας they cut them off, surrounded them, 18.528.
cut down, fell, of trees and timber, δένδρεα, δρῦς, φιτρούς, 11.88, 23.119, Od. 12.11, etc. ; δοῦρα Hes. Op. 807; τίς… ἔτεμε τὰν δακρυόεσσαν Ἰλίῳ πεύκαν ; E. Hel. 231 (lyr.); τ. ὕλην Th. 2.98; τ. ξύλα ἐκ τοῦ Κιθαιρῶνος ib. 75; χάρακας ἐκ τοῦ τεμένους Id. 3.70; — Pass., [μελίη] χαλκῷ ταμνομένη Il. 13.180; ῥόπαλον τετμημένον Od. 17.195; ἡ ὕλη ἡ τετμ. the felled timber, D. 42.30; — Med., δοῦρα τάμνεσθαι fell oneself timber, Od. 5.243, cf. Hdt. 5.82, E. Hec. 634 (lyr.). λίθον τ.
hew or quarry it, IG1². 76.56, cf. 22.1666A8, 4²(1).102.41, al. (Epid., iv BC), Pl. Criti. 116a, PPetr. 2 p. 6 (iii BC), D.S. 5.13; τ. μέταλλον open or work a mine, Hyp. Eux. 35 (Pass.); — Med., λίθους τάμνεσθαι have them wrought or hewn, Hdt. 1.186.
cut down for purposes of destruction, γῆς τ. βλαστήματα E. Hec. 1204; τ. τὸν σῖτον X. Mem. 2.1.13; also τ. τὴν γῆν lay waste the country by felling the fruit-trees, cutting the corn, etc., Hdt. 9.86, cf. Th. 2.19, 55, And. 3.8 (Pass.); τῆς γῆς ἔτεμον οὐ πολλήν Th. 6.7; c. partit. gen., τῆς γῆς τ.
waste part of it, Id. 1.30, 2.56; — Pass., ib. 18, 20.
cut into shape, δέρμα βόειον Od. 14.24; ἱμάντας ἐκ τοῦ δέρματος Hdt. 5.25; — Med., νομέας ταμόμενοι Id. 1.194.
cut lengthwise, τ. γῆν, ἄρουραν, plough it, Sol. 13.47, A. Fr. 196. τ. ὁδόν cut or make a road, τ. ὁδοὺς εὐθείας Th. 2.100; τ. διάπλους ἐκ τῶν διωρύχων Pl. Criti. 118e; τάφρον τεμέσθαι PHal. 1.107 (iii BC); ὁ τέμνων (sc. τὴν τάφρον) ib. 110; metaph, ὀχετοὺς ἐπὶ τὸν πλεύμονα ἔτεμον carried channels or ducts to the lungs, Pl. Ti. 70d, cf. 77c; οὐκ… ἐγὼ πρῶτος ταύτην ἐτεμόμην τὴν ὁδόν Luc. Pr. Im. 24; — Pass., μυρίαι τέτμηνται κέλευθοι Pi. I. 6 (5).22; οὐ τετμημένων [τῶν] ὁδῶν Hdt. 4.136, etc.
make one΄s way, advance, ὦ τὴν ἐν ἄστροις… τέμνων ὁδὸν… Ἥλιε E. Ph. 1; διὰ μέσου… αἰθέρος τέμνων κέλευθον Ar. Th. 1100; τὴν μεσόγαιαν τ. τῆς ὁδοῦ take the inland road, strike through the interior, Hdt. 7.124, 9.89; metaph, μέσον τι τέμνειν hold a middle course, Pl. Prt. 338a; τὴν μέσην τ. Plu. 2.7b; μέσον τινὰ [βίον] τ. Pl. Lg. 793a; βιότοιο τ. τρίβον AP 9.359 (Posidipp. or Pl.Com.), 360 (Metrod.); abs., make one΄s way, A.R. 2.1244, 4.771. of ships, cut through the waves, plough the sea, τ. πέλαγος μέσον, κύματα θαλάσσης, Od. 3.175, 13.88, cf. Pi. P. 3.68; metaph, ψεύδη… τάμνοισαι κυλίνδοντ’ ἐλπίδες men΄s hopes are tossed about as they cut through the sea of lies, Id. O. 12.6; of birds, αἰθέρος αὔλακα τ.
cleave the air, Ar. Av. 1400, cf. h.Cer. 383, E. Epigr. 2.
cut short, bring to a crisis or decision, μαχᾶν τ. τέλος Pi. O. 13.57; κίνδυνον τ. σιδάρῳ E. Heracl. 758 (lyr.); λόγῳ τὰ διάφορα τεμεῖν Lib. Or. 18.164; τὰς δίκας τ. Cod.Just. 3.1.12, cf. 2.12.27.2, al. ταμών metaph for ἀρύσας, Emp. 143. (Cf. Slovenian tnÈm tÉęti ΄to hack΄, Ir. tamnaim ΄I mutilate΄.)

only in τέμνοντα· ἀμέλγοντα, Hsch. ; ἔτεμεν· ἤμελγεν, Id. (Perh. cf. Skt. ā-cāmati, pl. -camanti, ΄sip΄, Icel. hvóma ΄swallow΄.)

ion. u. ep. τάμνω, Od. 3.175 steht τέμνειν, fut. τεμῶ (s. auch τέμω), aor. ἔτεμον, ion., ep. u. altatt. ἔταμον, inf. ταμέειν, perf. τέτμηκα (Ap.Rh. 4.156 τετμηώς, mit pass. Bdtg), perf. pass. τέτμημαι, aor. ἐτμήθην, fut. τετμήσομαι, ἐκτετμήσεσθον Plat. Rep. VIII.564e (vgl. τμήγω),
1) schneiden, zerschneiden, zerhauen, zerspalten, Hom. u. Folgende ; bes.
   a) von Menschen, verwunden ; niederhauen, zusammenhauen ; ἀλλήλων ταμέειν χρόα χαλκῷ, Il. 13.501, 16.761 ; Tragg. u. Folgde ; κάρα τέμνειν, abschneiden, Soph. Phil. 615 ; πώλους σιδήρῳ τέμνετ' αὐχένων φόβην, Eur. Alc. 431 ; λαιμόν, Hel. 1600 ; τρίχας ἐτμήθην, Troad. 480. – Aber auch oft vom Schneiden des Wundarztes, gew. neben καίειν, welche beiden Tätigkeiten hauptsächlich die Kunst desselben ausmachten, ἤ τοι κέαντες ἢ τεμόντες εὐφρόνως πειρασόμεσθα πῆμ' ἀποτρέψαι νόσου, Aesch. Ag. 823 ; οἱ ἰατροὶ τέμνουσι καὶ καίουσι ἐπ' ἀγαθῷ, Xen. An. 5.8.18 ; Dem. 1.2.54 ; Sp., wie Ael. V.H. 11.11.
   b) von Tieren, zerstückeln, zerlegen, Her. 2.65 ; bes. schlachten, zum Opfer, κάπρον ταμέειν Διΐ ; Il. 19.197 ; auch im med., ταμνόμενοι κρέα, Od. 24.364 ; σφάγια τέμνειν, Eur. Suppl. 1195. – Aber Hes. O. 788, 793, ἐρίφους, κάπρον, verschneiden, castrare. – Ὅρκια πιστὰ τάμνειν, einen Vertrag oder ein Bündnis schließen, indem man dabei die üblichen feierlichen Opfer veranstaltete, eigentlich also die Eidesopfer vollziehen, Il. 2.124, 3.105, 252, 19.191, Od. 24.483 ; auch φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταμεῖν, Il. 3.73, 94, 256 ; u. im med., ὅρκια τάμνεσθαι, Her. 4.70, 71 ; vgl. aber 4.201 ; Hom. vrbdt auch θάνατόν νύ τοι ὅρκι' ἔταμνον, dir zum Tode schloß ich das Bündnis, Il. 4.155. Später auch συνθεσίας, φίλια τέμνειν, σπονδάς, Eur. Hel. 1251.
   c) von Bäumen u. Holz übh., abhauen, behauen, δούρατα, φιτρούς, Od. 5.162, 12.11 u. sonst ; Hes. O. 809 ; daher ῥόπαλον τετμημένον, Od. 17.195 ; τὴν ὕλην τὴν τετμημένην πεπρακότα, Dem. 42.30 ; auch im med., δοῦρα τάμνεσθαι, sich Bauholz fällen, Od. 5.243 ; τίς ἔτεμετὰν δακρυόεσσαν Ἰλίῳ πεύκαν, Eur. Hel. 234 ; τμηθεῖσα πεύκη, Med. 4 ; Her. 5.82 ; αἰχμάν, Pind. N. 3.33 ; λίθους τάμνεσθαι, Steine behauen, Her. 1.186 ; – φάρμακον τέμνειν, ein Heilkraut abschneiden, Heil- oder Zaubermittel aus abgeschnittenen Kräutern und Wurzeln bereiten, H.h. Cer. 229 ; Plat. Legg. VIII.836b, XI.919b ; – τέμνειν δίχα, entzwei schneiden, Plat. Soph. 265e, u. oft ; τοιοῦτον τμῆμα τέμνεται τὸ τεμνόμενον οἷον τὸ τέμνον τέμνει, Gorg. 476d ; – σῖτον τέμνειν, Getreide abmähen, Xen. Mem. 2.1.13, wie ὀπώρα τέμνεται, Soph. fr. 239. – Aber χώραν, γῆν τέμνειν ist = ein Land durch Abhauen der Obstbäume und Abschneiden der Feldfrüchte verwüsten ; Andoc. 3.8 ; Thuc. 2.18, 8.31 ; Plat. Rep. V.471c, Menex. 242c ; Folgde, wie Pol. 9.28.6.
2) durch Abgrenzung, gleichsam aus etwas Größerm herausschneiden, absondern ; τέλσον ἀρούρης, Il. 13.707, wo Spitzner zu vgl., der ἄροτρον vermutet ; τέμενος, Il. 16.194, 20.184 ; ἄροσιν, Il. 9.580 ; – übh. scheiden, sondern, Sp. – In τάμνοντ' ἀμφὶ βοῶν ἀγέλας, Il. 18.528, nimmt man eine Tmesis an, sie schnitten die Herden für sich ab. – Auch τέμνειν ὀχετούς, Gräben ziehen, stechen, Plat. Tim. 70c, 77c ; – τέμνειν ὁδούς, Wege ziehen, anlegen, bahnen, Her. 4.136 ; Thuc. 2.100 ; Plat. Legg. VII.803e. – Daher auch 3) von der Bewegung durch einen Raum hin, durchschneiden ; bes. vom Schiffe, das in seinem Laufe das Meer durchschneidet, τέμνειν πέλαγος μέσον, κύματα θαλάσσης, Od. 3.175, 13.88 ; θάλασσαν, Pind. P. 3.68 ; daher ὁδόν u. dgl., einen Weg einschlagen, τέτμηνται κέλευθοι, I. 5.22 ; u. so vielleicht zu erklären μαχᾶν τέμνειν τέλος, Ol. 13.57, sie beendigen ; auch ἀνδρῶν ἐλπίδες τάμνουσαι ψεύδη, 12.6, die durch Lüge gehenden Hoffnungen ; τέμνειν κέλευθον, Ar. Th. 1100 ; αἰθέρος αὐλακα, Av. 1400 ; τὴν μεσόγαιαν τῶν ὁδῶν τάμνειν, Her. 9.89, sich Bahn brechen ; auch Sp., Philod. 16 (V.25), bei denen τέμνειν geradezu für gehen gebraucht wird, wie Ap.Rh. 4.771 ; dah. μέσον τέμνειν, die Mittelstraße halten, Plat. Legg. VII.793e, wie διὰ μέσων ἀσφαλέστερον ἰέναι τέμνοντας, Polit. 262b, vgl. Prot. 338a. – Auch übertr., τίν' ἀμφ' αὑτᾶς ἔτι πόρον τέμνω ; Aesch. Suppl. 807, welchen Weg soll ich einschlagen, welche Mittel finden ; εὐθεῖαν λόγων τέμνων κέλευθον, Eur. Rhes. 423.

1. to cut, hew , [Homer (8th/7th c.BC)], etc.; ὀδόντας οἵους τέμνειν teeth fit for cutting , [Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)]
2. to cut, wound, maim , [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)]; πρὸς δέρην τ. to wound her in the neck, [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]
3. of a surgeon, to cut , [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)]: absolute to use the knife , as opp. to cautery ( κάειν), [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC), Xenophon Historicus (5th/4th c.BC)], etc.:—;Pass. to be operated upon , [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)]
4. to cut up, cut to pieces , [Homer (8th/7th c.BC)], etc.:—; to slaughter, sacrifice , [Iliad by Homer (8th/7th c.BC), Euripides (Refs 5th c.BC)]
5. ὅρκια τάμνειν to sacrifice in attestation of an oath, and so to take solemn oaths , [Homer (8th/7th c.BC)]; θάνατόν νύ τοι ὅρκι᾽ ἔταμνον I made a truce which was death to thee, [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)]:—;Mid., of two parties, ὅρκια τάμνεσθαι [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]:—;cf. Lat. foedus ferire.
6. φάρμακον τέμνειν to cut or chop up a plant for purposes of medicine or witchcraft, [Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)], etc.; ἄκος τέμνειν to contrive a means or remedy, [Euripides (Refs 5th c.BC)]
7. to divide , of a river, μέσην τ. Λιβύην to cut it in twain, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; δίχα τ. to cut in two, bisect , [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)]
8. to cut asunder, cut off, sever , κεφαλὴν ἀπὸ δειρῆς [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)], etc.; with double accusative, ἐρινεὸν τάμνε ὄρπηκας cut the branches off the fig-tree, [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)]; and in Pass., τρίχας ἐτμήθην had them cut off , [Euripides (Refs 5th c.BC)]
9. to part off, mark off , τέμενος [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)]
10. to cut down, fell trees, [Iliad by Homer (8th/7th c.BC)], etc.:—;Mid., δοῦρα τάμνεσθαι to fell oneself timber, [Odyssey by Homer (8th/7th c.BC), Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]
11. λίθον τ. to hew stone, [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)]: Mid., λίθους τάμνεσθαι to have them wrought or hewn , [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]
12. to cut down for purposes of destruction, [Euripides (Refs 5th c.BC)], etc.; τ. τὴν γῆν to ravage the country by felling the trees and cutting the corn , [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC), Thucydides (Refs 5th c.BC)]; with partitive genitive, τῆς γῆς τ. to waste part of it, [Thucydides (Refs 5th c.BC)]
13. to cut or hew into shape , δούρατα [Odyssey by Homer (8th/7th c.BC)], etc.
14. to cut lengthwise, to plough , Solon.
15. τ. ὁδόν to cut or make a road, [Thucydides (Refs 5th c.BC)]:—;Pass., τέτμηνται κέλευθοι [Pindar (Refs 5th c.BC)]
16. also to make one's way, advance , τ. ὁδόν [Euripides (Refs 5th c.BC)]; τὴν μεσόγαιαν τ. τῆς ὁδοῦ to take the middle road, strike through the interior, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; μέσον τέμνειν to hold a middle course, [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)]
17. of ships, to cut through the waves, plough the sea , [Odyssey by Homer (8th/7th c.BC)]:—;so of birds, to cleave the air, [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
18. to bring to a decision , Lat. decidere, [Pindar (Refs 5th c.BC), Euripides (Refs 5th c.BC)] (ML)