εος-ους (τὸ) :
      1 primit. portion de territoire qu’on réservait aux chefs, enclos servant de résidence, IL. 9, 578 ; 12, 213, etc. ; OD. 6, 293, etc. ; au plur. OD. 11, 185, etc. ; τέμνειν τινὶ τέμενος, IL. 6, 194, découper une portion de champ, réserver un enclos pour qqn ; cf. IL. 20, 184, 391, etc. ;
      2 portion de territoire (champ ou bois), avec un autel ou un temple, consacrée à une divinité, IL. 2, 696 ; 8, 48 ; 23, 147 ; OD. 8, 363 ; HÉS. Sc. 58 ; PD. O. 11, 79 ; P. 2, 2 ; HDT. 2, 64, 112, 115, etc. ; XÉN. Cyr. 7, 5, 35, etc. ; p. ext. tout endroit consacré, lieu sacré, PD. P. 4, 99, etc. ; particul. chapelle, HDT. 2, 178 ; 5, 89 ; LUC. Cal. 17, etc.

Étym. R. indo-europ. *temh₁-, couper, séparer ; cf. τέμνω.

εος, τό, Arc. nom. and acc. sg. τέμενες IG 5(2).432.31, 42 (Megalop., ii BC); Aeol. gen. sg. τεμένηος Alc. 152; (< τέμνω) : — a piece of land cut off and assigned as an official domain, esp. to kings and chiefs, καὶ μέν οἱ[Βελλεροφόντῃ] Λύκιοι τ. τάμον ἔξοχον ἄλλων καλὸν φυταλιῆς καὶ ἀρούρης, ὄφρα νέμοιτο Il. 6.194, cf. 20.184, 391; τ. περικαλλὲς… πεντηκοντόγυον 9.578, cf. 12.313; τ. βασιλήϊον 18.550; δμῶες Ὀδυσσῆος τ. μέγα κοπρίσσοντες Od. 17.299, cf. 6.293; in pl., τεμένεα 11.185; τεμένη, μέρος τιμῆς Arist. Rh. 1361a35.
a piece of land marked off from common uses and dedicated to a god, precinct, ἔνθα τέ οἱ τ. βωμός τε θυήεις Il. 8.48, cf. 2.696, al., Pi. N. 10.19, IG1². 94.29, etc. ; τὸ τ. τῶν ἡρῴων Test.Epict. 2.13; in it stood the temple or shrine, Hdt. 2.112, 155, 3.142; Πρωτεσίλεω τάφος τε καὶ τ. περὶ αὐτόν Id. 9.116; hence the Pythian race-course is called a τέμενος, Pi. P. 5.33; Syracuse is the τ. Ἄρεος ib. 2.2; the sacred valley of the Nile is the Νείλοιο πῖον τ. Κρονίδα ib. 4.56; the lake formed by the Cephisus is the τ. Καφισίδος ib. 12.27; the Acropolis is the ἱερὸν τ. (of Pallas), Ar. Lys. 483 (lyr.); poet. also, τέμενος αἰθέρος A. Pers. 365; ἀνέμων Philet. 13; Μαραθὼν σῆς ἀρετῆς τ. IG 14.1185 (Rome); τρόπαια στησάμενοι Διὸς… τέμενος to be a grove of Zeus, Tim. Pers. 211; of sacred grones, h.Ven. 267.
temple, ἄγαμαι τοῦ τ. τῆς ὀροφῆς Chor. p. 88 B., cf. p. 116 B.

εος, τό,
ein ausgesondertes Stück Land, besonders ein Tempelbezirk eines Gottes und ein einem Fürsten von Staats wegen gegebenes, mit seiner Stellung verbundenes Landgut ; verwandt τέμνω, schneiden, abschneiden, absondern, aussondern, vgl. Curtius Grundz. d. Griech. Etymol. 2. Aufl. S. 200, 448, 625, 659. Il. 18.550 τέμενος βαθυλήϊον, v.l. τέμενος βασιλήϊον, Scholl. Aristonic. ὅτι τὸν ἀποτετμημένον τόπον τέμενος λέγει ; Il. 6.194 καὶ μέν οἱ Λύκιοι τέμενος τάμον ἔξοχον ἄλλων, καλὸν φυταλιῆς καὶ ἀρούρης, ὄφρα νέμοιτο, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι παρετυμολογεῖ τὸ τέμενος ἀπὸ τοῦ τεμεῖν καὶ ἀφορίσαι ; Lehrs Aristarch. ed. 2 p. 150. Das Wort ist von Hom. an überall häufig ; bei Hom. erscheint es nur in der Form τέμενος, ausgenommen eine einzige Stelle, Od. 11.185 σὸν δ' οὔ πώ τις ἔχει καλὸν γέρας, ἀλλὰ ἕκηλος | Τηλέμαχος τεμένεα νέμεται καὶ δαῖτας ἐΐσας | δαίνυται, ἃς ἐπέοικε δικασπόλον ἄνδρ' ἀλεγύνειν. Hierzu Scholl. Aristonic. τεμένη : σεσημείωται τὸ ὄνομα ἀδιαιρέτως ἐξενεχθέν, Scholl. Didym. Ἀρίσταρχος τεμένεα. Also nach Didymus schrieb Aristarch τεμένεα, nach Aristonicus τεμένη, wegen welcher Form der Vers eine Diple trage. Der Widerspruch ist nur scheinbar ; in seiner ersten Ausgabe schrieb Aristarch τεμένεα, in seiner zweiten τεμένη. Aristonicus erklärte überall lediglich Aristarchs zwei te Ausgabe, s. Sengebusch Homer. dissert. 1 p. 34 ; ob Didymus nicht gewußt habe, daß in Aristarchs zweiter Ausgabe τεμένη stand, ob Didymus τεμένεα für die einzige Aristarchische Schreibung gehalten habe, oder ob man das freilich sehr kurze Didymeische Scholium für ein schlechtes, lückenhaftes Exzerpt halten müsse, welches den Bericht des Didymus auch über die Hauptsache nur halb wiedergebe : diese Frage soll hier nicht erörtert werden. Indessen lese man aufmerksam Scholl. Od. 6.54, Il. 2.423, 21.363. Die so eben gegebene Erklärung des schwierigen Falles vergleiche man mit den freilich sehr abweichenden Ansichten von Carnuth Aristonic. Od. 11.185 und von La Roche Die Homer. Textkritik im Alterth. 299, Ausgabe der Odyssee Anm. zu 11.185. Höchst interessant ist der Fall auch deshalb, weil Homer oft genug αἴσχεα, ἄλγεα, ἄλσεα, ἄνθεα, ἄχεα, βέλεα, βένθεα, γένεα, ἔγχεα, ἔθνεα, ἐλέγχεα, ἕλκεα, ἔπεα, ἕρκεα, ἔτεα, ἔχθεα, κέρδεα, κήδεα, κήτεα, λαίφεα, λέχεα, μένεα, νείκεα, νέφεα, ὀνείδεα, ὄρεα, ῥάκεα, ῥήγεα, σάκεα, στήθεα, τείχεα, φάεα, φάρεα, χείλεα, ψεύδεα sagt, aber niemals αἴσχη, ἄλγη, ἄλση, ἄνθη, ἄχη, βέλη, βένθη, γένη, ἔγχη, ἔθνη, ἐλέγχη, ἕλκη, ἔπη, ἕρκη, ἔτη, ἔχθη, κέρδη, κήδη, κήτη, λαίφη, λέχη, μένη, νείκη, νέφη, ὀνείδη, ὄρη, ῥάκη, ῥήγη, σάκη, στήθη, τείχη, φάη, φάρη, χείλη, ψεύδη. Sicherlich ist τεμένη ganz gegen die Analogie ; diese war aber dem Aristarch ein Hauptgesetz, während sein Gegner Krates umgekehrt der Anomalie huldigte, s. Sengebusch Homer. dissert. 1 p. 59. Indem also Aristarch das analoge τεμένεα seiner ersten Ausgabe in seiner zweiten durch das anomale τεμένη ersetzte, zeigte er, daß er nicht eigensinnig an einmal gefaßten Ansichten festhielt, sondern stets bereit blieb Gründen nachzugeben und Irrtümer einzugestehn. – Τέμενος eines Fürsten auch Hom. Il. 20.184, 391, 9.578, 12.313, Od. 6.293, 17.299. – Τέμενος einer Gottheit Il. 8.48, 23.148, Od. 8.363. – Gen. τεμένους Thuc. 3.70 φάσκων τέμνειν χάρακας ἐκ τοῦ τε Διὸς τεμένους καὶ τοῦ Ἀλκίνου ; τεμένηος Alcaeus ap. Cram. An.Ox. 1.342.1 (Bergk L.G. ed. 2 p. 734), ἀπὸ τῶν εἰς ος τὴν τεμένηος παρὰ Ἀλκαίῳ ἅπαξ χρησαμένῳ ; dat. τεμένεϊ Herodot. 2.155, Gott ; τεμένει Hes. Sc. 58, Gott ; gen. τεμενῶν Plat. Legg. VI.758e, Götter ; Gesetz bei Demosth. p. 1069.26, Götter ; dat. τεμένεσι Herodot. 2.64, Götter ; τεμένεσσι Pind. N. 7.94, Gott ; – τεμένεα Herodot. 4.161, König ; τεμένη H. η.Ven. 268, ἑστᾶσ' ἠλίβατοι· τεμένη δέ ἑκικλήσκουσιν | ἀθανάτων ; τεμένη Xen. Cyr. 7.5.35, Götter. – Lycurg. Leocr. 147 ἀσεβείας δ' ὅτι τοῦ τὰ τεμένη τέμνεσθαι καὶ τοὺς νεὼς κατασκάπτεσθαι τὸ καθ' ἑαυτὸν γέγονεν αἴτιος. – Plat. Legg. V.738c τεμένη δὲ τούτων ἑκάστοις ἐτεμένισαν, Götter. – Il. 2.696 bezeichnet Hom. durch Δήμητρος τέμενος als Namen eine Stadt, Demetrium, s. Scholl. Aristonic. und Nican., Lehrs Aristarch. ed. 2 p. 230 ; Pind. P. 2.2 ὦ Συράκοσαι, τέμενος Ἄρεος ; P. 12.27, Καφισίδος ἐν τεμένει, See des Kephisos, der Kopaissee, als Besitz der Nymphe Kephisis ; P. 4.56 Νείλοιο πρὸς πῖον τέμενος Κρονίδα, nach Afrika ; Aeschyl. Pers. 365 κνέφας δὲ τέμενος αἰθέρος λάβῃ, den Himmel ; Philet. ap. Stob. Flor. 59.5 ἀνέμων τέμενος, die Luft oder das Meer. – Soph. O.C. 136, Eur. Herc.Fur. 1329, Ar. Pl. 659.

1. a piece of land cut off, assigned as a domain to kings and chiefs, [Homer (8th/7th c.BC)]
2. a piece of land dedicated to a god, the sacred precincts , [Homer (8th/7th c.BC)]: in it stood the temple, [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]:—;metaphorically, the sacred valley of the Nile is the τέμ. Νείλοιο, [Pindar (Refs 5th c.BC)]; the Acropolis is the ἱερὸν τ. of Pallas, [Aristophanes Comicus (5th/4th c.BC)]
(ML)