anc. att. ξύστασις εως (ἡ) [ᾰ] action de réunir ou de se réunir, d’où :
   I act. :
      1 action de rassembler, d’organiser, de disposer, en gén. : σ. τῶν ῥήσεων, PLAT. Phædr. 268 d, arrangement des mots ; τῶν πραγμάτων, ARSTT. Poet. 7, 1, exposition des faits dans un certain ordre ; ξ. σώματος, PLAT. Tim. 89 a, développement du corps (par les exercices gymnastiques) : σ. προσώπου, PLUT. Per. 5, action de composer son visage, d’où sérieux, gravité du visage ; abs. organisation d’un État, PLAT. Leg. 702 d ; organisation, en gén. PLAT. Leg. 858 b, etc. ;
      2 action d’établir, de donner de la consistance à, d’où preuve, démonstration, A. APHR. ou garantie, témoignage, recommandation : πρός τινα, POL. 1, 78, 1 ; 4, 82, 3 ; PLUT. Thes. 27, etc. auprès de qqn ; au plur. PLUT. M. 533 e ;
   II moy. : action de se rassembler, d’où :
      1 organisation, arrangement, ordonnance : τοῦ κόσμου, T. LOCR. 99 d ; PLAT. Tim. 32 e, du monde : τῶν ὡρῶν, PLAT. Conv. 188 a, des saisons ; d’où en gén. constitution, nature, état, essence : τοῦ σώματος, DC. 38, 19, du corps ; τῆς γνώμης, DC. 49, 9, état d’âme, disposition d’esprit ; particul. σ. πόλεως, ARSTT. Pol. 4, 11, 8 ; ou abs. σ. PLAT. Rsp. 546 a, etc. constitution d’un État, constitution politique ;
      2 rassemblement de personnes, XÉN. Eq. 7, 19 ; PLUT. Fab. 17 ; particul. rassemblement tumultueux, attroupement séditieux, THC. 2, 21 ; EUR. Andr. 1088, Her. 415, etc. ; au sens polit. association, union, ISOCR. 38 a ; DÉM. 1122, 5 ; particul. union de peuples, POL. 24, 1, 3 ; 30, 10, 6, etc. ; d’où alliance, POL. 3, 78, 2 ; ou conspiration, PLUT. Pyrrh. 23 ;
      3 avec idée d’hostilité, rencontre, engagement, HDN 4, 15, 9 ; joint à μάχη, PLAT. Leg. 833 a ; au plur. PLUT. M. 638 f ; ὅταν σύστασιν ὁ ἀγὼν ἔχῃ, PLUT. Demetr. 16, quand le combat est fortement engagé ; d’où en gén. combat, HDT. 6, 117, etc. ; agitation (de l’esprit), EUR. Hipp. 983 ; THC. 7, 71 ;
      4 condensation, HPC. 159 d ; joint à πῆξις, PLUT. M. 130 b, etc. ; d’où en gén. consistance, PLUT. Pyrrh. 26, M. 665 a, etc. ; d’où fermeté, durée, persistance, PLUT. M. 719 e ;
      5 concours, affluence (des vents, DS. 3, 51 ; des eaux, TH. C.P. 5, 14, 5, etc. ; PLUT. T. Gracch. 39 ; d’où lieu où les eaux se rassemblent, DS. 3, 36) ;
      6 action de se joindre, de se lier, de s’unir, T. LOCR. 102 b ; PLAT. Rsp. 457 e ;
      7 en gén. action de s’unir, p. suite, action de se former, de naître, d’où origine : πολέμου, POL. 3, 10, 7, d’une guerre ; νόσων, PLAT. Tim. 89 b, naissance, d’où marche ou cours des maladies ; en parl. de la naissance d’un fleuve, POL. 9, 4, 3 ;
      8 p. ext. ce qui est rassemblé ou consistant, la matière, ARSTT. P.A. 2, 9 ; H.A. 3, 15, etc.

➳ Dor. gén. συστάσιος, T. LOCR. 102 b.

Étym. συνίστημι.

εως, ἡ, (< συνίστημι) bringing together, introduction, recommendation, πατρικὴν ἔχων σ. Plb. 1.78.1; ἡ πρός τινα σ. Id. 4.82.3, cf. SIG 591.62 (Lampsacus. ii BC), D.H. Th. 5.2, Plu. Them. 27; σ. τῆς πρός τινα εὐνοίας J. AJ 15. b. 7; care, guardianship, ἔτινηπίας οὔσας (< ἀπέδωκεν[̣]) εἰς σύστασιν Πτολεμαίῳ Γλαυκίου UPZ 20.23 (ii BC); power of attorney, PTeb. 317.14 (ii AD), etc.
communication between a man and a god, ταῦτα σοῦ εἰπόντος τρίς, σημεῖον ἔσται τῆς συστάσεως τόδε PMagPar. 1.209, cf. 220, 260, al., PMagLond. 47.1, 121.505.
protection, ἵνα διὰ τῆς σῆς δεξιᾶς ᾖ μοι σ. PSI 6.717.12 (ii AD).
proof, Alex.Aphr. in Metaph. 12.3, 409.16; confirmation, εἰς σύστασιν [τῶν ἀξιωμάτων] καὶ πίστιν ib. 271.14; σ. καὶ πίστεις τινός Hermog. Id. 1.10; πρὸς σύστασιν καὶ ἀσφάλειαν ἐπωμοσάμην PLond. 1.77.62 (vi AD), cf. BGU 1187.31 (i BC). (< συνίσταμαι) standing together, close combat, conflict, ἐν τῇ σ. μάχεσθαι Hdt. 6.117, cf. 7.167; ἡ ἐν ταῖς συμπλοκαῖς μάχη καὶ σ. Pl. Lg. 833a; ἡ ἐκ σ. μάχη Hdn. 4.15.3; ὅταν… σύστασιν ὁ ἀγὼν ἔχῃ Plu. Demetr. 16, cf. Aem. 20; metaph, disturbance in the human body, καθάρσεων καὶ συστάσεων τοῦ σώματος ἀρίστη ἡ διὰ τῶν γυμνασίων Pl. Ti. 89a; καταστεῖλαι τὴν σ. τὴν ἀπὸ τοῦ γυμνασίου Antyll. ap. Orib. 6.26.5; σ. ὅλου τοῦ σώματος (as a plague-symptom) Ruf. ap. eund. 44.17.2; ξ. τῆς γνώμης conflict of mind, intense anxiety, Th. 7.71; μένος μὲν ξ. τε σῶν φρενῶν δεινή E. Hipp. 983; so ἤν τις πόνος ἢ σ. γίνηται τῷ ἀνθρώπῳ Hp. Morb. Sacr. 17 vulg. (f.l. for τάσις).
meeting, accumulation, e.g. of humours, σ. οὑγροῦ περὶ τὴν ὑπερῴην Id. Coac. 233; of water, Thphr. CP 5.14.5 (pl.), cf. D.S. 3.36; of winds, ib. 51, POxy. 1768.9 (iii AD, dub.); metaph, λόγων Pl. R. 457e; combination, τραγῳδίαν… εἶναι τὴν τούτων σ. πρέπουσαν ἀλλήλοις Id. Phdr. 268d.
knot of men assembled, E. Andr. 1088 (pl.), Heracl. 415 (pl.); κατὰ ξυστάσεις γιγνόμενοι forming into knots, Th. 2.21, cf. X. Eq. 7.19.
political union, more general than ἑταιρεία or σύνοδος, Isoc. 3.54, cf. D. 45.67; ἐθνικαὶ σ. national unions, Plb. 23.1.3; κατὰ συστάσεις κωμάζειν D.C. Fr. 39.7.
contingent of four light-armed λόχοι (32 men), Ascl.Tact. 6.3, Arr. Tact. 14.3, Ael. Tact. 16.1.
friendship or alliance, Plb. 1.78.2; πρός τινας Id. 3.78.2; conspiracy, ἐπί τινα Plu. Pyrrh. 23.
composition, structure, constitution of a person or a thing, τῶ κόσμω Ti.Locr. 99d, cf. Pl. Ti. 32c; τῶν ὡρῶν, τῆς ψυχῆς, Id. Smp. 188a, Ti. 36d; of the parts of an animal, Arist. PA 646a20, GA 744b28, al. ; σώματος Sor. 1.111; τῶν ἀτόμων Epicur. Nat. 35 G. ; ἡ περὶ τὴν κεφαλὴν σ. Pl. Ti. 75b; φυσικὴ σ. Arist. Cat. 9b18; ἡ σ. τῆς πόλεως Id. Pol. 1295b28, cf. 1332a30; τῶν πραγμάτων Id. Po. 1450a15; τοῦ μύθου ib. 1452a18; abs., plot of a drama, ib. 1453a31; τὴν σ. ἔχειν ἐκ τοῦ ψεύδους Phld. Rh. 1.361 S. ; περὶ τρόπων συστάσεως, title of work by Chrysipp. ; προσώπου σ.
expression of face, Plu. Per. 5. abs., political constitution, Pl. R. 546a, Lg. 702d, etc. χωρίον ἀμπελικὸν ἐν συστάσει ἀρουρῶν ὅσων ἐστίν consisting of…, PGiss. 56.7 (vi AD).
coming into existence, formation, νόσων Pl. Ti. 89b, cf. c; πόλεων σ. καὶ φθοράς Id. Lg. 782a; ἡ ἐξ ἀρχῆς τῶν ὅλων σ. D.S. 1.7, cf. Plu. 2.427b; τὴν σ. λαμβάνειν Arist. HA 547b14, Plb. 6.4.13, etc. ; of a river, τὴν ἀρχὴν τῆς σ. λαμβάνειν Id. 9.43.1; σ. ἐπιβουλῆς Id. 6.7.8. of bodies, density or consistency, πυκνότης καὶ σ., opp. ὑγρότης καὶ διάχυσις, Thphr. Vent. 58; σ. καὶ πῆξις Plu. 2.130b; degree of solidity, consistency, σπέρμα… τρυφερὰν ἔτι καὶ νεοπαγῆ τὴν σ. ἔχον Sor. 1.46, cf. 58; solid knot or lump, [μαστοὶ] θρομβώδεις συστάσεις ἔχοντες ib. 88; μέχρι συστάσεως ἐμπλαστρώδους ἑψηθέν Gal. 11.134, cf. 6.249, Dsc. 3.7; τὰ ὑδατωδῶς ὑγρὰ πάχος καὶ σ. μηδεμίαν ἔχοντα Gal. 16.761; λεαίνεται μέχρι σ. Orib. Fr. 55.
a substance, πλάττειν ἐκ πηλοῦ ζῷον ἤ τινος ἄλλης ὑγρᾶς σ. Arist. PA 654b30, cf. Plu. 2.696a; ξηραὶ σ. Arist. HA 519b19.

ἡ,
1) das Zusantmenstellen, Zusammenbringen, Versammeln, Vereinigen.
2) das Zusammensetzen, Verfertigen, Anordnen ; ἡ τῶν ὡρῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ σύστασις, Plat. Symp. 188a ; πραγμάτων, im Gedicht, Arist. poet. 14 ; προσώπου, das Zurechtlegen des Gesichts, wenn man es in Falten legt, um ihm eine unveränderlich ernste Haltung zu geben, Plut. Pericl. 5 ; τῆς ἐπιβουλῆς, der zur Nachstellung entworfene Plan, Pol. 6.7.8. – Das Zusammenführen mit einem Andern, Vorstellung, Empfehlung, Plut. Them. 27.
3) das Zusammentreten, die Versammlung, Verbindung, sowohl durch Freundschaft, als in böser Absicht, Zusammenrottung, Aufstand, Dem. 45.67 ; πρός τινα, Pol. 3.78.2 u. öfter. – Das Zusammentreffen im Kampfe, die Schlacht selbst, Her. 6.117, 7.167 ; ἡ ἐν ταῖς συμπλοκαῖς μάχη καὶ σύστασις, Plat. Legg. VIII.833a ; auch γνώμης, Aufregung, Bangigkeit, Thuc. 7.71, wie φρενῶν, Eur. Hipp. 983 (s. συνίστημι).
4) das Bestehen, Beschaffenheit, Zustand, bes. dauernder, von Staaten, οὐδ' ἡ τοιαύτη ξύστασις ἅπαντα μενεῖ χρόνον, Plat. Rep. VIII.546a ; τοῦ κόσμου, Tim. 32e ; πόλεων, Legg. VI.782a ; τῆς πολιτείας, Verfassung, Pol. 6.43.5 u. oft ; die nach einem Aufruhr wieder hergestellte Einigkeit der Bürger, Isocr. u. sonst ; Pol. vrbdt εἰληφέναι τήν τε σύστασιν καὶ τὴν αὔξησιν, 6.4.13.

1. a putting together, composition , [Aristotle Philosopher (Refs 4th c.BC)]; ς. προσώπου a studied expression of countenance, of Pericles, [Plutarch (1st/2nd c.AD)]
2. a bringing together, introduction, recommendation , [Polybius Historicus (Refs 2nd c.BC), Plutarch (1st/2nd c.AD)]
3. συνίσταμαι); a standing together, meeting : in hostile sense, close combat, conflict , [Herdotus Historicus (Refs 5th c.BC)]; metaphorically, ς. γνώμης a conflict of mind, intense anxiety, [Thucydides (Refs 5th c.BC)]
4. a meeting, a knot of men , [Euripides (Refs 5th c.BC)]; κατὰ ξυστάσεις γιγνόμενοι forming into knots , [Thucydides (Refs 5th c.BC)]: a political union , [Demosthenes Orator (Refs 4th c.BC)]
5. friendship or alliance , [Polybius Historicus (Refs 2nd c.BC)]: a conspiracy , [Plutarch (1st/2nd c.AD)]
6. construction, structure, constitution , [Plato Philosophus (5th/4th c.BC), Aristotle Philosopher (Refs 4th c.BC)]: absolute a political constitution , [Plato Philosophus (5th/4th c.BC)]
7. metaphorically of the mind, ς. φρενῶν contraction, sternness, sullenness , [Euripides (Refs 5th c.BC)] (ML)