GRC
σύν
JSON
Bailly
anc. att. ξύν, adv. et prép. ;
A adv. :
1 ensemble, tous ensemble : κενεὰς σὺν χεῖρας ἔχοντες, OD. 10, 42, tous ensemble avec les mains vides ;
2 en même temps, d’ord. joint à des particules copul. δέ et τέ ; σὺν δέ, et en même temps, avec cela, IL. 23, 879 ; σύν τε, m. sign. IL. 10, 8, 224 ; en ce sens dans les Livres saints, placé entre le verbe et son rég. : ἐμίσησα σὺν τὴν ζωήν, SPT. Eccl. 2, 17, en même temps j’ai haï la vie ; ἔκτισεν ὁ θεὸς σὺν τὸν οὐρανὸν καὶ σὺν τὴν γῆν, AQU. Gen. 1, 1, Dieu créa en même temps le ciel, et en même temps aussi la terre, etc. ;
3 p. suite, en outre, avec une partic. : ξὺν δέ, ESCHL. Ag. 586 ; SOPH. Ant. 85, etc. ; postér. σὺν καί, même avec, en outre aussi, A.RH. 1, 74, 843 ;
B prép. avec le dat. avec :
I avec un rég. de pers., d’où :
1 propr. avec : σὺν Μενελάῳ, IL. 3, 206, avec Ménélas ; σὺν ἀμφιπόλοισι, OD. 6, 92, avec ses serviteurs ; σὺν πολλῇ χερί, EUR. Her. 1035, avec une troupe nombreuse ; σὺν τῷ λοιπῷ στρατῷ, HDT. 8, 101, avec le reste de l’armée ; παιδεύεσθαι σύν τινι, XÉN. An. 1, 9, 2, être élevé avec qqn ;
2 p. suite, du côté de, en faveur de : γίγνεσθαι σύν τινι, être ou se mettre du côté de qqn, XÉN. Cyr. 3, 2, 22 ; 7, 5, 77, etc. ; appartenir à un genre, XÉN. Mem. 1, 2, 33 ; αἱ ψῆφοι γίγνονται σύν τινι, XÉN. Conv. 5, 10, les suffrages (cailloux) sont pour qqn ; οἱ σύν τινι, ATT. l’entourage, ou le parti de qqn ;
3 d’accord avec, en communauté avec : φράζεσθαι σύν τινι, IL. 9, 346, délibérer avec qqn, conférer avec qqn ; comme βουλεύεσθαι σύν τινι, ATT. m. sign. ; cf. IL. 9, 615 ; 10, 19, etc. ; OD. 9, 332 ; 13, 303, etc. ; ἐκπέρθειν πτολίεθρον σύν τινι, IL. 13, 379, combattre avec qqn pour détruire une ville ; λοχησάμενος σὺν ἑταίρῳ, OD. 13, 268, ayant tendu une embuscade avec un compagnon ; μάχεσθαι σύν τινι, XÉN. Cyr. 5, 3, 5, combattre contre qqn ; πολεμεῖν σύν τινι, XÉN. Hell. 4, 1, 34, faire la guerre comme allié ou auxiliaire de qqn (en ce sens d’ord. μετά τινος, v. μετά) ; σὺν θεῷ, IL. 9, 49 ; σὺν θεοῖσιν, IL. 24, 430 ; σὺν Ἀθήνῃ, IL. 3, 439 ; OD. 19, 2, etc. ; σὺν Ἀθήνῃ καὶ Διΐ, IL. 20, 192, avec l’aide de la divinité, des dieux, d’Athènè et de Zeus ; σὺν τῷ θεῷ, SOPH. Aj. 383, selon la volonté du dieu ; σὺν θεῷ εἰρημένον, HDT. 1, 86, dit par une inspiration divine ; cf. PLAT. Theæt. 151 b, Ep. 320 b, c, etc. ;
II avec un rég. de chose :
1 avec : σὺν τεύχεσιν, IL. 3, 29 ; 4, 419 ; 8, 530 ; 9, 80 ; IL. 10, 182, etc. ; σὺν ἔντεσιν, IL. 13, 331 ; σὺν ἔντεσι, IL. 6, 418, etc. avec ses armes, avec leurs armes ; σὺν δουρί, IL. 15, 541 ; ξὺν δουρί, IL. 16, 864 ; σὺν ἔγχεϊ, IL. 20, 493, avec sa javeline ; σὺν φόρμιγγι, IL. 9, 194, avec une lyre ; σὺν πυρί, IL. 15, 744, avec du feu ; σὺν νηΐ, IL. 1, 389, etc. ; OD. 1, 182 ; 3, 61, etc. avec un vaisseau, sur un vaisseau ; σὺν νηυσί, IL. 1, 179 ; 2, 76, etc., avec, sur la flotte ; de même chez les Att. : σὺν ναυσί, XÉN. An. 3, 2, 12 ; Hell. 2, 2, 7, m. sign. ; avec un n. abstr. σὺν μεγάλῃ ἀρετῇ ἄκοιτιν, OD. 24, 193, épouse douée d’un grand mérite ; cf. PD. P. 1, 61 ;
2 par le moyen de, au moyen de : σὺν νεφέεσσι κάλυψεν γαῖαν καὶ πόντον, OD. 5, 293, il couvrit de nuages la terre et la mer ; σὺν ἐλαίῳ φαρμακοῦν, PD. P. 4, 221, assaisonner avec de l’huile ; σὺν ποδῶν χειρῶν τε σθένει, PD. N. 10, 48, par la force des pieds et des mains ; πλοῦτον ἐκτήσω σὺν αἰχμῇ, ESCHL. Pers. 755, tu as acquis des richesses à la pointe de la lance ; ἡ τῶν φίλων κτῆσίς ἐστιν οὐδαμῶς σὺν τῇ βίᾳ, ἀλλὰ μᾶλλον σὺν τῇ εὐεργεσίᾳ, XÉN. Cyr. 8, 7, 13, on se fait des amis nullement par la contrainte, mais plutôt en rendant des services ; cf. THC. 1, 84, etc. ;
3 en même temps que : ἄνεμος σὺν λαίλαπι πολλῇ, IL. 17, 57, du vent avec un fort ouragan ; αὐτῇ σὺν πήληκι κάρη, IL. 14, 498, la tête avec le casque lui-même ; σὺν ὄλϐῳ, PD. O. 2, 36, avec le bonheur ; σὺν πότμῳ εὐδαίμονι, PD. O. 2, 18, sous un destin favorable ; θεοῦ σὺν παλάμᾳ, PD. O. 11, 21, avec le concours du dieu ; σὺν θεοῦ τύχᾳ, PD. N. 6, 25, d’après l’arrêt du dieu ; σὺν τιμᾷ θεῶν, PD. P. 4, 51, par la préférence divine ; σὺν θεῶν τιμαῖς, PD. P. 4, 260, par le bienfait divin ; σὺν ἀναγκαίᾳ, PD. P. 1, 51, sous l’influence du besoin, dans le besoin ; σὺν φιλοφροσύναις δέχεσθαι, PD. O. 6, 98, accueillir amicalement ; σὺν εὐμενίᾳ δέχεσθαι, PD. P. 12, 4, accueillir avec bonté ; σὺν δίκᾳ, PD. P. 9, 96, avec justice ; de même chez les ATT. : σὺν τῷ δικαίῳ, XÉN. An. 2, 6, 18, conformément à la justice ; ξὺν νόμῳ ou ξὺν τῷ νόμῳ, ATT. en conformité avec la loi, selon la loi ; σὺν ἀληθείᾳ, σὺν τῷ ἀληθεῖ, ATT. conformément à la vérité, véritablement ; σὺν τῷ ἀγαθῷ, ATT. avec avantage, à l’avantage de, etc. ; σὺν ζημίᾳ, ATT. au désavantage, au préjudice de, etc. ; σὺν τύχῃ, ATT. avec bonheur ; σὺν τάχει, ATT. en hâte ; σὺν ὀργῇ, ATT. avec colère ; σὺν φόϐῳ, ATT. par crainte ; σὺν δόξῃ, PLUT. Alex. 18, glorieusement, honorablement ; avec idée de temps : ἄκρᾳ σὺν ἑσπέρᾳ, PD. P. 11, 10, tard dans la soirée ; καιρῷ σὺν ἀτρεκεῖ, PD. P. 8, 7, au moment favorable ; σὺν τῷ χρόνῳ προϊόντι, XÉN. Cyr. 7, 8, 6, avec la marche du temps ;
C Place de σύν : σύν se place d’ord. avant son rég. (v. ci-dessus) ; en poésie, qqf. après, IL. 10, 19 ; OD. 9, 332 ; 13, 103, 258 ; 15, 410 ; PD. P. 8, 7, etc. ; il peut se placer entre un adj. et un subst. IL. 9, 144, etc. ; OD. 11, 358, etc. ; rar. entre un subst. et un adj. OD. 13, 258 ; PD. P. 8, 9, etc. ;
D en comp. σύν marque :
1 la réunion de plusieurs personnes ou de plusieurs choses en un même lieu (v. σύνειμι, συνίστημι, etc.) ; avec idée de mouv. (v. συνάγω, συγκαλέω, etc.) ; ou dans le même temps (v. σύγχρονος, etc.) ;
2 une communauté d’action (v. συμϐουλεύομαι, συμμάχομαι, etc.) ;
3 une idée d’ensemble, de rassemblement (v. συγκαλύπτω, συμπληρόω, etc.).
A adv. :
1 ensemble, tous ensemble : κενεὰς σὺν χεῖρας ἔχοντες, OD. 10, 42, tous ensemble avec les mains vides ;
2 en même temps, d’ord. joint à des particules copul. δέ et τέ ; σὺν δέ, et en même temps, avec cela, IL. 23, 879 ; σύν τε, m. sign. IL. 10, 8, 224 ; en ce sens dans les Livres saints, placé entre le verbe et son rég. : ἐμίσησα σὺν τὴν ζωήν, SPT. Eccl. 2, 17, en même temps j’ai haï la vie ; ἔκτισεν ὁ θεὸς σὺν τὸν οὐρανὸν καὶ σὺν τὴν γῆν, AQU. Gen. 1, 1, Dieu créa en même temps le ciel, et en même temps aussi la terre, etc. ;
3 p. suite, en outre, avec une partic. : ξὺν δέ, ESCHL. Ag. 586 ; SOPH. Ant. 85, etc. ; postér. σὺν καί, même avec, en outre aussi, A.RH. 1, 74, 843 ;
B prép. avec le dat. avec :
I avec un rég. de pers., d’où :
1 propr. avec : σὺν Μενελάῳ, IL. 3, 206, avec Ménélas ; σὺν ἀμφιπόλοισι, OD. 6, 92, avec ses serviteurs ; σὺν πολλῇ χερί, EUR. Her. 1035, avec une troupe nombreuse ; σὺν τῷ λοιπῷ στρατῷ, HDT. 8, 101, avec le reste de l’armée ; παιδεύεσθαι σύν τινι, XÉN. An. 1, 9, 2, être élevé avec qqn ;
2 p. suite, du côté de, en faveur de : γίγνεσθαι σύν τινι, être ou se mettre du côté de qqn, XÉN. Cyr. 3, 2, 22 ; 7, 5, 77, etc. ; appartenir à un genre, XÉN. Mem. 1, 2, 33 ; αἱ ψῆφοι γίγνονται σύν τινι, XÉN. Conv. 5, 10, les suffrages (cailloux) sont pour qqn ; οἱ σύν τινι, ATT. l’entourage, ou le parti de qqn ;
3 d’accord avec, en communauté avec : φράζεσθαι σύν τινι, IL. 9, 346, délibérer avec qqn, conférer avec qqn ; comme βουλεύεσθαι σύν τινι, ATT. m. sign. ; cf. IL. 9, 615 ; 10, 19, etc. ; OD. 9, 332 ; 13, 303, etc. ; ἐκπέρθειν πτολίεθρον σύν τινι, IL. 13, 379, combattre avec qqn pour détruire une ville ; λοχησάμενος σὺν ἑταίρῳ, OD. 13, 268, ayant tendu une embuscade avec un compagnon ; μάχεσθαι σύν τινι, XÉN. Cyr. 5, 3, 5, combattre contre qqn ; πολεμεῖν σύν τινι, XÉN. Hell. 4, 1, 34, faire la guerre comme allié ou auxiliaire de qqn (en ce sens d’ord. μετά τινος, v. μετά) ; σὺν θεῷ, IL. 9, 49 ; σὺν θεοῖσιν, IL. 24, 430 ; σὺν Ἀθήνῃ, IL. 3, 439 ; OD. 19, 2, etc. ; σὺν Ἀθήνῃ καὶ Διΐ, IL. 20, 192, avec l’aide de la divinité, des dieux, d’Athènè et de Zeus ; σὺν τῷ θεῷ, SOPH. Aj. 383, selon la volonté du dieu ; σὺν θεῷ εἰρημένον, HDT. 1, 86, dit par une inspiration divine ; cf. PLAT. Theæt. 151 b, Ep. 320 b, c, etc. ;
II avec un rég. de chose :
1 avec : σὺν τεύχεσιν, IL. 3, 29 ; 4, 419 ; 8, 530 ; 9, 80 ; IL. 10, 182, etc. ; σὺν ἔντεσιν, IL. 13, 331 ; σὺν ἔντεσι, IL. 6, 418, etc. avec ses armes, avec leurs armes ; σὺν δουρί, IL. 15, 541 ; ξὺν δουρί, IL. 16, 864 ; σὺν ἔγχεϊ, IL. 20, 493, avec sa javeline ; σὺν φόρμιγγι, IL. 9, 194, avec une lyre ; σὺν πυρί, IL. 15, 744, avec du feu ; σὺν νηΐ, IL. 1, 389, etc. ; OD. 1, 182 ; 3, 61, etc. avec un vaisseau, sur un vaisseau ; σὺν νηυσί, IL. 1, 179 ; 2, 76, etc., avec, sur la flotte ; de même chez les Att. : σὺν ναυσί, XÉN. An. 3, 2, 12 ; Hell. 2, 2, 7, m. sign. ; avec un n. abstr. σὺν μεγάλῃ ἀρετῇ ἄκοιτιν, OD. 24, 193, épouse douée d’un grand mérite ; cf. PD. P. 1, 61 ;
2 par le moyen de, au moyen de : σὺν νεφέεσσι κάλυψεν γαῖαν καὶ πόντον, OD. 5, 293, il couvrit de nuages la terre et la mer ; σὺν ἐλαίῳ φαρμακοῦν, PD. P. 4, 221, assaisonner avec de l’huile ; σὺν ποδῶν χειρῶν τε σθένει, PD. N. 10, 48, par la force des pieds et des mains ; πλοῦτον ἐκτήσω σὺν αἰχμῇ, ESCHL. Pers. 755, tu as acquis des richesses à la pointe de la lance ; ἡ τῶν φίλων κτῆσίς ἐστιν οὐδαμῶς σὺν τῇ βίᾳ, ἀλλὰ μᾶλλον σὺν τῇ εὐεργεσίᾳ, XÉN. Cyr. 8, 7, 13, on se fait des amis nullement par la contrainte, mais plutôt en rendant des services ; cf. THC. 1, 84, etc. ;
3 en même temps que : ἄνεμος σὺν λαίλαπι πολλῇ, IL. 17, 57, du vent avec un fort ouragan ; αὐτῇ σὺν πήληκι κάρη, IL. 14, 498, la tête avec le casque lui-même ; σὺν ὄλϐῳ, PD. O. 2, 36, avec le bonheur ; σὺν πότμῳ εὐδαίμονι, PD. O. 2, 18, sous un destin favorable ; θεοῦ σὺν παλάμᾳ, PD. O. 11, 21, avec le concours du dieu ; σὺν θεοῦ τύχᾳ, PD. N. 6, 25, d’après l’arrêt du dieu ; σὺν τιμᾷ θεῶν, PD. P. 4, 51, par la préférence divine ; σὺν θεῶν τιμαῖς, PD. P. 4, 260, par le bienfait divin ; σὺν ἀναγκαίᾳ, PD. P. 1, 51, sous l’influence du besoin, dans le besoin ; σὺν φιλοφροσύναις δέχεσθαι, PD. O. 6, 98, accueillir amicalement ; σὺν εὐμενίᾳ δέχεσθαι, PD. P. 12, 4, accueillir avec bonté ; σὺν δίκᾳ, PD. P. 9, 96, avec justice ; de même chez les ATT. : σὺν τῷ δικαίῳ, XÉN. An. 2, 6, 18, conformément à la justice ; ξὺν νόμῳ ou ξὺν τῷ νόμῳ, ATT. en conformité avec la loi, selon la loi ; σὺν ἀληθείᾳ, σὺν τῷ ἀληθεῖ, ATT. conformément à la vérité, véritablement ; σὺν τῷ ἀγαθῷ, ATT. avec avantage, à l’avantage de, etc. ; σὺν ζημίᾳ, ATT. au désavantage, au préjudice de, etc. ; σὺν τύχῃ, ATT. avec bonheur ; σὺν τάχει, ATT. en hâte ; σὺν ὀργῇ, ATT. avec colère ; σὺν φόϐῳ, ATT. par crainte ; σὺν δόξῃ, PLUT. Alex. 18, glorieusement, honorablement ; avec idée de temps : ἄκρᾳ σὺν ἑσπέρᾳ, PD. P. 11, 10, tard dans la soirée ; καιρῷ σὺν ἀτρεκεῖ, PD. P. 8, 7, au moment favorable ; σὺν τῷ χρόνῳ προϊόντι, XÉN. Cyr. 7, 8, 6, avec la marche du temps ;
C Place de σύν : σύν se place d’ord. avant son rég. (v. ci-dessus) ; en poésie, qqf. après, IL. 10, 19 ; OD. 9, 332 ; 13, 103, 258 ; 15, 410 ; PD. P. 8, 7, etc. ; il peut se placer entre un adj. et un subst. IL. 9, 144, etc. ; OD. 11, 358, etc. ; rar. entre un subst. et un adj. OD. 13, 258 ; PD. P. 8, 9, etc. ;
D en comp. σύν marque :
1 la réunion de plusieurs personnes ou de plusieurs choses en un même lieu (v. σύνειμι, συνίστημι, etc.) ; avec idée de mouv. (v. συνάγω, συγκαλέω, etc.) ; ou dans le même temps (v. σύγχρονος, etc.) ;
2 une communauté d’action (v. συμϐουλεύομαι, συμμάχομαι, etc.) ;
3 une idée d’ensemble, de rassemblement (v. συγκαλύπτω, συμπληρόω, etc.).
➳ Dans Hom. ξύν seul. quand la finale précéd. a besoin d’être allongée, IL. 6, 372 ; 15, 26 ; 16, 248, 864 ; OD. 1, 182 ; 3, 105, 302 ; 10, 268 ; 15, 410. Dans les inscr. att. ξύν domine jusqu’au commenc. du 5e siècle. av. J.C. ; σύν à partir du 5e siècle dans la proport. suiv. : de 460 à 410 av. J.C. 75 ex. de ξύν contre 21 de σύν ; de 410 à 403 av. J.C. 9 ex. de ξύν contre 50 de σύν ; à partir de 403 av. J.C. on ne rencontre plus ξύν que dans les composés, c. ξυνάρχοντες, ξυμϐάλλεσθαι, ξύμϐολον, ξυμϐολή ; à partir de 378 av. J.C. ξύν disparaît même de ces composés, et ne se maintient plus que dans la formule : γνώμην δὲ ξυμϐάλλεσθαι τῆς βουλῆς εἰς τὸν δῆμον ὅτι δοκεῖ τῇ βουλῇ, jusqu’au 1er siècle av. J.C., v. Meisterh. p. 181 ; sur l’emploi de μετά avec σύν, v. μετά.
Étym. inconnue ; cf. μεταξύ.
Bailly 2020 Hugo Chávez Gérard Gréco, André Charbonnet, Mark De Wilde, Bernard Maréchal & contributeurs / Licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification — « CC BY-NC-ND 4.0 »
LSJ
old Att. ξύν ; Boeot. σούν IG 7.3171.39 (Orchom. Boeot., iii BC); Prep. with dat. (rarely c. gen., σ. τῶν ἐν αὐτῷ νεκρῶν Mitteis Chr. 129.23 (ii BC); σ. ἡρώων IPE 2.383 (Phanagoria); σ. γυναικός ib. 301 (Panticapaeum), cf. Ostr. 240.5 (ii AD), PLond. 1.113 iv 19 (vi AD)) : — with. The form ξύν rarely occurs in Hom., though it is not rare in compds. even when not required by the metre, as in ξυνέαξα, ξυνοχῇσιν, ξύμβλητο, ξύμπαντα ; Hes. also uses ξύμπας, ξυνιέναι ; in Ion. verse we find ξύν Thgn. 1063 (but σύν Id. 50), Sol. 19.3 (perh. old Attic), but σύν Archil. 4, cf. ξυνωνίη, συνίημι ; in early Ion. Prose (including Inscrr., cf. SIG 1.2 (Abu Simbel, vi BC), 167.37 (Mylasa, iv BC), etc.) ξύν is only found in ξυνίημι Heraclit. 51, Democr. 95 (cf. ἀξύνετος, ἀξυνεσίη, ξύνεσις), and in the phrase ξὺν νῷ (νόῳ codd.) Heraclit. 114, Democr. 35; Hdt. has only σύν, and in codd. Hp. ξύν has weaker authority than σύν (i p. cxxv Kuehlewein); in the late Ionic of Aret., ξύν prevails over σύν ; in Aeol. and Dor. it is rare, ξυνοίκην Sappho 75; ξυναλίαξε Ar. Lys. 93; elsewh. Dor. σύν, Leg. Gort. 5.6, IG 9(1).334.47 (Locr., v BC), etc. ; but in old Att. Inscrr. ξύν is the only form up to 500 BC ; σύν appears in v BC and becomes usual towards the end; after 378 BC ξύν survives only in the formula γνώμην δὲ ξυμβάλλεσθαι κτλ. ; the phrase ξὺν νῷ is found in Ar. Nu. 580, Pl. Cri. 48c, Men. 88b, R. 619b (σὺν E. Or. 909); otherwise, of Att. Prose writers Th. alone uses the preposition ξύν, Antipho and Lysias have ξυν- a few times in compds. ; codd. Pl. have both ξυν- (Lg. 930a, al.) and συν-; in Antipho Soph. Oxy. 1364, Aristox., Arr., Ael., and Anon. Rhythm. ξυν- is very freq. ; in Trag. both forms occur. The Prep. σύν gradually gave way to μετά with gen., so that whereas A. has 67 examples of σύν to 8 of μετά with gen., the proportions in Th. are 400 of μετά to 37 of σύν, in D. 346 of μετά to 15 of σύν, and in Arist. 300 of μετά to 8 of σύν ; for these and other statistics see C. J. T. Mommsen, Beiträge zur Lehre von den griechischen Präpositionen (Frankfurt 1886-95); in Att. Prose and Com. σύν is restricted for the most part to signf. 8, 9 and a few phrases, such as σὺν θεῷ, σὺν (τοῖς) ὅπλοις ; Xenophon uses it freely, having 556 examples to 275 of μετά ; in Pap., NT, and later Prose its use is much less restricted (v. infr.).
1. in company with, together with, δεῦρό ποτ’ ἤλυθε… σ. Μενελάῳ Il. 3.206; ξ. παιδὶ… πύργῳ ἐφεστήκει 6.372; σ. τοῖσδε ὑπέκφυγον Od. 9.286; καταφθίσθαι σ. ἐκείνῳ 2.183; ἀπελαύνειν σ. τῷ στρατῷ Hdt. 8.101; ἐπαιδεύετο σ. τῷ ἀδελφῷ X. An. 1.9.2; σ. αὐτῷ σταυροῦσι δύο λῃστάς Ev. Marc. 15.27; οὐδένα ἔχω σ. ἐμοί PSI 10.1161.12 (iv AD).
2. with collat. notion of help or aid, σ. θεῷ with God΄s help or blessing, as God wills, Il. 9.49; σ. σοί, πότνα θεά Od. 13.391; πέμψον δέ με σ. γε θεοῖσιν Il. 24.430, cf. 15.26; σ. θεῷ φυτευθεὶς ὄλβος Pi. N. 8.17; σ. θεῷ εἰρημένον spoken as by inspiration, Hdt. 1.86; σ. θεῷ δ’ εἰρήσεται Ar. Pl. 114; σ. θεῷ εἰπεῖν Pl. Tht. 151b, Prt. 317b; ξ. θεοῖς Th. 1.86; so σ. δαίμονι, σ. Ἀθήνῃ καὶ Διΐ, Il. 11.792, 20.192; σ. Χαρίτεσσιν Pi. N. 9.54, cf. P. 9.2; ξ. τῷ θεῷ πᾶς καὶ γελᾷ κὠδύρεται S. Aj. 383; also θεοῦ σ. παλάμᾳ, σ. θεοῦ τύχᾳ, Pi. O. 10 (11).21, N. 6.24; generally, of personal cooperation, σ. σοὶ φραζέσθω let him consult with you, Il. 9.346; λοχησάμενος σ. ἑταίρῳ Od. 13.268; ξ. τῇ βουλῇ in consultation with the Council, IG1². 63.17; σ. τινὶ μάχεσθαι fight at his side, X. Cyr. 5.3.5, cf. HG 4.1.34; σ. τινὶ εἶναι or γίγνεσθαι to be with another, i.e.
on his side, of his party, Id. An. 3.1.21, Smp. 5.10; οἱ σ. αὐτῷ his friends, followers, Id. An. 1.2.15, cf. Act. Ap. 14.4, etc.
3. furnished with, endued with, σ. μεγάλῃ ἀρετῇ ἐκτήσω ἄκοιτιν Od. 24.193; πόλιν θεοδμάτῳ σ. ἐλευθερίᾳ ἔκτισσε Pi. P. 1.61.
4. of things that belong, or are attached, to a person, σ. νηΐ or σ. νηυσί, i.e. on board ship, Il. 1.389, 179, etc. ; σ. νηυσὶν ἀλαπάξαι, opp. πεζός, 9.328 (so in Prose, σ. ναυσὶ προσπλεῖν X. HG 2.2.7, etc.); σ. ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν Il. 5.219; esp. of arms, μιν κατέκηε σ. ἔντεσι 6.418; στῆ δ’ εὐρὰξ σ. δουρί 15.541; ἀντιβίην or ἀντίβιον σ. ἔντεσι or σ. τεύχεσι πειρηθῆναι, 5.220, 11.386; σ. ἔντεσι μάρνασθαι 13.719; σκῆπτρον, σ. τῷ ἔβη 2.47; ἄγγελος ἦλθε… σ. ἀγγελίῃ ib. 787; σ. (or ξ.) ὅπλοις Th. 2.2, al., Pl. Lg. 947c, Aen.Tact. 17.1; σ. (or ξ.) τοῖς ὅπλοις Th. 2.90, 4.14, Hell. Oxy. 10.1, Pl. Lg. 763a, Aen.Tact. 11.8; σ. ἐγχειριδίοις Hell. Oxy. 10.2; ξ. ξιφιδίῳ καὶ θώρακι Th. 3.22; ξ. ἑνὶ ἱματίῳ Id. 2.70; in some such cases σ. is little more than expletive, as σ. τεύχεσι θωρηχθέντες Il. 8.530, etc. ; with αὐτός (cf. αὐτός 1.5), chiefly in Hom., ἀνόρουσεν αὐτῇ σ. φόρμιγγι Il. 9.194, cf. 14.498; αὐτῷ σ. τε λίνῳ καὶ ῥήγεϊ Od. 13.118.
5. of things accompanying, or of concurrent circumstances, ἄνεμος σ. λαίλαπι Il. 17.57, cf. Od. 12.408; of coincidence in time, ἄκρᾳ σ. ἑσπέρᾳ Pi. P. 11.10; καιρῷ σ. ἀτρεκεῖ ib. 8.7; σ. τῷ χρόνῳ προϊόντι X. Cyr. 8.7.6; in the course of, κείνῳ σ. ἄματι B. 10.23, cf. 125, Pi. Fr. 123.
6. of necessary connexion or consequence, σὺν μεγάλῳ ἀποτεῖσαι to pay with a great loss, i.e. suffer greatly, Il. 4.161; δημοσίῳ σ. κακῷ with loss to the public, Thgn. 50; σ. τῷ σῷ ἀγαθῷ to your advantage, X. Cyr. 3.1.15; ὤλοντο… σὺν μιάς ματι with pollution, S. Ant. 172; to denote agreement, in accordance with, σ. τῷ δικαίῳ καὶ καλῷ X. An. 2.6.18; σ. δίκᾳ Pi. P. 9.96; σ. κόσμῳ Hdt. 8.86, Arist. Mu. 398b23; σ. τάχει S. El. 872, etc.
7. of the instrument or means, with the help of, by means of, σ. ἐλαίῳ φαρμακώσαισα Pi. P. 4.221; διήλλαχθε σ. σιδάρῳ A. Th. 885 (lyr.); πλοῦτον ἐκτήσω ξ. αἰχμῇ Id. Pers. 755 (troch.); ἡ[τῶν φίλων] κτῆσίς ἐστιν οὐδαμῶς σ. τῇ βίᾳ X. Cyr. 8.7.13; ξ. ἐπαίνῳ Th. 1.84.
8. including, κεφάλαιον σ. ἐπωνίοις IG1². 329.5, cf. 22.1388.85, 1407.12, al. ; τοῦ Πειραιῶς ξ. Μουνυχίᾳ Th. 2.13, cf. 4.124, 5.26, 74, 7.42, 8.90, 95; δισχίλιαι γάρ εἰσι (sc. δραχμαὶ) σ. ταῖς Νικίου Ar. Fr. 100; ἀνήλωσα σ. τῇ τῆς σκευῆς ἀναθέσει ἑκκαίδεκα μνᾶς Lys. 21.4, cf. 2; αἶγας ἀπέδοτο σ. τῷ αἰπόλῳ τριῶν καὶ δέκα μνῶν Is. 6.33, cf. 8.8, 35, 11.42, 46, Aeschin. 2.162, D. 19.155, 27.23, al., Arist. HA 525b15, 17, Ath. 19.6, Hipparch. 1.1.9, al., PSI 10.1124.14 (ii AD).
9. excluding, apart from, plus, ἓξ ἐμοὶ σ. ἑβδόμῳ six with (but not including) me the seventh, A. Th. 283; αἱ γὰρ καμπαὶ τέτταρες, ἢ δύο σ. τοῖς πτερυγίοις Arist. HA 490a32; σ. τοῖς ἀρχαίοις τὸν οἶκον ἐκ τῶν προσόδων μείζω ποιῆσαι D. 27.61; τὴν ἐφαπτίδα σ. τῇ σακκοπήρᾳ ἐν ᾗ ἐνῆν together with…, PEnteux. 32.7, cf. 89.9 (iii BC); οἱ γραμματεῖς σ. τοῖς πρεσβυτέροις Ev. Luc. 20.1, cf. Ep. Gal. 5.24.
B. POSITION; — σύν sts. follows its case, Il. 10.19, Od. 9.332, 15.410. It freq. stands between Adj. and Subst., as Od. 11.359, Il. 9.194, etc. ; more rarely between Subst. and Adj., Od. 13.258, Pi. P. 8.7.
2. freq. in tmesis in Hom., as Il. 23.687, Od. 14.296, etc.
3. in late Gr. σὺν καὶ c. dat., στεφανηφορήσας σ. καὶ Αὐρ. Ἰάσονι IG 12(7).259 (Amorgos, iii AD), cf. Supp.Epigr. 4.535 (Ephesus, ii/iii AD), Rev.Phil. 50.11 (Sardis, i/iii AD), CPR 26.16 (ii AD); cf. infr. C. 2.
C. σύν AS ADV., together, at once, κενεὰς σ. χεῖρας ἔχοντες Od. 10.42; mostly folld. by δέ or τε, σ. δὲ πτερὰ πυκνὰ λίασθεν Il. 23.879; σ. τε δύ’ ἐρχομένω 10.224 (cf. σύνδυο)· ξ. τε διπλοῖ βασιλῆς S. Aj. 960 (lyr.). It is sts. hard to distinguish this from tmesis, e.g. in Il. 23.879; so ξὺν κακῶς ποιεῖν is = Ξυγκακοποιεῖν in Th. 3.13. In Old Testament Gr. it is sts. used to translate the Hebr. ΄ēth (particle prefixed to the definite accus.) through confusion with the Prep. ΄ēth ΄with΄, ἐμίσησα σὺν τὴν ζωήν LXX Ec. 2.17; οὐκ ἐμνήσθη σ. τοῦ ἀνδρός ib. 9.15; ἔκτισεν ὁ θεὸς σὺν τὸν οὐρανὸν καὶ σὺν τὴν γῆν Aq. Ge. 1.1, etc.
2. besides, also, σ. δὲ πλουτίζειν ἐμέ A. Ag. 586; σ. δ’ αὔτως ἐγώ S. Ant. 85, etc. ; σ. δ’ ἐγὼ παρών Id. Aj. 1288, cf. El. 299; Δίρκα τε… σ. τ’ Ἀσωπιάδες κόραι E. HF 785 (lyr.); in later Poetry σ. καί A.R. 1.74, Herod. 4.3, Nic. Th. 8, D.P. 843 (also in late Prose, Ath. 2.49a; cf. supr. B. 3).
D. IN COMPOS.
with, along with, together, at the same time, hence of any kind of union, connexion, or participation in a thing, and metaph of agreement or unity. In Compos. with a trans. Verb σύν may refer to the Object as well as the Subject, as συγκατακτείνειν may mean kill one person as well as another, or, join with another in killing. of the completion of an action, altogether, completely, as in συνάγνυμι, συνασκέω 2, συνθρύπτω, συγκόπτω, συμπατέω, συμπληρόω, συντελέω, συντέμνω ; sts., therefore, it seems only to strengthen the force of the simple word. joined with numerals, σύνδυο two together, which sense often becomes distributive, by twos, two and two; so σύντρεις, σύμπεντε, etc., like Lat. bini, terni, etc. σύν in Compos., before β μ π φ ψ, becomes συμ-; before γ κ ξ χ, συγ-; before λ συλ-; before ς usu. συσ-; but becomes συ- before ς followed by a conson. (e.g. συστῆναι), before ζ, and perh. sts. before ξ. In a poet. passage, ap. Pl. Phdr. 237a, we have ξύμ alone in tmesi, ξύμ μοι λάβεσθε for συλλάβεσθέ μοι ; cf. ὅτε ξὺμ πρῶτ’ ἐφύοντο Emp. 95; in Inscrr. and Papyri these assimilations are freq. not found.
1. in company with, together with, δεῦρό ποτ’ ἤλυθε… σ. Μενελάῳ Il. 3.206; ξ. παιδὶ… πύργῳ ἐφεστήκει 6.372; σ. τοῖσδε ὑπέκφυγον Od. 9.286; καταφθίσθαι σ. ἐκείνῳ 2.183; ἀπελαύνειν σ. τῷ στρατῷ Hdt. 8.101; ἐπαιδεύετο σ. τῷ ἀδελφῷ X. An. 1.9.2; σ. αὐτῷ σταυροῦσι δύο λῃστάς Ev. Marc. 15.27; οὐδένα ἔχω σ. ἐμοί PSI 10.1161.12 (iv AD).
2. with collat. notion of help or aid, σ. θεῷ with God΄s help or blessing, as God wills, Il. 9.49; σ. σοί, πότνα θεά Od. 13.391; πέμψον δέ με σ. γε θεοῖσιν Il. 24.430, cf. 15.26; σ. θεῷ φυτευθεὶς ὄλβος Pi. N. 8.17; σ. θεῷ εἰρημένον spoken as by inspiration, Hdt. 1.86; σ. θεῷ δ’ εἰρήσεται Ar. Pl. 114; σ. θεῷ εἰπεῖν Pl. Tht. 151b, Prt. 317b; ξ. θεοῖς Th. 1.86; so σ. δαίμονι, σ. Ἀθήνῃ καὶ Διΐ, Il. 11.792, 20.192; σ. Χαρίτεσσιν Pi. N. 9.54, cf. P. 9.2; ξ. τῷ θεῷ πᾶς καὶ γελᾷ κὠδύρεται S. Aj. 383; also θεοῦ σ. παλάμᾳ, σ. θεοῦ τύχᾳ, Pi. O. 10 (11).21, N. 6.24; generally, of personal cooperation, σ. σοὶ φραζέσθω let him consult with you, Il. 9.346; λοχησάμενος σ. ἑταίρῳ Od. 13.268; ξ. τῇ βουλῇ in consultation with the Council, IG1². 63.17; σ. τινὶ μάχεσθαι fight at his side, X. Cyr. 5.3.5, cf. HG 4.1.34; σ. τινὶ εἶναι or γίγνεσθαι to be with another, i.e.
on his side, of his party, Id. An. 3.1.21, Smp. 5.10; οἱ σ. αὐτῷ his friends, followers, Id. An. 1.2.15, cf. Act. Ap. 14.4, etc.
3. furnished with, endued with, σ. μεγάλῃ ἀρετῇ ἐκτήσω ἄκοιτιν Od. 24.193; πόλιν θεοδμάτῳ σ. ἐλευθερίᾳ ἔκτισσε Pi. P. 1.61.
4. of things that belong, or are attached, to a person, σ. νηΐ or σ. νηυσί, i.e. on board ship, Il. 1.389, 179, etc. ; σ. νηυσὶν ἀλαπάξαι, opp. πεζός, 9.328 (so in Prose, σ. ναυσὶ προσπλεῖν X. HG 2.2.7, etc.); σ. ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν Il. 5.219; esp. of arms, μιν κατέκηε σ. ἔντεσι 6.418; στῆ δ’ εὐρὰξ σ. δουρί 15.541; ἀντιβίην or ἀντίβιον σ. ἔντεσι or σ. τεύχεσι πειρηθῆναι, 5.220, 11.386; σ. ἔντεσι μάρνασθαι 13.719; σκῆπτρον, σ. τῷ ἔβη 2.47; ἄγγελος ἦλθε… σ. ἀγγελίῃ ib. 787; σ. (or ξ.) ὅπλοις Th. 2.2, al., Pl. Lg. 947c, Aen.Tact. 17.1; σ. (or ξ.) τοῖς ὅπλοις Th. 2.90, 4.14, Hell. Oxy. 10.1, Pl. Lg. 763a, Aen.Tact. 11.8; σ. ἐγχειριδίοις Hell. Oxy. 10.2; ξ. ξιφιδίῳ καὶ θώρακι Th. 3.22; ξ. ἑνὶ ἱματίῳ Id. 2.70; in some such cases σ. is little more than expletive, as σ. τεύχεσι θωρηχθέντες Il. 8.530, etc. ; with αὐτός (cf. αὐτός 1.5), chiefly in Hom., ἀνόρουσεν αὐτῇ σ. φόρμιγγι Il. 9.194, cf. 14.498; αὐτῷ σ. τε λίνῳ καὶ ῥήγεϊ Od. 13.118.
5. of things accompanying, or of concurrent circumstances, ἄνεμος σ. λαίλαπι Il. 17.57, cf. Od. 12.408; of coincidence in time, ἄκρᾳ σ. ἑσπέρᾳ Pi. P. 11.10; καιρῷ σ. ἀτρεκεῖ ib. 8.7; σ. τῷ χρόνῳ προϊόντι X. Cyr. 8.7.6; in the course of, κείνῳ σ. ἄματι B. 10.23, cf. 125, Pi. Fr. 123.
6. of necessary connexion or consequence, σὺν μεγάλῳ ἀποτεῖσαι to pay with a great loss, i.e. suffer greatly, Il. 4.161; δημοσίῳ σ. κακῷ with loss to the public, Thgn. 50; σ. τῷ σῷ ἀγαθῷ to your advantage, X. Cyr. 3.1.15; ὤλοντο… σὺν μιάς ματι with pollution, S. Ant. 172; to denote agreement, in accordance with, σ. τῷ δικαίῳ καὶ καλῷ X. An. 2.6.18; σ. δίκᾳ Pi. P. 9.96; σ. κόσμῳ Hdt. 8.86, Arist. Mu. 398b23; σ. τάχει S. El. 872, etc.
7. of the instrument or means, with the help of, by means of, σ. ἐλαίῳ φαρμακώσαισα Pi. P. 4.221; διήλλαχθε σ. σιδάρῳ A. Th. 885 (lyr.); πλοῦτον ἐκτήσω ξ. αἰχμῇ Id. Pers. 755 (troch.); ἡ[τῶν φίλων] κτῆσίς ἐστιν οὐδαμῶς σ. τῇ βίᾳ X. Cyr. 8.7.13; ξ. ἐπαίνῳ Th. 1.84.
8. including, κεφάλαιον σ. ἐπωνίοις IG1². 329.5, cf. 22.1388.85, 1407.12, al. ; τοῦ Πειραιῶς ξ. Μουνυχίᾳ Th. 2.13, cf. 4.124, 5.26, 74, 7.42, 8.90, 95; δισχίλιαι γάρ εἰσι (sc. δραχμαὶ) σ. ταῖς Νικίου Ar. Fr. 100; ἀνήλωσα σ. τῇ τῆς σκευῆς ἀναθέσει ἑκκαίδεκα μνᾶς Lys. 21.4, cf. 2; αἶγας ἀπέδοτο σ. τῷ αἰπόλῳ τριῶν καὶ δέκα μνῶν Is. 6.33, cf. 8.8, 35, 11.42, 46, Aeschin. 2.162, D. 19.155, 27.23, al., Arist. HA 525b15, 17, Ath. 19.6, Hipparch. 1.1.9, al., PSI 10.1124.14 (ii AD).
9. excluding, apart from, plus, ἓξ ἐμοὶ σ. ἑβδόμῳ six with (but not including) me the seventh, A. Th. 283; αἱ γὰρ καμπαὶ τέτταρες, ἢ δύο σ. τοῖς πτερυγίοις Arist. HA 490a32; σ. τοῖς ἀρχαίοις τὸν οἶκον ἐκ τῶν προσόδων μείζω ποιῆσαι D. 27.61; τὴν ἐφαπτίδα σ. τῇ σακκοπήρᾳ ἐν ᾗ ἐνῆν together with…, PEnteux. 32.7, cf. 89.9 (iii BC); οἱ γραμματεῖς σ. τοῖς πρεσβυτέροις Ev. Luc. 20.1, cf. Ep. Gal. 5.24.
B. POSITION; — σύν sts. follows its case, Il. 10.19, Od. 9.332, 15.410. It freq. stands between Adj. and Subst., as Od. 11.359, Il. 9.194, etc. ; more rarely between Subst. and Adj., Od. 13.258, Pi. P. 8.7.
2. freq. in tmesis in Hom., as Il. 23.687, Od. 14.296, etc.
3. in late Gr. σὺν καὶ c. dat., στεφανηφορήσας σ. καὶ Αὐρ. Ἰάσονι IG 12(7).259 (Amorgos, iii AD), cf. Supp.Epigr. 4.535 (Ephesus, ii/iii AD), Rev.Phil. 50.11 (Sardis, i/iii AD), CPR 26.16 (ii AD); cf. infr. C. 2.
C. σύν AS ADV., together, at once, κενεὰς σ. χεῖρας ἔχοντες Od. 10.42; mostly folld. by δέ or τε, σ. δὲ πτερὰ πυκνὰ λίασθεν Il. 23.879; σ. τε δύ’ ἐρχομένω 10.224 (cf. σύνδυο)· ξ. τε διπλοῖ βασιλῆς S. Aj. 960 (lyr.). It is sts. hard to distinguish this from tmesis, e.g. in Il. 23.879; so ξὺν κακῶς ποιεῖν is = Ξυγκακοποιεῖν in Th. 3.13. In Old Testament Gr. it is sts. used to translate the Hebr. ΄ēth (particle prefixed to the definite accus.) through confusion with the Prep. ΄ēth ΄with΄, ἐμίσησα σὺν τὴν ζωήν LXX Ec. 2.17; οὐκ ἐμνήσθη σ. τοῦ ἀνδρός ib. 9.15; ἔκτισεν ὁ θεὸς σὺν τὸν οὐρανὸν καὶ σὺν τὴν γῆν Aq. Ge. 1.1, etc.
2. besides, also, σ. δὲ πλουτίζειν ἐμέ A. Ag. 586; σ. δ’ αὔτως ἐγώ S. Ant. 85, etc. ; σ. δ’ ἐγὼ παρών Id. Aj. 1288, cf. El. 299; Δίρκα τε… σ. τ’ Ἀσωπιάδες κόραι E. HF 785 (lyr.); in later Poetry σ. καί A.R. 1.74, Herod. 4.3, Nic. Th. 8, D.P. 843 (also in late Prose, Ath. 2.49a; cf. supr. B. 3).
D. IN COMPOS.
with, along with, together, at the same time, hence of any kind of union, connexion, or participation in a thing, and metaph of agreement or unity. In Compos. with a trans. Verb σύν may refer to the Object as well as the Subject, as συγκατακτείνειν may mean kill one person as well as another, or, join with another in killing. of the completion of an action, altogether, completely, as in συνάγνυμι, συνασκέω 2, συνθρύπτω, συγκόπτω, συμπατέω, συμπληρόω, συντελέω, συντέμνω ; sts., therefore, it seems only to strengthen the force of the simple word. joined with numerals, σύνδυο two together, which sense often becomes distributive, by twos, two and two; so σύντρεις, σύμπεντε, etc., like Lat. bini, terni, etc. σύν in Compos., before β μ π φ ψ, becomes συμ-; before γ κ ξ χ, συγ-; before λ συλ-; before ς usu. συσ-; but becomes συ- before ς followed by a conson. (e.g. συστῆναι), before ζ, and perh. sts. before ξ. In a poet. passage, ap. Pl. Phdr. 237a, we have ξύμ alone in tmesi, ξύμ μοι λάβεσθε for συλλάβεσθέ μοι ; cf. ὅτε ξὺμ πρῶτ’ ἐφύοντο Emp. 95; in Inscrr. and Papyri these assimilations are freq. not found.
Liddell-Scott-Jones, Greek-English Lexicon (9th ed., 1940)
Pape
altatt. ξύν, das auch bei Ion. u. Dor. und bei Hom. da vorkommt, wo der Vers die Verlängerung der vorhergehenden kurzen Silbe durch Position erfordert ; obwohl in unsern heutigen Texten manche Ungleichheit, bes. in den attischen Schriftstellern sich findet ; ξύν ist offenbar die alte Form, aus der σύν u. cum, κοινός usw. hervorgeht.
1) Adverbium, zugleich, zusammen ; bes. vom Zusammentreffen zweier oder mehrerer Handlungen in einem Zeitpunkte, Hom. u. A.; von Personen, nochdazu, außerdem, ἡ ὄρνις αὐχέν' ἀπεκρέμασεν, σὺν δὲ πτερὰ πυκνὰ λίασθεν, Il. 23.879 ; σὺν δ' αὕτως ἐγώ, Soph. Ant. 85 ; u. so σὺν δέ auch andere Tragiker, z.B. ξὺν δὲ γενοῦ πρὸς ἐχθρούς, Aesch. Ch. 453 ; Ag. 752 ; u. sp. Ep., wie Ap.Rh. 4.1166 Arat. 967 ; allesammt, zusammen, Od. 10.42 u. oft, wo gew. eine Tmesis angenommen wird. Bei Thuc. 3.13 wird man ξὺν κακῶς ποιεῖν besser in einem Worte schreiben.
2) Präposition mit dem dat., mit ; gewöhnlich
a) von Personen, die Gesellschaft, die Begleitung ausdrückend, zugleich mit, sammt, nebst, Hom. u. Folgende überall ; – eigentlich gleichstellend, δεῦρό ποτ' ἤλυθε σὺν Μενελάῳ, mit dem Menelaos, in Begleitung desselben, Il. 3.206 ; σὺν ἄλλοις πείσομαι τὸ μόρσιμον, Aesch. Spt. 245 ; ἓξ ἐμοὶ σὺν ἑβδόμῳ, 264 ; σὺν παιδί, σὺν γυναικί, Soph. Trach. 256, u. sonst. Doch auch den Andern unterordnend, von Dienern, vom Gefolge, ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι, Od. 17.49 ; u. bes. von dem begleitenden oder folgenden Kriegsheere, εἰ ξὺν λοχίταις εἴτε καὶ μονοστιβῆ ; Aesch. Ch. 757 ; u. so in Prosa, bes. Xen. u. Sp., μένων καὶ οἱ σὺν αὐτῷ, und seine Soldaten, Xen. An. 1.2.15, vollständig οἱ σὺν αὐτῷ στρατιῶται 2.6.14 ; ἡ σὺν ἐμοὶ στρατιά, 2.5.25 ; Πέρσαι καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς, mit ihrem Anhange, den ihnen unterworfenen Völkern, 3.2.11 ; – u. bes. den Begleiter als den Helfer, Beistand bezeichnend, durch dessen Vermittelung man Etwas erreicht oder ausführt, ξὺν σοὶ τὰ Τροίας πεδία πορθῆσαι, Soph. Phil. 908, u. sonst ; dah. σύν τινι στρατεύεσθαι, als Bundesgenosse, Xen. An. 7.3.10 ; u. so bes. unter dem schützenden Geleit, unter Beistand eines Gottes, Μενέλαος ἐνίκησε σὺν Ἀθήνῃ, Il. 3.439, 10.290 ; σὺν γὰρ θεῷ εἰλήλουθμεν, 9.49, wie auch wir sagen »mit Gott«, nach seinem Willen und unter seinem Schutze ; σύν γε θεοῖσιν, 21.430, vgl. 11.792, 15.403, 20.192, Od. 8.493, 13.391, 16.260 ; σὺν θεῷ, σὺν θεοῖς, Pind. N. 8.17, Ol. 8.14 ; u. so Tragg. u. in Prosa überall ; vgl. noch Ἀρτέμιδος εὐνοίαισι σύν τ' ἄλλοις θεοῖς Aesch. Spt. 432 ; τάχ' ἂν γενοίμεθ' αὐτοῦ σὺν θεῷ σωτήριοι, Soph. Aj. 766 ; σὺν θεῷ εἰρήσεται, Eur. Med. 625, wie Ar. Plut. 115 u. in Prosa öfter ; vgl. νῦν δὲ σὺν θεοῖς εἰπεῖν, Dem. 29.1, ein Ausdruck der Bescheidenheit ; σὺν ἡμῖν οἱ θεοί, Xen. Cyr. 7.5.77, sie sind auf unserer Seite, für uns ; u. so σύν τινι γίγνεσθαι oder εἶναι, auf Jem. Seite treten, von seiner Partei sein, ἐξέπεσον αἱ ψῆφοι καὶ ἐγένοντο πᾶσαι σὺν Κριτοβούλῳ Conv. 6.10, alle Stimmen waren für den, zu Gunsten des Kritobulus ; σὺν τοῖς Ἕλλησι μᾶλλον ἢ σὺν τῷ βαρβάρῳ εἶναι, Hell. 3.1.18, der auch μάχεσθαι σύν τινι, »in Gemeinschaft mit Jem.« sagt, während bei Soph. ὁ σὺν γυναιξὶ τὰς μάχας ποιούμενος, El. 294, heißt »der gegen Weiber kämpft«.
b) bes. bei Dichtern auch oft von Sachen, mit denen Einer ausgerüstet, versehen ist, von begleitenden Umständen einer Handlung, wo gew. eine lebhaftere, fast personifizierende Hervorhebung dieser Dinge nicht zu verkennen ist, aber doch auch in manchen Abstufungen der Gebrauch sich bis zu dem vom dat. instrumentalis nicht mehr zu Unterscheidenden abstumpft ; τὰ Πέργαμαξὺν τοῖσδε τόξοις πέρσας, Soph. Phil. 1319, ist noch = unterstützt von diesem Bogen, der als die Entscheidung herbeiführend angesehen wird ; σὺν ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν, Il. 5.219 ; σὺν τεύχεσιν, 3.29 u. oft, mit den Waffen ; σὺν δουρί, 15.541, ἔγχεϊ, 20.493 ; auch bei den Tragg. häufig von der Bewaffnung, σοῦσθε σὺν παντευχίᾳ, Aesch. Spt. 31 ; ξύν θ' ἱπποκόμοις κορύθεσσιν, Soph. Ant. 116 ; ἀεικεῖ σὺν στολᾷ, El. 184 ; σὺν οἷς (ὃπλοις) τὰ κάλλιστ' ἐξέπραξα, Eur. Herc.F. 1303 ; auch in Prosa einzeln, σὺν ὅπλοις, Xen. Cyr. 3.3.54 ; auch σὺν μαχαίρᾳ μάχεσθαι, 2.1.21. – Damit sind zu vergleichen : σὺν βοῇ παρίσταται, Aesch. Spt. 469 ; δόμους ἑλόντες σὺν ἀλκᾷ, 877 ; πλοῦτον ἐκτήσω σὺν αἰχμῇ, Pers. 741 ; ἐλθεῖν δ' Ὀρέστην δεῦρο σὺν τύχῃ τινὶ κατεύχομαι, Ch. 136 ; μαινομένᾳ ξὺν ὁρμᾷ βακχεύων, Soph. Ant. 135 ; – Hom. braucht es Od. 24.193 sogar von geistiger Eigenschaft, ἦ ἄρα σὺν μεγάλῃ ἀρετῇ ἐκτήσω ἄκοιτιν, eine Frau mit großer Tugend. – In ἄγγελος ἦλθε σὺν ἀγγελίῃ, Il. 2.287, ἄνεμος σὺν λαίλαπι πολλῇ, 17.57, ξὺν Βορέῃ θύελλαι, 15.26, tritt mehr die Begleitung hervor.
c) zuweilen auch von den notwendigen Folgen oder Wirkungen, σὺν μεγάλῳ ἀποτῖσαι, mit großen Kosten, schwer abbüßen, Il. 4.161 ; σὺν δημοσίῳ κακῷ, so daß Schaden des ganzen Volkes die Folge ist, zum Schaden, Theogn. 50 ; σὺν τῷ σῷ ἀγαθῷ ἢ σὺν τῇ σῇ ζημίᾳ τὰς τιμωρίας ποιεῖσθαι, Xen. Cyr. 3.1.15 ; u. ähnl. σὺν μιάσματι, zur Besudelung gereichend, Soph. Ant. 172 ; σὺν κακῷ μέτει πάλιν, El. 422 ; σὺν τοῖς φιλτάτοις, mit Aufopferung des Liebsten, Plat. Gorg. 513a. – Eben so zur Bezeichnung der Uebereinstimmung, gemäß, nach, σὺν τῷ νόμῳ, Plat. Legg. XI.927a, mit, gemäß den Gesetzen ; Xen. Cyr. 1.3.17 ; σὺν τῷ δικαίῳ, 8.2.23, An. 2.6.18 u. sonst, der Gerechtigkeit entsprechend, gerecht ; ὡς ἑκάστους σὺν τῇ ἀξίᾳ ἐτίμησεν, Arr. An. 2.12 ; u. so in Umschreibung eines adv. übergehend, σὺν σπουδῇ ταχύς, Soph. Phil. 1207, σὺν τάχει μολών, schnell, 860 ; σὺν τῷ καλῷ, auf eine edle Weise, u. ä., vgl. Jacobs Philostr. imagg. p. 615.
Zuweilen steht σύν seinem Casus nach, bei Epikern, wie Il. 10.19, Od. 9.332, 15.410.
In der Zusammensetzung bedeutet es
1) gewöhnlich mit, zusammen, zugleich, gemeinsam ; von mehrern zu gleicher Zeit geschehenden Handlungen od. von gemeinschaftlicher Tätigkeit Mehrerer bei einer Handlung, dah. auch Uebereinstimmung und Teilnahme. Bei trans. Verbis kann die Präposition sowohl auf das Subjekt, als auf das Objekt bezogen werden, συγκτείνειν z.B. kann heißen »Einen und zugleich Andere töten«, und auch »Anderen helfen Einen zu töten«.
2) Vollendung einer Handlung, ganz, durchaus, συμπληρόω, συντέμνω.
3) bei Zahlwörtern ist es distributiv, σὺν δύο, je zwei.
1) Adverbium, zugleich, zusammen ; bes. vom Zusammentreffen zweier oder mehrerer Handlungen in einem Zeitpunkte, Hom. u. A.; von Personen, nochdazu, außerdem, ἡ ὄρνις αὐχέν' ἀπεκρέμασεν, σὺν δὲ πτερὰ πυκνὰ λίασθεν, Il. 23.879 ; σὺν δ' αὕτως ἐγώ, Soph. Ant. 85 ; u. so σὺν δέ auch andere Tragiker, z.B. ξὺν δὲ γενοῦ πρὸς ἐχθρούς, Aesch. Ch. 453 ; Ag. 752 ; u. sp. Ep., wie Ap.Rh. 4.1166 Arat. 967 ; allesammt, zusammen, Od. 10.42 u. oft, wo gew. eine Tmesis angenommen wird. Bei Thuc. 3.13 wird man ξὺν κακῶς ποιεῖν besser in einem Worte schreiben.
2) Präposition mit dem dat., mit ; gewöhnlich
a) von Personen, die Gesellschaft, die Begleitung ausdrückend, zugleich mit, sammt, nebst, Hom. u. Folgende überall ; – eigentlich gleichstellend, δεῦρό ποτ' ἤλυθε σὺν Μενελάῳ, mit dem Menelaos, in Begleitung desselben, Il. 3.206 ; σὺν ἄλλοις πείσομαι τὸ μόρσιμον, Aesch. Spt. 245 ; ἓξ ἐμοὶ σὺν ἑβδόμῳ, 264 ; σὺν παιδί, σὺν γυναικί, Soph. Trach. 256, u. sonst. Doch auch den Andern unterordnend, von Dienern, vom Gefolge, ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι, Od. 17.49 ; u. bes. von dem begleitenden oder folgenden Kriegsheere, εἰ ξὺν λοχίταις εἴτε καὶ μονοστιβῆ ; Aesch. Ch. 757 ; u. so in Prosa, bes. Xen. u. Sp., μένων καὶ οἱ σὺν αὐτῷ, und seine Soldaten, Xen. An. 1.2.15, vollständig οἱ σὺν αὐτῷ στρατιῶται 2.6.14 ; ἡ σὺν ἐμοὶ στρατιά, 2.5.25 ; Πέρσαι καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς, mit ihrem Anhange, den ihnen unterworfenen Völkern, 3.2.11 ; – u. bes. den Begleiter als den Helfer, Beistand bezeichnend, durch dessen Vermittelung man Etwas erreicht oder ausführt, ξὺν σοὶ τὰ Τροίας πεδία πορθῆσαι, Soph. Phil. 908, u. sonst ; dah. σύν τινι στρατεύεσθαι, als Bundesgenosse, Xen. An. 7.3.10 ; u. so bes. unter dem schützenden Geleit, unter Beistand eines Gottes, Μενέλαος ἐνίκησε σὺν Ἀθήνῃ, Il. 3.439, 10.290 ; σὺν γὰρ θεῷ εἰλήλουθμεν, 9.49, wie auch wir sagen »mit Gott«, nach seinem Willen und unter seinem Schutze ; σύν γε θεοῖσιν, 21.430, vgl. 11.792, 15.403, 20.192, Od. 8.493, 13.391, 16.260 ; σὺν θεῷ, σὺν θεοῖς, Pind. N. 8.17, Ol. 8.14 ; u. so Tragg. u. in Prosa überall ; vgl. noch Ἀρτέμιδος εὐνοίαισι σύν τ' ἄλλοις θεοῖς Aesch. Spt. 432 ; τάχ' ἂν γενοίμεθ' αὐτοῦ σὺν θεῷ σωτήριοι, Soph. Aj. 766 ; σὺν θεῷ εἰρήσεται, Eur. Med. 625, wie Ar. Plut. 115 u. in Prosa öfter ; vgl. νῦν δὲ σὺν θεοῖς εἰπεῖν, Dem. 29.1, ein Ausdruck der Bescheidenheit ; σὺν ἡμῖν οἱ θεοί, Xen. Cyr. 7.5.77, sie sind auf unserer Seite, für uns ; u. so σύν τινι γίγνεσθαι oder εἶναι, auf Jem. Seite treten, von seiner Partei sein, ἐξέπεσον αἱ ψῆφοι καὶ ἐγένοντο πᾶσαι σὺν Κριτοβούλῳ Conv. 6.10, alle Stimmen waren für den, zu Gunsten des Kritobulus ; σὺν τοῖς Ἕλλησι μᾶλλον ἢ σὺν τῷ βαρβάρῳ εἶναι, Hell. 3.1.18, der auch μάχεσθαι σύν τινι, »in Gemeinschaft mit Jem.« sagt, während bei Soph. ὁ σὺν γυναιξὶ τὰς μάχας ποιούμενος, El. 294, heißt »der gegen Weiber kämpft«.
b) bes. bei Dichtern auch oft von Sachen, mit denen Einer ausgerüstet, versehen ist, von begleitenden Umständen einer Handlung, wo gew. eine lebhaftere, fast personifizierende Hervorhebung dieser Dinge nicht zu verkennen ist, aber doch auch in manchen Abstufungen der Gebrauch sich bis zu dem vom dat. instrumentalis nicht mehr zu Unterscheidenden abstumpft ; τὰ Πέργαμαξὺν τοῖσδε τόξοις πέρσας, Soph. Phil. 1319, ist noch = unterstützt von diesem Bogen, der als die Entscheidung herbeiführend angesehen wird ; σὺν ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν, Il. 5.219 ; σὺν τεύχεσιν, 3.29 u. oft, mit den Waffen ; σὺν δουρί, 15.541, ἔγχεϊ, 20.493 ; auch bei den Tragg. häufig von der Bewaffnung, σοῦσθε σὺν παντευχίᾳ, Aesch. Spt. 31 ; ξύν θ' ἱπποκόμοις κορύθεσσιν, Soph. Ant. 116 ; ἀεικεῖ σὺν στολᾷ, El. 184 ; σὺν οἷς (ὃπλοις) τὰ κάλλιστ' ἐξέπραξα, Eur. Herc.F. 1303 ; auch in Prosa einzeln, σὺν ὅπλοις, Xen. Cyr. 3.3.54 ; auch σὺν μαχαίρᾳ μάχεσθαι, 2.1.21. – Damit sind zu vergleichen : σὺν βοῇ παρίσταται, Aesch. Spt. 469 ; δόμους ἑλόντες σὺν ἀλκᾷ, 877 ; πλοῦτον ἐκτήσω σὺν αἰχμῇ, Pers. 741 ; ἐλθεῖν δ' Ὀρέστην δεῦρο σὺν τύχῃ τινὶ κατεύχομαι, Ch. 136 ; μαινομένᾳ ξὺν ὁρμᾷ βακχεύων, Soph. Ant. 135 ; – Hom. braucht es Od. 24.193 sogar von geistiger Eigenschaft, ἦ ἄρα σὺν μεγάλῃ ἀρετῇ ἐκτήσω ἄκοιτιν, eine Frau mit großer Tugend. – In ἄγγελος ἦλθε σὺν ἀγγελίῃ, Il. 2.287, ἄνεμος σὺν λαίλαπι πολλῇ, 17.57, ξὺν Βορέῃ θύελλαι, 15.26, tritt mehr die Begleitung hervor.
c) zuweilen auch von den notwendigen Folgen oder Wirkungen, σὺν μεγάλῳ ἀποτῖσαι, mit großen Kosten, schwer abbüßen, Il. 4.161 ; σὺν δημοσίῳ κακῷ, so daß Schaden des ganzen Volkes die Folge ist, zum Schaden, Theogn. 50 ; σὺν τῷ σῷ ἀγαθῷ ἢ σὺν τῇ σῇ ζημίᾳ τὰς τιμωρίας ποιεῖσθαι, Xen. Cyr. 3.1.15 ; u. ähnl. σὺν μιάσματι, zur Besudelung gereichend, Soph. Ant. 172 ; σὺν κακῷ μέτει πάλιν, El. 422 ; σὺν τοῖς φιλτάτοις, mit Aufopferung des Liebsten, Plat. Gorg. 513a. – Eben so zur Bezeichnung der Uebereinstimmung, gemäß, nach, σὺν τῷ νόμῳ, Plat. Legg. XI.927a, mit, gemäß den Gesetzen ; Xen. Cyr. 1.3.17 ; σὺν τῷ δικαίῳ, 8.2.23, An. 2.6.18 u. sonst, der Gerechtigkeit entsprechend, gerecht ; ὡς ἑκάστους σὺν τῇ ἀξίᾳ ἐτίμησεν, Arr. An. 2.12 ; u. so in Umschreibung eines adv. übergehend, σὺν σπουδῇ ταχύς, Soph. Phil. 1207, σὺν τάχει μολών, schnell, 860 ; σὺν τῷ καλῷ, auf eine edle Weise, u. ä., vgl. Jacobs Philostr. imagg. p. 615.
Zuweilen steht σύν seinem Casus nach, bei Epikern, wie Il. 10.19, Od. 9.332, 15.410.
In der Zusammensetzung bedeutet es
1) gewöhnlich mit, zusammen, zugleich, gemeinsam ; von mehrern zu gleicher Zeit geschehenden Handlungen od. von gemeinschaftlicher Tätigkeit Mehrerer bei einer Handlung, dah. auch Uebereinstimmung und Teilnahme. Bei trans. Verbis kann die Präposition sowohl auf das Subjekt, als auf das Objekt bezogen werden, συγκτείνειν z.B. kann heißen »Einen und zugleich Andere töten«, und auch »Anderen helfen Einen zu töten«.
2) Vollendung einer Handlung, ganz, durchaus, συμπληρόω, συντέμνω.
3) bei Zahlwörtern ist es distributiv, σὺν δύο, je zwei.
Pape, Griechisch-deutsches Handwörterbuch (3. Aufl., 1914)
TBESG
σύν (old Att. ξύν),
prep. with dative,
expressing association, fellowship and inclusion. It gradually gave way to μετά, with genitive (cf. LS, see word; Bl., §41, 3), and is therefore comparatively infrequent in NT, being rare in Mat.4, Mrk.6, Jhn.3, and elsewhere (exx. Jas.1:11, 2Pe.1:18) only in Lk (Gosp. and Ac) and Paul. With, together with: of companionship and association, Luk.2:13, Jhn.21:3, Act.10:23, al.; εἶναι σύν τινι, Luk.7:12, Act.4:13, Php.1:23, al.; of partisanship, Act.4:13; οἱ σύν τινι, of attendants, companions or colleagues, Mrk.2:26, Luk.5:9, Act.5:17, al.; of assistance, ἡ χάρις τ. θεοῦ σὺν ἐμοί, 1Co.15:10; of two or more things together, almost = καί, Luk.23:11, Act.3:4 10:2 14:5 23:25, Eph.3:18; σὺν Χριστῷ ζῆν, 2Co.13:4; besides (FlJ, LXX), σὺν πᾶσι τούτοις, Luk.24:21.
In composition: with (συνχαίρω), together (συνωδίνω), altogether (συντελέω)
(AS)
prep. with dative,
expressing association, fellowship and inclusion. It gradually gave way to μετά, with genitive (cf. LS, see word; Bl., §41, 3), and is therefore comparatively infrequent in NT, being rare in Mat.4, Mrk.6, Jhn.3, and elsewhere (exx. Jas.1:11, 2Pe.1:18) only in Lk (Gosp. and Ac) and Paul. With, together with: of companionship and association, Luk.2:13, Jhn.21:3, Act.10:23, al.; εἶναι σύν τινι, Luk.7:12, Act.4:13, Php.1:23, al.; of partisanship, Act.4:13; οἱ σύν τινι, of attendants, companions or colleagues, Mrk.2:26, Luk.5:9, Act.5:17, al.; of assistance, ἡ χάρις τ. θεοῦ σὺν ἐμοί, 1Co.15:10; of two or more things together, almost = καί, Luk.23:11, Act.3:4 10:2 14:5 23:25, Eph.3:18; σὺν Χριστῷ ζῆν, 2Co.13:4; besides (FlJ, LXX), σὺν πᾶσι τούτοις, Luk.24:21.
In composition: with (συνχαίρω), together (συνωδίνω), altogether (συντελέω)
(AS)
Translators Brief lexicon of Extended Strongs for Greek based on Abbot-Smith, A Manual Greek Lexicon of the New Testament (1922) (=AS), with corrections and adapted by Tyndale Scholars
This web service is provided and maintained by TELOTA - IT/DH
