ας (ἡ) tout corps rond, particul. :
   I balle pour jouer, PLAT. Euthyd. 277 b ; σφαίρῃ παίζειν, OD. 6, 100, jouer à la balle ; σφαῖραν ῥίπτειν, 6, 115, lancer la balle ; cf. OD. 8, 372, 377, etc. ; σφαῖραν ἐπέδειξε τὴν πατρῴαν οὐσίαν, ALEX. (Com. fr. 3, 427) il a gaspillé sa fortune patrimoniale ;
   II t. d’astr., de math. ou de géogr. :
      1 sphère, figure de géométrie, T. LOCR. 95 e ; PARMÉN. (PLAT. Soph. 244 e) ; particul. globe terrestre, STR. 96 ; ou céleste, ARSTT. Metaph. 2, 8, etc. ; sphère construite pour l’enseignement, HERMÉSIAN. 88 ; STR. 546 ; PLUT. M. 838 c ;
      2 corps céleste, TH. Ign. 4 ; PLUT. M. 1028 a ;
   III objets divers de forme ronde :
      1 sorte de ceste ou gantelet rond pour le pugilat, PLAT. Leg. 830 b ; PLUT. M. 80 b ;
      2 globe de l’œil ; ARSTT. Probl. 31, 7 ;
      3 oursin de mer, ARSTT. H.A. 9, 14, 2 ;
      4 pilule, ARCHIG. (MÉD. 161, etc.).

➳ Ion. σφαίρη, OD. 6, 100, etc.

Étym. inconnue.

ας, ἡ, ball, σφαίρῃ παίζειν play at ball, Od. 6.100; σφαῖραν ἔρριψε ib. 115; σ. καλὴν μετὰ χερσὶν ἕλοντο 8.372; σφαίρῃ ἀν’ ἰθὺν πειρήσαντο ib. 377; ὥσπερ σφαῖραν ἐκδεξάμενος τὸν λόγον Pl. Euthd. 277b; ῥαπτὴ σ. AP 12.44 (Glauc.), cf. Nicom.Com. 1.25, Antiph. 234; διὰ σφαίρας… ἐκπονῆσαι τὸ σῶμα Gal. 6.134, cf. Sor. 1.49, 93; ἡ διὰ τῆς σ. ὄρχησις Ath. 1.14d; metaph, σφαῖραν ἐποίησε τὴν οὐσίαν (cf. συστρογγύλλω) Alex. 246.3; prov., σ. κατὰ πρανοῦς, of accelerating motion, Eust. 249.1.
any globe, Parm. 8.43; sphere, as a geom. figure, Ti.Locr. 95d, etc. ; esp.
the terrestrial globe, earth, Str. 2.3.1; an artificial globe, Hermesian. 7.88, Str. 12.3.11.
hollow sphere or globe; in the Ancient Physics, from the time of Anaximander (cf. Placit. 2.16.5), of the spheres believed to revolve round the earth carrying the heavenly bodies, and according to the Pythagoreans arranged after the intervals of the musical scale (cf. AleX.Eph. ap. Theon. Sm. p. 139 H., Cic. de Rep. 6.18), Arist. Metaph. 1073b18, Cael. 286b24, Mete. 341b20, 354b24, Thphr. Ign. 4; σ. ἀπλανής, = ἡ τῶν ἀπλανῶν σ. the sphere of the fixed stars, Procl. Hyp. 5.1; so ἡ ἀπλανής, without σ., ib. 7.25; αἱ πλανώμεναι σ. planetary spheres, Plu. 2.1028a; Astrol., ἡ ὀρθὴ σ. right sphere, i.e. the celestial sphere as viewed from the equator, Rhetorius in Cat.Cod.Astr. 8(1).231.
a weapon ofboxers, prob.
iron ball, worn with padded covers (< ἐπίσφαιρα) instead of boxing-gloves (< ἱμάντες) in the σφαιρομαχίαι, Pl. Lg. 830b, cf. Plu. 2.80b. αἱ σ. τῶν ὀμμάτων eye-balls, Arist. Pr. 958a7. σ. θαλάττιαι sea-balls, Id. HA 616a20, Crito ap. Gal. 12.437.
pill, Archig. ap. Orib. 8.2.18. πλατάνου σφαῖραι, i.e. globular catkins, Dsc. 4.73. as a quantitative measure, ἐπίβαλε… φύκους στυπτηρίου ὡς σφαῖραν PHolm. 16.32.

ἡ, die Kugel, jeder kugelrunde Körper ; bes. der Ball, der Spielball, σφαίρῃ ταίτ' ἄρ' ἔπαιζον, Od. 6.100, σφαῖραν ῥίπτειν, ib. 115 ; ῥαπτή, Glauc. 1 (XII.44); in Prosa, ὥσπερ σφαῖραν ἐκδεξάμενος τὸν λόγον, Plat. Euthyd. 277b ; δωδεκάσκυτοι, Phaed. 110b ; übh. Kugel, τὸ κέντρον τῆς σφαίρας, Tim.Locr. 100c ; σφαῖραν περιετόρνευσεν ὀστεΐνην, Tim. 73e. Auch die Erd- und Himmelskugel, u. der künstlich nachgebildete Globus, Sp., wie Plut. oft.
Bei den Faustfechtern eiserne Kugeln, die sie statt der gewöhnlichen Fechterhandschuhe, ἱμάντες, anbanden (vgl. ἐπισφαίριον); so Plat. ἀντὶ ἱμάντων σφαίρας ἂν περιεδούμεθα, Legg. VIII.830b.