εως (ὁ) [ῠᾰ]
      1 chef, maître, PD. P. 2, 106 ; en parl. de Zeus, ESCHL. Pr. 169 ; EUR. Tr. 1288 ; de Bacchus, qui préside aux festins, EUR. Ion 1, 14 ; en parl. de la hache, instrument essentiel de l’ouvrier, ANTH. 6, 205, etc. ;
      2 particul. prytane, magistrat suprême dans les villes grecques (Corinthe, Ténédos, etc.) ARSTT. Pol. 5, 5, 8, etc. ; particul. à Athènes un des 50 délégués choisis annuellement par chacune des dix tribus pour former le conseil des 500 au Sénat. Les prytanes de chaque tribu, à tour de rôle, présidaient le Sénat et dirigeaient les affaires pendant 35 ou 36 jours (v. πρυτανεία) ; la tribu dont les délégués étaient en exercice était dite ἡ πρυτανεύουσα φυλή (v. πρυτανεύω).

➳ Voc. πρύτανι, EUR. l. c. ; THC. 6, 14.

Étym. pré-grec.

also πρότανις, gen. εως, ruler, lord, π. κύριε… ἀγυιᾶν καὶ στρατοῦ Pi. P. 2.58, cf. B. 18.43; στεροπᾶν κεραυνῶν τε π., of Zeus, Pi. P. 6.24; ἵππων, of Poseidon, Stesich. 49; ἀγορῆς π., of Apollo, Simon. 164; μακάρων π., of Zeus, A. Pr. 170 (anap.); Κρόνιε πρύτανι Φρύγιε E. Tr. 1288 (lyr.); π. συμποσίων, i.e. Dionysus, Ion Lyr. 1.14; οἶνον… ἀνθρώπων π. Id. 9.3; δυσαμεριᾶν π., of the Sphinx, A. Fr. 236; Ἡρόδοτον… ἱστορίης πρύτανιν App.Anth. 2.21; πλούτου καὶ σοφίης π., of Periander, Epigr. ap. D.L. 1.97; π. ὕμνων (sc. ἡ ᾠδή) Lyr.Adesp. 80; μούσης ὑψινόου π. Epigr.Gr. 440.10 (Batanaea); τέχνας ὁ π. πέλεκυς AP 6.205 (Leon.); πρυτάνεις κόσμου, of the stars, LXX Wi. 13.2; ὅρκος… ἀληθείας γενόμενος ἡμῖν π. Hierocl. in CA 2 p. 422M. at Athens, member of the tribe presiding in βουλή or ἐκκλησία, τοὺς πρυτάνεις τοὺς τότε πρυτανεύσαντας And. 1.46, etc. ; in other states, οἱ π. οἱ πρυτανεύοντες τὸν μῆνα SIG 1015.19 (Halic.), cf. IG 12(3).169 (Astypalaea); at Calynda in Caria, PCair. Zen. 341 (a).23 (iii BC). πρυτάνεις τῶν ναυκράρων, officials of the ναύκραροι. in other Greek states title of a chief magistrate, IG 12(1).53, al. (Rhodes); in Lycia, Ephipp. 5.19 (anap.); at Miletus, Arist. Pol. 1305a18; as title of a chief priest, ib. 1322b29; rarely of a woman, IGRom. 4.1325 (Phocaea), CIG 3953d (Trapezopolis). pl., title of a board of magistrates, SIG 581.91 (Hierapytna. ii BC), 976.3 (Samos, ii BC), etc.
president of a council, POxy. 77.2 (iii AD), etc.

ὁ, der Prytan, eigtl. Fürst, Herrscher, (verwandt mit πρῶτος); στεροπᾶν κεραυνῶν τε πρύτανις ist Zeus, Pind. P. 6.24, u. πρύτανι κύριε πολλῶν ἀγυιᾶν, P. 2.58, der König Hiero ; μακάρων πρύτανις, Aesch. Prom. 169, Zeus ; Κρόνιε πρύτανι, Eur. Troad. 1288 ; πρύτανιν καὶ ἐπιστάτην ἑλέσθαι, Plat. Prot. 338a. – In mehrern griechischen Freistaaten die höchste obrigkeitliche Person ; in Athen im Rate der Fünfhundert der zehnte Teil desselben, fünfzig Senatoren aus einer φυλή, die nach dem Lose abwechselnd (vgl. πρυτανεία) den Vorsitz und Vortrag im Rate und in der Volksversammlung führten, die sämmtlichen Geschäfte des Rates leiteten und täglich im πρυτανεῖον zusammen speisten ; πλὴν βουλῆς καὶ πρυτάνεων, Plat. Legg. VI.766b, u. öfter, vgl. Hermann gr. Staatsalterth. §.127 u. s. ναύκραρος.
Bei sp.D. übh. Hauptperson, Meister, wie Herodot Ἰάδος ἀρχαίης ἱστορίης πρύτανις heißt, Ep.adesp. 533 (APP 212); Leon.Tar. 4 (VI.205) nennt auch das Beil τέχνας ὁ πρύτανις πέλεκυς.

1. a prince, ruler, lord, chief , of Hiero, [Pindar (Refs 5th c.BC)]; of Zeus, [Pindar (Refs 5th c.BC), Aeschulus Tragicus (6th/5th c.BC)]
2. at Athens, a Prytanis or President : the πρυτάνεις were a committee of 50, chosen by lot from each of the 10 φυλαί, so that each set formed 1/10 part of the βουλή or Council of 500; out of these 50 πρυτάνεις one was chosen by lot as chief-president ἐπιστάτης); he chose 9 πρόεδρο; and the real business was in the hands of this smaller body, with a secretary γραμματεύς); added.—;The φυλή which first entered office every year was determined by lot; and their term of office πρυτανεία); was about five weeks. During this time all treaties and public acts ran in their name, in this form: Ἀκαμαντὶς φυλὴ, ἐπρυτάνευε, Φαίνιππος ἐγραμμάτευε, Νικιάδης ἐπεστάτει the Tribe Acamantis were the Presidency, Phaenippus the Secretary, Niciades the Chief-president, [Thucydides (Refs 5th c.BC)] (ML)