(impf. ἔξεον, f. ξέσω, ao. ἔξεσα, pf. ἔξηκα ; pass. ao. ἐξέσθην, pf. ἔξεσμαι, pl.q.pf. ἐξέσμην) racler, gratter, d’où :
      1 polir, OD. 5, 245 ; 17, 341 ; PLAT. Theag. 124 b ;
      2 graver, HLD. 5, 14 ;
      3 en mauv. part : écorcher, ARÉT. p. 59, 47.

➳ Ao. épq. ξέσσα, OD. 5, 245 ; 21, 44. Dans les inscr. att. les composés de ξέω contractent εω et εο : ἀναξῶν, CIA. 2, 167, 72 (peu après 307 av. J.C.) ; ἀποξοῦσι, CIA. 2, add. 834, b, 2, 42 (329 av. J.C.) ; ttef. ἀναξέων dans une inscr. du temps de l’empire, v. Meisterh. p. 140, 5.

Étym. p.-ê. R. indo-europ. *ks-es-, entailler, graver ; cf. ξύω, ξαίνω.

impf. ἔξεον Od. 23.199 ; fut. ξέσω Paul.Aeg. 3.22.12 ; aor. ἔξεσα Sophr. 110 ; Ep. ξέσσα Od. 5.245, ξέσα Simon. 185 A; pf. ἔξεκα Choerob. in Theod. 2.80; — Pass., Hsch. s.v. σπαρασσόμεθα ; aor. inf. ξεσθῆναι Gp. 10.65.6, (κατ-) Plu. 2.953b; pf. ἔξεσμαι Ar. Fr. 728, (ἀπ-) Hp. Nat. Mul. 109; plpf. ἔξεστο Hld. 5.14 : — shave or plane timber, ξέσσεδ’ ἐπισταμένως καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνεν Od. 5.245, cf. 17.341, 21.44; οἱ ξέοντες Pl. Thg. 124b.
carve wood, shape by carving, λέχος ἔξεον, ὄφρ’ ἐτέλεσσα Od. 23.199 ; τίς νιν ξέσε ; Σκόπας Simon. l.c. ; — Pass., Hld. l.c. whittle, pare, in grafting, Gp. 4.12.14.
scrape smooth, polish, τοὺς ὄνυχας Philostr. VS 2.5.2 ; τὸ βλέφαρον ξέσομεν διὰ κισήρεως Paul.Aeg. l.c. ; τὸ ὀστοῦν Id. 6.2 ; στήμων ἐξεσμένος smoothed thread, Ar. l.c. roughen by scraping, προτετραχυμμένης <καὶ οἷον> ἐξεσμένης τῆς ὑστέρας Sor. 1.36 ; irritate, ἔντερα Aret. SD 2.9. = ξαίνω, flog, τοὺς ἐν δικαστηρίῳ ξεσθέντας καὶ ξύλοις τυφθέντας Orib. Fr. 90 ; τοὺς ἐν δικαστηρίῳ μαστιγωθέντας καὶ ξεσθέντας Aët. 15.37.

(ΞΥ), schaben, glatt machen, durch Behauen, Hobeln, Schaben u. dgl. glättenn. polieren, bes. vom Holze ; Od. 5.245, 17.341, 21.44, ξέσσεν ἐπισταμένως, von der Bearbeitung des Holzes zum Schiff- od. Hausbau ; auch λέχος ἔξεον, 23.199. Einzeln bei Sp. von den Arbeiten des Zimmermanns, Tischlers, Drechslers, Hornarbeiters, Steinmetzen.
Uebertr. von der Rede, fein ausarbeiten.