'μεγάλη, μέγα, voc. seul. au masc. μεγάλε, ESCHL. Sept. 822, gén. μεγάλου, ης, ου ; dat. μεγάλῳ, ῃ, ῳ ; acc. μέγαν, μεγάλην, μέγα ; plur. μεγάλοι, αι, α, etc. ; duel μεγάλω, α, ω, etc. [ᾰ partout] grand :
   I au propre :
      1 en parl. de pers. grand de taille, OD. 9, 513 ; 18, 4, etc. ; ESCHL. Sept. 488 ; SOPH. O.R. 742, etc. ; grand et fort, en parl. d’hommes, joint à κραταιός, OD. 18, 382 ; à καλός, IL. 21, 108, etc. ; OD. 6, 276, etc. ; rar. en parl. de femmes, OD. 13, 289 ; 15, 418 ; 16, 158 ; en parl. d’animaux (chevaux, IL. 2, 838, etc. ; bœuf, IL. 18, 559, etc. ; sanglier, OD. 19, 439, etc.) ; particul. parvenu à sa croissance, OD. 2, 314 ; 18, 217 ; ESCHL. Ag. 358 ;
      2 en parl. de choses : haut, élevé (montagne, IL. 16, 297 ; OD. 13, 152, etc. ; roche, OD. 4, 501 ; 12, 71, etc. ; l’Olympe, IL. 1, 530 ; tour, IL. 6, 386, etc.) ;
      3 long (fossé, IL. 7, 441 ; rivage, IL. 12, 31 ; arc, IL. 4, 124 ; OD. 21, 74, etc.) ;
      4 large, spacieux (mer, OD. 3, 179, etc. ; gouffre de la mer, OD. 5, 174 ; marais, IL. 4, 483, etc. ; caverne, OD. 5, 57 ; ville, OD. 3, 107 ; cour, IL. 24, 452, etc. ; OD. 14, 7, etc.) ;
   II p. anal. :
      1 fort, en parl. de force physique : μ. ἄνεμος, IL. 19, 200, grand vent ; μ. ἰαχή, IL. 15, 384, grand cri ; μ. βίη, IL. 24, 42, grande force ; p. anal. μ. λόγος, ESCHL. Pr. 732 ; μ. μῦθος, SOPH. Aj. 226, bruit qui a pris ou prend de la force, bruit répandu ; adv., μέγα φωνεῖν, ESCHL. Eum. 936 ; SOPH. Ph. 574, parler fort ; μέγα βοᾶν, IL. 17, 334, crier fort ; fig. en parl. de force morale (courage, OD. 9, 381 ; gloire, IL. 6, 446, etc. ; douleur, IL. 9, 9, etc. ; querelle, IL. 15, 400, etc. ; en parl. de divinités (Zeus, ESCHL. Suppl. 1053, etc.) ; μεγάλα θεά, SOPH. O.C. 683, les deux grandes déesses (Dèmèter et Perséphonè) ; βασιλεὺς ὁ μέγας, HDT. 1, 188 ; βασιλεὺς μέγας, ESCHL. Pers. 24, le grand roi, càd. le roi de Perse ; postér. surn. de certains rois : ὁ μ. Ἀλέξανδρος, ATH. 3 d, Alexandre le Grand ; Ἀντίοχος μ. προσαγορευθείς, POL. 4, 2, 7, Antiochus surnommé le Grand ; μέγας ηὐξήθη, DÉM. 19, 19 ; ἤρθη μέγας, DÉM. 20, 9, il s’accrut et devint puissant ; il s’éleva et devint puissant ; p. suite, μέγας équivaut à l’idée de « chef » : οἱ μεγάλοι Δαναοί, SOPH. Aj. 224, les chefs grecs ; adv., μέγα χαρίζεσθαι, IL. 1, 256, se réjouir grandement ; μεγάλα δυστυχεῖν, ESCHL. Eum. 791, être grandement malheureux, etc. ; avec un adj. μέγ' ἔξοχος, IL. 2, 480, tout à fait supérieur ; μέγα πλούσιος, HDT. 1, 32, très riche ; μέγα εὐδαίμων, ESCHL. Pr. 647 ; XÉN. Cyr. 5, 1, 28, tout à fait heureux ; particul. dev. un compar. ou un superl. : μέγ' ἀμείνων, IL. 2, 239 ; etc. beaucoup plus courageux ; μέγ' ἄριστος, IL. 2, 82 ; OD. 22, 29, etc. de beaucoup le meilleur ; avec un part. πατρὸς μέγα δυναμένοιο, OD. 1, 276, d’un père grandement riche ; avec un adv. : μέγ' ἄνευθε, IL. 22, 88, bien loin ; abs. κατὰ μέγα, ATT. ou μεγάλα, IL. 1, 450, etc. ATT. grandement, fortement ; μέγα est qqf. lui-même renforcé par un adv. μέγα μάλα, IL. 15, 321, très fort ; λίην μέγα, OD. 16, 243, une chose impossible ;
      2 important, grave, ATT. ; μέγα ἐστὶ εἴς τι, XÉN. Hell. 7, 5, 6 ; ou πρός τι, XÉN. Mem. 2, 3, 4, cela est important pour qqe ch. ;
      3 en mauv. part : grand, haut, hautain, fier : μέγα εἰπεῖν, OD. 22, 288 ; SOPH. Aj. 384 ; ou λέγειν, PLAT. Phæd. 95 b, parler avec hauteur ou jactance ; μέγα φρονεῖν, IL. 11, 296, etc. ; SOPH. O.R. 1078 ; EUR. Hipp. 6, avoir des sentiments d’orgueil

Compar. μείζων, ων, ον, gén. ονος, plus grand, càd. :
   I au propre :
      1 plus grand de taille, IL. 3, 168 ; joint à πάσσων, OD. 6, 230, etc. ; pour distinguer deux pers. différ. d’âge, et, p. suite, de taille, SOPH. Ph. 411, etc. ;
      2 fort, plus lourd, en parl. d’un fardeau, DÉM. 156, 5 ; fig. en parl. de la voix, adv. μεῖζον φθέγγεσθαι, PLAT. Prot. 334 c, parler plus haut ; μεῖζον διαλέγεσθαι, PLUT. Pyrrh. 8, s’entretenir d’une voix plus forte ;
   II (avec idée de temps) plus long, de plus longue durée (temps, EUR. Alc. 716 ; discours, SOPH. Tr. 679) ;
   III fig. :
      1 plus élevé, de plus haut rang, plus puissant, EUR. Rhes. 168, El. 405 ; cf. PLAT. Leg. 926 b ;
      2 plus grave, plus important, en parl. de pers. ou de choses personnifiées, EUR. Alc. 976 ; en parl. de choses (affaires, fortune, etc.) ESCHL. Ag. 266 ; XÉN. An. 4, 7, 1 ; Cyr. 8, 7, 16, etc. ; adv. μεῖζον σθένειν, SOPH. Ph. 456 ; ou ἰσχύειν, DÉM. 1481, 11, être plus fort ;
   IV Dans tous les sens préc. μείζων se construit :
      1 avec le gén. : μείζων σαυτοῦ, EUR. El. 405, plus grand que toi-même ; cf. ESCHL. Ag. 266, etc. ; THC. 6, 16, etc. ; PLUT. Arat. 15, etc. ;
      2 avec ἤ : ATT. (XÉN. Ap. 14, etc.) avec ἢ κατά : μέζονες ἢ κατ' ἀνθρώπων φύσιν, HDT. 8, 38, de plus haute taille que des hommes ordinaires ; μείζω ἢ κατ' ἄνθρωπον, PLAT. Rsp. 359 d, des choses, (une fortune, des desseins, des pensées, etc.) trop hautes pour un homme ; avec ἢ ὡς, DÉM. 68, 20, trop grand pour que ; ou ἢ ὥστε, HDT. 3, 14, m. sign.

➳ Acc. plur. neutre, att. μείζω, poét. et de prose réc. μείζονα, SOPH. Tr. 324 ; ARSTD. t. 1, 267, etc. Ion. μέζων, HDT. 1, 26, etc. ; dor. μέσδων, PLUT. Lyc. 19. • Cp. réc. μεγαλώτερος, ARSTT. Mund. 6 ; μειζονώτερος, ESCHL. fr. 351 ; μειζότερος, NT. 3 Joh. 1, 4 (p. *μέγϳων, *μεγίων ; cf. ὀλίζων = *ὀλίγϳων, *ὀλιγίων de ὀλίγος).

Sup. μέγιστος, η, ον, très grand, le plus grand, càd. :
      1 très grand, le plus grand de taille, HDN 7, 1, 26, etc. ;
      2 très grand, très puissant, SOPH. El. 46, etc. ; en parl. des dieux, particul. de Zeus, IL. 2, 412, etc. ; adv. μέγιστον, ATT. (SOPH. Aj. 502, etc.) ou μέγιστα, ATT. (SOPH. O.R. 700) très grandement ; ὡς μέγιστα, SOPH. Ph. 462, le plus grandement possible, le mieux possible ;
      3 très grave, très important, ATT. ; particul. pour marquer une transition : καὶ τὸ μέγιστον, THC. 8, 96, etc. ; τὸ δὲ μέγιστον, THC. 4, 70 et 108, etc. ; μέγιστον δέ, THC. 1, 142, etc. et le plus important, et ce qu’il y a de plus grave, c’est que, etc. ; adv. τὰ μέγιστα, SOPH. O.R. 1202, le plus grandement ; μέγιστα, SOPH. O.R. 1223, etc. très grandement.

• Sup. rare μεγαλώτατος, EM. 780, 1.

➳ Dans une inscr. att. du 6^e siècle av. J.C. on trouve l’écriture μἑγάλου, CIA. 4, b, 373, 208 (6^e siècle av. J.C.) ; v. Meisterh. p. 64, § 31, 1 ; cf. Μἑγαρεῖ.

Étym. R. indo-europ. *meǵ-h₂-, beaucoup ; cf. ἀγα-, lat. magnus (R. mǵ-), sscr. mahā- « grand ».

'

μεγάλη [α], μέγα, gen. μεγάλου, ης, ου, dat. μεγάλῳ, ῃ, ῳ, acc. μέγαν, μεγάλην, μέγα ; dual μεγάλω, α, ω ; pl. μεγάλοι, μεγάλαι, μεγάλα, etc. ; the stem μεγάλο- is never used in sg. nom. and acc. masc. and neut., and only once in voc. masc., ὦ μεγάλε Ζεῦ A. Th. 822 (anap.).
big, of bodily size; freq. of stature, εἶδος… μ. ἦν ὁράασθαι Od. 18.4; κεῖτο μ. μεγαλωστί Il. 16.776; ἠΰς τε μ. τε Od. 9.508; φῶτα μέγαν καὶ καλόν ib. 513; καλή τε μεγάλη τε 15.418; κάρτα μεγάλη καὶ εὐειδής Hdt. 3.1; φύσιν τίν’ εἶχε φράζε ; Answ. μέγας S. OT 742.
full-grown, of age as shown by stature, νῦν δ’ ὅτε δὴ μ. εἰμί Od. 2.314; μήτε μέγαν μήτ’ οὖν νεαρῶν τινα A. Ag. 358 (anap.); later, elder of two persons of the same name, Wilcken Chr. 305 (iii BC); Σκιπίων ὁ μ. Plb. 18.35.9. of animals, μ. ἵπποι, βοῦς, σῦς, Il. 2.839, 18.559, Od. 19.439; αἰετός Pi. I. 6 (5).50. generally, vast, high, οὐρανός, ὄρος, πύργος, Il. 1.497, 16.297, 6.386; wide, πέλαγος, λαῖτμα θαλάσσης, Od. 3.179, 5.174; long, ἠϊών, αἰγιαλός, Il. 12.31, 2.210; sts. opp. ὀλίγος, κῦμα οὔτε μέγ’ οὔτ’ ὀ. Od. 10.94; but usu. opp. μικρός or σμικρός, πρὸς ἑαυτὸ ἕκαστον καὶ μ. καὶ σμικρόν Anaxag. 3; τὸ ἄπειρον ἐκ μεγάλου καὶ μικροῦ Arist. Metaph. 987b26, etc. of quality or degree, great, mighty, freq. epith. of gods, ὁ μ. Ζεύς A. Supp. 1052 (lyr.), etc. ; μεγάλα θεά, of Demeter and Persephone, S. OC 683 (lyr.); θεοὶ μεγάλοι, of the Cabiri, IG 12(8).71 (Imbros), etc. ; Μήτηρ μ., of Cybele, SIG 1014.83 (Erythrae, iii BC), 1138.3 (Delos, ii BC); Μήτηρ θεῶν μ. OGI 540.6 (Pessinus), etc. ; Ἴσιδος μ. μητρὸς θεῶν PStrassb. 81.14 (ii BC); μ. ἡ Ἄρτεμις Ἐφεσίων Act. Ap. 19.28; τίς θεὸς μ. ὡς ὁ θεὸς ἡμῶν ; LXX Ps. 76 (77).13; ὁ μ. θεός Ep. Tit. 2.13; of men, μ. ἠδὲ κραταιός Od. 18.382; ὀλίγος καὶ μ. Callin. 1.17, etc. ; μέγας ηὐξήθη rose to greatness, D. 2.5; ἤρθη μ. ib. 8; βασιλεὺς ὁ μ., i.e. the King of Persia, Hdt. 1.188, etc. (θεῶν β. ὁ μ., of Zeus, Pi. O. 7.34); βασιλεὺς μ. A. Pers. 24 (anap.); as a title of special monarchs, Ἀρδιαῖος ὁ μ. Pl. R. 615c; ὁ μ. Ἀλέξανδρος Ath. 1.3d; ὁ μ. ἐπικληθεὶς Ἀντίοχος Plb. 4.2.7, etc. ; μ. φίλος E. Med. 549; πλούτῳ τε κἀνδρείᾳ μ. Id. Tr. 674; ἐπὶ μέγα ἦλθεν ἰσχύος Th. 2.97.
strong, of the elements, etc., ἄνεμος, λαῖλαψ, Ζέφυρος, Od. 19.200, 12.408, 14.458; of properties, passions, qualities, feelings, etc., of men, θάρσος, πένθος, ποθή, etc., 9.381, Il. 1.254, 11.471, etc. ; ἀρετή Od. 24.193, Pi. O. 8.5; θυμός Il. 9.496, E. Or. 702; κλέος Il. 6.446; ἄχος 9.9; πυρετός Ev. Luc. 4.38 (incorrect acc. to Gal. 7.275); ἡ μ. νοῦσος epilepsy, Hp. Epid. 6.6.5, cf. Gal. 17 (2).341. of sounds, great, loud, ἀλαλητός, ἰαχή, πάταγος, ὀρυμαγδός, Il. 12.138, 15.384, 21.9, 256; θόρυβοι, κωκυτός, S. Aj. 142 (anap.), E. Med. 1176; οὐκ ἔστι ὅκως τι νεῖκος ἔσται ἢ μέγα ἢ σμικρόν Hdt. 3.62; μὴ φώνει μέγα S. Ph. 574. generally, great, mighty, ὅρκος Il. 19.113; ὄλβος, τιμά, Pi. O. 1.56, P. 4.148; μ. λόγος, μῦθος, a great story, rumour, A. Pr. 732, S. Aj. 226 (lyr.); ἐρώτημα a big, i.e.
difficult, question, Pl. Euthd. 275d, Hp. Ma. 287b; weighty, important, τόδε μεῖζον Od. 16.291; μέγα ποιέεσθαί τι to esteem of great importance, Hdt. 3.42, cf. 9.111; μέγα γενέσθαι εἴς τι X. HG 7.5.6; μ. ὑπάρχειν πρός τι Id. Mem. 2.3.4; μέγα διαφέρειν εἴς τι Pl. Lg. 780c; οὐκ ἂν εἴη παρὰ μέγα τὸ δικολογεῖν not of great importance, Phld. Rh. 2.85 S. ; τὸ δὲ μέγιστον and what is most important, Th. 4.70, cf. 1.142; οἱ μέγιστοι καιροί the most pressing emergencies, D. 20.44; μ. ὠνησάμενοι χρημάτων for large sums, Plb. 4.50.3, etc. with a bad sense, over-great, μέγα εἰπεῖν to speak big, and so provoke divine wrath, Od. 22.288; λίην μέγα εἶπες 3.227, 16.243; μέγα ἔργον 3.261, Pi. N. 10.64; ἔργων μ. A. Ag. 1546 (anap.); ὠμὸν τὸ βούλευμα καὶ μ. Th. 3.36; ἔπος μ., μ. λόγοι, S. Aj. 423 (lyr.), Ant. 1350 (anap.); μ. γλῶσσα ib. 127 (anap.); μηδὲν μέγ’ εἴπῃς Id. Aj. 386; μὴ μέγα λέγε Pl. Phd. 95b; μὴ μεγάλα λίαν λέγε Ar. Ra. 835; μέγα φρονεῖν S. OT 1078, E. Hipp. 6; μεγάλα φρονεῖν Ar. Ach. 988; μεγάλα, μεῖζον ἢ δικαίως πνεῖν, E. Andr. 189, A. Ag. 376 (lyr.); μέγα τι παθεῖν X. An. 5.8.17; μὴ μέγα λέγων μεῖζον πάθῃς E. HF 1244. of style.
impressive, Demetr. Eloc. 278; μεῖζον more striking, ib. 103. of days, long, Gal. 12.714. Adv. μεγάλως [α] greatly, mightily, Od. 16.432, Hes. Th. 429, Hdt. 1.16, 30, al., X. Cyr. 8.2.10, Parth. 28.1, etc. ; strengthd., μάλα μ. Il. 17.723; δμαθέντες μ. A. Pers. 907 (lyr.); with Adjs., Hdt. 1.4, 7.190. more freq. neut. sg. μέγα as Adv., very much, exceedingly, μ. χαῖρε all hail!, v.l. for μάλα in Od. 24.402; esp. with Verbs expressing strong feeling, μ. κεν κεχαροίατο Il. 1.256; μ. κήδεται 2.27, etc. ; with Verbs expressing power, might, μ. πάντων… κρατέει 1.78; ὃς μ. πάντων… ἤνασσε 10.32; πατρὸς μ. δυναμένοιο Od. 1.276, cf. Hom. Epigr. 15.1, A. Eu. 950 (anap.), E. Hel. 1358 (lyr.), Ar. Ra. 141, Pl. R. 366a; μ. δύνασθαι παρά τινι Th. 2.29; πλουτέειν μ. Hdt. 1.32; or those expressing sound, loudly, μ. ἰάχειν, ἀῧσαι, βοῆσαι, εὔξασθαι, ἀμβῶσαι, Il. 2.333, 14.147, 17.334, Od. 17.239, Hdt. 1.8 (also pl., μεγάλ’ εὔχετο Il. 1.450; μ. αὐδήσαντος, μ. ἤπυεν, Od. 4.505, 9.399); strengthd., μάλα μ. Il. 15.321; μ. δ’ ἔβραχε φήγινος ἄξων 5.838, etc. ; so in Trag. with all kinds of Verbs, μ. στένειν, σθένειν, χλίειν, A. Ag. 711 (lyr.), 938, Ch. 137; also in pl., μεγάλα… δυστυχεῖς Id. Eu. 791 (lyr.). of Space, far, μέγα προθορών Il. 14.363; ἄνευθε μέγα far away, 22.88; οὐκ ἂν μέγα τι τῆς ἀληθείας παρεξέλθοις Pl. Phlb. 66b. with Adjs., as μέγ’ ἔξοχος, μέγα νήπιος, Il. 2.480, 16.46; μ. νήπιε Orac. ap. Hdt. 1.85; μ. πλούσιος Id. 1.32, 7.190; ὦ μέγ’ εὔδαιμον κόρη A. Pr. 647; with Comp. and Sup., by far, μέγ’ ἀμείνονες, ἄριστος, φέρτατος, Il. 4.405, 2.82, 16.21. degrees of Comparison (regul. μεγαλώτερος, ώτατος late, EM 780.1, 2).
C. Comp. μείζων, ον, gen. ονος, Ep., Att. (also Delph., SIG 246 H 260 (iv BC)); Ion., Arc., Dor., Aeol. μέζων, ον, Heraclit. 25, Hp. Acut. 44, Hdt. 1.26, IG 7.235.16 (Oropus), 5(2).3.18 (Tegea), Epich. 62 (also early Att., IG1². 22.65, but [με]ίζων ib. 6.93, by analogy of ὀλείζων ib. 76, 95); dat. pl. μεζόνεσσι Diotog. ap. Stob. 4.7.62; written μέσδων in Sappho Supp. 7.6, Plu. Lyc. 19; cf. μέττον· μεῖζον, Hsch. (dub.); later μειζότερος 3 Ep. Jo. 4 (used as title, elder, POxy. 943.3 (vi AD), etc.); μειζονώτερος A. Fr. 434 : — greater, longer, taller, Il. 3.168, 9.202, etc. ; freq. also, too great, γέρας Pl. Sph. 231a; Μηνόφιλος μείζων M.
the elder, Ostr. Bodl. v C 2 (ii AD); as title, μείζων κώμης headman of a village, POxy. 1626.5 (iv AD), etc. ; generally, the higher authority, PLond. 2.214.22 (iii AD), POxy. 1204.17 (pl., iii AD); οὔτε μεῖζον οὔτε ἔλαττον, a strong form of denial, nothing whatever, D.H. Comp. 4; οὐδαμὰ προὔφηνεν οὔτε μείζον’ οὔτ’ ἐλάττονα S. Tr. 324. Adv. μειζόνως E. Hec. 1121, Th. 1.130, X. Cyn. 13.3, Isoc. 9.21, etc. ; Ion. μεζόνως Hdt. 3.128, Herod. 4.80, etc. ; neut. as Adv., μεῖζον σθένειν S. Ph. 456, E. Supp. 216; μ. ἰσχύειν D. Ep. 3.28; ἐπὶ μ. ἔρχεται S. Ph. 259.
D. Sup. μέγιστος, η, ον, Il. 2.412, etc. ; neut. as Adv., μέγιστον ἴσχυσε S. Aj. 502; δυνάμενος μ., c. gen., Hdt. 7.5, 9.9; with another Sup., μέγιστον ἐχθίστη E. Med. 1323; in pl., χαῖρ’ ὡς μέγιστα S. Ph. 462; θάλλει μ. Id. OC 700 (lyr.); τὰ μέγιστ’ ἐτιμάθης Id. OT 1203 (lyr.); ἐς μέγιστον ib. 521; ἐς τὰ μ. Hdt. 8.111; — late Sup. μεγιστότατος PLond. 1.130.49 (i/ii AD). (Cf. Skt. majmán- ΄greatness΄, Lat. magnus, Goth. mikils ΄great΄.)

μεγάλη, μέγα (magnus, mächtig), acc. μέγαν, μεγάλην, μέγα, alle übrigen Casus von der Grundform *μεγάλος, welche nicht mehr vorkommt, der voc., μεγάλε Ζεῦ, nur einmal, Aesch. Spt. 824 ; – groß, zunächst:
a) von körperlicher Größe belebter Wesen u. anderer Dinge, häufig von der Leibesgröße des Mannes, verbunden ἠΰς τε μέγας τε u. καλός τε μέγας τε, seltener von Frauen, καλή τε μεγάλη τε, Od. 15.418 ; νῦν δ' ὅτε δὴ μέγας ἐσσὶ καὶ ἥβης μέτρον ἱκάνεις 18.216, vgl. 2.314, wie unser »da du groß geworden«, als Ausdruck des Erwachsenseins ; von Tieren, μέγας σῦς, 4.457 u. A.; αἰετός, Pind. I. 5.48 ; oft auch von Waffen, Il.; δρῦς, Pind. P. 4.264, πόλεις, 4.19 ; πεδία, Aesch. Spt. 715 ; Her. sagt auch μεγέθεϊ μέγας, μέγιστος, an Größe groß, 1.51, 7.117, wie auch μεγάθει σμικρός 2.74 gesagt ist.
b) von allen Ausdehnungen nach den verschiedenen Richtungen ; hoch, οὐρανός, Ὄλυμπος, ὄρος, πέτρη, πύργος u. ä., Hom.; αἰθήρ, Soph. Aj. 1172, öfter ; – von der Ausdehnung in die Länge, ἠϊών, ποταμός, τάφρος, Hom.; – weit, geräumig, πέλαγος, λαῖτμα, ὄρχατος, τέμενος u. ä., Hom., u. eben so bei den Folgdn. – Uebertr. in mannigfachen Beziehungen ; – groß, gewaltig, mächtig, von den Göttern u. Königen, bes. Ζεύς, Hom., Aesch. Ch. 243, Soph. Tr. 398, der μέγας θεῶν βασιλεύς heißt, Pind. Ol. 2.34 ; βασιλεύς, Aesch. Pers. 24, welches in Prosa sehr gewöhnliche Bezeichnung des Perserkönigs ist, der Großkönig, auch häufig ohne Artikel, Xen. An. u. Hell.; Soph. εὐδαίμων ἀνύσει καὶ μέγας, Phil. 711 ; ἡ μεγάλη μοῖρα, 1466 ; ἐν ὅρκῳ μέγας, O.R. 653 ; – μεγάλαι θεαί sind besonders Demeter u. Persephone ; – Ἀρδιαῖος ὁ μέγας, der mächtige, Plat. Rep. X.615c ; vgl. ὁ μέγας ἀνὴρ ἐν πόλει, Legg. V.630d ; – τὰ μεγάλα, große, wichtige Dinge, Xen. u. A. – So von Naturkräften, ἄνεμος, λαῖλαψ, ζέφυρος, heftiger, großer Sturm, Hom. u. A.; ὁ ποταμὸς μέγας ἐρρύη, ging hoch mit Wasser, Dem. 59.99 ; u. übertr. von menschlichen Verhältnissen und Gemütszuständen, in vielen Beziehungen, κράτος, ἀλκή, κλέος, κῦδος, τιμή, ἀρετή, σθένος, μένος, θυμός, ποθή, ἄτη, ἄχος, πένθος, πῆμα u. ä., Hom.; ἀρετά, Pind. P. 5.98, νόος, 5.122, ἐλπίς, 8.93, ὄλβος, Ol. 1.56, τιμά, κῦδος u. ä.; ὠφέλημα, Aesch. Prom. 251, ἄχη, Spt. 78, πλοῦτος, Pers. 159, ὀμώμοται γὰρ ὅρκος ἐκ θεῶν μέγας, Ag. 1257, wie Pind. Ol. 6.20, τύχη, πένθος u. ä.; χόλος, Soph. Phil. 327, θόρυβος, Aj. 142, wie Pind. Ol. 11.76 ; bei Hom. von allen starken Eindrücken, auch des Gehörs, laut, ἰαχή, ἀλαλητός, ὀρυμαγδός, πάταγος ; κωκυτός, Soph. Aj. 838 ; μεγάλῃ τῇ φωνῇ, Plut. u. A.; τῇ φωνῇ μέγα λέγων, laut sprechend, Plat. Prot. 310b ; μέγα βοᾶν, Symp. 212d ; ᾄ δειν, Legg. IX.854d ; ähnl. μέγα στενάζειν, Eur. I.T. 953, στένειν, Med. 291 ; μέγα στενάξας, Dem. 27.69, u. sonst in Prosa (s. unten). – Es enthält auch einen tadelnden Nebenbegriff des zu Großen, Uebermäßigen, wie Od. 22.287, μήποτε πάμπαν εἴκων ἀφραδίῃς μέγα εἰπεῖν ἀλλὰ θεοῖσιν μῦθον ἐπιτρέψαι, Etwas sagen, das über die Schranken der Sterblichen hinausgeht u. womit man sich gegen die Götter versündigt ; λίην μέγα εἰπεῖν, 16.243 ; μηδὲν μέγ' εἴπης, Soph. Aj. 379, wie μεγάλοι λόγοι, stolze, übermütige Reden, Ant. 1329 (vgl. μεγαληγορέω u. ä. Kompp.); μὴ μέγα λέγε, Plat. Phaed. 95b ; Soph. 238 u. A. Eben so φρονεῖν μέγα, Soph. Ant. 475 ; Eur. Phoen. 41, Or. 806 ; εἴς τινα, Hipp. 6, gegen Einen stolz sein ; auch μεγάλα λέγειν u. φρονεῖν, Sp., τὰ τῶν βαρβάρων μεγάλα ποιεῖν, groß machen, preisen, Isocr. 4.143 ; μέγα ποιεύμενος ταῦτα, es hoch anschlagend, Her. 3.42 ; c. partic., 9.111, wie Xen. Cyr. 5.3.19 ; μέγα ἐστί τι εἴς τι, πρός τι, es ist wichtig, von Bedeutung für Etwas, Xen. Mem. 2.3.4, Hell. 7.5.6.
• Adv. ist μεγάλως, Od. 16.432 ; μάλα μεγάλως, Il. 17.723 ; ὄλωλεν, Aesch. Pers. 976 ; Τροίαν ἐπύργωσαν, Eur. Troad. 843 ; auch in Prosa, καὶ θαυμασίως εἴρηκας, Plat. Hipp. mai. 291e ; τοὺς μεγάλους μεγάλως λέγουσι, Euthyd. 284e. Häufiger ist μέγα bes. bei Hom. so gebraucht, auch μεγάλα, sehr, stark, gewaltig, μέγα χαῖρε, sei sehr gegrüßt, Od. 24.402 ; oft μέγα κρατεῖν, ἀνάσσειν, δύνασθαι, stark, gewaltig herrschen, viel vermögend sein, vgl. Lobeck zu Phryn. p. 197 ; μέγα σθένει, Aesch. Ag. 912, wie Soph. O.C. 738 ; πλουτεῖν, Ant. 1153 ; ὀλβισθείς, Eur. Troad. 1253 ; τὸν μεγάλα δυνάμενον, Plat. Rep. I.343c ; bei den Verbis, die das Hervorbringen eines Lautes bezeichnen, μέγα ἀϋτεῖν, ἰάχειν, βοᾶν, ὀχθεῖν, εὔχεσθαι u. dergl., laut, Hom., der bei diesen Verbis auch μεγάλα sagt, u. Folgde (s. oben); τιμᾶν, σεβίζειν, Aesch. Ch. 253, Eum. 12 ; στέργειν, Soph. O.R. 1023 ; vom Raume, weit, μέγα προθορών, Il. 14.363, μέγα ἄνευθε, weit entfernt, 22.88 ; οὐκ ἂν μέγα τι τῆς ἀληθείας παρεξέλθοις, Plat. Phil. 66b ; bei adj., sehr, sowohl beim posit., μέγα νήπιος, Il. 16.46, μέγα ἔξοχος, 2.480, Od. 15.227, als auch beim Kompar. u. superl., μέγ' ἀμείνων, ἄριστος, μέγα φέρτατος, Hom.; so auch die Folgdn, ὦ μέγ' εὐδαίμων κόρη, Aesch. Prom. 650, τὸν μέγα στυγούμενον, 1006 ; κατὰ μέγα u. κατὰ μεγάλα, Plat. Phaedr. 262a, Tim. 65a ; σοφὸς τὰ μεγάλα, in großen Dingen, Rep. IV.426c ; τὰ μεγάλα νικᾶν τοὺς φίλους εὖ ποιοῦντα, Xen. An. 1.9.24.
Kompar. μείζων, ον, Hom. u. Att.; ion. μέζων, Her., dor. μέσδων u. böot. μέσσων, Sp. auch μειζότερος u. bei Byz. μειζονότερος, größer, in allen den beim Positiv erwähnten Beziehungen ; μείζω ἐκτενῶ λόγον, die Rede ausdehnen, Soph. Tr. 676 ; ἐνέχει τύχᾳ τᾷδ' ἀπὸ μείζονος, Phil. 1086, von einem Größeren, Mächtigern, d.i. von einem Gotte ; τοῦ θεοῦ μεῖζον σθένειν, Eur. Suppl. 216 ; – μεῖζον φθέγγεσθαι, Plat. Prot. 334c ; auch zugroß, größer oder mehr als billig, φρονείτω μεῖζον ἢ κατ' ἄνδρα, Soph. Ant. 764 ; vgl. Eur. Phoen. 710 ; μεῖζον ἢ καθ' ἡμᾶς, Plat. Tim. 404 (vgl. κατά), auch μείζω τινὰ δύναμιν εἶναι ἢ ἀνθρωπείαν, Crat. 438c ; οὔτε μεῖζον οὔτε ἔλαττον ist eine starke Verneinung, vgl. Soph. Tr. 323 ; Schäfer zu Dion.Hal. C.V. p. 71.
Superl. μέγιστος, Hom. u. Folgde. Bei sehr Sp. auch μεγαλώτατος, s. Lobeck Phryn. p. 93 ; πάντων μεγίστῳ Ζηνί, Aesch. Ch. 243 u. sonst ; μεγίστη Παλλάς, Soph. O.C. 167 ; adverbialisch, χαῖρ' ὡς μέγιστα, Phil. 460 ; μέγιστον ἴσχυσε στρατοῦ, Aj. 497, τὰ μέγιστ' ἐτιμάθης, O.R. 1202. – In Prosa bes. oft τὸ μέγιστον, was das wichtigste, die Hauptsache ist, entweder τὸ μὲν μέγιστον ὅτι, Plat. Symp. 196b, Rep. III.407b, oder für sich stehend, parenthetisch, Plut. u. A.; τὸ μὲν μέγιστον αἰσχυνόμενος, Xen. An. 1.3.10, 5.6.29, Cyr. 3.1.1 u. öfter, was die Hauptsache betrifft ; τὸ δὲ μέγιστον· οἷς γὰρ κτλ., Isocr. 3.21 (vgl. γάρ); καὶ τὸ μέγιστον, und was das wichtigste ist, Thuc. 4.70. So auch noch Sp., wie Luc. D.D. 20.13, Nigr. 2. – Adverbialisch, βοῶντα μέγιστον Plat. Euthyd. 300b, ὡς μέγιστα καὶ ὡς κάλλιστα Symp. 198e ; Eur. verbindet es auch mit einem superl., μέγιστον ἔχθιστος, Med. 1320.

μέγας, μεγάλη, μέγα,
[in LXX chiefly for גָּדוֹל, also for מַרְבֶּה ,רַב (incl. μείζων), רֹב (μέγιστος) ;]
great;
__1. of external form, bodily size, measure, extent: λίθος, Mat.2:60; δράκων, Rev.12:3; ἰχθῦς, Jhn.21:11; πόλις, Rev.11:8; μάχαιρα, Rev.6:4, al.
__2. Of intensity and degree: δύναμις, Act.4:33; φόβος, Mrk.4:41; ἀγάπη, Jhn.15:13; ἄνεμος, 'ib. 6:18; κραυγή, Act.23:9; φῶς, Mat.4:16; πυρετός, Luk.4:38; θλίψις, Mat.24:21.
__3. Of rank;
__(a) of persons: θεός (MM, xvi), Tit.2:13; Ἄρτεμις, Act.19:27; compar. (see infr.), Mat.18:1 (cf. Dalman, Words, 113f.); neut. for masc. (Bl., §32, 1), Mat.12:6;
__(b) of things: ἁμαρτία, Jhn.19:11; μυστήριον, Eph.5:32; = μεγίστη (see infr., and cf. Field, Notes, 16f.), Mat.22:36; compar. for superl. (M, Pr., 78), 1Co.13:13.
__4.
__(a) Compar., μείζων: Mat.11:11 23:17, al.; neut. pl., μείζονα, contr. μείζω, Jhn.1:51; double compar., μειζότερος (M, Pr., 236; Bl., §11, 4), III Jo 4;
__(b) superl, μέγιστος (Deiss., BS, 365), 2Pe.1:4.
(AS)