'οῦ (ὁ) [ᾱ]
A peuple, en tant que réunion d’hommes, foule, masse, p. opp. à δῆμος, agglomération politique, ou à ὅμαδος, foule confuse, avec un sens légèrement péjoratif, IL. 7, 306, p. suite :
   I foule des guerriers, armée (chefs et soldats) IL. 2, 115 ; 7, 434, etc. ; ESCHL. Pers. 91 ; λαὸν ἀγείρειν, IL. 16, 129, rassembler l’armée ; au pl. IL. 2, 578 ; 4, 91 ; périphr. στρατὸς λαῶν, IL. 4, 76 ; ἔθνος λαῶν, IL. 13, 495 ; particul. :
      1 les soldats, p. opp. aux chefs, IL. 2, 365 ; 13, 108 ;
      2 les combattants à pied, p. opp. aux chars ou aux chevaux, IL. 7, 342 ;
      3 l’armée de terre, p. opp. à la flotte, IL. 4, 76 ; 9, 424 ; 10, 14 ;
   II foule du peuple, p. opp. aux guerriers, IL. 17, 226 ; 24, 611 ; OD. 3, 214, 304, etc. ; particul. paysans, λαοὶ ἀγροιῶται, IL. 11, 676 (cf. γεωργικὸς λεώς, AR. Pax 920) ; artisans, IL. 17, 390 (cf. χειρῶναξ λεώς, SOPH. fr. 724) ; marins, OD. 14, 248 (cf. ναυτικὸς λεώς, ESCHL. Pers. 383) ; d’où en gén. λαοὶ ἐγχώριοι, ESCHL. Suppl. 517, les nationaux, les habitants du pays, μέροπες λ. ESCHL. Suppl. 85, les mortels ;
   III foule, en gén., particul. foule au théâtre, AR. Ran. 676 ; dans l’ἐκκλησία sur la place publique, AR. Eq. 163 ; d’où la formule ἀκούετε, λεῴ, AR. Pax 551, Av. 448, écoutez, vous tous ; δεῦρ' ἴτε, πάντες λεῴ, ARSTT. fr. 346, venez ici, vous tous ; ὁ πολὺς λεώς, PLAT. Rsp. 458 d, la foule, la multitude ;
   IV postér. dans les SPT. et le NT. la foule des hommes, p. opp. aux femmes, ou le peuple, p. opp. aux prêtres et aux lévites ; dans le NT. les Juifs, et, postér. les Chrétiens, p. opp. aux païens ; dans les écrivains ecclésiast. le peuple (les laïques) p. opp. au clergé ;
B peuple, en tant que nation : Δωριεὺς λαός, PD. O. 8, 30 ; Λυδῶν τε λ. καὶ Φρυγῶν, ESCHL. Pers. 770 ; Ἀχαιῶν λ. IL. 6, 223 ; 16, 156 ; SOPH. Ph. 1243, le peuple dorien, lydien, phrygien, achéen, càd. grec.

➳ Ion. et att. λεώς, HDT. 1, 22 ; 8, 136 ; chez les Épq. et les Lyr. seul. λαός ; chez les Trag. λαός et λεώς, ce dernier surt. au nom. et à l’acc. sg. ; rare en prose, sauf dans certaines locutions (v. ci-dessus). — Sel. une légende de PD. O. 9, 66, apparenté à λᾶας, pierre ; cf. IL. 24, 611.

Étym. p.-ê. indo-europ. *leh₂-uo-, bande de gens, autrement pré-grec.

'

ὁ, Ion. ληός Hippon. 88, Hdt. 5.42 (v.l. λαόν, which is in all Mss. in 4.148), cj. in Mimn. 14.9; Att. λεώς, which is also used in Hdt. 1.22, 8.136, while the form λαός is sts. used in Trag., and once or twice even in Com. (v. infr. 1.3); also in Inscrr. and Pap. (v. infr.) and in late Prose, as Foed. Byz. ap. Plb. 4.52.7 (pl.), Str. 14.44.3 (pl.), Plu. 2.1096b, etc. (both forms in pr. nn., Λεωβώτης Hdt. 7.204, Λαβώτας X. HG 1.2.18, etc.). in Il., λαός (λαοί) usu. means men, i.e.
soldiers, both of the whole army and smaller divisions, κριτὸς ἔγρετο λ. Ἀχαιῶν 7.434; λαὸν ἀγείρειν 16.129; πολὺν ὤλεσα λαόν 2.115; pl., ἅμα τῷ γε… ἄριστοι λ. ἕποντ’ ib. 578; στίχες ἀσπιστάων λ. 4.91; periphr., στρατὸς λαῶν ib. 76; λαῶν ἔθνος 13.495; mostly including both foot and horse, as 2.809; but sts. λαός denotes foot, as opp. horse, 7.342; also, a land army, opp. a fleet, 4.76, 9.424, 10.14; also, the common men, opp. their leaders, 2.365, 13.108; but in Od., λαοί, more rarely λαός, almost always means men or people; as subjects of a prince, e.g. 3.214, 305, al. (λαοί is sts. so used in Il., e.g. 17.226, 24.611; λαοὶ ἀγροιῶται country-folk, 11.676; work-people, 17.390); of sailors, Od. 14.248; so after Hom., ναυτικὸς λεώς seafaring folk, A. Pers. 383; πᾶς ὁ χειρῶναξ λεώς S. Fr. 844; ὁ γεωργικὸς λεώς Ar. Pax 920 (lyr.); in sg., slave, τὸν Εὐρυσθέως λεών, of Heracles, Hecat. 23 J. ; and so perh. λεὼς αὔτοικος GDI 5533e (Zeleia); more generally, μέροπες λαοί, i.e.
mankind, A. Supp. 90 (lyr.); λ. ἐγχώριοι the natives, ib. 517, cf. Od. 6.194; esp. in Egypt, of the fellahin, PRev. Laws 42.11-16 (iii BC), PSI 4.380.5 (iii BC), etc. ; civil population, opp. priests and soldiers, OGI 90.12 (Rosetta, ii BC), cf. 225.8 (Milet., iii BC), al.
people assembled, as in the theatre, ὁ πολὺς λαῶν ὄχλος Ar. Ra. 676, cf. 219 (both lyr.); esp. in the Ecclesia, αἱ στίχες τῶν λαῶν Id. Eq. 163; hence the phrase ἀκούετε λεῴ hear O people! — the usual way of beginning proclamations at Athens, like our Oyez! Sus. 1.1, Ar. Pax 551, Av. 448; τιμῶσιν οἱ πάντες λεῴ ib. 1275; δεῦρ’ ἴτε, πάντες λεῴ Arist. Fr. 384; Ἀττικὸς λεώς A. Eu. 681; ὁ πολὺς λεώς the multitude, Pl. R. 458d, etc. in LXX, of the people, as opp. priests and Levites, 1 Es. 5.46; in NT, of Jews, opp. Gentiles, Ev. Matt. 2.6, Ev. Luc. 2.10, al., cf. SIG 1247 (Jewish tombstones); of Christians, opp. heathen, Act. Ap. 15.14, al.
a people, i.e. all who are called by one name, first in Pi., Δωριεῖ λαῷ O. 8.30; Λυδῶν δὲ λαὸς καὶ Φρυγῶν A. Pers. 770; ξύμπας Ἀχαιῶν λαός S. Ph. 1243, cf. OT 144, etc. ; ἱππόται λαοί, i.e. the Thessalians, Pi. P. 4.153, cf. 9.54, N. 1.17.
(The resemblance between λαός people and λᾶος stone (cf. λᾶας) is implied in Il. 24.611 λαοὺς δὲ λίθους ποίησε Κρονίων (in the story of Niobe); and so Pi. explains the word from the legend of Deucalion, O. 9.46, cf. Epich. 122, Apollod. 1.7.2; but cf. Philoch. 12.)
(From λαϜ-, as shown by the pr. names ΛαϜοπτόλεμος GDI 3151, ϜιόλαϜος ib. 3132 (Corinth); hence prob. λήϊτον.)

[ᾱ], ὁ, att. λεώς, ώ, auch Her., das Volk, die große Masse, der Haufen (vgl. δῆμος), bes. das Kriegsvolk, Heereshaufen, Il. oft λαὸν ἀγείρω, 16.129, ἐπὶ δ' ἴαχε λαὸς ὄπισθεν, 13.833, πολὺν ὤλεσα λαόν, 2.115, vgl. noch 7.306 ὁ μὲν μετὰ λαὸν Ἀχαιῶν ἤϊ', ὁ δ' ἐς Τρώων ὅμαδον κίε ; eben so häufig im plur., die Mannen, Krieger, ἅμα τῷ γε πολὺ πλεῖστοι καὶ ἄριστοι λαοὶ ἕποντο, 2.578, vom ganzen Heere u. von kleineren Scharen ; auch ἔθνος λαῶν, 13.495, στρατός, στίχες λαῶν, 4.76, 90, Reiterei u. Fußvolk in sich begreifend, 2.809, aber auch im Ggstz der ἵπποι, das Fußvolk, 7.342, 9.708, 18.153 ; als Landheer den Schiffen entgegengesetzt, 9.424, 10.14, u. als Masse der gemeinen Krieger den Heerführern, 2.365, 13.108, 24.28 u. öfter. – In der Od. die Leute, ohne Beziehung auf den Krieg, in Unterordnung unter den König, die Untertanen, wie auch Il. 17.226, 24.611 λαοί die friedlichen Bürger im Ggstz der Krieger sind. Il. 17.390 sind es die Leute, Gesellen des Gerbers ; auch werden bestimmende Prädikate hinzugesetzt, λαοὶ ἀσπισταί, ἕταροι, Kriegsleute, Kriegsgesellen, Il. 4.90, 13.170, λαοὶ ἀγροιῶται, Landleute, 11.676. – Aehnlich auch Pind. λαὸν ἀγείρειν νασιώταν, P. 9.56, ἵππαιχμος, ἱππότας, N. 1.17, P. 1.153 ; – λαοῖς μερόπεσσι Aesch. Suppl. 84, λαοὺς συγκαλῶν ἐγχωρίους 512, 954 ; die Krieger, λεῶν, ὧν ὅδ' ἡγεῖτο οἴκοθεν, Soph. Aj. 1079. – Uebh. eine größere Menge, z.B. Bacchanten, Ar. Ran. 219. – Von Pind. an Volk, als Gesammtheit Vieler unter Einem Namen, Δωριεῖ λαῷ, Ol. 8.30 ; λέλυται γὰρ λαὸς ἐλεύθερα βάζειν, Aesch. Pers. 585 ; Λυδῶν δὲ λαὸν καὶ Φρυγῶν ἐκτήσατο, 756 u. öfter, wie λεὼς Περσικός 775, τὸν Ἀργεῖον λεών Eum. 280, obgleich auch diese Form in der ersten Bedeutung vorkommt ; τὸν ἀμφιτειχῆ λεών Spt. 272, πάντα ναυτικὸν λεών Pers. 375, πεζικός frg. 415 ; Soph. hat die Form λαός nur Phil. 1227, O.R. 144, sonst immer λεώς, πᾶς Καδμείων λεώς O.C. 745 ; u. so auch Eur., ἐλθὼν λαὸν εἰς αὐτόχθονα κλεινῶν Ἀθηνῶν Ion 29 ; – Her. hat λαός 2.124, 129, aber auch λεώς, 1.22, 8.136 ; Ar. u. in attischer Prosa sin der es aber nicht häufig vorkommt) nur λεώς, z.B. λ. γεωργικός Pax 887 ; ἀκούετε λεῴ, Ruf des Herolds, hört ihr Leute, 543, Av. 448 ; πρὸς τὸ πείθειν τε καὶ ἕλκειν τὸν πο λὺν λεών, die große Volksmenge, Plat. Rep. V.458d ; sonst nur noch Legg. IV.707e. – Später aber wieder λαός, Pol. 4.52.7 ; D. gie. 1.57, 3.45 ; Plut. u. A. – Den Zusammenhang mit λᾶας, Stein, führten schon die Alten auf Deukalion zurück, wie Pind. Ol. 9.44, ἄτερ δ' εὐνᾶς ὁμόδαμον κτησάσθαν λίθινον γένος, λαοὶ δ' ὀνόμασθεν, vgl. Epicharm. bei Schol. zu dieser Stelle ; Apoll. 1.7, 2. Neuere nehmen Masse als den beiden Wörtern zu Grunde liegenden Begriff an. Vgl. auch λεία u. λήϊον.

λαός, -οῦ, ὁ,
[in LXX very freq. for עַם, Gen.14:16, al.; occasionally for לְאֹם ( Gen.25:23, al.), etc. ;]
a word rarely found in Att. prose;
__1. the people at large (Hom., al.), esp. of people assembled: Mat.27:25, Luk.1:21 3:15 al.; pl. (Hom., al., π.; see MM, xvi), Act.4:27.
__2. a people, those of the same race and language (Pind., Æsch., al.: in LXX, Gen.26:11, Exo.9:16, al.): joined with γλῶσσα, φυλή, ἔθνος, Rev.5:9 7:9 11:9, al.; pl., Luk.2:31, Rom.15:11; esp. as almost always in LXX, of Israel, Mat.4:23, Mrk.7:6, Luk.2:10, Jhn.11:50, Heb.2:17, al.; opp. to τ. ἔθνη, Act.26:17, 23 Rom.15:10; πρεσβύτεροι (πρῶτοι, etc.) τοῦ λ., Mat.21:23, Luk.19:17, Act.4:8, al.; ὁ λ. μου (αὐτοῦ, τ. θεοῦ), Mat.2:6, Luk.1:68, Heb.11:25, al.; of the people disting. from the rulers and priests ( I Est.1:10, Jdth.8:9, al.), Mat.26:5, Luk.20:19, Heb.5:3, al.; of Christians, as the people of God, Act.15:14, Rom.9:25, 26 Heb.4:9; περιούσιος, Tit.2:14; εἰς περιποίησιν, 1Pe.2:9 (LXX).
SYN.: see: δῆμος. (AS)