ου (ὁ) :
   I t. de math. :
      1 cube, figure hexaèdre, T. LOCR. 98 c ;
      2 cube, valeur numérique (par ex. 27, cube de 3) PLAT. Rsp. 528 b ;
   II objets en forme de cube :
      1 dé à jouer marqué sur les six côtés, p. opp. à l’ἀστράγαλος, marqué seul. de quatre côtés, HDT. 1, 94 ; PLAT. Rsp. 604 c ; fig. ἀεὶ εὖ πίπτουσιν οἱ Διὸς κύϐοι, SOPH. fr. 763, les dés de Zeus tombent toujours bien, càd. la volonté de Zeus n’est exposée à aucun hasard ; κρίνειν τι ἐν κύϐοις, ESCHL. Sept. 414, décider qqe ch. sur un coup de dé, càd. au hasard ; ἀνερρίφθω κύϐος, PLUT. Cæs. 32 (lat. jacta esto alea) que le dé en soit jeté ! ἔσχατον κύϐον ἀφιέναι, PLUT. Cor. 3, jeter son dernier dé, càd. courir sa dernière chance ;
      2 particul. coup d’as au jeu de dés, ESCHL. fr. 132 ; PLAT. Leg. 968 e, etc. ;
      3 au pl. κύϐοι, HERMIPP. (SCH.-AR. Vesp. 672) lieu où l’on joue aux dés ;
      4 pain carré, HÉRACLIDE SYR. (ATH. 114 a) ;
      5 tranche de poisson salé, ALEX. (ATH. 324 c) ;
      6 vertèbre du cou ou des reins, RHIAN. (POLL. 2, 180) ;
      7 cavité iliaque du mouton, SIMARIST. (ATH. 399 b).

➳ κῦϐος [ῡ] ANTH. 14, 8.

Étym. p.-ê. pré-grec.

[ῠ, v. sub fin.], ὁ, cube, Ti.Locr. 98c; esp.
cubical die, marked on all six sides, mostly in pl., dice, Hdt. 1.94, etc. ; κύβων βολαί S. Fr. 429; ἐν πτώσει κύβων Pl. R. 604c; περὶ κύβους τὰς διατριβὰς ποιούμενοι Lys. 16.11; prov., ἀεὶ γὰρ εὖ πίπτουσιν οἱ Διὸς κ., i.e. God΄s work is no mere chance, S. Fr. 895; ἔργον ἐν κύβοις Ἄρης κρινεῖ A. Th. 414; ἄλλα βλήματ’ ἐν κύβοις βαλεῖν E. Supp. 330; ψυχὴν προβάλλοντ’ ἐν κύβοισι δαίμονος Id. Rh. 183; later in sg., οἶδ’ ὅτι ῥιπτῶ πάντα κύβον κεφαλῆς… ὕπερθεν ἐμῆς AP 5.24 (Phld.); τὸν περὶ τῶν ὅλων ἀναρρίψων κύβον Plu. Fab. 14, cf. Luc. Pr. Im. 16; ἐφ’ ἑνὸς ἀνδρὸς ἀναρρίπτειν τὸν κ. Id. Harm. 3; ἀνερρίφθω κ., Lat. jacta esto alea, Men. 65.4, Plu. Caes. 32; ἔσχατον κύβον ἀφιέναι try one΄s luck for the last time, Id. Cor. 3. of the single pips on the dice, βέβληκ’ Ἀχιλλεὺς δύο κύβω καὶ τέσσαρα he has thrown two aces and a four, E. Fr. 888; prov., τρὶς ἓξ… ἢ τρεῖς κύβους βάλλειν ΄all or nothing΄, Pl. Lg. 968e, cf. Pherecr. 124. in pl., gaming-table, Hermipp. 27.
cubic number, Pl. R. 528b, Arist. APo. 76b8.
anything of cubic shape; vertebra, Rhian. 57.
block of stone, PCair. Zen. 276 (iii BC); of wood, IG2². 463.57, 7.3073.187 (Lebad., ii BC).
piece of salt fish, Alex. 187.4. kind of cubic cake, Eup. 424, Heraclid. ap. Ath. 3.114a.
hollow above the hips of cattle, Simaristus ib. 9.399b.
part of an irrigation-machine, BGU 1546 (iii BC), PLond. 3.1177.216 (ii AD). [κῦβος only in late Poets, AP 14.8; coebus Aus. Idyll. 11.3.]

ὁ,
1) cubus, Würfel ; bes.
   a) der Würfel zum Würfelspiel, welcher auf allen sechs Seiten bezeichnet ist (der ἀστράγαλος war nur auf vier Seiten bezeichnet); Her. 1.94 ; ἐν πτώσει κύβων Plat. Rep. X.404c ; Sp. – Auch die mit Eins bezeichnete Sein des Würfels, ἢ τρὶς ἓξ ἢ τρεῖς κύβους βάλλοντες Plat. Legg. XII.968e, vgl. Aesch. frg. 130 u. Poll. 9.95. – Κύβον ἀναρρίπτειν wird oft übertragen gebraucht, den Würfel werfen, wagen, aufs Spiel setzen ; ἀπειρίᾳ καὶ θρασύτητι τὸν περὶ τῶν ὅλων ἀναρρίψων κύβον Plut. Fab. 14 ; ἔσχατον κύβον ἀφιέναι, sein Glück zum letzten Male versuchen, Coriol. 3 ; so auch a.Sp.; πάντα κύβον ῥιπτῶ κεφαλῆς αἰὲν ὕπερθεν ἐμῆς Philodem. 16 (V.25); δεδογμένον τὸ πρᾶγμα, ἀνερρίφθω κύβος, alea jacta esto, es sei gewagt, Ath. XIII.559e ; Plut. Caes. 32 u. A. – Aehnl. ἔργον δ' ἐν κύβοις Ἄρης κρινεῖ, Ares wird entscheiden, Aesch. Spt. 396 ; ἀεὶ γὰρ εὖ πίπτουσιν οἱ Διὸς κύβοι Soph. frg. 763 ; ψυχὴν προβάλλοντ' ἐν κύβοισι δαίμονος Eur. Rhes. 182. – Κύβοι, der Ort, wo man Würfe spielt, Hermipp. bei Schol. Ar. Vesp. 672, s. Meineke
   b) ein kubischer Körper ; Plat. Rep. VII.528b ; Math.; Kubikzahl. – Auch von anderen Dingen ; kubische Brote, Ath. III.114a ; Stücke gesalzener Fische, Alexis bei Ath. VII.324c.
2) die Höhlung vor der Hüfte beim Vieh, Ath. IX.399a.
[Κῦβος steht Ep.adesp. 454b (XIV.8).]

1. Lat. cubus, a cube: a cubical die, marked on all 6 sides (whereas the ἀστράγαλος was marked only on four sides), in plural, dice , (Herdotus Historicus), etc.; the Greeks threw with three dice, so that τρὶς ἕξ, three sixes, was the highest throw, (Aeschulus Tragicus); κρίνειν τι ἐν κύβοις to decide it by the dice , by chance , (Aeschulus Tragicus)
2. also of the single pips on the dice , βέβληκ᾽ Ἀχιλλεὺς δύο κύβω καὶ τέσσαρα he has thrown two aces and a four, (Aeschulus Tragicus) quoted in (Aristophanes Comicus)
3. a cubic number , i. e. a number multiplied twice into itself, as 27 is the cube of 3, (Plato Philosophus) (ML)