ος, ον, de fondement, de fondation (pierre, assise du sol, etc.) AR. Av. 1137 ; DS. 5, 66 ; subst. ὁ θ. (s.-e. λίθος) pierre de fondation, ARSTT. Phys. 6, 6, 10 ; d’où au pl. fondations, fondements, THC. 1, 93 ; XÉN. Eq. 1, 2 ; fig. θ. τέχνης, MACH. fr. 2, fondement d’un art ; ἐκ τῶν θεμελίων, depuis les fondements (lat. funditus) au propre et au fig. THC. 3, 68 ; POL. 5, 93, 2 ; etc.

Étym. θέμεθλον.

ον, of or for the foundation, λίθοι Ar. Av. 1137; οἰκόπεδα D.S. 5.66; abs., θεμέλιος (sc. λίθος), ὁ, foundation-stone, Arist. Ph. 237b13, Metaph. 1013a5; metaph, τῆς τέχνης θ. Macho ap. Ath. 8.346a; θ. ἀγνοίας Ph. 1.266; οἱ θ. ἐκ παντοίων λίθων ὑπόκεινται the foundations, Th. 1.93; τοὺς θ. ἐκ τῶν λίθων οἰκοδομεῖσθαι Arist. PA 668a19; metaph, προλιπεῖντοὺς προγονικοὺς θ. SIG 888.70 (Scaptopara, iii AD); also neut. θεμέλιον Arist. APo. 95b37 (s.v.l.), PPetr. 3 p. 121 (iii BC), al. ; pl., τὰ θ. Arist. Ph. 200a4, PCair. Zen. 176.71 (iii BC), al., Paus. 8.32.1; metaph, τὰ ὑποβληθέντα θ., of the foundations of the world, Epicur. Ep. 2 p. 38U. ; gender indeterminate, μὴ ὑποκειμένων… θ. X. Eq. 1.2; ἐκ τῶν θ. from the foundations, Th. 3.68 (also sg., ἐνέπρησαν [οἰκίαν] ἐκ θεμελίου BGU 909.17 (iv AD)); metaph, ἐκθ. ἐσφαλμένοι Plb. 5.93.2, etc. ; ἄρδην καὶ ἐκ θ. ἀπόλλυσθαι Hdn. 8.3.2; also ἀνεκτίσθη τὸ τεῖχος ἐκ θεμελείων (sic) Supp.Epigr. 2.480 (Kuban, iv AD). θεμέλια, τά, buildingsites, Ptol. Tetr. 174, cf. Vett.Val. 82.24, al. Subst., the fourth τόπος, = ἀντιμεσουράνημα, Herm.Trism. in Cat.Cod.Astr. 8(3).101, cf. 8(4).241.

ὁ, gew. im plur., welches aber bei den früheren att. Schriftstellern vorkommt ; eigtl. adj., sc. λίθοι, wie auch Ar. Av. 1137 steht, die Grundsteine, der Grund ; οἱ θεμέλιοι παντοίων λίθων ὑπόκεινται Thuc. 1.93 ; Xen. Hipparch. 1.2 ; θεμελίους ἔσκαπτον Luc. Alex. 10 ; ἄρδην καὶ ἐκ θεμελίων ἀπόλλυσθαι Hdn. 8.3.5, wie Pol. τὸ δὴ λεγόμενον ἐκ θεμελίων ἐσφαλμένους, 5.93.2, von Grund aus ; ἐκ θεμελίων αὐτὴν ἐναιρήσων DC. 39.20 ; auch im sing., τοῦτο δ' ἐστὶ τῆς τέχνης θεμέλιος ἡμῖν Macho bei Ath. VIII.346a ; so oft S.Emp., βέβαιον εἶναι δεῖ τὸν θεμέλιον, ἵνα συνομολογηθῇ καὶ τὸ ἀκόλουθον adv.geom. 12, οἱ τὸν θεμέλιον τοῦ τείχους ὑπορύξαντες adv.phys. 1.2.

θεμέλιος, -ον
(< τίθημι), [in LXX for אַרְמוֹן, מוֹסָד, etc. ;]
of or for a foundation; as subst., ὁ θ. (sc. λίθος), a foundation stone, foundation: Luk.6:48-49 14:29 (but see Deiss., BS, 123); pl., οἰ θ. (cl.), Heb.11:10 Rev.21:14, 19; neut., τὸ θ. (Arist., Phys., vi, 6, 10, LXX and later writers), Act.16:26; metaph., Rom.15:20, 1Co.3:10-12 Eph.2:20, 1Ti.6:19, 2Ti.2:19, Heb.6:1.†
(AS)