'ατος (τὸ) :
A construction, d’où :
   I maison, demeure, en parl. des dieux et des hommes, IL. 5, 907, etc. ; OD. 4, 46, etc. ; plur. au sens du sg. : IL. 1, 600, etc. ; OD. 4, 811, etc. ; δῶμ' Ἀΐδαο, OD. 12, 21, Ἀΐδου, SOPH. El. 110 ; Πλούτωνος, EUR. H.f. 808, demeure d’Hadès, de Pluton, càd. les enfers ; particul. :
      1 chambre principale, salle où l’on se réunit = μέγαρον, IL. 6, 316 ; OD. 17, 541 ; 22, 494, etc. ;
      2 salle pour les repas, CALL. Cer. 64 ;
      3 temple, PD. P. 4, 95 ; ESCHL. Eum. 242, Suppl. 291 ; SOPH. O.R. 71 ;
      4 p. ext. demeure, en gén. d’où ville, cité, SOPH. O.R. 29 ;
   II toit plat des maisons orientales servant de terrasse, SPT. Deut. 22, 8 ; Jos. 2, 6 ; 1Reg. 9, 25 ; 2, 11, 2 ; etc. ; NT. Matth. 24, 17 ; Marc. 13, 15 ; Luc. 12, 3, etc. ;
B fig. maison, famille, ESCHL. Ag. 1468, Eum. 354 ; SOPH. O.R. 1226 ; EUR. Hec. 624, Or. 61.

Étym. R. indo-europ. *dem-, maison ; cf. δεσπότης, δέμω, δόμος, v. δῶ 1.

'

ατος, τό, (< δέμω) house, πατρώϊον ἵκετο δ. Il. 21.44, etc. ; mainly poet., but once in Hdt., 2.62 (pl.), and in late Prose (v. infr.), but never in Att. Prose; also, chief room, hall, θάλαμον καὶ δ. καὶ αὐλήν Il. 6.316, cf. Od. 17.329, al. ; hence, pl. for a single house, 2.259, freq. in Trag., A. Ag. 607, S. Tr. 332, E. Or. 301, etc. of the gods, ἀθάνατοι Ὀλύμπια δώματ’ ἔχοντες Il. 2.13, etc. ; κλυτὰ δ. βένθεσι λίμνης, of Poseidon, 13.21; freq. of Pluto, δῶμ’ Ἀΐδαο the nether world, Od. 12.21; ὦ δῶμ’ Ἀΐδου καὶ Περσεφόνης S. El. 110; Πλούτωνος δ. E. HF 808 (lyr.); of a temple, Pi. P. 4.53, A. Eu. 242, etc. ; pl., Hdt. 2.62, S. OT 71. δῶμα Καδμεῖον, i.e. Thebes, ib. 29.
housetop, LXX De. 22.8, Ev. Matt. 24.17, Babr. 5.5, POxy. 475.22 (ii AD), etc.
household, family, A. Ag. 1468 (lyr.), S. OT 1226, etc. ; cf. δῶ.

τό, das Haus, die Wohnung ; entstanden aus δόμημα (?) oder aus δόμα (?); verwandt δέμω, δέμας, δόμος, δομέω, δῶ, das Latein. domus, Sanskrit. dam und damas. Von Homer an öfters bei Dichtern. Nicht selten plural. Homerisch anstatt des singular.: Od. 7.102 vgl. mit vs. 93, Il. 1.600 vgl. mit vs. 570, Od. 10.287 vgl. mit vs. 276. Sowohl von Götterwohnungen als von Menschenwohnungen : Haus des Tydeus Il. 14.121, des Odysseus Od. 2.259, des Eumäus Od. 16.78 ; vom Hause des Eumäus Od. 14.381 ἤλυθ' ἐμὸν πρὸς σταθμόν· ἐγὼ δέ μιν ἀμφαγάπαζον, var. lect. Scholl. ἤλυθ' ἐμὰ πρὸς δώματ'· ἐγώ. vgl. Od. 16.66 ἤλυθ' ἐμὸν πρὸς σταθμόν, ἐγὼ δέ τοι ἐγγυαλίξω, vom Hause des Eumäus ; Haus des Zeus Il. 1.533, des Okeanos Il. 14.311, des Poseidon Il. 13.2ss 5.381 ; Ὀλύμπια δώματ' ἔχοντες. die Götter, Od. 20.79 ; θεοὶ Ὀλύμπια δώματ' ἔχοντες Il. 1.18 ; οἱ δ' ἄλλοι οὔ σφιν πάρεσαν θεοί, ἀλλὰ ἕκηλοι σφοῖσιν ἐνὶ μεγάροισι καθείατο, ἧχι ἑκάστῳ δώματα καλὰ τέτυκτο κατὰ πτύχας Οὐλύμποιο Il. 11.77 ; δῶμ' Ἀΐδαο, die Unterwelt, Il. 15.251, Od. 12.21. Auch Bezeichnung für das Hauptgemach des Hauses, den Männersaal, wo die Gastmahle stattfinden : Il. 1.600, Od. 17.479, 20.149, 21.378. Bes. interessant Od. 22.494 αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς εὖ διεθείωσεν μέγαρον καὶ δῶμα καὶ αὐλήν : was ist hier δῶμα und was μέγαρον ? Und Il. 6.316 Ἕκτωρ δὲ πρὸς δώματ' Ἀλεξάνδροιο βεβήκει καλά, τά ῥ' αὐτὸς ἔτευξε σὺν ἀνδράσιν οἳ τότ' ἄριστοι ἦσαν ἐνὶ Τροίῃ ἐριβώλακι τέκτονες ἄνδρες, οἵ οἱ ἐποίησαν θάλαμον καὶ δῶμα καὶ αὐλήν ἐγγύθι τε Πριάμοιο καὶ Ἕκτορος, ἐν πόλει ἄκρῃ. Katachrestisch heißt das Zelt des Achilleus δώματα Il. 24.512, Scholl. Aristonic. δώματ' : ἡ διπλῆ, ὅτι καταχρηστικῶς τὰς σκηνὰς οὕτως εἶπεν, vgl. Scholl. Aristonic. Il. 24.572 ; Lehrs Aristarch. p. 152. Eben so, katachrestisch, heißt die Höhle der Kalypso δῶμα Od. 5.208, 242. und δώματα Od. 5.6, 1.51, vgl. Sengebusch Aristonic. p. 32. – In Prosa Herodot. 2.62 ἔν τινι νυκτὶ λύχνα καίουσι πάντες πολλὰ ὑπαίθρια περὶ τὰ δώματα κύκλῳ. – Oefters Pindar und die Tragiker ; ὦ δῶμ' Ἀΐδου καὶ Περσεφόνης, ὦ χθόνι' Ἑρμῆ καὶ πότνι' Ἀρὰ. σεμναί τε θεῶν παῖδες Ἐρινύες, αἳ τοὺς ἀδίκως θνήσκοντας ὁρᾶτ', ἔλθετ', ἀρήξατε Soph. El. 110 ; ὃς γᾶς ἐξέβα θαλάμων, Πλούτωνος δῶμα λιπὼν νέρτερον Eur. Herc.Fur. 808 ; von Tempeln, Soph. O.R. 71 ; vgl. Pind. P. 4.95 ; denn die Tempel sind Wohnungen der Götter ; – das Hauptzimmer, der Saal, wo sich die Männer versammeln, Callim. Cer. 64.
Uebertr., wie unser Haus, = Geschlecht, Λαβδάκεια Soph. O.R. 1226 ; öfter bei Tragg., z.B. Aesch. Ag. 1468 ; Eur. Hec. 624 ; dah. nennt Soph. O.R. 29 Theben Κάδμειον δῶμα. Vgl. auch δῶ u. δόμος.

δῶμα, -τος, τό
(< δέμω, to build), [in LXX for גָּג ;]
chiefly in poets and late (not Attic) prose;
__1. a house, hall.
__2. In LXX (and Hom., Od., x, 554; cf. MGr., terrace), house-top: ἐπὶ τ. δῶμα, Luk.5:19, Act.10:9; ἐπὶ τ. δώματος, -άτων, Mat.10:27 24:17, Mrk.13:15, Luk.12:3 17:31.†
(AS)