'υός, υΐ, ῦν ; ύες-ῦς, υῶν, υσί, ύας-ῦς (ἡ) [ῠ suivi d’une voy. et au dat. pl. ; partout ailleurs ῡ]
   I primit. tout arbre (δρῦν ἐκάλουν οἱ παλαιοὶ πᾶν δένδρον, SCH.-IL. 11, 86 ; δρῦς· πᾶν ξύλον καὶ δένδρον, HSCH.) ;
   II particul. :
      1 chêne, IL. 12, 132, etc. ; OD. 9, 186, etc. ; HÉS. O. 230, 434 ; EUR. Bacch. 702 ; AR. Nub. 402, etc. ; consacré à Zeus, qui rendait ses oracles par les chênes de Dodone, OD. 14, 328 ; d’où αἱ προσήγοροι δρύες, ESCHL. Pr. 832, les chênes qui parlent à (ceux qui les consultent) ; πολύγλωσσος δρῦς, SOPH. Tr. 1168, chêne qui faisait entendre des bruits divers (d’après lesquels on prophétisait) ; proverb. joint à πέτρα dans diverses loc. c. syn. de « nature sauvage ou primitive »: οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι παλαιφάτου οὐδ' ἀπὸ πέτρης, OD. 19, 163, car tu n’es pas né d’un chêne fabuleux ni d’un roc, càd. tu as une famille, une patrie ; cf. PLAT. Ap. 34 d, Rsp. 544 d ; c. syn. de « chose stérile » : οὐ μέν πως νῦν ἔστιν ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης τῷ ὀαριζέμεναι, IL. 22, 126, ce n’est pas le moment de bavarder (comme des pâtres) de ce qui tombe d’un chêne ou d’un rocher, càd. de riens ; sel. d’autres, de bavarder (comme des oisifs ou des amoureux tranquillement assis) sous un chêne ou sur un rocher (ou du haut d’un chêne ou d’un rocher, càd. dans une entière sécurité) ; cf. ἀλλὰ τίη μοι ταῦτα περὶ δρῦν ἢ περὶ πέτρην ; HÉS. Th. 35, à quoi bon ces propos d’oisifs errant autour d’un chêne ou d’un rocher ? c. syn. de « chose dure et impénétrable »: διὰ πέτρας καὶ διὰ δρυὸς ὁρᾶν, PLUT. M. 1083 d, voir à travers un roc et à travers un chêne, en parl. de Lyncée ; c. syn. de « immobilité »: δρύας, πέτρας ἄγειν, ANTH. 7, 8, entraîner après soi les chênes, les rochers, en parl. d’Orphée ; fig. en. parl. d’un homme, solide comme un chêne, ARTÉM. 2, 25 ;
      2 en parl. d’autres arbres : pin, SOPH. Tr. 766, olivier, EUR. Cycl. 615 ; δρῦς ἁλία, EUP. 2-1, 426 Meineke c. ἁλίφλοιος.

➳ Acc. poét. δρύα, Q. SM. 3, 280 ; plur. nom. poét. δρύες, IL. 12, 132 ; HH. Ven. 264 ; ESCHL. Pr. 832 ; acc. poét. δρύας, SOPH. fr. 354 ; duel δρύε, ARC. p. 131, 16. Par exc. [ῡ] dans δρυός au commenc. du vers, HÉS. O. 434.

Étym. cf. sscr. drus, darus.

'

ἡ (Pelop. ὁ, acc. to Sch. Ar. Nu. 401, cf. IG 9(1).485.5 (Thyrrheum), but fem. in Arc., Schwyzer 664.23); gen. δρυός ; acc. δρῦν (δρύα Q.S. 3.280); nom. pl. δρύες Il. 12.132, A. Pr. 832, etc., δρῦς Thphr. CP 2.9.2, Paus. 8.12.1; acc. pl. δρῦς Ar. Eq. 528, Nu. 402, δρύας S. Fr. 403, Call. Del. 84, AP 7.8 (Antip.Sid.); gen. δρυῶν Hdt. 7.218; dual δρύε Hdn. Gr. 1.420. [υ, exc. in δρῦς, δρῦν ; gen. δρυός at the beginning of a verse, Hes. Op. 436]; — originally, tree (δρῦν ἐκάλουν οἱ παλαιοὶ… πᾶν δένδρον Sch. Il. 11.86, cf. Hsch.); including various trees, Thphr. HP 3.8.2; esp.
Quercus Aegilops (< φηγός) and Quercus Ilex (< πρῖνος), cf. ἡ φηγὸς καὶ ἡ πρῖνος εἴδη δρυός Dsc. 1.106; opp. πεύκη, Il. 11.494; opp. πίτυς, Od. 9.186, cf. Il. 13.389, 23.328, etc. ; στέφανος δρυός crown of oak leaves, SIG 2588.7 (Delos, ii BC); commonly, the oak, δ. ὑψικάρηνοι, ὑψίκομοι, Il. 12.132, 14.398, cf. 13.389, 23.328, etc. ; sacred to Zeus, who gave his oracles from the oaks of Dodona, Od. 14.328; αἱ προσήγοροι δρύες A. Pr. 832; πολύγλωσσος δ. S. Tr. 1168, cf. Pl. Phdr. 275b; prov., οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι… οὐδ’ ἀπὸ πέτρης thou art no foundling from the woods or rocks, i.e. thou hast parents and a country, Od. 19.163, cf. Pl. Ap. 34d, R. 544d, AP 10.55 (Pall.); but οὐ μέν πως νῦν ἔστιν ἀπὸ δρυὸς οὐδ’ ἀπὸ πέτρης… ὀαρίζειν ΄tis no time now to talk at ease from tree or rock, like lovers, Il. 22.126; ἀλλὰ τί ἦ μοι ταῦτα περὶ δρῦν ἢ περὶ πέτρην; why all this about trees and rocks (i.e. things we have nothing to do with)? Hes. Th. 35; also διὰ πέτρας καὶ διὰ δρυὸς ὁρᾶν ΄to see through a brick wall΄, Plu. 2.1083d. of other trees bearing acorns or mast (Paus. 8.1.6), πίειρα δρῦς the resinous wood (of the pine), S. Tr. 766; of the olive, E. Cyc. 615 (lyr.); δ. θαλασσία, = ἁλίφλοιος, Ps.-Democr. Symp. Ant. p. 5G. δ. ποντία, gulf-weed, Sargassum vulgare, Thphr. HP 4.6.9. metaph, worn-out old man, AP 6.254 (Myrin.), Artem. 2.25. (Cogn. with δόρυ; cf. Skt. dru- ΄wood΄, in compds.)

δρυός, ἡ, die Eiche ; von Hom. an überall. Homerische Formen : δρῦς nomin. singul. Il. 13.389, δρυός Il. 22.126, Od. 14.12, δρυΐ Il. 18.558, δρύες Il. 12.132, δρυσίν Il. 14.398, Od. 9.186, δρῦς accusat. plural. Il. 11.494, 23.118. Bei Sophocl. Meleag. frgm. 354 ed. Dindorf. Oxon. (aus Hesych. s.v. Ἰξοφόρους) accusat. plural. δρύας ; bei Ar. Nub. 402 accusat. plural. τὰς δρῦς τὰς μεγάλας. Der accus. sing. lautet regelmäßig δρῦν ; abweichend δρύα Qu.Sm. 3.280. Bei Arcad. p. 131.16 dual. δρύε. Masculin. war das Wort bei den Peloponnesiern nach Scholl. Ar. Nub. 401 ; es findet sich als mascul. bei Sp.; bei Homer deutlich als femin. Il. 11.494 πολλὰς δὲ δρῦς ἀζαλέας und Il. 23.118 αὐτίκ' ἄρα δρῦς ὑψικόμους ταναήκεϊ χαλκῷ τάμνον ἐπειγόμενοι· ταὶ δὲ μεγάλα κτυπέουσαι πῖπτον. τὰς μὲν ἔπειτα διαπλήσσοντες Ἀχαιοὶ ἔκδεον ἡμιόνων (vgl. Scholl. Aristonic.); auch Il. 12.132 ἕστασαν ὡς ὅτε τε δρύες οὔρεσιν ὑψικάρηνοι, αἵ τ' ἄνεμον μίμνουσι καὶ ὑετὸν ἤματα πάντα, ῥίζῃσιν μεγάλῃσι διηνεκέεσσ' ἀραρυῖαι. Die δρῦς war dem Zeus heilig, dessen Stimme aus der Orakeleiche von Dodona ertönte, Od. 14.328, 19.297 τὸν δ' ἐς Δωδώνην φάτο βήμεναι, ὄφρα θεοῖο ἐκ δρυὸς ὑψικόμοιο Διὸς βουλὴν ἐπακούσαι, ὅππως νοστήσῃ (νοστήσειε) κτἑ.; im plural. Aeschyl. Prom. 832 τὴν αἰπύνωτόν τ' ἀμφὶ Δωδώνην, ἵνα μαντεῖαθῶκός τ' ἐστὶ Θεσπρωτοῦ Διός, τέρας τ' ἄπιστον. αἱ προσήγοροι δρύες, ὑφ' ὧνσὺ λαμπρῶς κοὐδὲν αἰνικτηρίως προσηγορεύθης ἡ Διὸς κλεινὴ δάμαρ μέλλουσ' ἔσεσθ', εἰ τῶνδε προσσαίνει σέ τι κτἑ.; im singular. Soph. Trach. 1168 ἃ τῶν ὀρείων καὶ χαμαικοιτῶν ἐγὼ Σελλῶν ἐσελθὼν ἄλσος εἰσεγραψάμην πρὸς τῆς πατρῴας καὶ πολυγλώσσου δρυός, ἥ μοι χρόνῳ τῷ ζῶντι καὶ παρόντι νῦν ἔφασκεμόχθων τῶν ἐφεστώτων ἐμοὶ λύσιν τελεῖσθαι. Auch Herodot. 2.55 redet nur von einem Baune, den er φηγός nennt. Die Eiche scheint im Leben der ältesten Griechen überhaupt eine große Rolle gespielt zu haben ; uralte Sprichwörter : Hom. Od. 19.163 ἀλλὰ καὶ ὧς μοι εἰπὲ τεὸν γένος, ὁππόθεν ἐσσί· οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι παλαιφάτου, οὐδ' ἀπὸ πέτρης, »du stammst doch nicht von der Eiche, auch nicht vom Felsen«, d.h. du mußt doch Aeltern und Vaterland haben, du bist doch nicht vom Himmel gefallen, nicht hinter dem Zaune gefunden ; man beachte das παλαιφάτου, durch welches Homer schon die Redensart als ein altes Sprichw. bezeichnet ; übrigens gibt es eine var. lect. παλαιφάγου, Scholl. τινὲς δὲ παλαιφάγου, ἐπειδὴ οἱ παλαιοὶ ἐβαλανοφάγουν· παρὸ καὶ φηγός ὡς φαγός τις οὖσα ; die Homerische Stelle hat vor Augen Plat. Rep. VIII.544d ἢ οἴει ἐκ δρυός ποθεν ἢ ἐκ πέτρας τὰς πολιτείας γίγνεσθαι, ἀλλ' οὐχὶ ἐκ τῶν ἠθῶν τῶν ἐν ταῖς πόλεσιν κτἑ.; Apolog. 34d καὶ γὰρ τοῦτο αὐτὸ τὸ τοῦ Ὁμήρου, οὐδ' ἐγὼ ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης πέφυκα, ἀλλ' ἐξ ἀνθρώπων, ὥστε καὶ οἰκεῖοί μοί εἰσι καὶ υἱεῖς κτἑ. Hom. Il. 29.126 ἀλλὰ τίη μοι ταῦτα φίλος διελέξατο θυμός ; – οὐ μέν πως νῖν ἔστιν ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης τῷ ὀαριζέμεναι, ἅ τε παρθένος ἠίθεός τε, παρθένος ἠίθεός τ' ὀαρίζετον ἀλλήλοιιν, es ist nicht Zeit, ein ruhiges und weitschweifiges Gespräch zu führen, von der Eiche und vom Felsen anhebend ; Hes. Theogon. 35 ἀλλὰ τίη μοι ταῦτα περὶ δρῦν ἢ περὶ πέτρην ; vgl. Gruppe Über die Theogonie des Hesiod (Berlin 1841) S. 38. Plat. Phaedr. 275b οἱ δέ γ', ὦ φίλε, ἐν τῷ τοῦ Διὸς τοῦ Δωδωναίου ἱερῷ δρυὸς λόγους ἔφησαν μαντικοὺς πρώτους γενέσθαι. τοῖς μὲν οὖν τότε, ἅτε οὐκ οὖσι σοφοῖς ὥσπερ ὑμεῖς οἱ νέοι, ἀπέχρη δρυὸς καὶ πέτρας ἀκούειν ὑπ' εὐηθείας, εἰ μόνον ἀληθῆ λέγοιεν· σοὶ δ' ἴσως διαφέρει τίς ὁ λέγων καὶ ποδαπός. Plut. adv. Stoic. 44 καίτοι λέγεται μὲν ὁ Λυγκεὺς ἐκεῖνος διὰ πέτρας καὶ διὰ δρυὸς ὁρᾷν. Allgemein bekannt ist das δρύας καὶ πέτρας ἄγειν des Orpheus, vgl. z.B. Antipat.Sid. 67 (VII.8) Οὐκέτι θελγομένας, Ὀρφεῦ, δρύας, οὐκέτι πέτρας ἄξεις. Ueber die Redensarten ἄλλην δρῦν βαλάνιζε und ἅλις δρυός z.B. Eust. Od. 19.163 p. 1859.49.

In altertümlicher Sprache soll das Wort δρῦς die allgemeine Bedeutung »Baum« gehabt haben : Scholl. Aristonic. Il. 11.86 – καθ' ἣν ὥραν καὶ ὁ δρυτόμος ἀριστοποιεῖται, ἤγουν ὁ ὑλοτόμος, ὁ ξυλοτόμος· δρῦν γὰρ ἐκάλουν οἱ παλαιοὶ ἀπὸ τοῦ ἀρχαιοτέρου πᾶν δένδρον, Lehrs Aristarch. p. 153 ; vgl. Hesych. Δρῦς· πᾶν ξύλον καὶ δένδρον ; EM. p. 288.21 πᾶν γὰρ ξύλον δρῦς καλεῖται παρὰ τοῖς παλαιοῖς κτἑ. In der Tat scheint δρῦς verwandt zu sein mit δένδρεον, δένδρον, δενδρύδιον, δενδρυάζω, wie mit δόρυ, δούρειος, δουράτεος, und mit δρίος, δρυμός, δρυμά ; Sanskrit. drus = Holz, Baum, drumas = Baum, dâru = Holz ; Goth. triu = Baum ; Alts. trio = Balken, Holz, Baum. Hiernach wäre für δρῦς die Bedeutung »Baum« die Grundbedeutung, vgl. Curtius Grundz. d. Griech. Etymol. 1 S. 204. Man erklärt Soph. Trach. 766 πιείρας δρυός = Fichte ; und Eur. Cycl. 615 δρυὸς ἄσπετον ἔρνος = Oelbaum.
Redensart δρῦν φέρειν διὰ τῆς ἀγορᾶς, einen Baumzweig tragen, was die Freigelassenen bei den Panathenäen tun mußten, B.A. p. 242. – Auf Menschen übertr., wie alter Knast (vgl. γεράνδρυον), ein alter Mensch, Myrin. 2 (VI.254); vgl. Artemid. 2.25.

Bei Hes. O. 436 ist das υ in δρυός lang, δρυὸς ἔλυμα Versanfang.

1. originally a tree (which indeed comes from the same Root), commonly the oak , Lat. quercus, (Homer), etc.; sacred to Zeus, who gave his oracles from the oaks of Dodona, (Odyssey by Homer);—;hence, αἱ προσήγοροι δρύες (Aeschulus Tragicus):—;proverbial, οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός ἐσσι οὐδ᾽ ἀπὸ πέτρης thou art no foundling from tree or rock, i. e. thou hast parents and a country, (Odyssey by Homer); οὐ νῦν ἐστιν ἀπὸ δρυὸς οὐδ᾽ ἀπὸ πέτρης ὀαρίζειν 'tis no time now to talk at ease from tree or rock, (Iliad by Homer)
2. of other trees, πίειρα δρῦς the resinous wood (of the pine), (Sophocles Tragicus); of the olive, (Euripides)
3. metaphorically a wornout old man , [variant datesAnthology Palantina (ML)