'[ῐᾰ, mais v. fin] adv. et prép. marquant une idée de séparation :
A adv. : propr. en séparant :
      1 en déchirant, en divisant : διά τ' ἔπτατο ὀϊστός, IL. 5, 99, et le trait s’enfonça (litt. vola) en déchirant (l’armure et les chairs) ; τοὺς διὰ μελεϊστὶ ταμών, OD. 9, 291, litt. les ayant coupés en les divisant membre par membre, càd. les ayant dépecés ; cf. IL. 12, 308 ; 13, 507 ; 17, 314 ; OD. 21, 120 ; avec un gén. détermin. διὰ δ' ἧκε σιδήρου, OD. 21, 328, et il a envoyé (la flèche) sur le fer (càd. sur les douze haches) en le traversant ; διὰ δ' αὐτοῦ πεῖρεν ὀδόντων, IL. 16, 405, et (lui) déchirant (la joue) il lui enfonça (sa lance) à travers les dents ; avec un adv. διὰ δ' ἀμπερές, IL. 11, 377 ; 17, 309 ; OD. 21, 422, et traversant d’outre en outre ;
      2 en se dispersant de côté et d’autre : διά τ' ἔτρεσαν, IL. 17, 729, ils fuient de côté et d’autre tremblants de peur ; ἐπὴν σχεδίην διὰ κῦμα τινάξῃ, OD. 5, 363, lorsque les vagues auront disjoint les planches de mon radeau ; κλέος διὰ ξεῖνοι φορέουσι, OD. 19, 333, les étrangers vont annonçant (litt. portant) sa gloire de côté et d’autre ; cf. IL. 2, 655 ; 20, 280 ; OD. 15, 322, etc. ;
B prép. avec le gén. et l’acc. :
Génitif :
   I avec idée de séparation, d’ord. en mauv. part : en déchirant, en séparant, d’où :
      1 avec mouv. en traversant, à travers : διὰ μὲν ἀσπίδος ἦλθε ἔγχος καὶ διὰ θώρηκος, IL. 3, 357, la lance pénétra à travers le bouclier et à travers la cuirasse ; de même δι' ὤμου, IL. 4, 481 ; διὰ φρενῶν, PD. N. 7, 26, à travers l’épaule, à travers la poitrine ; en prose, τιτρώσκειν διὰ τοῦ θώρακος, XÉN. An. 1, 8, 26, blesser en pénétrant à travers la cuirasse ; φαίνεται πῦρ διὰ τοῦ ὀρόφου, XÉN. An. 8, 4, 16, le feu brille à travers la toiture ;
      2 avec mouv., mais sans idée de violence, en parl. d’un espace ouvert ou libre, à travers : ἔρχεσθαι διὰ πεδίοιο, IL. 11, 754, aller à travers la plaine ; αἴγλη δι' αἰθέρος οὐρανὸν ἷκεν, IL. 2, 458, le jour, traversant les régions supérieures, se répandit par le ciel ; διὰ θαλάσσας πέταται, PD. N. 6, 48, il vole à travers la mer ; Ἀλφειὸς ῥέει Πυλίων διὰ γαίης, IL. 5, 545, l’Alphée coule à travers le pays des Pyliens ; ῥέων διὰ Εὐρώπης, HDT. 2, 33, coulant à travers l’Europe ; θορύϐου διὰ τῶν τάξεων ἰόντος, XÉN. An. 1, 8, 16, le bruit se propageant à travers les rangs ; διὰ πασῶν (s.-e. χορδῶν) PLAT. Rsp. 432 a, en parcourant toutes les cordes ;
      3 sans mouv. entre, parmi : κεῖτο τανυσσάμενος διὰ μήλων, OD. 9, 298, il était couché, étendu au milieu de ses troupeaux ; fig. διὰ μέθης, PLAT. Conv. 176 e, dans l’ivresse ; en ce sens, διά entre dans un grand nombre de construct. où il forme avec son rég. des locut. équivalentes à un adjectif, à un adverbe ou à un verbe : δι' ὀργῆς, SOPH. O.R. 807, en colère, irrité ; δι' ἡσυχίης εἶναι, HDT. 1, 206, être en repos, tranquille ; δι' ὄχλου εἶναι ou γίγνεσθαι, AR. Eccl. 888, être ou en venir à être dans l’embarras ; διὰ φόϐου ἔρχεσθαι ou εἶναι, THC. 6, 59, en venir à craindre ou être en crainte ; διὰ τάχους, SOPH. Aj. 822, ou διὰ ταχέων, XÉN. An. 1, 5, 9 = ταχέως, en hâte, promptement ; διὰ σπουδῆς, EUR. Bacch. 212 = σπουδαίως, en hâte, vivement ; δι' ἀκριϐείας, PLAT. Rsp. 404 a = ἀκριϐῶς, exactement, avec soin ; δι' αἰτίας ἔχειν τινά, THC. 1, 35 ; 2, 60 ; ou ἄγειν τινά, EL. V.H. 9, 32 = αἰτιᾶσθαι, accuser qqn ; δι' οἴκτου ἔχειν τινά, EUR. Hec. 851, prendre qqn en pitié, s’apitoyer sur qqn ; διὰ μάχης ἐλθεῖν τινι, EUR. I.A. 1415 (cf. HDT. 6, 9 ; THC. 4, 92) engager un combat contre qqn ; διὰ πολέμου, διὰ φιλίας ἰέναι τινί, XÉN. An. 3, 2, 8, se mettre en guerre, en relations d’amitié avec qqn ; διὰ λόγων συγγίγνεσθαι, PLAT. Pol. 272 b, engager un entretien ; διὰ βραχέων τοὺς λόγους ποιεῖσθαι, ISOCR. 297 b ; ou διὰ μακρῶν, etc. PLAT. Gorg. 449 b, parler brièvement, longuement ; δι' οὐδενὸς ποιεῖσθαί τι, SOPH. O.C. 584, tenir qqe ch. pour rien, ne faire aucun cas de qqe ch. ;
      4 à la distance de : δι' ἄλλων εἴκοσι σταδίων ἄλλος ποταμός ἐστι, HDT. 7, 198, à vingt autres stades il y a un autre fleuve ; διὰ πολλοῦ, THC. 3, 94, à une grande distance ; δι' ἐλάττονος, THC. 3, 51, à une moindre distance, plus près ; δι' ἐγγυτάτου, THC. 8, 96, très près ; particul. avec idée d’intervalles successifs : διὰ τριήκοντα δόμων, HDT. 1, 179, à un intervalle de 30 rangées de briques, càd. de 30 en 30 rangées de briques ; διὰ δέκα ἐπάλξεων, THC. 3, 21, à un intervalle de 10 créneaux, de 10 en 10 créneaux ; — avec idée de temps, en parl. d’une action passée, à la distance de, après : διὰ χρόνου πολλοῦ, HDT. 3, 27, ou διὰ πολλοῦ χρόνου, AR. Pl. 1045, ou διὰ μακρῶν χρόνων, PLAT. Tim. 22 b, après un long temps ; avec un subst. seul : διὰ χρόνου, XÉN. Cyr. 1, 4, 28 ; PLAT. Phædr. 247 b, etc. après un certain temps ; ou avec un adj. seul : διὰ μακροῦ, ARR. An. 5, 2, 8 ; LUC. As. 46, longtemps après ; particul. avec idée d’intervalles successifs : διὰ τρίτης ἡμέρης, HDT. 2, 37, après le 3^e jour, chaque 3^e jour, tous les trois jours ; διὰ πεντετηρίδος, HDT. 3, 97, à chaque période de quatre ans ; δι' ἔτους πέμπτου, AR. Pl. 583, tous les quatre ans, en parl. des jeux Olympiques ; δι' ἐνιαυτοῦ, δι' ἔτους, XÉN. Ath. 1, 16, etc. chaque année ;
      5 avec idée de distance ou de séparation en hauteur, au-dessus, fig. ἔπρεπε διὰ πάντων, IL. 12, 104, il l’emportait sur tous ; εὐδοκιμέων διὰ πάντων, HDT. 6, 63, renommé par-dessus tous ; διὰ πάντων θέης ἄξιον, HDT. 1, 25, digne d’être vu par dessus tout ;
   II p. suite de la distance qui sépare deux points extrêmes, avec idée de prolongement :
      1 le long de : διὰ τῆς θαλάσσης, HDT. 4, 39 ; THC. 1, 63, le long de la mer ; λόφος δι' οὗ τὸ σταύρωμα περιεϐέϐληντο, XÉN. Hell. 7, 4, 22, une colline par laquelle passait la palissade dont ils s’étaient entourés ; ἱστορεῖ διὰ τῆς δευτέρας, ATH. 438 b, il raconte au cours de son second (livre) ; — en parl. du temps, durant, pendant (après HOM.) : δι' ἐνιαυτοῦ, XÉN. An. 4, 6, 22, toute l’année ; διὰ παντὸς τοῦ χρόνου, HDT. 9, 13, δι' ὅλου τοῦ αἰῶνος, THC. 1, 70 ; ou abs. δι' αἰῶνος, SOPH. El. 1024, pendant toute la durée du temps, tout le temps ; δι' ἡμέρης, HDT. 1, 97, pendant le jour ; abs. avec un adj. seul : διὰ παντός, ESCHL. Ch. 862, continuellement ;
      2 p. suite, jusqu’à : διὰ τῆς ἑϐδόμης, LUC. H. conscr. jusqu’au 7^e jour ; διὰ τέλους, du commencement à la fin, XÉN. Cyr. 3, 3, 35 ; d’où continuellement, complètement, ESCHL. Pr. 273 ;
   III avec idée d’agent, d’instrument ou de moyen, en passant par, d’où par l’entremise de, au moyen de, par :
      1 en parl. de l’organe, au moyen duquel se fait l’action : δι' ὄμματος λείϐειν δάκρυον, SOPH. O.C. 1252, laisser couler une larme de ses yeux (litt. à travers) ; αἱ αἰσθήσεις αἱ διὰ τῶν ῥινῶν, PLAT. Prot. 334 e, les sensations perçues par les narines ; διὰ χειρῶν ou χειρὸς θιγεῖν, SOPH. O.C. 471 ; ou λαϐεῖν, SOPH. Ant. 1258 ; ou ἔχειν, ibid. 916, ou κομίζειν, PLUT. Cim. 5, toucher de ses mains ; prendre, tenir, porter dans ses mains ; fig. διὰ μνήμης ἔχειν, LUC. Cat. 9, conserver dans sa mémoire ;
      2 p. anal. en parl. d’une pers. qui sert d’agent ou d’intermédiaire : δι' ἀγγέλου λέγειν, HDT. 7, 203, faire dire par un envoyé ; δι' ἑρμηνέως λέγειν, XÉN. An. 2, 3, 17, parler au moyen d’un interprète ; p. opp. à ὑπό: τὸ ῥηθὲν ὑπὸ κυρίου διὰ τοῦ προφήτου, NT. Matth. 1, 22, la parole dite par le Seigneur, transmise par le prophète ; p. opp. à ἐκ : ἐκ θεῶν γεγονώς, διὰ βασιλέων πεφυκώς, XÉN. Cyr. 7, 2, 24, descendant des dieux, né des rois ; δι' ἑαυτοῦ κτᾶσθαί τι, XÉN. Cyr. 1, 1, 4, acquérir qqe ch. par soi-même ; δι' ἑαυτοῦ ποιεῖν τι, DÉM. 194, 9 ; 605, 10, faire qqe ch. par soi-même, càd. seul, sans l’aide de personne ;
      3 postér. en parl. de la matière au moyen de laquelle on fait qqe chose, ou que l’on mêle à qqe ch. : εἴδωλα δι' ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ, DS. 17, 115, images faites d’ivoire et d’or ; βρώματα διὰ γάλακτος καὶ μέλιτος, ATH. 646 e, mets composé de lait et de miel ; οἶνος διά τινος, DIOSC. 5, 28 ; 5, 56, etc. vin mélangé ou parfumé de qqe ch. ;
      4 postér. à cause de (en ce sens διά se construit chez les class. avec l’acc.) NT. Rom. 12, 1 ; 15, 30 ; 1Cor. 1, 13 ; 2Cor. 10, 1.
Accusatif :
   I (en poésie) à travers, par :
      1 avec idée de violence, en déchirant, en perçant : ἓξ δὲ διὰ πτύχας ἦλθε χαλκός, IL. 7, 247, le fer pénétra à travers les six replis (du bouclier) ;
      2 sans idée de violence, en traversant, à travers, par : διὰ τάφρον ἐλαύνειν, IL. 12, 62, pousser un char à travers un fossé ; ἐρχόμενον κατὰ ἄστυ διὰ σφέας, OD. 7, 40, allant par la ville, au milieu d’eux ; διὰ πόντον, PD. I. 3, 59, à travers la mer ; διὰ δῶμα, OD. 7, 139, à travers ou par la maison ; διὰ στόμα ὄσσαν ἱεῖσαι, HÉS. Th. 65, litt. lançant leur parole par la bouche ;
      3 p. suite, le long de, à travers, par : δι' ἄκριας, OD. 9, 400, (les Cyclopes qui habitaient) le long des hauteurs ; — avec idée de temps, au cours de, durant, pendant : διὰ νύκτα, IL. 2, 57, pendant la nuit ; διὰ γλυκὺν ὕπνον, MOSCH. 4, 91, pendant le doux sommeil ;
   II p. anal. :
      1 avec idée d’agent, d’instrument ou de moyen : νικῆσαι διὰ Ἀθήνην, OD. 8, 520, avoir vaincu par l’entremise ou avec l’aide d’Athènè : σῴζεσθαι δι' ὑμᾶς, XÉN. An. 5, 8, 13, être sauvé par vous ; λέγονται Ἀθηναῖοι διὰ Περικλέα βελτίους γενέσθαι, PLAT. Gorg. 515 e, les Athéniens, dit-on, sont devenus meilleurs, grâce à Périclès ;
      2 p. suite, par le fait de, à cause de : δι' ἐμὴν ἰότητα, IL. 15, 41, par ma volonté ; Ἀθηναίης διὰ βουλάς, IL. 15, 71, par la volonté d’Athènè ; δι' ἀφραδίας, OD. 19, 523 ; δι' ἀτασθαλίας, OD. 23, 67, par folie ; δι' ἔνδειαν, XÉN. An. 7, 8, 6, par besoin, à cause de (leur) pauvreté ; particul. dans la loc. εἰ μὴ διά: Μιλτιάδην εἰς τὸ βάραθρον ἐμϐαλεῖν ἐψηφίσαντο, καὶ εἰ μὴ διὰ τὸν πρύτανιν ἐνέπεσεν ἄν, PLAT. Gorg. 516 e, ils votèrent que Miltiade serait précipité dans le barathre, et sans le prytane (litt. si ce n’eût été par l’intervention ou à cause du prytane) il y aurait été jeté ; εἰ μὴ διὰ τὴν ἐκείνου μέλλησιν, THC. 2, 18, n’eût été sa lenteur, sans sa lenteur ; avec les pron. démonstr., relat. ou interrog. διὰ τοῦτο, διὰ ταῦτα, ATT. pour cette raison, pour ces motifs ; δι' ὅ, ATT. à cause de quoi, par suite de quoi ; διὰ τί ; ATT. pourquoi? — Ttf. dans les inscr. att. διά, en ce sens avec l’accus., ne se rencontre qu’à partir de la fin du 4^e siècle av. J.C. (ἕνεκα seul usité antérieur.), dans des inscr. de 322, 318, etc. av. J.C. (v. Meisterh. p. 174, 12) ;
C En compos. διά marque :
   I une idée de séparation :
      1 en séparant, en divisant (v. διαιρέω, διαλύω) ;
      2 de côté et d’autre, ici et là (v. διαπέμπω, διαφορέω) ;
      3 d’une façon différente, diversement (v. διαφέρω, διαφωνέω) ;
      4 l’un avec l’autre, l’un contre l’autre (v. διαλέγομαι, διαγωνίζομαι) ;
      5 en partie (v. διάλευκος, διάχλωρος) ;
   II une idée de pénétration, à travers (v. διαϐαίνω, διαγίγνεσθαι, διαφαίνω) ;
   III une idée de supériorité (v. διαπρέπω, διαφέρω) ;
   IV une idée d’achèvement (v. διαπράττω, διεργάζομαι) ; d’où, par renforcement d’un verbe simple, διατελέω, διαφθείρω, etc.

➳ [ῑ] à l’arsis, au commenc. du vers, IL. 3, 357 ; 4, 135 ; 7, 251 ; 11, 435. — διά monosyll. (*δϳά, cf. ζα-) AR. Nub. 916, Av. 1752, Eccl. 1156. Par anastrophe διά après son rég. : κυνέης διά, IL. 12, 183 ; ὅντε διά, HÉS. O. 3 ; φρυκτωρῶν διά, ESCHL. Ag. 576 ; ἣν διά, HERMÉSIAN. (ATH. 597 e). Sur διαί p. διά, v. διαί.

Étym. indo-europ. *dis, séparément ; cf. δίς, lat. dis-.

'

poet. διαί (Aeol. ζά), Prep. governing gen. and acc. — Rad. sense, through; never anastroph. [Prop. δια ; but Hom. uses ι at the beginning of a line, Il. 3.357, 4.135, al. ; also α, metri gr., freq. in Hom., for which A. uses διαί in lyr., Ag. 448, al.]
A. WITH GEN.
I. of Place or Space; of motion in a line, from one end to the other, right through, in Hom. freq. of the effect of weapons, διὰ μὲν ἀσπίδος ἦλθε… ἔγχος καὶ διὰ θώρηκος… Il. 3.357; δουρὶ βάλεν Δάμασον κυνέης διά 12.183; δι’ ὤμου… ἔγχος ἦλθεν 4.481; in Prose, τιτρώσκειν διὰ τοῦ θώρακος X. An. 1.8.26; διὰ τοῦ ὀρόφου ἐφαίνετο πῦρ ib. 7.4.16; also of persons, διὰ Σκαιῶν πεδίονδ’ ἔχον ὠκέας ἵππους out through the Scaean gate, Il. 3.263; δι’ ἠέρος αἰθέρ’ ἵκανεν quite through the lower air even to the ether, Il. 14.288, cf. 2.458; διὰ Τρώων πέτετο straight through them, 13.755; δι’ ὄμματος… λείβων δάκρυον S. OC 1250, etc. ; also in Compos. with πρό and ἐκ, v. διαπρό, διέκ ; in adverbial phrases, διὰ πασῶν (sc. χορδῶν), v. διαπασῶν ; διὰ πάσης throughout, Th. 1.14; διὰ κενῆς idly, Id. 4.126, etc. (cf. ΙΙΙ. 1.c). of motion through a space, but not in a line, throughout, ouer, ἑπόμεσθα διὰ πεδίοιο Il. 11.754; δι’ ὄρεσφι 10.185, al. ; ὀδύνη διὰ χροὸς ἦλθε through all his frame, 11.398; τεῦχε βοὴν διὰ ἄστεος Od. 10.118; δι’ ὁμίλου Il. 6.226, etc. ; θορύβου διὰ τῶν τάξεων ἰόντος X. An. 1.8.16, cf. 2.4.26, etc. ; later, in quoting an authority, ἱστορεῖ δ. τῆς δευτέρας in the course of…, Ath. 10.438b.
in the midst of, Il. 9.468; κεῖτο τανυσσάμενος δ. μήλων Od. 9.298; between, δ. τῶν πλευρέων ταμόντα Hp. Morb. 2.61; hence, of pre-eminence, ἔπρεπε καὶ δ. πάντων Il. 12.104; τετίμακε δι’ ἀνθρώπων Pi. I. 4 (3).37; εὐδοκιμέοντι δ. πάντων Hdt. 6.63, cf. 1.25, etc. in Prose, sts. of extension, along, παρήκει δ. τῆσδε τῆς θαλάσσης ἡ ἀκτή Id. 4.39 (but πέταται δ. θαλάσσας across the sea, Pi. N. 6.48); λόφος, δι’ οὗ τὸ σταύρωμα περιεβέβληντο X. HG 7.4.22. in Prose, of Intervals of Space, δ. τριήκοντα δόμων at intervals of thirty layers, i.e.
after every thirtieth layer, Hdt. 1.179; δ. δέκα ἐπάλξεων at every tenth battlement, Th. 3.21; cf. infr. II. 3; of a single interval, δ. πέντε σταδίων at a distance of five stades, Hdt. 7.30, cf. 198; δ. τοσούτου μᾶλλον ἢ δ. πολλῶν ἡμερῶν ὁδοῦ at so short a distance, etc., Th. 2.29; δ. πολλοῦ at a great distance apart, Id. 3.94; δ. πλείστου Id. 2.97; δι’ ἐλάσσονος Id. 3.51; ὕδατα δ. μακροῦ ἀλόμενα Hp. Aër. 9, etc. of Time, of duration from one end of a period to the other, throughout, δ. παντὸς [τοῦ χρόνου] Hdt. 9.13; δι’ ὅλου τοῦ αἰῶνος Th. 1.70; δι’ αἰῶνος S. El. 1024; δι’ ἡμέρας ὅλης Ar. Pax 27; δι’ ὅλης τῆς νυκτός X. An. 4.2.4, etc. ; without an Adj., δι’ ἡμέρης all day long, Hdt. 1.97; δ. νυκτός Th. 2.4, X. An. 4.6.22 (but δ. νυκτός in the course of the night, by night, Act. Ap. 5.19, PRyl. 138.15 (i AD), etc.); δ. νυκτὸς καὶ ἡμέρας Pl. R. 343b; δι’ ἐνιαυτοῦ, δι’ ἔτους, Ar. Fr. 569.8, V. 1058; δ. βίου Pl. Smp. 183e, etc. ; δ. τέλους from beginning to end, A. Pr. 275, Pl. R. 519c, etc. ; with Adjs. alone, δ. παντός continually, A. Ch. 862 (lyr.), etc. ; δι’ ὀλίγου for a short time, Th. 1.77; δ. μακροῦ E. Hec. 320; ὁ δ. μέσου χρόνος Hdt. 8.27. of the interval which has passed between two points of Time, δ. χρόνου πολλοῦ or δ. πολλοῦ χρ.
after a long time, Id. 3.27, Ar. Pl. 1045; δ. μακρῶν χρόνων Pl. Ti. 22d; without an Adj., δ. χρόνου after a time, S. Ph. 758, X. Cyr. 1.4.28, etc. ; δι’ ἡμερῶν after several days, Ev. Marc. 2.1; and with Adjs. alone, δι’ ὀλίγου Th. 5.14; οὐ δ. μακροῦ Id. 6.15, 91; δ. πολλοῦ Luc. Nigr. 2, etc. ; with Numerals, δι’ ἐτέων εἴκοσι Hdt. 6.118, cf. OGI 56.38 (iii BC), etc. ; but δ. τῆς ἑβδόμης till the seventh day, Luc. Hist. Conscr. 21; also distributively, χρόνος δ. χρόνου προὔβαινε time after time, S. Ph. 285; ἄλλος δι’ ἄλλου E. Andr. 1248. of successive Intervals, δ. τρίτης ἡμέρης every other day, Hdt. 2.37; δ. τρίτου ἔτεος ib. 4, etc. ; δ. πεντετηρίδος every four years (with inclusive reckoning), Id. 3.97; δι’ ἔτους πέμπτου, of the Olympic games, Ar. Pl. 584 (but δι’ ἑνδεκάτου ἔτεος in the course of the eleventh year, Hdt. 1.62). causal, through, by, of the Agent, δι’ ἀλλέλων or -ου ἐπικηρυκεύεσθαι, ποιεῖσθαι, by the mouth of…, Id. 1.69, 6.4, cf. 1.113; δι’ ἑρμηνέως λέγειν X. An. 2.3.17, etc. ; τὸ ῥηθὲν ὑπὸ Κυρίου δ. τοῦ προφήτου Ev. Matt. 1.22; δι’ ἑκόντων ἀλλ’ οὐ δ. βίας ποιεῖσθαι Pl. Phlb. 58b; πεσόντ’ ἀλλοτρίας διαὶ γυναικός by her doing, A. Ag. 448 (lyr.); ἐκ θεῶν γεγονὼς δ. βασιλέων πεφυκώς X. Cyr. 7.2.24; δι’ ἑαυτοῦ ποιεῖν τι of oneself, not by another΄s agency, ib. 1.1.4, etc. ; but also, by oneself alone, unassisted, D. 15.14, cf. 22.38. of the Instrument or Means, δ. χειρῶν by hand (prop.
by holding between the hands), δι’ ὁσίων χ. θιγών S. OC 470; also δ. χερῶν λαβεῖν, δ. χειρὸς ἔχειν in the hand, Id. Ant. 916, 1258 (but τὰ τῶν ξυμμάχων δ. χειρὸς ἔχειν to keep a firm hand on, Th. 2.13); δ. στέρνων ἔχειν S. Ant. 639; ἡ ἀκούουσα πηγὴ δι’ ὤτων Id. OT 1387; δ. στόματος ἔχειν X. Cyr. 1.4.25; δ. μνήμης ἔχειν Luc. Cat. 9; αἱ δ. τοῦ σώματος ἡδοναί X. Mem. 1.5.6; δ. λόγων συγγίγνεσθαι to hold intercourse by word, Pl. Plt. 272b; δ. λόγου ἀπαγγέλλειν Act. Ap. 15.27; δι’ ἐπιστολῶν 2 Ep. Cor. 10.9, POxy. 1070.15 (iii AD). of Manner (where διά with its Noun freq. serves as an Adv.), δ. μέθης ποιήσασθαι τὴν συνουσίαν Pl. Smp. 176e; παίω δι’ ὀργῆς through passion, in passion, S. OT 807; δ. τάχους, = ταχέως, Id. Aj. 822, Th. 1.63 (but δ. ταχέων ib. 80, al.); δ. σπουδῆς in haste, hastily, E. Ba. 212; δι’ αἰδοῦς with reverence, respectfully, ib. 441; δ. ψευδῶν ἔπη lying words, Id. Hel. 309; αἱ δ. καρτερίας ἐπιμέλειαι long-continued exertions, X. Mem. 2.1.20; δι’ ἀκριβείας, δ. πάσης ἀκρ., Pl. Ti. 23d, Lg. 876c; δ. σιγῆς Id. Grg. 450c; δ. ξυμφορῶν ἡ ξύμβασις ἐγένετο Th. 6.10; οὐ δι’ αἰνιγμάτων, ἀλλ’ ἐναργῶς γέγραπται Aeschin. 3.121; δι’ αἵματος, οὐ δ. μέλανος τοὺς νόμους ὁ Δράκων ἔγραψεν Plu. Sol. 17; also with Adjs., δ. βραχέων, δ. μακρῶν τοὺς λόγους ποιεῖσθαι, Isoc. 14.3, Pl. Grg. 449b; ἀποκρίνεσθαι δ. βραχυτάτων ibid. d; cf. infr. IV. in later Prose, of Material out of which a thing is made, κατασκευάζειν εἴδωλα δι’ ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ D.S. 17.115; θυσίαι δι’ ἀλφίτου καὶ σπονδῆς πεποιημέναι Plu. Num. 8; βρώματα δ. μέλιτος καὶ γάλακτος γιγνόμενα Ath. 14.646e; οἶνος δ. βουνίου Dsc. 5.46. διά τινος ἔχειν, εἶναι, γίγνεσθαι, to express conditions or states, ἀγὼν διὰ πάσης ἀγωνίης ἔχων extending through every kind of contest, Hdt. 2.91; δι’ ἡσυχίης εἶναι Id. 1.206; δι’ ὄχλου εἶναι to be troublesome, Ar. Ec. 888; δ. φόβου εἶναι Th. 6.59; δι’ ἀπεχθείας γίγνεσθαι X. Hier. 9.2; ἡ ἐπιμέλεια δ. χάριτος γίγνεται ibid. ; δ. μιᾶς γνώμης γίγνεσθαι Isoc. 4.138. with Verbs of motion, δ. μάχης ἐλεύσονται will engage in battle, Hdt. 6.9; ἐλθεῖν Th. 4.92; δ. παντὸς πολέμου, δ. φιλίας ἰέναι τινί, X. An. 3.2.8; δ. δίκης ἰέναι τινί go to law with…, S. Ant. 742, cf. Th. 6.60; δ. τύχης ἰέναι S. OT 773; δι’ ὀργῆς ἥκειν Id. OC 905; ἐμαυτῷ δ. λόγων ἀφικόμην I held converse with myself, E. Med. 872; δ. λόγων, δ. γλώσσης ἰέναι come to open speech, Id. Tr. 916, Supp. 112; δ. φιλημάτων ἰέναι come to kissing, Id. Andr. 416; δ. δικαιοσύνης ἰέναι καὶ σωφροσύνης Pl. Prt. 323a, etc. ; δ. πυρὸς ἰέναι (v. πῦρ); in pass. sense, δι’ ἀπεχθείας ἐλθεῖν τινι to be hated by…, A. Pr. 121 (anap.). with trans. Verbs, δι’ αἰτίας ἔχειν or ἄγειν τινά hold in fault, Th. 2.60, Ael. VH 9.32; δι’ ὀργῆς ἔχειν τινά Th. 2.37, etc. ; δ. φυλακῆς ἔχειν τι Id. 7.8; δι’ οἴκτου ἔχειν τινά, δι’ αἰσχύνης ἔχειν τι, E. Hec. 851, IT 683; δ. πένθους τὸ γῆρας διάγειν X. Cyr. 4.6.6; δι’ οὐδενὸς ποιεῖσθαί τι S. OC 584.
B. WITH Acc.
I. of Place, only Poet., in same sense as διά c. gen. ; through, ἓξ δὲ δ. πτύχας ἦλθε… χαλκός Il. 7.247; ἤϊξε δ. δρυμὰ… καὶ ὕλην 11.118, cf. 23.122, etc. ; δ. τάφρον ἐλαύνειν across it, 12.62; δ. δώματα ποιπνύοντα 1.600; ἐπὶ χθόνα καὶ δ. πόντον βέβακεν Pi. I. 4 (3).41; φεύγειν δ. κῦμ’ ἅλιον A. Supp. 14 (anap.).
through, among, in, οἴκεον δι’ ἄκριας Od. 9.400; ἄραβος δὲ δ. στόμα γίγνετ’ ὀδόντων Il. 10.375 (but μῦθον, ὃν… δ. στόμα… ἄγοιτο through his mouth, 14.91; so δ. στόμα ὄσσαν ἱεῖσαι Hes. Th. 65; ἀεὶ γὰρ ἡ γυνή σ’ ἔχει δ. στόμα Ar. Lys. 855); δ. κρατερὰς ὑσμίνας Hes. Th. 631; νόμοι δι’ αἰθέρα τεκνωθέντες S. OT 867 (lyr.). of Time, also Poet., δ. νύκτα Il. 2.57, etc. ; δ. γλυκὺν ὕπνον during sweet sleep, Mosch. 4.91. causal; of persons, thanks to, by aid of, νικῆσαι δ.… Ἀθήνην Od. 8.520, cf. 13.121; δ. δμῳὰς… εἷλον 19.154; δ. σε by thy fault or service, S. OC 1129, Ar. Pl. 145, cf. 160, 170; in Prose, by reason of, on account of, δ΄) ἡμᾶς Th. 1.41, cf. X. An. 7.6.33, D. 18.249; οὐ δι’ ἐμαυτόν And. 1.144; so εἰ μὴ διά τινα if it had not been for…, εἰ μὴ δι’ ἄνδρας ἀγαθούς Lys. 12.60; Μιλτιάδην εἰς τὸ βάραθρον ἐμβαλεῖν ἐψηφίσαντο, καὶ εἰ μὴ δ. τὸν πρύτανιν ἐνέπεσεν ἄν Pl. Grg. 516e, cf. D. 19.74; εἰ μὴ δ. τὴν ἐκείνου μέλλησιν Th. 2.18, cf. Ar. V. 558; πλέον’ ἔλπομαι λόγον Ὀδυσσέος ἢ πάθαν γενέσθαι δι’ Ὅμηρον Pi. N. 7.21. of things, to express the Cause, Occasion, or Purpose, δι’ ἐμὴν ἰότητα because of my will, Il. 15.41; Διὸς μεγάλου δ. βουλάς Od. 8.82; δι’ ἀφραδίας for, through want of thought, 19.523; δι’ ἀτασθαλίας 23.67; δι’ ἔνδειαν by reason of poverty, X. An. 7.8.6; δ. καῦμα, δ. χειμῶνα, ib. 1.7.6; δι’ ἄγνοιαν καὶ ἀμαθίαν Pl. Prt. 360b, etc. ; freq. also with neut. Adjs., δ. τί; wherefore?; δ. τοῦτο, δ. ταῦτα on this account; δι’ ὅ, δι’ ἅ on which account; δ. πολλά for many reasons, etc. = ἕνεκα, to express Purpose, δἰ ἀχθηδόνα for the sake of vexing, Th. 4.40, cf. 5.53; δ. τὴν τούτου σαφήνειαν with a view to clearing this up, Pl. R. 524c, cf. Arist. EN 1172b21; αὐτή δι’ αὑτήν for its own sake, Pl. R. 367b, etc.
C. WITHOUT CASE as Adv., throughout, δ. πρό (v. supr. A. I.1); δ. δ’ ἀμπερές Il. 11.377.
D. IN COMPOS. :
through, right through, of Space, διαβαίνω, διέχω, διϊππεύω.
in different directions, as in διαπέμπω, διαφορέω; of separation, asunder, διαιρέω, διαλύω; of difference or disagreement, at variance, διαφωνέω, διαφέρω; or simply mutual relation, one with another, διαγωνίζομαι, διάδω, διαθέω, διαπίνω, διαφιλοτιμέομαι.
pre-eminence, διαπρέπω, διαφέρω. completion, to the end, utterly, διεργάζομαι, διαμάχομαι, διαπράττω, διαφθείρω ; of Time, διαβιόω.
to add strength, thoroughly, out and out, διαγαληνίζω, etc. ; cf. ζά.
of mixture, between, partly, esp. in Adj., as διάλευκος, διάχρυσος, διάχλωρος, etc.
of leaving an interval or breach, διαλείπω, διαναπαύω. (Cogn. with δύο, δίς.)

durch, zwischen. Zu Grunde liegt der Begriff der Trennung, »in zwei Teile« ; Wurzel ΔϜι, verwandt δύο, δίς, Latein. duo, bis, viginti, dis-, Sanskrit. vi, s. Curtius Grundz. der Griech. Etymol. 1.39, 204.
Als Adverb. kann διά gebraucht zu sein scheinen in dem Ausdrucke διὰ πρό, was aber wohl besser als ein Wort geschrieben wird, διαπρό.
Als Praeposit. wird διά verbunden:
A. Mit dem genitiv.: Durch ;
1) vom Raume, und zwar
   a) durch einen Raum hindurch u. wieder heraus, z.B. δι' ὤμου, δι' ἀσπίδος u. ä., ἦλθεν ἔγχος, drang durch die Schulter, durch den Schild hindurch, oft bei Hom.; ἔπαξε διὰ φρενῶν ξίφος Pind. N. 7.26 ; vgl. P. 3.57 ; τιτρώσκειν διὰ θώρακος, durch den Panzer hindurch verwunden, Xen. An. 1.8.26 ; φαίνεται πῦρ διὰ τοῦ ὀρόφου, das Feuer schlägt durch das Dach heraus, 7.4.16. Aehnl. διὰ τοῦὕδατος ὁρῶν ἥλιον, durch das Wasser hindurch die Sonne sehen, Plat. Phaed. 109c. – Διὰ τέλους, bis zum Ende hindurch, vollständig, Aesch. Prom. 270 ; διὰ πασῶν (sc. χορδῶν), durch alle Saiten, Töne hin, gänzlich, Plat. Rep. IV.432 n ; bes. von der Oktave.
   b) ohne die Bezeichnung des Wiederherauskommens, mitten durch, durch etwas hin ; bes. bei Verbis der Bewegung : διὰ νήσου ἰὸν Od. 12.335, u. öfter ; διὰ θαλάσσας πέταται Pind. N. 6.50 ; ἐλῶσι διὰ ἠπείρου μακρᾶς Aesch. Eum. 75 ; οἴκτου δι' οἴκων ὁρμωμένου Soph. Tr. 861 ; ῥέων δι' Εὐρώπης Her. 2.33 ; διὰ τῶν νεκρῶν διεξήϊε 7.238 ; δι' οὐρανοῦ πορεύεσθαι, Plat. Tim. 39d ; διὰ πυρὸς ἰέναι, Xen. Symp. 4.16 u. öfter ; vgl. διὰ πολλῶν τε καὶ δεινῶν πραγμάτων σεσωσμένοι An. 5.5.8 ; – διὰ πάντων ἐλθεῖν, alles durchmachen, Xen. Cyr. 1.2.15 ; ἀπὸ τῆς ἀρχῆς διὰ πάντων ἄχρι τῆς τελευτῆς διεξῆλθον Dem. 18.179. – Homer setzt bei mehreren Verbis der Bewegung den genitiv. πεδίοιο ohne Präposition, wo in Attischer Prosa der genitiv. mit διά stehn würde ; Il. 4.244 αἵ τ' ἐπεὶ οὖν ἔκαμον πολέος πεδίοιο θέουσαι. Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ διὰ τὸ ἐλλείπειν τὴν διά πρόθεσιν, ἵν' ᾖ διὰ πεδίου ; Il. 23.372 οἱ δ' ἐπέτοντο κονίοντες πεδίοιο, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι ἐλλείπει ἡ διά, διὰ πεδίοιο ; Il. 5.222, 6.2, 38, 507, 8.106, 13.820, 14.147, 18.7, 21.247, 22.23, 23.364, 518, 521, Scholl. Aristonic. zu allen diesen Stellen ; eben so ist gebraucht der genitiv. νειοῖο Il. 10.353 ἑλκέμεναι νειοῖο βαθείης πηκτὸν ἄροτρον, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι ἐλλείπει ἡ διά, διὰ νειοῖο. – Seltener
   c) nebenhin, längs, παρήκει διὰ τῆσδε τῆς θαλάσσης ἡ ἀκτή Her. 4.39 ; vgl. Od. 10.391 ; παρὰ τὴν χηλὴν διὰ τῆς θαλάσσης Thuc. 1.63. Oefter Sp., παριέναι διὰ μειρακίου, Aristaenet. 1.13. Bei Her. 3.103, διὰ τῶν ὀπισθίων σκελέων, ist es = durch beide Schenkel mitten hindurch. – An b) schließt sich
   d) ὁ δ' ἔπρεπε καὶ διὰ πάντων, eigtl. durch alle hin zeichnete er sich aus, d.i. vor allen, Il. 12.104 ; so τετίμακε δι' ἀνθρώπων Pind. I. 3.55 ; εὐδοκιμέων διὰ πάντων βασιλέων Her. 6.63 ; u. allgemein, διὰ πάντων θέης ἄξιον, vor allen, 1.25 : vgl. 8.37 ; ähnlich ὑμῖν διὰ πάντων ἥκιστα 8.142 ; womit δι' οὐδενὸς ποιεῖσθαι, Soph. O.C. 590, zu vergleichen, was B.A. 35 = οὐδενὸς π. gesetzt wird.
   e) Wie διὰ μάχης ἐλθεῖν τινι, Eur. I.A. 1415, ἰέναι, Her. 6.9 Thuc. 4.92, ἀπικέατο τῷ Ἁρπάγῳ Her. 1.169, eigtl. »durch den Kampf hindurchgehen«, d.i. »kämpfen« bedeutet, so dient διά zunächst bei ἰέναι u. ä. Verben, dann auch mit ἔχειν, εἶναι, bes. bei Dichtern u. Sp., zur Bezeichnung des Beharrlichen, Ausdauerns u. Festhaltens eines Thuns oder Zustandes, und wird dann eine Umschreibung für ein einfaches Verbum, mit dem Nebenbegriff der Dauer, kann auch oft durch ein Adv. gegeben werden, vgl. Villoison Anecd. II.79 : διὰ ἀγάπης, ἀμελείας, ἐπαίνου, ψόγου, μνήμης ἔχειν, = ἀγαπᾶν, ἀμελεῖν usw.; δι' αἰδοῦς ὄμμα ἔχειν Eur. I.A. 1000 ; Bacch. 441 ; δι' αἰτίας ἔχειν, = αἰτιᾶσθαι, Thuc. 2.60, wie δι' αἰτίας ἄγειν, Ael. V.H. 9.32 ; δι' ἀκριβείας εἰρῆσθαι, ἐπίστασθαι, = ἀκριβῶς, Plat. Rep. III.404a, u. öfter ; δι' ἀπεχθείας γίγνεσθαι, = ἀπεχθάνεσθαι, Xen. Hier. 9.1 ; vgl. Aesch. Prom. 122 ; διὰ γλώσσης ἰέναι, reden, Eur. Suppl. 114 ; διὰ μιᾶς γνώμης γενέσθαι, einmütig sein, Isocr. 4.188 ; διὰ δικαιοσύνης ἰέναι, auf dem Wege der Gerechtigkeit wandeln, Plat. Prot. 323a ; διὰ δίκης ἰέναι τινί, Soph. Ant. 738 Thuc. 6.60 ; δι' ἐλπίδος ἔχειν, Herodn. 2.1.16 ; δι' ἐπιθυμίας εἶναι, Plat. Phaed. 82e ; δι' ἐχθρᾶς γενέσθαι, Ar. Ran. 1112 ; δι' ἡδονῆς ἔχειν, Herodn. 4.6.4 ; διὰ μάχης ἔρχεσθαι, Her. 6.9 ; Thuc. 2.11 ; διὰ πολλῶν μαθημάτων γενόμενος Luc. Macrob. 22 ; διὰ μνήμης ἔχειν, Catapl. 9 ; auch εἶναι, φέρειν, Herodn. 2.2.19 ; δι' οἴκτου ἔχειν, λαβεῖν, Eur. Hec. 851, Suppl. 206 ; δι' ὀργῆς ἥκειν, ἔχειν, = ὀργίζεσθαι, Soph. O.C. 909 ; Thuc. 2.37, 5.29 ; δι' ἡσυχίας εἶναι, Her. 1.206 ; διὰ πάσης ἀγωνίης ἔχειν, 2.91 ; vgl. δι' ὀργῆς παίειν, im Zorn, O.R. 807 ; δι' ὄχλου εἶναι, = ὀχληρόν, Thuc. 1.73 ; διὰ πολέμου, διὰ φιλίας ἰέναι, Xen. An. 3.2.8 ; διὰ φιλημάτων ἰέναι, unter Küssen, Eur. Andr. 416 ; διὰ στόματος ἔχειν, Cyr. 1.4.25, wie Plut. Lucull. 1, stets im Munde führen ; διὰ τιμῆς ἔχειν, ἄγειν, = τιμᾶν, Plut. Demetr. et Ant. 4 ; Hdn. 2.2.17 ; Luc. Merc.cond. 33 ; διὰ τύχης τοιᾶσδ' ἰών Soph. O.R. 775 ; δι' ὑποψίας, φροντίδος ἔχειν, Plut. Rom. 15 ; Herod. 3.2.9 ; διὰ φόβου ἔρχεσθαι, εἶναι, Eur. Or. 747 ; Thuc. 6.59 ; διὰ φυλακῆς ἔχειν, in Gewahrsam halten, Thuc. 7.8 ; aufbewahren, Dion.Hal. 4.15. So διὰ βραχέων, in kurzem, διὰ βραχυτάτων, Lys. 16.9 ; διὰ πάντων, in allen Stücken, Plut. C.Gracch. 6 ; διὰ κεφαλαίων (summarisch) ἀναμνήσω ὑμᾶς Aesch. 2.25 ; διὰ τάχους, Thuc. 2.18 u. öfter, wie διὰ ταχέων, = ταχέως, Xen. An. I.5.9. Man vgl. noch διὰ χειρὸς ἔχειν, in der Hand haben, Soph. Ant. 1243, s. unten ; handhaben, ἡνίας, Plut. Num. 6 ; öfter Luc. πρᾶγμα ; ähnl. διὰ στέρνων ἔχειν, so gesinnt sein, Plut. Ant. 635.
   f) διὰ τοσούτου, in einem großen Zwischenraum, Thuc. 2.29, u. öfter, διὰ πολλοῦ, διὰ ὀλίγου, z.B. 3.94, 6.11, wo man διαστήματος ergänzt ; δι' ἄλλων εἴκοσι σταδίων ἄλλος ποταμός ἐστι, in einem Zwischenraum von 20 Stadien, Her. 7.198 ; δι' ἐλάσσονος, näher, Thuc. 3.51 ; οἱ ἄπωθεν καὶ μάλιστα οἱ διὰ πλείστου 3.115 ; δι' ἐγγυτάτου, 8.96 ; διὰ δέκα ἐπάλξεων πύργοι ἦσαν, immer nach zehn, 3.21. Vgl. noch ἐν τῷ διὰ μέσου χρόνῳ, Her. 8.127.
2) von der Zeit, von Her. an, bes. bei Attikern;
   a) die Dauer bezeichnend, eine Zeit hindurch, δι' ἡμέρας, διὰ νυκτός, den ganzen Tag, die Nacht hindurch, z.B. δικάζειν, Her. 1.97 u. öfter ; auch mit dem Zusatz ὅλης, Xen. An. 5.2.4 u. comici ; δι' ἔτους, das ganze Jahr hindurch, Her. 2.32 ; Ar. Vesp. 1058 ; δι' αἰῶνος, immer, Aesch. Ch. 26 u. sonst ; auch διὰ παντὸς τοῦ αἰῶνος, Xen. Cyr. 2.1.19 ; u. so διὰ παντός allein, Soph. Aj. 691 ; δι' ὀλίγου, kurze Zeit hindurch, Thuc. 1.77 ; διὰ βίου, zeitlebens, Plat. Phaed. 75d ; Plut. Caes. 57 ; δ. παντὸς β., Plat. Symp. 203d ; διά τε τοῦ ἔρωτος καὶ ἔξω γενόμενος, während der Liebe, Phaedr. 236c ; dah. διὰ τέλους, bis ans Ende, Soph. Aj. 670 ; Xen. Cyr. 3.3.35 u. sonst ; dah. = beständig, Andoc. 1.6 ; Lys. 6.30, u. öfter bei Rednern. So ist auch Xen. Cyr. 7.2.24 zu fassen : πρῶτον μὲν ἐκ θεῶν γεγονώς, ἔπειτα δὲ διὰ βασιλέων πεφυκώς, durch eine fortlaufende Reihe von Königen von den Göttern abstammend.
   b) Einen Zeitabstand bezeichnend, seit, nach ; διὰ χρόνου, nach einiger Zeit, auch nach langer Zeit, Lys. 1.12 ; Plat. Rep. I.328c ; Phaedr. 247b ; Xen. Cyr. 1.4.28 ; διὰ πολλοῦ χρόνου, Ar. Plut. 1045 ; διὰ μακρῶν χρόνων, Plat. Tim. 22d ; u. allein, διὰ μακροῦ, Arr. An. 5.2.8 ; Luc. Asin. 46 ; δι' ἐτῶν δέκα, Pol. 22.26, der auch διὰ προγόνων, seit den Vorfahren, sagt, 22.4. Mit Ordinalzahlen wird die Wiederkehr einer Handlung nach einem bestimmten Zeitraume bezeichnet : διὰ τρίτης ἡμέρας, alle drei Tage, Her. 2.37 ; διὰ πεντετηρίδος, alle fünf Jahre,3.97 (aber δι' ἑνδεκάτου ἔτους, nach Verlauf von elf Jahren, 1.62); δι' ἔτους πέμπτου συνάγειν, Ar. Plut. 584 ; δι' ἐνάτου ἔτους, Plat. Legg. I.624b.
3) durch, vermittelst, was zunächst räumlich ist, φθόγγος με βάλλει δι' ὤτων Soph. Aj. 1078 ; vgl. El. 727 ; δι' ὄμματος λείβειν δάκρυον O.C. 1252 ; δι' ὁσίων χειρῶν θιγεῖν 471 ; διὰ χειρῶν κομίζειν, in den Händen tragen, Plut. Cim. 5 ; vgl. διὰ χειρὸς ἄγειν, Soph. Ant. 916 ; Plut. Pomp. 22 ; δι' ὀλίγου πόνου κεκτημένος Thuc. 7.70 ; αἱ αἰσθήσεις αἱ διὰ τῶν ῥινῶν, Plat. Prot. 334c ; διὰ τοῦ στόματος, Phaedr. 250d ; τῶν ἡδονῶναἳ διὰ τοῦ σώματός εἰσιν. d.i. körperliche, sinnliche, Phaed. 65a ; vgl. Xen. Mem. 4.5.3, u. πάντα διὰ στόματος ἡδέα, 1.4.5. Uebh. vermittelst, durch, δι' ἑρμηνέως λέγειν, Xen. An. 2.3.17 u. öfter, wie Pol. 5.83 ; δι' ἀγγέλου λέγειν, Her. 7.203 ; vgl. Aesch. 3.95 ἀφικνεῖται οὐκέτι δι' ἀγγέλων ἀλλ' αὐτός ; u. πέμψας διὰ τῶν μαθητῶν Matth 11.2 ; γέγραπται διὰ τοῦ προφήτου 2.5 ; vollständig τὸ ῥηθὲν ὑπὸ κυρίου διὰ τοῦ προφήτου, 1.22 ; auch εἶδον δι' ἐκείνων Her. 1.113, 117 ; πεσεῖν ἀλλοτρίας διὰ γυναικός, durch Schuld, Aesch. Ag. 442 ; δι' ὧνπερ χειρῶν ὤλετο Soph. O.R. 822. Zu beachten ist Plat. Theaet. 184d, wo ᾧ ὁρῶμεν u. δι' οὗ ὁρῶμεν unterschieden wird. – Διὰ λόγων συγγενέσθαι, Plat. Polit. 272d ; διὰ τοῦ ἐμοῦ στόματος ἐλέχθη Phaedr. 242d ; vgl. auch δι' ἑκόντων ἀλλ' οὐ διὰ βίας ποιεῖσθαι, Phil. 58a ; Aesch. 3.121 sagt οὐ δι' αἰνιγμάτων ἀλλ' ἐναργῶς γέγραπται. Etwas anders διὰ μέλανος γράφειν, Plut. Sol. 17 ; διὰ ποιήματος λόγον ἐξενεγκεῖν, ibd. 26. Bei Sp. sogar zur Angabe des Stoffes, βρώματα διὰ γάλακτος καὶ μέλιτος, Ath. XIV.646e ; δι' ἀλφίτου πεποιημέναι θυσίαι, Plut. Num. 8, wie εἴδωλα κατασκευάζειν δι' ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ, DS. 17.115 ; u. noch auffallender κυάθιον δι' ἀργυρίου, Poll. 6.105. – Besonders häufig, wie man διὰ τοιούτων αἰτιῶν, Plat. Tim. 57c, δι' ἐμοῦ γιγνόμενα, ibd. 41c sagt, ist im Att. δι' ἑαυτοῦ, durch sich selbst, ohne fremde Beihilfe, selbstständig, z.B. κτᾶσθαί τι, Xen. Cyr. 1.1.4 ; διέλυε τὰ χρήματα, aus eigenen Mitteln, Dem. 88.12 ; vgl. Pol. 7.8 u. öfter ; bes. ποιεῖσθαί τι, Dem. 51.22 ; ἀπολογίαν διὰ σαυτοῦ ποίησαι Aesch. 3.242. Dah. δι' ἑαυτοῦ ἔχειν, in seiner Gewalt haben, πόλιν, βουλευτήριον, Dem. 15.14, 22.38 ; ὅπως δι' ἑαυτῶν ἔσοιτο ἡ οὐσία Isae. 6.36. – Die Gramm. bezeichnen bes. die Orthographie durch γράφεται διὰ τοῦ ᾱ, ῶ usw.
B. Mit dem accusativ.
1) vom Orte, nur p., durch, genau in demselben Sinne, wie die Attische Prosa διά mit dem genitiv. vom Raume gebraucht. Hom. Il. 10.298 βάν ῥ' ἴμεν –, ἂμ φόνον, ἂν νέκυας, διά τ' ἔντεα καὶ μέλαν αἷμα, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι –. καὶ ὅτι πτῶσις ἐνήλλακται, δι' ἐντέων καὶ μέλανος αἵματος ; Il. 10.469 und Scholl. Aristonic.; Il. 15.1 αὐτὰρ ἐπεὶ διά τε σκόλοπας καὶ τάφρον ἔβησαν, Scholl. Aristonic. ἀντὶ τοῦ διὰ σκολόπων καὶ τάφρου, ὡς τὸ »διά τ' ἔντεα καὶ μέλαν αἷμα (Il. 10.298)«. ἢ τὸ ἑξῆς διέβησαν τούς τε σκόλοπας καὶ τὴν τάφρον (dies Letztere spricht Friedländer dem Aristonicus ab); vgl. Il. 7.247, 5.858 ; ob in dgl. Stellen Tmesis anzunehmen sei, oder nicht, wird sich schwerlich überall entscheiden lassen ; Il. 12.62 διὰ τάφρον ἐλαύνομεν ἵππους ; Il. 22.190 ὡς δ' ὅτε νεβρὸν κύων ἐλάφοιο δίηται, διά τ' ἄγκεα καὶ διὰ βήσσας, Scholl. Aristonic. ὅτι ἀντὶ τοῦ δι' ἀγκέων καὶ βησσῶν ; Od. 10.281 δι' ἄκριας ἔρχεαι ; 7.139 βῆ διὰ δῶμα, Scholl. Aristonic. διὰ τοῦ δώματος ; Od. 10.150 καί μοι ἐείσατο καπνὸς ἀπὸ χθονὸς εὐρυοδείης Κίρκης ἐν μεγάροισι, διὰ δρυμὰ πυκνὰ καὶ ὕλην ; Il. 14.91 μῦθον, ὃν οὔ κεν ἀνήρ γε διὰ στόμα πάμπαν ἄγοιτο, ὅς τις ἐπίσταιτο κτἑ., im Munde führen ; – διὰ σέλματα νηός Archil. 5 ; φεύγειν διὰ κῦμα ἅλιον, auf der Meereswoge, Aesch. Suppl. 15 ; vgl. Eur. Hipp. 762 u. sonst, nur in Chören ; ἐπὶ χθόνα καὶ διὰ πόντον βέβακεν Pind. I. 3.59 ; διὰ στόμα ὄσσαν ἱεῖσαι Hes. Th. 65 ; διὰ στόμα ἔχειν, Ar. Lys. 855 ; vgl. Aesch. Spt. 51, 475, 561 ; Eur. Or. 103. – Zuweilen ist dies διά c. accusat. nicht wesentlich dem Sinne nach von ἐν verschieden ; ähnlich wie sich ἀνά und κατά c. accusat. zu ἐν verhält, so auch dies διά cum accusat.: Aeschyl. Suppl. 868 καὶ γὰρ δυσπαλάμως ὄλοιο δι' ἁλίρρυτον ἄλσος, κατὰ Σαρπηδόνιον χῶμα πολυψάμαθον ἀλαθεὶς εὐρείαις εἰν αὔραις ; Soph. O.R. 867 ὧν νόμοι πρόκεινται ὑψίποδες, οὐρανίαν δι' αἰθέρα τεκνωθέντες, ὧν Ὄλυμπος πατὴρ μόνος ; so ist wohl auch zu fassen Hes. Th. 631 δηρὸν γὰρ μάρναντο, πόνον θυμαλγέ' ἔχοντες, Τιτῆνές τε θεοὶ καὶ ὅσοι Κρόνου ἐξεγένοντο, ἀντίον ἀλλήλοισι διὰ κρατερὰς ὑσμίνας ; sehr zweideutig ist Hom. Il. 2.40 θήσειν γὰρ ἔτ' ἔμελλεν ἐπ' ἄλγεά τε στοναχάς τε Τρωσί τε καὶ Δαναοῖσι διὰ κρατερὰς ὑσμίνας, was wohl eben so gut heißen könnte »vermittelst der Schlachten« wie »in den Schlachten«.
2) Eben so wie vom Raume wird διά c. accusat. auch von der Zeit ungefähr = ἐν gebraucht, auf die Frage »wann« : Il. 8.510 μή πως καὶ διὰ νύκτα Ἀχαιοὶ φεύγειν ὁρμήσωνται ; 2.57 ἀμβροσίην διὰ νύκτα ; 10.41 νύκτα δι' ἀμβροσίην ; 10.83 νύκτα δι' ὀρφναίην ; 10.297 διὰ νύκτα μέλαιναν ; dies »durch die Nacht« ist nicht so viel wie »die Nacht hindurch«, sondern im Wesentlichen nichts Anderes als »bei Nacht«, »während der Nacht«, »in der Nacht«, »zur Nachtzeit« ; nur ist die zu Grunde liegende Vorstellung bei διὰ νύκτα eine andere ; – Mosch. 4.91 πρὸς δ' ἔτι μ' ἐπτοίησε διὰ γλυκὺν αἰνὸς ὄνειρος ὕπνον.
3) vom Mittel oder Werkzeuge, durch, vermittelst, fast nur dichterisch ; die Attische Prosa gebraucht regelrecht in dieser Bdtg διά c. genitiv.; Od. 8.520 νικῆσαι διὰ Ἀθήνην ; Il. 10.497 διὰ μῆτιν Ἀθήνης ; 15.71 Ἀθηναίης διὰ βουλάς ; δι' ἀρετὴν οὐ διὰ τύχην νικᾶν, Isocr. 4.91 ; ὅσοις σῴζεσθαι μὲν ἤρκει δι' ὑμᾶς Xen. An. 5.8.13 ; Dem. 24.7 διὰ τοὺς θεοὺς ἐσώθην ; λέγονται Ἀθηναῖοι διὰ Περικλέα βελτίους γενέσθαι Plat. Gorg. 515e ; ταχὺς γενόμενος διὰ τὸν παιδοτρίβην ibd. 520c ; πλείω διὰ σὲ εἴρηκα Theaet. 210b ; διὰ τίν' ἄρχει ὁ Ζεύς ; Ar. Plut. 130, wo διὰ τἀργύριον geantwortet wird ; εἴ τι ἔστι λαμπρὸν – διὰ σὲ γίγνεται ibd. 145 ; διὰ τοὺς εὖ μαχομένους αἱ μάχαι κρίνονται Xen. Cyr. 5.2.35. Bes. ist zu merken das elliptische εἰ μὴ διά τινα, z.B. Μιλτιάδην εἰς τὸ βάραθρον ἐμβαλεῖν ἐψηφίσαντο, καὶ εἰ μὴ διὰ τὸν πρύτανιν, ἐνέπεσεν ἄν, wenn es nicht durch den Prytanen verhindert wäre, Plat. Gorg. 516d ; εἰ μὴ διὰ τὴν ἐκείνων μέλλησιν Thuc. 2.18 ; Ar. Vesp. 558 ; Dem. 19.90.
4) Am gewöhnlichsten bezeichnet διά c. accusat. die Ursache, »wegen«, »um – willen«, und dies ist in Attischer Prosa der regelmäßige Gebrauch von διά c. accusat.; der Unterschied von ἕνεκα besteht darin, daß dieses den Zweck angibt, die Absicht ; also z.B. πολέμου ἕνεκα = »damit Krieg sei«, διὰ τὸν πόλεμον = »weil Krieg ist (war, sein wird)«. Hom. Il. 15.41 μὴ δι' ἐμὴν ἰότητα Ποσειδάων πημαίνει Τρῶάς τε καὶ Ἕκτορα, τοῖσι δ' ἀρήγει, ἀλλά που αὐτὸν θυμὸς ἐποτρύνει καὶ ἀνώγει, mein Wille ist nicht die Ursache, ich bin nicht schuld ; Od. 19.523, 154 ; τῷ δι' ἀτασθαλίας ἔπαθον κακόν, wegen ihrer Frevel, Od. 23.67 ; so bes. in Prosa διὰ τί, weswegen ?, warum ?, διὰ ταῦτα, deswegen, διὰ τό seq. inf. u. acc. c. inf. Bei Arist. Eth. Nic. 10.2.2 entspricht dem δι' ἕτερον μηδὲ ἑτέρου χάριν αἱρεῖσθαί τι nachher τίνος ἕνεκα. – Homer setzt für διά mit dem accusat. in der Bdtg »wegen«, »um – willen« auch den dativ. ohne praeposit.: Il. 5.875 σοὶ πάντες μαχόμεσθα· σὺ γὰρ τέκες ἄφρονα κούρην, οὐλομένὴν, ᾗ τ' αἰὲν ἀήσυλα ἔργα μέμηλεν, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι ἀντὶ τοῦ διὰ σέ  ; Od. 9.19 εἴμ' Ὀδυσεὺς Λαερτιάδης, ὃς πᾶσι δόλοισιν ἀνθρώποισι μέλω, Scholl. παρεῖται ἡ διά, καὶ ἡ δοτικὴ ἀντὶ αἰτιατικῆς κεῖται· διὰ δόλους γὰρ μέλω. ὅμοιόν ἐστι τῷ »σοὶ πάντες μαχόμεθα (Il. 5.875)«, τουτέστι διὰ σέ.
Dem regierten Worte findet sich διά nachgestellt, z.B. ὅντε διά Hes. O. 3. φρυκτωρῶν διὰ πεισθεῖσα Aesch. Ag. 590, ἣν διὰ πολλὰ παθών Hermesianax bei Ath. XIII.597e ; anastrophiert wird aber διά nicht, s. Lehrs Quaest. Ep. p. 73.
In Zusammensetzungen bezeichnet διά
1) Bewegung u. Verbreitung in Raum u. Zeit, διαγίγνεσθαι, διαφαίνω, bes. bis zum Ziel hindurch führen, διατελέω, διαπράττω, übh. Verstärkung des simplex, διαφθείρω.
2) Trennung, zer-, auseinander, διαιρεῖν, διαλύειν, διαγιγνώσκω.
3) Wetteifer, Wechselwirkung, mit-, untereinander, διαλέγομαι, διαδικάζεσθαι, διαφιλοτιμέομαι, u. daher Auszeichnung, διαφέρειν, διαπρέπειν,
4) Mischung, διάλευκος, διάχρυσος.
Das ι ist zu Anfang des Verses bei Hom. einigemal lang, Il. 3.357, 4.135, 7.251, 11.435 ; α ist in der Vershebung lang, wofür Aesch. διαί sagt.

διά (before a vowel δ᾽, exc. Rom.8:10, 2Co.5:7, and in (Proper name)s; Tdf., Pr., 94),
prep. with genitive, accusative, as in cl.;
__1. with genitive, through;
__(i) of Place, after verbs of motion or action: Mat.2:12 12:43, Mrk.2:23, Luk.4:30, Jhn.4:4, 2Co.11:33, al.; σώζεσθαι (διας-) δ. πυρός, ὕδατος, 1Co.3:15, 1Pe.3:20; βλέπειν δ. ἐσόπτρου, 1Co.13:12; metaph., of a state or condition: Rom.14:20, 2Co.2:4 5:7, 10; δ. γράμματος, ἀκροβυστίας (Lft., Notes, 263, 279), Rom.2:27 4:11; δι ̓ὑπομενῆς, Rom.8:25.
__(ii) Of Time;
__(a) during which: Mat.26:61, Mrk.14:58, Luk.5:5; δ. παντὸς τοῦ ζῆν, Heb.2:15; δ. παντός (διαπαντός in Mrk.5:5, Luk.24:53), always, continually, Mat.18:10, Act.2:25' (LXX) 10:2 24:16, Rom.11:10' (LXX), 2Th.3:16, Heb.9:6 13:15.
__(b) within which: Act.1:3; δ. νυκτός, Act.5:19 16:9 17:10 23:31;
__(with) after which (Field, Notes, 20; Abbott, JG, 255f.): Mrk.2:1, Act.24:17, Gal.2:1.
__(iii) Of the Means or Instrument;
__(1) of the efficient cause (regarded also as the instrument): of God, Rom.11:36, 1Co.1:9, Gal.4:7, Heb.2:10 7:21; of Christ, Rom.1:8 5:1, 17, 1Co.15:21, 1Pe.4:11, al.; δ. τ. ὑμῶν δεήσεως, Rom.1:12, 2Co.1:4, Gal.4:23, al.;
__(2) of the agent, instrument or means;
__(a) with genitive of person(s), Mat.11:2, Luk.1:70, Jhn.1:17, Act.1:16, Rom.2:16, 1Co.1:21, Eph.1:5, Heb.2:14, Rev.1:1, al.; ὑπὸ τ. κυρίου δ. τ. προφήτου (δ. τ. κυρίου, 1Th.4:2 (M, Th., in l.); Lft., Rev., 121f.), Mat.1:22 2:15, Rom.1:2; δ. ἐπιστολῆς ὡς δ. ἡμῶν (Field, Notes, 202), 2Th.2:2; δ. Σ. (NTD, 22), 1Pe.5:12;
__(b) with genitive of thing(s) (where often the simple dative is used in cl.; Jannaris, Gr., 375), Jhn.11:4, Act.5:12; δ. τ. πίστεως, Rom.3:30; δ. λόγου θεοῦ, 1Pe.1:23; δ. παραβολῆς, Luk.8:4; δουλεύειν δ. τ. ἀγάπης, Gal.5:13; δ. ἐπαγγελίας, Gal.3:18,
__2. C. accusative;
__(i) rarely, as with genitive, through (Hom), δ. μέσον Σαμαρίας (ICC, in l.; Bl., §42, 1; Robertson, Gr., 581), Luk.17:11.
__(ii) by reason of, because of, for the sake of;
__(a) with accusative of person(s) (M, Pr., 105), Mrk.2:27, Jhn.6:57 11:42, Rom.8:20;
__(b) with accusative of thing(s), δ. φθόνον, Mat.27:18, Mrk.15:10; δ. φόβον, Jhn.7:13 20:19; δ. ἀγάπην, Eph.2:4; δ. τοῦτο, freq., for this cause, therefore, Mat.6:25, Mrk.6:14, Luk.11:49, Jhn.6:65, al.; id. before ὅτι, Jhn.5:16 10:17, al.; δ. τί, why, Mat.9:11, 14 Mrk.2:18, Jhn.7:45, al.; δ. τό, with inf., Mrk.5:4, Luk.9:7, Jas.4:2.
__3. In composition,
__(1) through, as in διαβαίνω;
__(2) of separation, asunder, as in διασπάω;
__(3) of distribution, abroad, as in διαγγέλλω;
__(4) of transition, as διαλλάσσω;
__(5) of 'perfective' action (M, Pr., 112f., 115f.), as διαφύγω, διακαθαρίζω.
(AS)