έως (ὁ) [ᾰῐ]
   I roi, chef souverain, HOM. (IL. 1, 231, etc.) etc. ; joint à ἀνήρ (ἀνὴρ β.) IL. 3, 170 ; OD. 24, 253 ; ou à ἄναξ (β. ἄναξ) OD. 20, 194 ; part. ὁ μέγας β. HDT. 1, 188, le grand roi, le roi de Perse (mais, οἱ μεγάλοι βασιλῆς, SOPH. Aj. 189, les rois suprêmes, les rois des rois, càd. les Atrides) ; de même en parl. du roi de Perse, ὁ ἄνω β. XÉN. An. 7, 1, 28, etc. ; ou simpl. ὁ βασιλεύς, AR. Ach. 61, etc., ou, sans article, βασιλεύς, THC. XÉN. DÉM. etc. ; touj. sans article, en ce sens, dans les inscr. att. CIA. 2, 86, 3 (376/364 av. J.C.) ; mais, avec l’article, en parl. d’autres rois (rois de Lacédémone, de Macédoine, etc.) CIA. 2, 332, 37 (268/262 av. J.C.) ; 297, 13 (299 av. J.C.) etc. ; à Rome, ὁ β. l’empereur, après Auguste, APP. HDN, NT. ;
   II p. ext. ou p. anal. :
      1 dans Hom., part. dans l’Od. οἱ β. les chefs de familles qui se partagent le pays, OD. 1, 394 ; 8, 390, etc. ; de même, primit. à Athènes, ὁ β. le chef du γένος (v. Fustel, Cité ant. L. IV, c. 4) ;
      2 fils de roi, prince, XÉN. Œc. 4, 16 ;
      3 satrape (perse), SEXT. Rhet. p. 293, 22, en parl. de Tissapherne ;
      4 maître de maison, IL. 18, 556 ; PD. ;
      5 à Athènes, le 2^e des neuf archontes ou archonte-roi, ANT. 145, 41 ; LYS. 103, 30 ; PLAT. Theæt. 210 d, etc. ;
      6 roi d’un sacrifice (lat. rex sacrorum, rex sacrificus, rex sarcrificulus), DC. 54, 27, 3 ; cf. DH. ;
      7 roi d’un festin (cf. συμποσίαρχος), PLUT. M. 622 a, LUC. Sat. 4 ;
      8 tout homme le plus remarquable de ceux de sa condition ou de sa profession, LUC. Rh. præc. 11 ; PHILSTR. V. soph. 2, 586, 598, etc. ; p. anal. en parl. de l’aigle, le roi (des oiseaux), LUC. ;
   III roitelet (lat. regulus) oiseau, ARSTT. H.A. 9, 11, 5.

• Cp. βασιλεύτερος, IL. 9, 160, 392 ; OD. 15, 533. • Sup. βασιλεύτατος IL. 9, 69.

➳ Gén. ion. βασιλῆος. Acc. att. βασιλέα (par contract. βασιλῆ, seul. ORACL. dans HDT. 7, 220 ; EUR. fr. 781, 25) ou βασιλεϳα, CIA. 2, 263, 15 (303 av. J.C.) ; 312, 36 (286 av. J.C.) ; v. Meisterh. p. 36. Plur. nom. βασιλεῖς, ion. βασιλῆες, att. βασιλῆς, SOPH. Aj. 189, 959 ; acc. att. βασιλέας, ARSTT. Pol. 3, 13, 25 ; CIA. 1, 61, 12 (409 av. J.C.), postér. βασιλεῖς, CIA. 2, 243, 7 (peu après 307 av. J.C.) ; 251, 3 (307/301 av. J.C.) ; 263, 20 (303 av. J.C.).

Étym. pré-grec ; cf. myc. qa-si-re-u, chef de rang inférieur.

ὁ, gen. έως, Ep. ῆος, Cypr. ῆϜος Inscr.Cypr. 104, 135H. ; acc. βασιλέα, contr. -ῆ Orac. ap. Hdt. 7.220, E. Fr. 781.24 (lyr.); nom. pl. βασιλεῖς, Aeol. -ηες Sappho Supp. 6.4, IG 12(2).6 (Mytil.), -ειες ib. 646a45, al., Ep. -ῆες, old Att. -ῆς S. Aj. 188, 960 (both lyr.), cf. Hdn. Gr. 1.430; acc. pl. βασιλέας IG1². 115, later βασιλεῖς ib. 2.243, etc. : — king, chief, Hom., etc. ; freq. with collat. sense of captain or judge, Hes. Op. 202; διοτρεφέες β. Il. 2.445, etc. ; θεῖοι Od. 4.691, etc. ; later, hereditary king, opp. τύραννος, Arist. EN 1160b3, etc. ; but also of tyrants, as Hiero, Pi. O. 1.23; of Gelo, Hdt. 7.161; of Pisistratus, Eup. 123, cf. Sch. Ar. Ach. 61; joined with a Subst., βασιλεὺς ἀνήρ Il. 3.170, etc. ; ἀνὴρ β. Hdt. 1.90; ἄναξ β. lord king, A. Pers. 5, cf. B. 17.1; c. gen., β. νεῶν A. Ag. 114 (anap.); οἰωνῶν β., of the eagle, ibid., Pi. O. 13.21; Comp. βασιλεύτερος more kingly, Il. 9.160, 392, Od. 15.533, Tyrt. 12.7; Sup. βασιλεύτατος Il. 9.69. of the gods, Ζεὺς θεῶν β. Hes. Th. 886, cf. Pi. O. 7.34, Emp. 128.2, etc. (in this sense Hom. uses ἄναξ); as cult title of Zeus, IG 7.3073.90 (Lebad.), SIG 1014.110 (Erythrae), etc. (but Ζεὺς β., = Ahuramazda, X. Cyr. 3.3.21, al., Arr. An. 4.20.3); ὁ μέγας β., of God, LXX Ps. 47 (48).2, Ph. 2.107; Sup. βασιλεύτατοι τῶν θεῶν Max.Tyr. 29.5. as a title of rank, prince, β. εἰσὶ καὶ ἄλλοι πολλοὶ ἐν… Ἰθάκῃ Od. 1.394, cf. 8.390, etc. ; of Cyrus, X. Oec. 4.16.
descendant of a royal house, esp. in Ionia, Arist. Ath. 41.3; βασιλέων οἶκοι ΄estates of the royal house΄, name of a district in Chios, Ἀθηνᾶ 20.168. generally, lord, master, Il. 18.556, Pi. O. 6.47. metaph, πόλεμος πάντων β. Heraclit. 53; νόμος ὁ πάντων β. Pi. Fr. 169. at Athens, the second of the nine Archons, IG1². 76, al., Antipho 6.38, Lys. 6.4, Arist. Pol. 1285b17, Ath. 57, etc. ; ἡ τοῦ β. στοά Pl. Euthphr. 2a. title of magistrates in other Greek states, as βασιλᾶες at Elis, GDI 1152, cf. IG 12(2).6 (Mytil.), etc., Arist. Pol. 1322b29. at Rome, β. τῶν ἱερῶν, = rex sacrorum, D.H. 5.1, cf. D.C. 54.27. after the Persian war (without Art.), the king of Persia, Hdt. 7.174, al. ; ἄναξ Ξέρξης β. A. Pers. 5, cf. 144, Ar. Ach. 61, Th. 8.48, IG2². 141 (βασιλῆς βασιλέως ὕποχοι μεγάλου, of the Satraps, A. Pers. 24, cf. 44, S.E. M. 2.22); less freq. ὁ βασιλεύς Hdt. 1.132, 137, Arist. Pol. 1304b13; β. ὁ μέγας Hdt. 1.188. of Alexander and his successors, usually with Art., IG2². 641, 687, Men. 293, 340 (pl.); Σέλευκος Antiph. 187; Ἀντίγονος Alex. III; Πτολεμαῖος Id. 244; Ὀσυμανδύας βασιλεὺς βασιλέων D.S. 1.47; title used by Parthian kings, Plu. Pomp. 38, D.C. 37.6, etc. ; by Antony, Plu. Ant. 54; of God, Apoc. 17.14, 19.16. of the Roman emperors, AP 10.25 (Antip. Thess.); β. Ῥωμαίων BGU 588.10 (i AD), etc., cf. 1 Ep. Ti. 2.2, J. AJ 14.15.14; β. αὐτοκράτωρ IG 3.13 (Hadrian), Hdn. 1.6.5; without Art., Paus. 10.32.19. of any great man, πένησί τε καὶ βασιλεῦσιν Ps.-Phoc. 113.
first or most distinguished of any class, Ἡρώδην τὸν β. τῶν λόγων Philostr. VS 2.10.1, cf. Luc. Rh. Pr. II; winner at a game, Poll. 9.106, Sch. Pl. Tht. 146a; Stoic sage, μόνος β. Luc. Herm. 16; βασιλέως ἐγκέφαλος ΄morsel fit for a king΄, Clearch. 5; β. σῦκα, name of a choice kind, Philem. Lex. ap. Ath. 3.76f., cf. Poll. 6.81. = συμποσίαρχος, Plu. 2.622a, Luc. Sat. 4.
wren, Arist. HA 592b27.
queen-bee, ib. 623b9, GA 759a20, etc. (The form βασιλέα is scanned ˘ ˘ – in Pi. N. 1.39; codd. βασίλεια.)

ὁ, βασιλέως, ion. ῆος, acc. βασιλῆ Orak. bei Her. 7.220 (von βαίνω-λαός, Herzog),
1) König, Fürst. Hom. behandelt das Wort öfters als adjektiv., indem er nicht nur βασιλεὺς ἀνήρ verbindet, Il. 3.170, und βασιλεὺς ἄναξ, Od. 20.194, sondern auch einen Komparat. βασιλεύτερος bildet und einen superlat. βασιλεύτατος : Il. 9.69 Ἀτρείδη, σὺ μὲν ἄρχε· σὺ γὰρ βασιλεύτατός ἐσσι ; vgl. Hes. bei Plut. Thes. 16 ; Il. 9.160 καί μοι ὑποστήτω, ὅσσον βασιλεύτερός εἰμι ; 9.392 ὁ δ' Ἀχαιῶν ἄλλον ἑλέσθω, ὅς τις οἷ τ' ἐπέοικε καὶ ὃς βασιλεύτερός ἐστιν ; 10.239 μηδὲ σύ γ' αἰδόμενος σῇσι φρεσὶ τὸν μὲν ἀρείω καλλείπειν, σὺ δὲ χείρον' ὀπάσσεαι αἰδοῖ εἴκων, ἐς γενεὴν ὁρόων, μηδ' εἰ βασιλεύτερός ἐστιν ; Od. 15.533 ὑμετέρου δ' οὐκ ἒστι γένος βασιλεύτερον ἄλλο ἐν δήμῳ Ἰθάκης, ἀλλ' ὑμές καρτεροὶ αἰεί. Der positiv. βασιλεύς bezeichnet bei Hom. vorzugsweise den, welchen allein man auf Deutsch »den König« nennen würde, d.h. den ersten unter den Häuptlingen u. Großen eines Landes, den Oberkönig ; Il. 2.205 οὐ μέν πως πάντες βασιλεύσομεν ἐνθάδ' Ἀχαιοί οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη· εἷς κοίρανος ἔστω, εἷς βασιλεύς, ᾧ ἔδωκε Κρόνου παῖς ἀγκυλομήτεω ; 1.277 sagt Nestor, vom Agamemnon redend, zum Achilleus μήτε σύ, Πηλείδη, ἔθελ' ἐριζέμεναι βασιλῆϊ ἀντιβίην, ἐπεὶ οὔ ποθ' ὁμοίης ἔμμορε τιμῆς σκηπτοῦχος βασιλεύς, ᾧ τε Ζεὺς κῦδος ἔδωκεν. Aber das Wort bezeichnet auch die Söhne des wirklichen Königs, ferner die Vornehmen aus anderen Geschlechtern, welche Anteil an der Regierung haben, u. endlich die Söhne dieser Großen : Il. 4.96 πᾶσι δέ κε Τρώεσσι χάριν καὶ κῦδος ἄροιο, ἐκ πάντων δὲ μάλιστα Ἀλεξάνδρῳ βασιλῆϊ ; Od. 8.390 sagt Alkinoos δώδεκα γὰρ κατὰ δῆμον ἀριπρεπέες βασιλῆες ἀρχοὶ κραίνουσι, τρισκαιδέκατος δ' ἐγὼ αὐτός ; vgl. 6.54 τῷ δὲ (dem Alkinoos) θύραζε ἐρχομένῳ ξύμβλητο μετὰ κλειτοὺς βασιλῆας ἐς βουλήν, ἵνα μιν κάλεον Φαίηκες ἀγαυοί ; u. von denselben 7.49 δήεις δὲ διοτρεφέας βασιλῆας δαίτην δαινυμένους ; Od. 18.64 sagt Telemachos ξεινοδόκος μὲν ἐγών, ἐπὶ δ' αἰνεῖτον βασιλῆες, Ἀντίνοός τε καὶ Εὐρύμαχος, vielleicht in dem Sinne gesagt wie Od. 4.629, 21.187 Antinoos u. Eurymachos ἀρχοὶ μνηστήρων heißen ; Ἀντίνοον βασιλῆα Od. 24.179 ; Od. 1.386 sagt Antinoos zum Telemachos μή σέ γ' ἐν Ἰθάκῃ βασιλῆα Κρονίων ποιήσειεν, ὅ τοι γενεῇ πατρώιόν ἐστιν, worauf Telemachos unter Anderm vs. 392 ff erwidert οὐ μὲν γάρ τι κακον βασιλευέμεν· αἶψά τέ οἱ δῶ ἀφνειὸν πέλεται καὶ τιμηέστερος αὐτός. ἀλλ' ἤτοι βασιλῆες Ἀχαιῶν εἰσὶ καὶ ἄλλοι πολλοὶ ἐν Ἰθάκῃ, νέοι ἠδὲ παλαιοί, τῶν κέν τις τόδ' ἔχῃσιν, ἐπεὶ θάνε δῖος Ὀδυσσεύς. Vgl. hiermit Il. 20.84 αἰνεία Τρώων βουληφόρε, ποῦ τοι ἀπειλαί, ἃς Τρώων βασιλεῦσιν ὑπίσχεο οἰνοποτάζων, Ἀχιλῆος ἐναντίβιον πολεμίζειν, Scholl. Aristonic. βασιλεῖς δὲ καὶ τοὺς κατὰ μέρος ἄρχοντας λέγει· »δώδεκα γὰρ βασιλῆες ἀριπρεπέες κατὰ δῆμον (Od. 8.390)«. Il. 18.556 scheint βασιλεύς = Hausherr, Gutsbesitzer zu sein, Scholl. βασιλεύς : νῦν ὁ τοῦ χωρίου δεσπότης. Il. 2.188 ὅν τινα μὲν βασιλῆα καὶ ἔξοχον ἄνδρα κιχείη, Homerisch, βασιλῆα und ἔξοχον ἄνδρα stehn παραλλήλως, Beides bedeutet dasselbe ; eben so Il. 9.334 ἄλλα δ' ἀριστήεσσι δίδουγέρα καὶ βασιλεῦσιν. Der (wirkliche) König führt bei Hom. den Oberbefehl im Kriege, hat den Vorsitz in den Versammlungen, verrichtet die Opfer für das Volk u. ist oberster Richter, vgl. Hes. Op. 202, 248, 263 ; seine Würde ist in der Regel erblich, Od. 1.386. Die Könige heißen διοτρεφέες, weil die königl. Würde von Zeus stammt, Il. 1.279, 2.205, und σκηπτοῦχοι, weil das σκῆπτρον Zeichen der königl. Würde ist, s. bes. Il. 2.101 ; Od. 4.63 ἀνδρῶν γένος ἐστὲ διοτρεφέων βασιλήων σκηπτούχων ; Il. 1.279, Od. 2.231 σκηπτοῦχος βασιλεύς, Il. 2.196, Od. 4.44 διοτρεφέος βασιλῆος ; Il. 1.176 διοτρεφέων βασιλήων, 2.86 σκηπτοῦχοι βασιλῆες ; Od. 7.49 διοτρεφέας βασιλῆας die dreizehn Fürsten der Phäaken ; 8.41 σκηπτοῦχοι βασιλῆες die zwölf Fürsten der Phäaken außer Alkinoos, von diesem selber so genannt. – Das Wort βασιλεύς findet sich bei den folgenden Autoren überall ; Aeschyl. Pers. 5 ἄναξ Ξέρξης βασιλεύς, vgl. Hom. Od. 20.194 ; auch die Tyrannen nannte man βασιλεῖς ; Anruf an Götter, bes. Zeus ; z.B. Ar. Nub. 2 ὦ Ζεῦ βασιλεῦ ; vgl. Hes. Th. 886 Ζεὺς θεῶν βασιλεύς. Von den Perserkriegen an heißt, βασιλεύς schlechthin, meist ohne Artikel, auch ὁ μέγας β., ὁ ἄνω β. u. μέγας β., der Perserkönig, Thuc., Xen. u. Folgde ; bei Sp. der römische Kaiser. – Bei den Athenern heißt der zweite Archon βασιλεύς, Antiph. 6, öfter, u. sonst bei Rednern, wie bei Plat. Theaet. 210d, der die Aufsicht über den gesammten Gottesdienst u. die Leitung der Kriminalprozesse hat.
2) übertr., der Erste, Ausgezeichnetste seiner Art, οἰωνῶν Aesch. Ag. 113 ; bes. bei Sp., z.B. ἐν λόγοις Luc. rhet.praec. 11.

βασιλεύς, -έως, ὁ,
[in LXX chiefly for מֶלֶךְ ;]
a king: Mat.1:6 2:1; used by courtesy of Herod the Tetrarch, Mat.14:9; of the Roman Emperor, as freq. in κοινή (Deiss., LAE, p. 367), 1Pe.2:13, 17; of the Christ, in the phrase ὁ β. τ. Ἰουδαίων, Mat.2:2, al.; τοῦ Ἰσραήλ, Mrk.15:32, Jhn.1:50 12:13; of God, Mat.5:35, 1Ti.1:17, Rev.15:3; β. βασιλέων, Rev.17:14 19:16; β. τ. βασιλευόντων, 1Ti.6:15 (on the associations of the word to Jewish Hellenists, see Cl. Rev., i, 7).†
(AS)